No. 2049. Zondag 22 October 1893. 18de Jaargang. Tweeërlei socialisme. fle toestand te Home. BUITErSlLAiND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Mij is de wraak, Frankrijk. België. HUM llUlitmi llllltlïï ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. jEJWA Cn tjendratT" AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk M a a ndag-, Woensdag- en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangére L. DAUBE 8f Co., JOHN F. JONES, SuccParijs 3 Ito Faubourg Montmartrc. Het is van algemeene bekendheid, dat er tweeërlei socialisme bestaat. Het eene wil door ruw geweld de bestaaode orde van zaken in de samenleving omverwer pen en wel liever heden dan morgen. Deze richting wordt vertegenwoordigd door hen, die op samenkomsten van gelijkgezinden hun partjjgeoooten tot ontevredenheid prik kelen en de oorzaak zjjn dat volksoploopen ontstaan en verzet tegen de openbare macht wordt gepleegd. Deze vorm van het socialisme is niet de meest gevaarljjke. Oogenschijulijk, ja inderdaad moet het verschrikkelijk heeten, dat een deel der borgerjj, al is het niet het beste deel, zich keert tegen het gezag ea er zich een eer in stelt, dat gezag te wederstaan ea te hoonen. Tot hun ver ontschuldiging zou echter kunnea worden aangevoerd, dat deze personen dwepen met onbestaanbare toestanden en onver vulbare wenschen en dat zjj uit teleur stelling over het verongelukken van al hun idealen zich willen wreken op anders- gezindeo. Daar komt nog bjj, dat deze wederspannigheid heel dikwerf slechts van korten duur is en eindigt, wanneer de be koring der oproerige toespraak van den socialistischen woordvoerder is geweken. Hoevelen toch van die zoogenaamde soci alisten ejjn personen, die onder normale omstandigheden,in het gewone dageljjksche leven, Ijverige en flinke menschen mogen heeten, doch die enkel om afleiding en ge noegen te hebben, de vergaderingen der sociaal-democraten bjj wonen en daar door de oproerige taal, welke zjj hoorea, een oogenblik worden medegesleept. Het soci alisme heeft in hun hart geen diepen wortel gescboten.Esue ernstige terechtwjj- ziging of een vriendelijk woord is dik- wjjls voldoende om hen voor goed het be zoeken van die heillooze vergaderingen der socialisten te doen staken. Terecht meenen wij dan ook deze socialisten niet tot de gevaarljjkste te mogen rekenen. Maar er bestaat een ander socialisme, dat zich niet in daden van geweld, ten minste niet in straatrumoer en openbaar verzet tegen de overheid openbaart. Dit socialisme geljjkt meer op de woekerplant, welke zich ongemerkt om de goede plant wringt en allengs alle sappen van laatst genoemde tot zich trekt. Men zon het ook de worm kunnen noemen, die knaagt aan den wortel der samenleving en daardoor het leven ervan bedreigd. Dat is het socialisme der geleerden, ook wel katheder-socialisme geheeten. De voor standers van dat Btelsei doen zich voor als wjjzen, die beweren het raadsel des levens te hebben gevonden. Alles wat zich in de maatschappij bidorisch heeft ge vormd, ook de godsdienstige iostellingen, ja zelfs de algemeen erkende deugden, zjjn in hun oogen slechts vormen en begrippen, welke alleen kunnen ontdaan in de hoof den en harten van menschen, die zoo be krompen zjjn, dat zjj zich niet boven die zoogenaamde middeleeuwsche dwaasheden knnnen verheffen. Mat verachting en schou derophalend zien zjj het streven van de werkeljjk godsdienstigeo en deugdzamen aan en spreken, indien zij die handelingen beoordeelen, van lapmiddelen en knoeie rijen. Waarom dit socialisme in onze oogen FEUILLETON. 15 door JULIUS. Vervolg en slot.) //Welnu, brengt haar hier,// zeide de Graaf, «zeg haar, dat ik vergeven heb.// //Ach, Graaf, u is edel en goed, breng zelf uwe gemalin het kind, waarnaar haar hart zoo vurig verlangt en schenk haar het vertrouwen weer. Spaar haar verder leed eu laat de huiselijke vrede van voorheen terugkeeren.// Smeekend had Geertruda bare handen tot den Graaf opgeheven; met eigenaardige blikken zag b|j haar aan. //Zoo vol jjver om eene verzoening, biddend en smeekend tusschen mijne echtgenoote en m|j,// mompelde h|j, «en toch heeft ook zij haar al het leed aangedaan „Ik heb haat vergeven,// antwoordde Geertruda aanstonds, //want ook ik hoop op vergeving. En wat kan ik nu de Gravin gaan zeggen ./Zeg baar, dat ook zjj zal hopeD,// antwoordde nu. de Graaf en verliet vlug de kamer. Vol bljjdsahap verliet Geertruda de villa; V" r reis wav-geen vergotf/che geweest; de vrede geheel in hartterug- Yge hel voor- -aaf ülrioh "jegroeide zoo gevaarljjk i», hebben wij reeds gezegd. Het werkt als de kanker in een gezind lichaam. Het bederft de levenssappen der maatschappij en tast het leven aan. De katheder-socialisten gaan stelselma tig te werk. Zjj voegen zich niet bjj die groote schaar van onrustkraaiers, die hier en daar eene enkele maal de straat onveilig maken. Hoogstens vertoonen zjj zich eene enkele maal in eene socialistische bijeen komst, en worden dan niet eens altjjd met zooveel bljjdschap daar begroet. Neeu, hun eigenlijk terrein is dat der practische staatkunde. Zjj begrjjpen het zeer goed, dat hinderlijke optochten ten slotte geen ge schikt propaganda-middel zij a en wenden het daarom over een anderen boeg. Hun doel is laogs geheimen weg den staat tot een socialistischen te maken. Daartoe trachten zjj, waar hun invloed eenige be- teekenis bezit, alleen het tot stand komen van die maatregelen te bevorderen, welke aan hun socialistische begrippen bevorde- ljjk zjjn. Op deze wjjze wordt een laad langza merhand van het socialisme eene prooi. In schjjn optredende voor de belaogen en rechten van het volk, brengen zjj bjjna onmerkbaar de regeermacht bjj de groote menigte over, wel wetende dan een vrucht baar veld voor het socialistisch zaad, door hen uitgestrooid, te vindeD. Wjj meenen hieruit te mogen conclu- deeren dat bet laatstbedoelde soort van socialisme wel het gevaarlijkste is, en daar om de krachtigste besirjjding eischt. Dit in aanmerking genomen, verschgut de thans bjj de Tweede Kamer aanhan gige Kieswet in een zeer ooganstig licht, vooral wanneer men eenig gewicht hecht aan hetgeen een voormalig medestander van den tegenwoordigen Minister van Bin- nenlandsche Zakeo, de heer Mr. S. V a n Houten, in zjjn vierden staatkundigen brief over den Minister schreef. Daar lezen wjj: «Of de heer Tak van Poortvliet bereid is z:ch aan de spits te stellen der Staatssocialisten is eene open vraag te achten. Van ruime staatsinmenging was hjj nooit aikeerig; maar bg de behandeling der Kieswet liet bjj zich nit in een zin, die vau liberale zjjde bedenkeljjk moet worden geacht en aan Staatssocialisme moet doen denken. Het was toen hjj gewaagde vau het tegen woordig Staatsgezag, als van alle ingeze tenen in het belang der regeling van den arbeid, straks voor steeds meerdere belan gen opofferingen vragende vao persoon lijke diensten en persoonlgke vrjjheid. Vol komen in overeenstemming met het po litieke stelsel van het socialisme laat hg daarop volgen, dat deze zorg voor de be langen dar gemeenschap niet kon geschie den zonder medewerking van alle klassen der bevolking. Hiermede is de uitslniting van personen zonder welslaodskenmerken en bedeelden, in artikel 80 der Grondwet voorgeschreven, onvereenigbaar. Voor zoo ver zulks zonder openljjke Grondwetschen ding mogeljjk is, maakt dan ook de heer Tak door rechtsfictiëa inbreuk op het grondwettig voorschrift.! Niemand zal in den heer Van Hou ten een reactionnair zien. Het is ook bekend, dat hjj een voorstauder van kies rechtuitbreiding is, daar bjj zelfs de vrou wen kiesgerechtigd wil maken, maar me- degaau met deD minister Tak wil hjj knaap volgde hem. Vlug ging Ulricb, zjjn zoon aan de hand, de trappen op, die naar de kamers der gravin leiddeB. Hjj kwam niet onvoorbereid, want h|j had zijne gemalin z|jne komst medege deeld. Toen h|j nu de deur der kamer z|jner vrouw open deed, bleef h|j ontzet op den drem pel ataan. Deze bleeke vrouw, gebroken in de kracht haara levens, die daar voor hem op de knieën lag, was dat de schoone, schitterende Bertha Ehrenberg, die hjj hier, bjjna zeven jaren geleden, als echtgenoote en meesteresse had binnen geleid? De handen gevouwen, in iederen trek van haar gelaat, dat de eporen van een langdurig lijden droeg, eene bede, zag zij wee- nend tot hem op. „Ulrich, schenkt gjj mjj ver- giffenia? Zult gij bjj mij bljjven, zoo lang ik nog op de wereld ben, gjj en ons kind?" Ontroerd naderde Ulrich haar en haar op heffende en tot zich trekkende, zeide hij met tranen in de oogen: «Ja, ik zal bjj u bljjven, zooals ik het aan het altaar heb beloofd, Bertha, en ons kind zal u behooren en uwe vreugde zgn.// XII. Het einddoel. Geertruda Hohenstetter had veel misdaan, maar zjj had ook veel, zeer veel, weder in orde gemaakt. Zegevierend was zjj uit den voor haar zoo zwaron strjjd opgestaan, haar wereldsche taak was ten einde, niets stond haar nu meer in den weg om de roeping van haar hart te vr'gen. Korten tjjd na hare reis uit Italië begaf zjj zich naar het klooster der liefdezusters, ech ter met een geheel anderen geest bezield dan niet, omdat daardoor het Staatssocialisme wordt bevorderd. Volgens den heer Van Honten werkt dus ook de heer Tak mede aan de zegepraal vau dat socialisme, 't welk wjj van het gevaarljjkste soort rekenen, ïs dat weder geen vernieuwde waarschu wing voor de Kamerleden om de aanhan gige Kieswet niet aan te nemen, ook riet al worden enkele amendementen goedge keurd, die de eigenljjke kern der wet niet raken Reeds herhaaldeljjk hebben wjj betoogd dat de kieswet-T a k een stap is, en wel een zeer groote stap, om hier te lande het socialisme te doen zegepralen. Ook door den liberalen Mr. Van Houten wordt dit erkend. Wjj vragen daarom ten slotte: Kan iemand, die prjjs stelt op de handhaving der bestaande Staatsinstellingen en die een diepen afkeer van de socialistische leer heeft, medewerken aan zulk eene Kieswet? Na drie en twintig jaren is de toestand te Rome niet beter geworden. Niettegenstaande al de schoone belof ten, die na de overweldiging gedaan wer- deD, in weerwil der zoogenaamde «Waar- borgenwet» is en blgft het Opperhoofd der Kerk nog altjjd een gevangene in het Vaticaan en wordt zgn leven bedreigd. Men weet hetIederen dag wordt de Pans beleedigd, beleedigdop hemeltergende wjjze. Was Pius IX, toen hjj nog cp zgn troon zetelde niet veilig voor de aanvallen van de Loge; later werd naar zgn stof felijk overschot met steenen geworpen. Onder de oogen van Paus Leo XIII ge schieden dag in dag uit grawelen, tot welker uitvoering de duivel in persoon moet hebben voorgezeten. Ea no, na zoovele jaren, hoe is het thans met den Paus en de Katholieken gesteld? Is thans beterschap ingetredeo? Met alle recht moeten we nitroepen: Neen! De Revolutie, de Loge, kan het zich niet verkroppen, dat de Paus iD zijne stad blgft en dat de Katholieken hem, den Gevangene, dag in dag uit zoo hooge oer bewjjzeu. Alle kleingeestige middelen moeten dienst doen, om iedere katholieke uiting neer te drukken. Men oordeele. Dezer dagen werd het uitstekend ka tholiek orgaan Le Monileur de Rome in beslag geDomen, omdat het eeu artikel geschreven had naar aanleiding van de herdenking van den roof der Panseljjke Staten. Waarom? We weten het niet, zegt dat blad. De Monileur had bjj die gelegenheid een artikel geplaatst met opschriftl'Anni-, versaire d'un malheur. Wjj hebben dat schrjjven nagepluist, zegt de redactie, en hebben slechts het verschrikkelijke woord usurpation: overweldiging, kannen ont dekken dat oorzaak zou hebben kunnen wezen tot deze geweldenarjj, ofschoon dit woord gedurende twaalf jaren wekeljjks miostens tweemalen door baar werd ge bruikt. Terecht neemt dat blad een loepje met die zenuwachtige voortvarendheid der Re- gsering en vraagt waarom deze en geje ropublikeinsche en anarchistische bladen niet zjjn vervolgd, als ze de «verdwguing» eenigen tijd le voren. Niet vol zelfbewustzijn ea vol troisch en hoogmoed, maar met een ang stig, nederig hart verzocht zij nu de mosder- overste om opname. Eerst moest zij Dog een proefjaar ondergaan, dat zij met gunstig gevolg doorstond, waarna zij het kleed der liefdezusters ontviug. Nu was Geertruda gelukkig, zjj was op haar juiste plaats. Kwam zg in de zalen van het hospitaal, dan bracht zij den zieken vrede en vertroosting. Zelden sprak zjj veel en deze stilzwijgendheid hai haar spoedig den naam doea krjjgen van „de stille zuster.// Eu toch hadden allen een onbegrensd vertrouwen ia haar, zoowel de zieken als de dokters, hare mede zusters en de geestelijken. Een blik van haar, een wenk, eene zachte, kalme aanraking van hare haad was reeds eea troost en eeue verlich ting voor de ljj lenden. Zjj schrikte niet terug voer djn zwaarsten arbeid, noch voor een ver moeiend nachtwaken. Bjj gevaarlijke operaties was hare rustige, zekere hand den dokters van niet te schatten waarde. Zij zelve wist maar al te goed, hoe zwaar het viel, boete te doen, zjj, die zoolang geweigerd had vergiffenis te schen ken; hieruit putte zij nu menigmaal de juiste woorden, wanneer het gold, eene zondige ziel in de laatste dagen hears levens op den goeden weg te br '-"da had «t» vrede weder gevonden, .jjd onbewust had veris In do as intusscl. Mar-jr van dezen of genen Minister meldden! Wat zal de Katholieke wereld zeggen van deze aantasting der vrjjheid van drukpers? Zal zjj niet uitroepenWaar moet dat heen? Da schaduwen van den nacbt dalen Deder over het Vaticaan. Overal samen zwering. Het wachtwoord luid: Jaagden Paos schrik aan; verbinder hem in de uitoefening zjjner geesteljjke macht; haal de jjzeren boeien zjjner gevangenschap steeds nanwer toe. En wjj zullen met den Duitscben bisschop (tbaus kardinaal) kun nen uitroepen, toen het Pruisisch gouver nement dwangmiddelen bezigde:Goddank, zjj gebruiken geweld!» Daags nadat de «staatsgevaailjjke Mo nileur bovenstaande woorden had gebezigd, werd aan dat blad bekend gemaakt, dat de sequtstratie was geschied «omdat het artikel nitdtukkiugen inhield, die belee- digend waren voor het nationaal gevoel (sic!) en bovendien voor den eerbied die aan de wet verschuldigd is, eene wet, die Rome en zgn grondgebied bjj het ééue Italië inljjfde!» Niet ten onrechte zegt dat blad, dat de eene verwondering op de andere wor It gestapeld en het vraagt of 'ton zóó ver schrikkelijk is, dat het de overweldiging van Rome, door de bres van Porta Pia aikeurt! Moeten de'Katholieken dan ia onmogelijkheid gebracht worden om te protesteeren tegen het status-quo tegen eene onrechtmatige daad? De Monileur de Rome heeft geprotes teerd; mogen alle katholieken dat blad navolgenook de Nederlandsche, en me dewerken tot herstel van een gezaüt bjj den Pans van Rome. De Moniteur de Rome heeft een hardea strijd te strijden, want velen die huichelen onder de Katholieke vlag, zjja het eens met de revolutie ea kuonen de vrienden genoemd worden vaa de belagers van Christus' stedehouder op aarde. De Fransche journalisten te Parjjs heb ben bnone Russische collega's onthaald. Het feestcomité heeft de journalisten, die te Parjjs 'gevestigd zjjn of er zgn ge komen om aan hunne b'alen verslag te doen van de feestelijk heden, een déjeuner aangeboden. Aan gloeiende toosten alweer geen gebrek. De champagne werd toege diend in zilveren bekers en aan het einde van het déjeuner deelde de voorzitter den Russischen gasten mede dat de bekerB, waaruit zjj de champagne gedronken had den, als een herinneringsgeschenk voor hen bestemd zgn. Het Parjjscbe volk is letterljjk dol van pret met de Raseen. De Franschen vallen de Russen op straat om den hals en een oorverdoovend geju'ch gaat er op, als een Russische matroos maar roeptVive la France Op het stadhuis te Parjjs is een schitterend feestmaal gegeven van 500 courerts, door den gemeenteraad den Rus sischen olficieren aangeboden. De President der Republiek de heer C a r n o t woonde het feestmaal bjj en bracht een dronk uit op den Czaar eu zjjue gemalin. De Rus sische ambassadeur Mohrenheim dronk op C a r n o t. Na afloop had een reusach tige fakkeloptocht plaats. beeten, die in bet gelukkige huwelijk der echte lieden viel. Drie gezonde kinderen «peelden rond de moeder, die dageljjks hooger steeg in de liefde en achting vao haar echtgenoot. De achtjarige Faul was reeds tot een g/ooteo, verstandigen knaap opgegroeid en de vjjfjarige Geertruda speelde alleen met Paul, als on afscheidelijke vrienden. En dan was er nog een kleinere, de driejarige Frans. Mama noemde hem haar liefste speelgenoot en papa zjjn gait. Hjj was de lie/eling vaa het geheele huis en dienstpersoneel van den opperhoutvester. Dikwjjls meende Rosa, dat zjj te veel geluk op di ze wereld had en dan overviel haar een voorgevoel a!s zou eene zware beproeving over haar komen. Dan evenwel sterkte zjj zich door het gebed en berustte in bet besluit: «Heer, Uw wil geschiede!// Het bange voorgevoel, dat Rosa ondanks het geluk des huweljjks, gekweld had, zou werke lijkheid worden. Hare drie lieve kinderen kregen al'en de typhus. Het leed, dat de echtgenooten hierdoor ondervonden, was onbeschrjjfeljjk en alles stelden zjj in het werk om het leven der kinderen te behouden. Ten laatste week het ge vaar bjj den oudste en bjj Geertruda, maar nog dienzelfden dag, dat de dokter niet meer voor Pool en Truida vreesde, bezweek de jongste, de lieveling van allen, de kleine Frans. Het was •m het Na het feestmaal werd op 't staJ een schitterend concert gegeven. Eerst 11 uur verlieten Car not en admira A T e 1 a n e het stadhuis, door oorverdo vende toejuichingen begroet. De inmidde aangevangen fakkeloptocht wekte lan den ganschen weg onbeschrjjfeljjke gees drift, die zich herhaaldeljjk uitte in krete als leve Frankrjjkleve Ruslandleve L leger! Bjj de ontbinding van den stee. middernacht op de Place de laConcorde on stond er een vreeseljjk gedrang, voor*. Daar de zjjde van het Stadhuis, tengevolge waarvan eenige personen gekwetst werden Mac Mahon's sterfbed. Dinsdagochtend te half acht werd de pastoor de.' par" chie op bet kasteel de la Forest (Ten Bo bjj den zieke ontboden. De Maarsch herkende den priester terstond en dru hem innig de hand. Daarna verwjjde zich eeu ieder, en de stervende sprak z° biecht. Na afloop hiervan opende de pn ter de deur, de hertogin, de familie-Ie en de bedienden traden binnen, en hun snikken werd den stervenden Het van Magenta het laatste Oliesel toe diend. MacMahon had nog de kracht allen de hand te drokkeD; als een Christen-soldaat zag hjj den dood kalmte tegemoet. Te tien ure was gestorven. De sterfkamer vertoont alleen een kr beeld met kaarsen, wjjwater, palm eo rozenkrans. Geen praal van decor uniform of wapenen is te bespeuren, volk nit den omtrek verdrong zich sterfkamer, om deo geliefden maa vQk, het laatst te aanschouwen. Fraokrjjk is een zjjner braafste en ei moedigste dienaren verloren. Hg zal., kosten van den Staat begraven w< als laatste blijk van dankbaarheid der De Gemalin van wjjlen maarschalk M a h o n ontvangt nit alle oordi lands, en ook nit andere landeu, e toemeljjk aantal telegrammen tot ging van deelneming in het verli' baar getrcflen heeft. Zoo van den van Italië, die den Maarschalk r vorige week laDgs telegraphischen w zijne belangstelling bad doen bljjkei ook van kardinaal R a m p o 11 a, staatssecretaris, die telegrapheert Heiligheid, met leedwezen de treur ding vernemende, zegent vaderljjk beroemden man eu bidt voor Graaf van Parjjs heeft insgelijks van zich en zjjne gemalin gegev Toestanden die verschrikkelijk zj zich bjj menschen die aan den slaafd zgn voor. In de Van de straat te Brussel heeft het navoli val plaats gehad. Eete huisvrouw, die een klei: in genoemde straat bewoond Z cdng hevige buikpjjn, gepaar kiogen, zoodat zjj te bed moest ga Door hevige pjjuen bevange arme vronw opstaan, doch zjj stoel in onmacht. Haar 4jarig dochtertje kla neud op haar schoof, vragend; deerde, doch de arme vrouw k woord geven. Iutusschen kwam de man dron zonder te letten op hetgeen o gebeurde; ging hjj gekleed te en sliep weldra iD. eenigen tjjd eene andere omgeving opdat ook andere gedachten dan gea'or.en kind haar geest zou Terwjjl men vele reisgidsen raadpleeg' heen zjj zich voor eenige weken sou kwam juist een brief aan Rosa geri oude geboorteplaats. Hjj was door M mann geschreven. Zjj deelde Rots zjj geheel en al genezen en da laf van zwaarmoedigheid verdwenen wai zjj het plan had gemaakt om eene raar Einsiedeln te ondernemen, tot de volkomen genezing naar lichu. Alleen echter zon zjj de reis niet will nemen en geen betere rcisgeaoote vroeg zjj hare oude vrienden h. vergezellen. Over een dag of veertii er heen te gaan; tegeljjk werd Kosa de vriendelijk, uitgenoodigd eens tot met haar kinderen bjj haar buiten de lacht zon haar ongetwjjfeld goei «Zie hierin Gods hand," sprak de veater tot zjjne vrouw, „morgen g de hofstede van Marie en bljjft er vaart, op welke gjj haar naar Einsi gezeld. Wilt gij daarna nog eenigen ti op de hoeve bljjven, dan kom ik dagen naar buiten en keerea huis terug jg uilnrd «W

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1893 | | pagina 1