No. 2070. Zondag 10 December 1893. 18de Jaargang. Staatsalmacht. BUITENLAND. De twee Neven. Duitschland Engeland. Zwitserland. Italië. MARLMSCHE (III HOI. ABONNEMENTSPBIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,10 Voor het buitenland c >1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. AINHIEKPRA 30 Cents. 5 AGITE MA NON AGITATE. PBIJS DEB ADVEBTENTIEN. Van 16 regels Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Advertentiën worden uiterlijk M a a ndag-, Woensdag- en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G.L.DAUBE éf Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs 31 bis Faubourg Montmarlre Van zjjne vrienden moet men het heb ben;zoo zal menigeen hebben gedacht, toen hg de woorden vernam, die een der li berale Kamerleden, de heer Rutgers an Rozenburg, bij de algemeene Be raadslagingen in de Tweede Kamer over de Staatgbegrooting der Regeering toevoegde. Nadat de drie voornaamete leden van het Kabinet in de zitting van jl. Woensdag de Regeeriogapolitiek tegen de op haar gerichte aanvallen hadden verdedigd, nam de zoo even genoemde Afgevaardigde het woord om te betoogen, dat wjj in ons vaderland een etrgd tegemoet gaan tnsschen vrgheid en dwang en uitte hjj daarbij de vrees, dat de Regeering niet zal staan aan de zjjde van hen, die de vrgheid willen. Als wjj deze woorden van het liberale Kamerlid releveeren, dan is dit natuurlij Ir niet, omdat wjj ons met zjja standpuut op politiek gebied kunnen vereenigen, maar aitsluitend omdat deze uitspraak van den heer Rntgers van Rozenburg naar ons inzicht den staatkundigen toestand van ons vaderland zeer juist teekent. Een strjji tujschen vrgheid en dwang, met andere woordeneene worsteling tns schen tegenstanders en voorstanders va a de Staatsalmacht. Bjj de algemeene beschouwingen over de Soaatsbegrooting is hierop door verschil lende leden der Kamer gewezen en behalve enkele speciale onderwerpen kan men wel zeggen, dat de meeste redevoeringen dit punt betroffen. Natnarljjk werd door niemand openljjk partjj getrokken voor het beginsel van Staatsalmacht. Maar niettemin bleek het toch, dat zjj ook in de Kamer, ook zelts bjj de Regeering, voorstanders telt. Waar o. a. de Minister van Binnenlandsche Za ken als zgne meening te kennen gaf, dat Staatsalmacht moet leiden tot despotisme, •lavernjj of ljjfeigenschap, daar plaatste hg tegenover die meening de stelling, dat eene gezonde Staatswerkzaamheid noodig is. Het komt er echter op aan, wat men onder eene gezonde Staatswerkzaamheid verstaat. Over het algemeen gaat de Regeering de werkzaamheid van den Staat te ver nitstrekken. Dezelfde Minister deelde in zjjne rede een aantal zaken mede, waar omtrent hg het noodig acht, dat de Staat er zich mede bezig houdt of, zoo hg dit reeds deel, zjjoe bevoegdheid uitbreidt. Hg verdedigde dit door de uitbreiding der middelen van verkeer en door de hoogere eischen, welke tegenwoordig op ieder ge bied worden gesteld. Hieruit bljjkt derhalve, dat deze Minister in plaats van de Staatsbemoeiing op maat schappelijk gebied te beperken, integendeel die inmenging wil vermeerderen. Hjj ba- wandelt den weg naar de verwezeuljjking van de Staatsalmacht, waarvoor hg zelf waarschuwt. En hierin gaat met hem mede de Minister van Binnenlandsche Zaken, die door zjjn fataal Kiesrecbtontwerp even eens de uitbreiding der Staatsinmenging krachtig bevordert. Indien toch dit ont werp tot wet wordt verheven, zjj het dan ook met enkele wjjzigiugen, dan komt bjjna een ieder tot de stembus en het be hoeft niet verder te worden besproken, dat een aanzienljjk deel van de groote FE Ü1LLET ON. 20.) (Vervolg.) Luister. Het lijk van mjjn oom zal mor gen naar den familie-grafkelder te Compiègne worden overgebracht. Esn lijkwagen zal de lijk kist morgen te vier uur in het hoiel der Ga- ranciere-itraat komen afhalen, en in eens door naar Pontarmé brengen, waar hjj zal stil houden. De koetsier en mjjn neef, Baoul da Gballins, die den wagen vergezellen, zullen te Pontarmé in eene herberg overnachten. Welnu, tusschen den tjjd van hnoDe aankomst en dat van ver trek moet eene kist, die slechts sarde bevat, in de plaats gebracht worden vcor die, welke in den lijkwagen staat. Begrepen? Volkomen begrepen, antwoordde hjj. Het is dus vooreerst noodig dat ik mjj een paard, eenen wagen, eene doodkist, gereedschappen, kortom, al datgene aanschaf, wat vereiaoht wordt om de verwisseling te volvoeren. Juist gezien. Nog dezen avond zal alles besteld tjjo, en morgen ben ik reeds op weg naar Waar ion ik eigenljjk het eerst heen moeten Naar La Cnapslle-en-Sarral. Tegen half negen of negen uren in den avond zal ik mjj bjj u voegen. Dan zal ik ia den loop van den dag Pon tarmé eens doorwandelen en de herbergen be zoeken, ten einde mijne maatregelen te nemen. menigte van dat deelnemen aan de ver kiezingen voor de Vertegenwoordiging ook verandering verwacht van zijne maatschap pelijke positie. Een gevolg derhalve van de aanneming der Kieswet-T a k zal wezen, dat de min derbedeelden pressie zullen gaan uitoefe nen op de Afgevaardigden om ze te be werken iu den geest van Staatsbemoeiing op sociaal terrein. Van daar dan ook, dat het debat over de Begrootiug zich voornameljjk kenmerkte door besprekingen over Staatsbemoeiing en Staatsalmacht. Men kan met zeer veel grond beweren, dat de zucht naar Staatsalmacht thans de vgaud is, welke op politiek gebied dient bestreden te worden. Iu verschillende ge daante doet die vjjand zich voor. Nu eens hult hg zich iu een streven naar Kies rechtuitbreiding of lierer naar Algemeen Stemrecht, dan weder vertoont hjj zich ia den vorm van leerplicht of algemeenen dienstplicht, terwijl hij een andermaal in tjjden van werkeloosheid zich voordoet als de werk verschaffer, die iu staat is om iu de ongunstigste omstandigheden te zorgen, dal voor eeu ieder werk en das ook brood is te vinden. Oreral weuscht die vijand der samen leving op te trelen en voor ieier geval zegt hjj raai en hulp te weten. Het is maar jammer, dat er nog menschen ge vonden worden, die zoo kwaaddenkend zjja, dat zij zich niet willen stellen onder do beschermende vleugelen van denS.aat, en die zooveel verwaandheid bezitten van te denken, dat zjj het zonder dien Staat wel kunnea schipperen. Zoo spreekt die vjjand en geeft daarbjj de sterkste verzekeringen van zjjn onbaat zuchtigheid en goeden wil, ten einde zjjne aanhangers te vermeerderen. Die aanhan gers, het zjja de radicalen en socialen, die geen kwaad van den Staat kannen hooren en alles maar aan zjjne groote macht wenschen te onderwerpen. Gelijk wjj zooeven reeds zeideD, wacht men zich wel thans openlijk te verklaren, dat men die Staatsalmacht wenscht te bevorderen. Alleen spreekt men slechts geljjk de minister Tak van Poort vliet van het ingrjjpen van het Staats gezag in 't belang der openbare gezondheid, der veiligheid, der regeling van den arbeid, straks voor steeds meerdere belangen op offeringen vragende voor persoonlijke dien sten en van persoonljjke vrgheid. Iemand, die zoo denkt en spreekt, mag toch zonder overdrjjviDg, wel een voor stander van Staatsalmacht heeten, en wan neer men daarbjj in aanmerking neemt, dat niet maar een lid van de Kamer, doch de Regeering zelf er zoo over denkt, dan bestaat er dankt ons toch wel reden om te waarschuwen voor eene uitbreiding van ,Staatsbemoeiiag, welke noodwendig moet uittoopen op eene toepassing van de sociaal-democratische beginselen. Zeker zonden de vooruitstrevende leden der Kamer, zoowel als de Regeering, verre van zich afwerpen de beschuldiging, dat zjj medewerken aan de bevordering der sociaal-democratie, maar niettemin bljjft het een feit, dat zjj voor het betrekken van den Staat in alle mogeljjke zaken, die eigenaardig behooren tot het particulier Wjj zullen ergens op een open veld eene plaats trachten te vinden, waar wjj zonder moeite de ljjkkist kunnen begraven. Ik zal dit wel vinden. Maar hoe openen wjj den ljjkwagen? Zoek maar een middel. Ik reken geheel en al op n. Gjj zult ook een koperen plaat koo- pen, waarop gjj den naam en de voornamen van mjjoen oom laat graveereD, zoomede den datum van zjjne geboorte en dien van zjjn over* ljjden. Gjj dient mjj dit alles op schrift te gaven. Dat zal ik onmiddelljjk doen. Philippe nam nn ean vel papier en sohreef bet opschritt, daarbjj zorg dragende zjjne hand zooveel mogelijk onkenbaar ta maken. Waarom bedienen wjj ors niet van da plaat der andere Ijjkki.t, vroeg Vandame. Wjj zonden den tijd niet hebben, om dia plaat van de eene kist op de andere te plaatsen. Het ia hier de zaak om zoo spoedig mogeljjk gereed te zjjn. Daar hebt gij geljjk in. Jnlien stad het papier in zjjne portefenille en scheen na te denken. Hoeveel geld hebt ge noodig vroeg Phi lippe. Wat het paard en den wagen betreft, kan ik onmogeljjk een juist cjjfer opgeven, om reden dat ik weinig tjjd zal hebben om te loven en te bieden.Ik ga onmiddelljjk naar de paardenmarkt. Soms kan men voor een klein sommetje terecht komen. Wat eene eikenhouten kist van de eerste grootte en eerste kwaliteit kost, weet ik niet. Dan komt er nog bjj de plast, het graveeren, initiatief, de wegbereiders voor de sociaal democratische heerschappij zgo. De heer Rutgers vanRozenbnrg had dus zeker wel recht om in dit verband te spreken vao een strgd tnsschen vrgheid en dwang. Met gaan anderen naam kan dieStaatsoverheersching worden bestempeld dan met dien van dwang, eD dan nog wel in naam der vrgheid. De vooruitstrevenden willen da geheele samenleving rjjgen in een keurslijf, dat kant en klaar is afge maakt en dat ten slotte zoo wordt saam getrokken, dat de vrgheid geheel wordt gedood. En niet slechts op maatschappelijk gebied, ook op kerkeljjk terrein zuilen de radicalen en socialen, indien zjj geheel de macht in handen ferjjgen, hun dwangsys teem toepassen. Men kan dit opmerken in de landen, die radicaal worden gere geerd. Daar wordt de Kerk vervolgd eu met den godsdienst de spot gedreven. Kan mea daarnaar in ons va Ierland verlangen? Wjj geloovea het niet. Maar dan moet oek geen steun meer worden verleend aan hen, die de radicale begin selen balg ien en bevorderen. Dan behooren ook de leden der Kamer, die waarachtige vrgheid, voorstaan, tot welke politiekerieh- ting zjj overigens z ch scharen, niet langer wenschen samen te werken mat eene Re geering, die den dwang boven de vrgheid verkiest en in theorieën haar hoogste wjjz- heid zoekt. Dan moet krachtig worden op getreden om ons land voor de grootste gavardn in de toekomst te beschermen. Indien op den thans door de Regeerings- politiek aangewezen weg wordt voortge gaan, dan is het zeker te wachten, dat na korten tjjd de socialisten en andere onte vredenen de baas worden in ons land. Vooral wanneer de Kieswet van den mi nister Tak door de Kamers wordt aan genomen en ingevoerd, staat dit gevaar nog eerder voor de deur. Is het eenmaal zoover gekomen, dan heeft men spjjt, doch te laat; dan zjj ode bestaande Staatsinstellingen spoedig ver nietigden eene inrichtingvao Staatsbestuur en wetgeving ingevoerd naar het sociaal democratische systeem. Dan heeft de dwang gezegevierd, maar dan ook zjja de rechten en vrijheden der natie weldra verdwenen. Dan is de heilstaat gesticht, maar het volk zal diep ongelukkig wezen, omdat hetgeen hem het liefst was, zjjn godsdienst, zgo vorstenhuis, zijne historisch gevormde instellingen zullen worden verdrukt of ver nietigd. Mogen wjj hopen, dat de wjjsheid onzer Vertegenwoordiging ors beware voor deze gevolgen van de toeneming der Staatsbe moeiing en dat zg boven alles het begiusel der vrgheid blgre handhaven. In den Duitschen Rgksdag gaat het er bjj de behandeling der belasting-ontwerpen weer heftig en rumoerig aan toe. De af gevaardigde DietrichHahn, voorheen een aanhanger van prins V o n Bis marck, verdedigde het voorgestelde benrs- belasting-ontwerp en stelde zich daarbjj op het standpunt d«r anti-semieten. De Datiouaal-liberalen, namens wie Hahn de gereedschappen, enz. Geef mij maar drie duizend franks, mjjuheer de Baron, en a's alles afgeloopen is, zal ik u trouw verantwoording doen der uitgaven. Philippe opende een der laden van zjja bareel en nam er drie bilj ittan van duizend franks uit, die hij Jalien ter band stelde. Nu hebt gjj meer dan genoeg, zei le hij hem, ga thans heen en maak zooveel mogeljjk spoed. Onmiddellijk, want wil ik morgen vroeg ge reed zjjn, dan heb ik geen enkelen minuut te verliezen. Nadat Julien Vandame de kleeding aange trokken had, die wjj reads vroeger beschreven hebben en die hem het voorkomen van een b03r gaf, zette hjj eene roode pruik op, dia hem reeds eenmaal gediend had bjj gelegenheid van een carnaval, en welke hem geheel on kenbaar maakte, bedekte zjja hoofd met een vilten hoed ea bereikte langs den boulevard Montparna«se de paardenmarkt. Hier kocht hjj een jong en sterk paard en balfileat paardentuig ea den bankwsgen, dien wjj reeds kennen, vervolgens begaf hij zich naar het bestuur der begrafenissen ea meldde zich aan. Men vroeg hem wat zjjn verlangen was. Morgen-ochtend vertrek ik naar Sjiae-port, mjjnheer, antwoordde bjj op den toon en de wijze van een echten boer. Ik ga een mjjoer ooms begraven, een braven man, die gestorven is, alleen om mjj een aardig sommetje te kun nen nalaten. Om hem er voor te bedanken, zoude ik hem wel een klein cadeautje willen doen, en ik weet op dit oogeablik geen ander dot voorgaf te spreken, toonden zich allesbe halve ingenomen met zjjne rede. Ook de sociaal-democraten dreven den spot met zjjn betoog, terwjjl de conservatieven hem toejuichten. Hierna hield de antisemiet L i e b e r- mannVon Sonnenberg eene het- tige rede tegen den Rijkskanselier, waarin hg zich bjjzonder kras uitliet tegen de Israëlieten. Dj sociaal-democratische af gevaardigde Singer, een Israëliet, viel den ipreker in de rede. Daardoor ont stond eene heftige woordenwisseling, welka aanleiding gaf tot groot ramoer, zonder dat de Voorzitter tnsschenbeiden kwam. De afgevaardigde Richter verzocht toen den Voorzitter de orde te herstellen. De onder-roorzitt9r, die het presidium waarnam en eenigezins doof is, riep toen Liebermann tot de orde, maar diende tevens Singer eeue berisping toe. Spoe dig werd teen de orde hersteld. Het rageeringsontwerp betreffinde de zegelbolasting werd naar de commissie verwezen. Da ontwerpen betreffende de wjjn- en tabaksbjlastingen zullen eerst na nieuwjaar behandeld worden. De tweede en derde behandeling der handelstractaten zal in de volgende week p'aabs vinden. Ingevolge het veriaagen van Z.H. Leo XIII, om kennis te maken met pastoor K n e i p p, zal deze geleerde priester zich in den loop van den winter naar Rome begeven. DeDuitsche Regeering heeft eene statis tiek opgunaakt betreffende de gemengie huweljjkea. Er zjja bjj de volkstelling op 1 Dacember 1890 in Pruisen 255.802 ge mengde huwelijken gevonden schrikba rend cjjfer!waarvan een der partgen Katholiek was. Iu die hnwelgken waren 469.993 kinderen baaeden de zestien jaren. Wat is nn het geval? lupUats dat deze kinderen katholiek zjjn zooals de voor waarden bepalen waa'bjj in uiterste ge vallen de Katholieke Kerk een gemengd hnwelgk kan worden afgedwongen, is slechts verreweg de kleinste helft 211.325 van de 469.993 kinderea katholiek. Dat zgo cijfers die duidelijk tegen het gemengd hnwelgk spreken. De tragische dood van den hoogleeraar Tyndall heeft te Londen een ontzag lijken indruk gemaakt. Het is na gebleken dat de overledene wist dat zgne echtgenoote zich bjj het toedienen van den drank vergist en chloral genomen had in plaats van magnesia. Zjj zelve deelde hem dit mede, waarop Tyn dall uitriep; Arme vronw, ge hebt nwen man gedoodDiep geroerd en bitter wee- nend, moest mevrouw Tyndall aan de coroners jury hare noodlottige vergissing verhalen; de leden dier jury verkeerden bigrgpelijkerwgze geheel onder den indruk van dit allerongelukkigst geval. De ongelukkige en diep bedroefde we duwe zal nn nog misschien eene vervol ging krjjgen wegens onwilligen manslag. In het noorden van Engeland is zeer veel saeeuw gevallen. Ia Schotland zijn drie treinen in de sneenw bljjven steken. Het vriest er hard. De 1 imes verneemt uit Singapore dat het stoomschip Normandy bjj Rionw beter voor den overledene geschikt is daa eene mooie doodkist. Op den prjjs zal ik niet zien. Ik kwam n verzoeken er mjj eene te leveren. Kan dat Zeer zeker, mjjnheer I Kunt gjj er mjj ook eenigen laten zien Ik zal u ean briefje medegaven voor de fabriek, Chemin-Vert-straat. Gjj kunt daar ginds aan de kas betalen. Do beambte gaf Vandame een briefje, die het aannam met de vraag: Hoe laat kan ik morgen komen om de kist mede te voeren. O, al om zevea uur, indien gij dat verlangt. Vandame verliet het kantoor der begrafenis- vereeoiging en begaf zich vervolgens naar eenen graveerder, die beloofde dat de plaat nog dien selfden avond gereed zou zjja ea die ook «tipt zijn woerd hield. Julien hield zich nu bezig met de laatste inkoopen te doen, doch in plaats van naar de d'Assas-straat terug ta keeren, ging hjj in eene heiberg in de Ssint-Denis-straat logeeren. Na het vertrek van den kamerdienaar had Philippe de Garennes uit zjjn zak de enveloppe gebaald, die het testament van graaf de Vadans en het oatvangstbewjja van Nioolaas Vandame bevatte. Z.-er aandachtig herlas hjj beide stukken en stak vervolgens eene kaars aan om ze te ver branden. Op het oogenblik echter, dat hij ze bij de vlam bracht, die ze tot hich mo:at doen vergaan, bedacht hjj zich eenige oogenblikken en sprak bjjna luid: schipbreuk heeft geleden. De kapitein, de stnarman en een paar machinisten moeten omgekomen zjjn. Het nienwe kanaal tasschen Liver pool en Manchester is eergisteren plechtig ingewgd door de stoomboot Snowdorp met een groot aantal antoriteiten aan boord. Door dit kanaal is eene betere en kortere scheepsverbinding tasschen de beide steden tot stand gekomen, dan langs de rivier de Mersey het geval was. Van November 1887 heeft men er onafgebroken aange werkt, en geen kosten zjjn gespaard. Da bevolking der beide oevers was toegestroomd en juichte geestdriftig de ondernemers van het groote werk toe. Het wetsontwerp tot versterking van den St. Gothard is door de Nationale Verga dering met algemeene stemmen aangeno men. Tevens werd besloten een voorstel te doen tot het sluiten van eene leening van 20.000.000 franks, ten einde het finan cieel evenwicht te handhaven. Een Zwitsersche ingenieur de lieer Raonl Pietet heeft eene nienwe ontplofbare stof uitgevonden. Fulgnriet heet het goeije, dat bjj onderzoek zeer goed moet hebben voldaan. Het is geble ken een buitengewoon krachtig ontplof- fingsmiddel te zgn, maar zgn kracht kan naar de omstandigheden gewjjzigd wor den. Zoo kan men het o. a. ook voor ge weren gebrniken. Het kan zonder gevaar vervoerd worden en ontploft niet door schokken, miar alleen bjj een zeer hoogen warmtegraad. Voorts is het niet zoo gemakkelijk te fabriceeren als dynamiet. Om het te ma ken zjjn bijzondere toestellen noodig, welke men zich maar niet zoo onopgemerkt kan aanschaffen. Men spreekt er nn van, het dyaamiet geheel te doen vervangen door fulguriet. De verschillende Mogendheden zonden ge meenschappelijk maatregelen moeten ne men om het maken van dynamiet te on derdrukken en de fabricage van fulgnriet in ieder land tot een staatsmonopolie te maken. Aan de Zwitsersche Regeering zal het niet liggen, als die plannen niet verwezen lijkt worden. Zjj wil het geheim niet voor zich alleen honden. De Bondsraad wil binnen veertien da gen opnienw groote proeven met het ful- gnriet laten nemen en daartoe alle per sonen nitnoodigan, die er belang bjj hebben, de uitwerking van de nieuwe ontploffings- stof te zien. Met de samenstelling van een ministe rie wil het maar niet vlotten nu ook de pogingen van den heer Zanardelli, den voorzitter der Italiaansche Kamer zjjn mislukt. Hjj heeft gemeend nn er geen Mi nister van financiën te vinden is, het hem door den Koning verleende mandaat tot het vormen van een Kabinet te moeten neerleggen. Welken weg koning Umberto nn zal inslaan is nog onzeker. Onmiddelljjk verspreidde zich het gerncht, dat de Ko ning den heer C r i s p i, die te Napels vertoeft, per telegram naar de hoofdstad Wat wilde ik daar deen, 'tzon immers dwaasheid zjjn, die papieren ta vernietigen.Indien een onmogeljjk te voorzien toeval mjjn eerste plan deed mislukken, zouden zjj voor mjj nog een plechtaiker worden. Hjj sloot het testament en het ontvangstbewijs in eene lade van zjjn bureel weg eu keerde naar zjjne moeder in het hótel van de Garanoière- straat, waar tjjdens zjjne afwezigheid niets bi- zonders was voorgevallen. Wjj weten reeds, dat Julien Vandame etipt de ontvangen bevelen nagevolgd had, en dat Philippe's plannen lot dusver iu alle opzichten gelakt waren. Keeren wjj thans tot ons verhaal terng ter plaatse, waar wjj het afgebroken hebben, om een vluchtigen blik achterwaarts te slaan, ea brengen wjj onze lezers weer bjj dokter Gilbert, wiens beide honden, Agra en Nello thans eenen diepen kuil hadden gegraven in het veld bjj Pontarmé. Toen de dokter ia dezen kuil was afgedaald, zag hjj een eikenhouten plank, en op de koperen plaat, die aan deze bevestigd was, had hjj ge lezen: Charles-Maximilien, graaf de Vadans. Hjj had toen niigerocpen: Hat is eene ljjkkist, en die ljjkkist draagt den naam mjjns broeders! Bleek, bevend, het gelaat verwrongen door aandoening, had hij er op laten volgen: Mijn broeder is dood, en in dien grond, die geen kerkhof en zelfs niet eens afgesloten is, heeft men hem begraven! Wat kan dat be- teekenen De Gravcu de Vadans hebben toch een eigen familiegraf op het kerkhof te Com-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1893 | | pagina 1