No. 2058. Zondag 12 November 1893. 18de Jaargang. Staatsbemoeiing. BUITENLAND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. De twee Neven. Frankrijk. België. Engeland. Afrika. Brazilië. IIMWI ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers f 0,85 1,10 1,80 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. LNX1EE.DRAI AQ1TE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels30 Cents Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk M a a ndag-, W o e n s d a g- en Y r ij d a g-a v o n «I voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicilé Etrangere G.L.DAUBE 8f Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs 31 lis Faubourg Montmarti Dezer dagen toonden wjj aaD, dat Staats zorg bjj de voeding van onvermogende schoolgaande kinderen in de hoogste mate moet worden afgekeurd, omdat daardoor in de eerste plaats van de ouders een recht en een plicht ontnomen worden, waardoor zjj ban verhouding tot de kinderen ge heel miskennen en vervolgens omdat op die wijze weder een stap gezet wordt op den weg naar Staatssocialisme. Die uitbieiding van Staatszorg bemerkt men tegenwoordig op bjjna elk terrein in de samenleving. De sociaal-democraten en radicalen werken onvermoeid in die rich ting voort. Waar het maar mogeljjk ge acht word*, trekt men den Staat in de organisatie van de maatschappij en laat men den Staat als voogd optreden. Het is vooral dit karakter van de zoo genaamde vooruitstrevende richtingen, dat in ons oog sterk dieot veroordeeld te wor den. Reeds meermalen wezen wij er op, dat ook het liberalisme er op nit is om aan den Staat de regeling der onbelang rijkste zaken op maatschappelijk gebied op te dragen en op deze wjjze de vrjjheid en zelfstandigheid tracht te dooden. Men tracht het streven te recht vaardi gen door de opmerking, dat de Staat geen persoonlijke belangen beeft en van hem dus een oopartjjdig optreden kan worden verwacht. Wij willen dit argument niet geheel tegenspreken, daar het op zichzelf be schouwd, waarheid herat. Doch biermede is volstrekt niet gerechtvaardigd het stre ven om den Staat nu maar alles op te dragen en aan hem alleen alles over te laten. Wel kan de Staat zeer veel om vatten en kau met zjja hulp vaak zeer veel goeds tot stand komen, doordiea de Staat over meer krachten beschikt, dan ooit een enkel persoon of eene vereeniging van personen in den Staat kan bezitten. Maar hieraan schuilt ook juist het groote gevaar van dit optreden. Iadien men aan den Staat de bevoegd heid overdraagt, welke vroeger aan den enkele heeft toebehoord, dan verbreekt men het evenwicht in de samenleving. De Staat heeft wel geen persoonlijke belangen en is dus wel oopartjjdig, waar het de belan gen van de in woners betreft, maar bjj den S.aat, dat wil zeggen bjj hen, die de macht in handen hebbeo, bjj hen, die toevallig tijleljjk aan het hoofd van den Staat zjjn geplaatst, kunnen verkeerde, ja, hoogst verderfelijke begrippen bestaan omtrent het bestuur en de wetgeving. Is dit het geta', dan komt men toch weder tot een toe tand, waarin het recht en de vrjjheid van de personen in den Staat worden be nadeeld en verkort, zoodat men dan iu een nog grooter kwaad is vervallen dan men eerst heeft getracht te ontwjjken. Dit kwaad is daarom te grooter, wij! een ieder er door wordt getroffen. Het aantal slachtoffers zou nog meerder wezen dan wanneer de Staat zich met verschil lende zaken niet had ingelaten. Te meerder zjjn wjj voorts voor uit breiding van Staatsbemoeiing beducht, omdat er bjj de voorstanders dier uitbrei ding over het algemeen een geest heerscht, die wij voor land en volk noodlottig re kenen. Ware het hun uitsluitende bedoc- FEUILLETON. 9. {Vervolg.) Om vier ure 's morgen» had Raoul zjjue plea's iu het rijtuig van den Ijjkwagen hernomen, de koetsier Saturnin legde de sweep over de paar den, en deze liepen ia geetrektec draf voort. Zooals de koetsier voorspeld ha 1, kwam men juist te 9 nro te Compiègne aaa. Baoul wees den weg asn, dien mm nemen moest, om het e'gundom van graaf de Vadans te bereiken. In den omtrek gaf men hieraan gewoonlijk den naam van //La Ctalet.// «Toen Baoul aan het traliehek van dit parit gekomen was, stapte hjj nit en balde. De deur van een paviljoen, dat naast het hek stond, werd onmiddelljjk geopend, en een zeventigjarig man verscheen op den drempel, vergezeld door eene vronw, die even over de zestig scheen. Beider oogen waren rood van 't weet en. Toen de grijsaard Raonl zag, haastte hjj zich om de beide vleugeldeuren te openen, waa'na de lijkwagen het park binnenreed. Heeft het bestnnr der begrafenis vereen! giag_ hare bedienden gezonden, Bené? vroeg de Cbalius aan haren ouden knecht, heer de Graaf. Zjj zijn hier reeds uur. Zjj hebban den ingang van behangen en den optred in cht, waarop men het Ijjk van liog om door middel van de macht eo het gezag van den Staat de waarachtige vrijheden en rechten iler natie te bescher men en de welvaart en den bloei vau de verschillende takken van ons volksbestaan te verhoogen, dan zou er Dog reden be- staau om de toeneming der Staatsbemoeiing met vrees te beschouwen, maar nu het zoo zouneklaar bljjkt, dat het uitsluitend is te doen om zelf te heerscheu en te regeereD, nu zien wjj dat streven met verontwaardiging en met afschuw aan. Men verwjjt aan de tegenwoordige re geerders, dat zij slechts hun eigen belaag in het oog houden en dat de nooden des volks niet door hen worden behartigd, doch met nog veel meer recht kan dat verwjjt gericht wordeD, tot de maatschappij hervormers, die aan den Staat alle macht willen geven, omdat zij zich trachten te verschuilen achter hun gehuichelde liefde voor het volk. Zjj spreken van kiesrecht-uitbreiding, omdat volgens ben het volk recht heeft om zelf zjjue Vertegenwoordigers te kie zen en alius invloed uit te oefenen op den gang van zaken op politiek gebied. Maar zjj verzwjjgen, hoewel zjj het zeer goed weten, dat die kiesbevoegdheid slechts een schjjn van macht verleent. In werkelijk heid zallen het toch slechts de volksleiders wezen, door wie de candidaten voor de Vertegenwoordiging worden gesteld en deze leiders verkrjjgen derhalve de macht in handen. Dit is dan ook juist de redeo, waarom de tegeuwoardige partjjgaDgers der radicale richtingen zoo aandringen op kiesrechtuit breiding. Zij vleien het volk, dat zich zoo gaarne zand in de oogen laat strooien en dan als een blinde zich laat voeren, waar heen men het brengen wil. Het kiesrecht beschouwen wjj daarom slechts als een middel tot beneveling van de natie, door de radicalen aangewend om zelf de macht in handen te brjjgen. Men spreekt van mondigheid van het volk, men prjjat de groote menigte we gens haar gezood verstand in zake de politiek, men jjicht de onafnaakeljjkheid van dwaze begrippen hjj de natie toe, maar in het geheim spant men samen om datzelfde volk dom, afhankeljjk en zelf zuchtig te maken door bet streven naar staateinmeogiag op ieder gebiod. En dat wjj in onze meening omtrent die uitbreiding der Staatsbemoeiing niet alleen staau, bewjjst bet oordeel van den Russischen philantroop T o 1 s t o die na eene reis door zij a land gemaakt te heb ben als zjjne overtuiging te kennen gaf, dat de S aatsbemoeiing aan bet volk de kracht outoeemt om in eigen onderhoud te roorzieu en hoe men in plaats van geluk en welvaart, luiheid en armoede kwtekt. Sticht ruime arbeiderswoningen, zooveel ge wilt, geoft vrjjdom vau belas ting en verstrekt andere geriefelijkheden, volkakoffiehuizen, slaap-, eet- en leeslo- kalen enz. enz., waaneer er geen werk is en geen verdiensten zjja is het niets gedaan, terwjjl iu tegenovergesteld geval men zich liefst, zooals zulks altjjd is ge schied, wel zelf redden zal. Men ziet uit deze woorden, dat luiheid en armoede 't noodzakelijk gevolg van Staatsbemoeiing zjjn. Eu hiermede gaau gepaard domheid en onathankeljjkheid. onzen armen meester zal plaatsen. Men wacht na slechts op den wagen. 't Is wel. Hebt gjj order gegeten aan den huurkoetsier te Compiègne, om zooals ik u geschreven hal, te zorgen dat er rijtuigen aan het station staan ten dienste Tan de personen, die uit Parjjs moeten komen om den lijkdienst bjj te woneD. Ja, mijnheer Baoul? Hoeveel rjjtnigen zullen er zjjn? Twaalf. Dat zal voldoende wezen, hoop ik. Wanneer Honoré met Bertrand aankomt, zend ze dan onmiddelljjk raar mjj too. Ik «al uwe bevelen opvolgen, mjjnheer Raonl. Saturnin, onbeweegljjk op zjjn bok gezeten, wachtte nu dezes bevelen af. Rjjd naar de villa, zeide hem mjjnheer de Chalins. Boven den iogang van deze bemerkte men het wapenschild, getooid met de graafljjke kroon. Midden in eene ljjkkapel wachtte de ljjkbaar, die de oude dienaar optred noemde, maar waar aan de ljjkdienaars eenvoudig den naam geven van schraag. Zjj gingen thans Raoil te gemoet, die hun de noodige stukken ter hand stelde, welke de vergonning behelsden om het lijk van Farjjs naar Chantiily over te brengen; onmiddelljjk openden nu de ljjkdragers den lijkwagen met den sleutel, dien mjjnheer de Chalins hun overhandigde, en plsa sten de kist op de lijkbaar, waar men haar overdekte met een zwart laken, voorzien van oen groot wit kruis; vervolgens verwijderden Dit zal dan moeten heeteu de zegec- rjjke vrucht van de politieke en sociale wgsheid uit het laatst de 19a eeuw, welke in zoovele opzichten ge'jjkt op haar voor gangster, toen men ook met de lessen der historie den spot dreef en het beginsel van Staatsuitbreiding tot de te volgen gedragsljjn koos. Misschien zullen enkelen meenen, dat er tegen dat streven niet veel nit te rich ten is en dat men on mogelgk tegen den breeden stroom der Staatsbemoeiing kan opwerken. Dit zal men ca'uurlijk ook nitt hunnen, ind en men moedeloos de handen in den schoot legt, maar men zal het wel kunnen, indien ieder voor zich zelf pal staat in den strjjd tegen dat beginsel. In de allereerste plaats moet zulks gedaan worden door onze regeerder3, die in deze tijden eene moeieljjke ea verantwoorde- ljjke taak op de schouders hebben. Zjj toch hebben er over te beslissen, of het beginsel der Staatsuitbreiding op wetge ving en bestuur moet worden toegepast, dan wel bestreden. Van hunne houding ten opzichte van deze quaestie hangt veel af van de toekomst des lands. De tjjd van weifelen en nadenken is voorbjj, waar de radicalen dringen en dwingen om doorzetting van hunne wensohen. Bg ie dere gelegenheid hopen wjj dan ook dat de meerderheid van onze Vertegenwoor diging zich verzetten zal tegen de uitbrei ding der Staatszorg en aldus ons vader land zal bewaren voor de overwinning der socialisten en radicalen. Het is nu voor goed uitgemaakt zegt de Figaro dat Parjjs zjjoeWareld-Teutoou- stelliug van 1900 niet buiten de stad, zooals sommigen willen, maar in Parjjs zal krjjgen en wel op de reeds aa ige- wezen terreinen d. 1.: aan den linkeroever der Seine het Champ de Mars, het voor plein van het Hotel der Invaliden en het gedeelte van den Q-iai a'Orsay, tusschtn het Champ de Mirs en het pasgenoemde voorplein gelegenaan den rechteroever het Trocadero, de Qjai de la Conférence, het Cours de la Reine, het Ny/erheids- paleis en de daaromheen gelegene ter reinen tot aan de Aveoue d'Aotin: ten noorden zullen die terreinen beperkt wor den door Avenue des Cham; s-E y-ées, en van de zijde der Place de la Concorde het Concert de l'Horloge tot grens hebben. De beide oevers der Seine zullea door eene nieuw te maken brug verbonden worden tegenover het Hotel der Invali den. Een groot aantal feesten en wed- strgden zullen te Viocennes gegeven wor den waar menigeen had willen hebban, dat de Tentoonstelling zou gehouden worden. Volgens het Journal des Débats hebben de werkstakers in dezeven weken die zjj niet gewerkt hebben ean verlies geleden van 5.500.000 frs. Djar komt nog bg dat ongeveer 500 arbeiders door de mgnmaatschappjjao in het departement Pas-de-Calais niet meer in dienst zija ge nomen, wegens wanordeljjk en oproerig gedrag. Ia het Noorderdepartement, waar de werkstaking eene veel kleinere ver- zich da ljjkdragers, in afwachting van het uur waarop de begrafenis plaats zoude bebben. Baoul bleef alleen in de ljjkkape'. VI. Het is eme overheerlijke streek tusschenMont- fontaine en Pontarmé. De vruchtbare velden, bezaaid met boschjes, leveron een allarbekoorljjkst schouwspel op. Men zoude wanen, dat men zich in de schoonste kantons van het weelderige No mandië bevond. Na het onweer van den vorigen avond giBg de zon op aan een helder blauwen hemel en beloofde een prachtigen dag. Het was vier uur in den morgen. Montfontaine is een bescheiden dorp, dat bjjua uitsluitend door landbouwers bewoond wordt. Op een kilometer afstand van het dorp, dicht bjj ean der wegen, die het bosch doorsnijden, be vond tioh de iDgang van een niet onaanzienlijk buitenverbljjf. Een gesmeed jjz ren traliehek verleende den toegang tot eene met eeuwenoude olmen om zoomde laan. Deze laan voerde regelrecht naar een vierkant gebouw, dat men in den omtrek gewoonlijk het huis van den dokter noemde. 't Was al een oud gebonw, in Italiaansohen stjjl opgetrokken en bekroond met ean terras, nit welks midden zich een vrjj sm&kelooze koe pel verhief. Het huis van den dokter, alhoewel slechts door éen porsoon bewoond, be ratte e«n aanzienljjk aantal vertrekken, doch drie vijrdo der ramen bleven gewoonlijk gesloten. De meester des huiz:a, bekend onder den houdiüg bad aangenomen, kunnen een GOtal arbeiders wegens hun brutaal op treden tjjdeus de werkstakingen geen werk meer krjjgen. Dat zjjn nu de gevolgen van bet ver nielen van eens anders eigendommen en het wekken van oproer. Een kouinkljjk besluit door de Moniieur afgekondigd, behelst het voor postzegelver zamelaars niet onbelaogrjjk bericht, dat luidt «Te? gelegenheid dei Wereldtentoonstel ling, die in 1894 te Antwerpen gehouden woidt, zullen postzegels met het wapen dier stad uitgegeven worden. «Die zegels zullen dienen tot dezelfde doeleinden als de ge wot e postzegels.» Op die postzegels zal verder staan 1894 Anvers- Antwerpen, Belgique-België.» Zg zullea daarenboven voorzien zjjn van een strookje met de melding Ne pas livrer le dimanche Niet bestellen op Zondag, waarvan de bestemming en het gebruik bepaald zjjn bjj artikel 1 van het besluit van den 15 Mei 1893. De waarde der postzegels zal zjju: 5 centiemen (groen op rose), 10 centiemen (blauw op rose) en 25 centiemen (karmjjn op blauw). Zjj zullen geldig zjjn van den dag der opening van de Autwerpsche ten toonstelling tot uiterljjk 31 D c. 1894. Gisteren-ochtepd omstreeks 10 uur is een hevige brand uitgebroken iu bet collego der paters JeZiiï iten in de rue des Dominicainste Bergen. De brand was ontstaan door een jjzeren kaohelpjjp, die in aanraking was gekomen met een balkje van het laboratorium. Iu minder dan gean tjji vernielden de vlammen den gebeelen linkervleugel van het gebouw, die 60 meter breed is, en deelden zjj zich daarop mede aan het dak. De Jezuïeten lieten onmiddelljjk de klas sen ontruimen en nauwelijks was dit ge schied, of de slaapzalen, de groote feestzaal, de ziekenzaal, de klassen en de studiezalen vatten vuur. Da prachtige collectie voor werpen van weteascbappeljjkeu aard en da t jjke bibliotheek werden mede eene prooi der vlammen, die ook de prachtig gede coreerde kerk in Romaauschen stjjl be dreigde. Da brandweer slaagde er echter nog tjjdig in dit gebouw te isoleeren. Ba- halve de voorgeval aan de rue des Domi- nicains en dtza koik, is alias vernield. De schade wordt geschat op 250.000 franks. Persoouljjke ongelukken zjja niet te betreuren; alleen zjjn een drietal brand weermannen door een balk gekwetst. WjjI bet College in het hoogere gedeelte der stad gelegen is, was er gebrek aan water. Ia het Lagerhui» verklaarde de heer Buxton dat het eiude der vjjandelijk- heden tegen de Matabelen iu Zuid-Afrika nabij is en dat de Rageering ze geheel en al zoo snel mogeljjk tot e^n einde zal doen komen. Koning Lo Bengula it op de vlucht, en zjjn legerhoofd Gum bo heeft de wjjk genomen naar de Gwai- rivier. Kolonel A d a m s is met zjjn colonne naar Boelowayo opgetrokken. Buxton verdedigt de ba adel wjjze der Regeering, welke getracht heeft den vrede te bewaren, en slechts met aarzeling bare naam van dokter Gilbert, bewoonde slechts een klein gedeelte van 't gebouw, eene eetiaal, eene slaapkamer en studeerkamer, waarvan de biblio theek de zeldzaamste schatten der oude en der nieuwe wetenschap bevatte, en eiadeljjk nog een ruim vertrek, dat in een scheikundig laborato rium herschapen was. Vjjfiien jaar voor het tjjdstip, waarop de geschiedenis voorvalt, die wjj verhalen, was het reeds lang verlaten huis te koop, msar vond geen enkelen kooper en scheen er ook geen te zullen vinden, tengevolge van een bloedig drama, waarvan het, reeds zeer lang geleden, het tooneel was geweest. Een echtgenoot hid in gramschap zijne jonge vrouw gedood en zich daarua een kogel door het hoofd gejaagd. De herinnering aan' dit bloedbad hield de koopers verwijderd en het verlaten huis raakte van dag tot dag meer in veival. Op een goeden morgen vernam men te Mont fontaine met eene licht te begrijpen verbazing, dat de sombere woning verkocht was. Den volgenden morgen betrokken een onde knecht en zjjne vronw met hun huisraad het hnis. Twee dagen later kwam een heer aan, wiens ouderdom moeiljjk te bepalen viel; hjj nam on middelljjk zjjn intrek in de villa, liet werklieden komen en de hoogst noodige herstellingen do.n. Het was de nieuwe eigenaar. Men noemde hem bjjna van hetzdfda oogen - blik af doctor Gilbert, ofschoon hjj er geen be roep van maakte zjjn ambt uit te oefenen. Kort nadat hij bezit genomen bad van de vil'a, deed het toeval hem getuige zjjn van een toestemming heeft gegeven tot het opei der vijandeijjkheden, toen deze onvermij delijk waren geworden. De oorlog is i ondernomen om de Matabelen te verdelj of te verdrgven. Voor zoover de Mata len bereid zijn zich als vreedzame burg- te gedragen, bestaat er vols'rekt geeu neiging om hardhandig en zonder ine doogen tegen hen op te treden. Htt voorbarig, eene gedachten-wisseling openen over de politiek der toekomstmi men behoort zich te herinneren, dat I t gebied van Matabelen-land begrepen is heteharter van deBritsch-Zuidftfrikaacsc'.o Compagnie. De vijandelijkheden zjjn door dtCompagnie grootendeels voor h>re eigene kosten ondernomen.Men moetookréN-ning houden met de publieke opinie in Zaiu- Afrika. De regeering heeft den heer C e- cilRhodes uitgenoodigd, met Sir II e a ij L o c h een plan te ontwerpen tot pacificatie en tot verzekering van het toe komstig welvaren van Matabelen-lae lotusschea moet het charter dei Compagn geëerbiedigd worden, zoolang zjj de daai in gestelde voorwaarden naleeft. Kouirg Lo Bengula heeft na ecu verli-s van 1000 man aan dooden en gewonden Boelowayo verbrand en de rc: gazjjnen vernield. Eene kleine troep E.,- gelsche ruiters achterhaalde den Kon g in zijn vineht en trachtte hem over ie halen om onder vrjjgeleide tsrugte kee:;:u en onder toezegging dat bjj eene goeöt bejegening zou vinden. L o Bengula I weigerde echter. Belangrjjk is het, dat de neger-bond 'r- noot K h a m a met 1700 vo'ge'ingeu van de Engelschen deserteerde en spoorl os verdween. De Sultan van Marokko heeft een sch: ij- ven tot de Spaansche regeeiiog gerie.,.,, waarin cjj zjjn leedwezen betuigt over het oproer der Kabjjlen bg Mslilla en l><- loolt eene schadeloosstelling. De Sultan zal een bizonder gevolmachtigde zenden naar da oproerlingen, om hen terug te brengec tot hun plicht. De strijd duart voor Rio de-Juneir nog steeds voort en schjjat in hevigheid te znllea toenemen. De Herald verneemt uit Montevideo, dat het schip der opstandelingen Aquidaban e i het fort Villegayoon Dinsdag begonnen zj,o Rio-de-Janeiro heftig te beschieten. Dit duurt nog altoos voort. Aaa verscheiaei.H deel n der stad is aanzieuljjke schade to gebracht. De forten Santa C?uz en beantwoorden het vuur en men denkt, du c admiraal Mello beproeven wil, voorde aankomst der voor den president P e i x - to bestemde schepen uit New-Vork, eej besli8senden slag te slaau. Do Federalisten uit Rio Grande do Sul zjjn Santa Catha- rina binnengedrongen. De Russische Mi nister in Brazilië meldde, dat er eene bus kruitoutpluffijg heeft plua's gehad a r boord van de llha Governador, waardo r dria dekoffijnreu gedood zjjn en dÉHg opstandelingen. Het ongeluk wordt 'Bac de onachtzaamheid der opstandelingen to. geschreven. Aan de vreemde legatiën wordt Mel lo 8 verzoek om als oorlogvoerende er kend te wordeD, beschouwd ah voorbari, vreeseljjlt ongeluk. Een werkman viel van d' steiger, die diende om een dak te herstellen, brak de beide boenen. Dj koopjr van het buis liet hem niet todaih het hospiiaal, maar naar zjjne eigene wonir vervoeren, en behandelde hem met eene zotsr die groote kennes en praktische bekwaamhe - verried. De bei Je beenbreuken waren spoedig herstel!, en de werkman kon zij ae beenea weer gebruike. zonder het miaste spoor van kreupelheid. De„c wonde/bare genezing maakte natuurljjk vee! opspraak, en het publiek voegde bjj dan naar vaa hersteller den titel van dokter. En het publiek vergiste zioh ditmaal niet. De persoon, met wien wjj oes thans be«L houden, was te Parjjs, onder zjjn waren naam, een zeer gezien geneesheer, een bjjna beroamu heelmeester geweest. Onze lezers zullen weldra weten waarom hij van het Parjjscbe tooneel verdween en zich t- Montfontaine was komen afzonderen. Van tjjd tot tijd kwamen de boeren nit dei. omtrek aaa de deur van het vierkante huie klop pen en de hulp inroepen van dokter Gilbert. De onde bedienden antwoordden onverandor- Ijjk, dat hun meester niet meer praktiseerde, maar als de vragers behoeftig waren, zonden zjj hen nooit weg zonder hun eens ruime on dersteuning te geven. De zonderiiLg geheimzinnige pessoonlijkhoi van den dokter wekii_lüL-.ver i "eene levend* 31e

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1893 | | pagina 1