NIEUWE
1
No. 2094
Vrijdag 9 Febrnarl 1894.
19de Jaargang.
Ouderwetsch.
B U 1 T E i\ L A N D.
44.)
De twee Neven.
Frankrijk.
Duitschland.
HAiRlEMSCHECOIJRm
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN,
Van 16 regels30 Centr.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Contant.
Advertontiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en Vrjda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteu r-U itgever, W. KÜPPEE8.
't Is zeker een heel goed ding met zjjn
tgd mee te gaan, van alles wat er nieuw
op elk gebied uitgevonden of bedacht wordt
gebruik te maken, zich niet vast te klam
pen aan oude denkbeelden en onde begrip
pen alleen omdat zij oud zjjn, zonder er op
te letten hoe half vergaan en vermolmd zjj
langzamerhand werden. Een man van zjjn
tgd te wezen in den goeden zin des woords
is niet alleen hoogst wenscheljjk maar zelfs
plichtmatig altijd echter in de veronderstel
ling dat men bet is met oordeel des onder
scheids, met verstand en kennis, dat men
het voorbijgaande, het grillige vau alles
wat nieuw is niet verwart met hetgeen
bljjft omdat het werkeljjk waarde heeft, in
een woord het klatergoud van het nieuwe
niet ruilt tegen wat er echt gond is in
het oude, al is dit ook wat dof en mat ge
worden door den tgd.
Maar achwie toetst er tegenwoordig
ernstig het metaal? Wie vraagt er naar of
het werkeljjk kostbaar, echt is? Wanneer het
maar mooi schittert en glanst, dan is het
voldoende, dan is men er tevreden en ge
lukkig door, dan siert men zich gaarne daar
mede op en meent op ieders bewondering
aanspraak te mogen maktn.
Mtt minachting ziet men dan neer op
alles wat ouderwetsch is, zonder te vragen
of het nieuwe dan zooveel beter mag hee-
ten. Gedachteloos neemt men het aan, al
leen om met zijn buurman mee te doen,
om niet achterljjk en ouderwetsch te heeten
en vergeet welke waarljjk kostbare bezit
tingen men meteen prijs geeft.
Zooveel immers geldt voor ouderwetsch,
dat van ouds de steun, de kern der maat
schappij uitmaakte; ouderwetsch is het bij
voorbeeld te hechten aau vaste beginselen, te
handelen volgens innige overtuiging, hoo
ger inzichtnieuwer wetsch daarentegen
zich alleen te laten beheerschen door den
invloed van het oogenblik, door de grillen
van opkomende gedachten. Ouderwetsch is
het te denken aan en te zorgen voor den
dag van morgen, met wgze spaarzaamheid
het noodige weg te legg»n voor den kwa
den dag, geregeld te werken, Gods zegen
af te vragen over zjjn arbeid, wat men
doet goed te doen; zpn inkomsten en
meer nog te verteren, aan geen toe
komst te denken, zgn tgd in beuzelic-
geu te verliezen, zjjn genoegen buitenshuis
te zoeken, het huiselijke geluk te versma
den, aan het overtollige het noodzakelijke
op te offeren, ziedaarwat iemand, die niet
voer achterlijk wil doorgaat), moet be-
FEUILLETON.
(Vervolg.)
Wat had de jonge man gedurende den nacht
gedaan? Dit was iets, wat de Techter wilde en
moest ie weten komen. Was hij wel werkelijk
van tien uren 's avonds tot drie uren 's morgens
in de kamer gebleven, waarin de logcmenthoudsfer
hem gevoerd had
Op deze vraag konden de weduwe Maglai'e
en de koetsier Saturniu greu bepaald antwoord
geven in rij antwoordden dan ook slechts dit:
Alles doet veronderstellen, dat de reiziger
geen voet buiten de deur heeft gezet, wam het
W8S een verschrikkelijk weer en de regen viel
alt bjj stroomen uit den hemel,
Sauirnio veegde er bjj:
Mjjne kamer grensde aan die van den jon
gen man en ik heb hem niet hnoren uitgaan,
alhoewel de donder mjj bjjna al dien tjjd wakker
hield.
Waren de deuren der binnenplaats open
vroeg de rechter.
O ja, mjjnheer, antwoordde de weduwe
Magloire, op het platteland fluit men ze zelden toe.
De rechler, overtuigd dal de verwisseling van
de eene lijkkist met eene andere plaats htd
kunnen hebben in de herberg te Pontarmé be
sloot nu zelf deze herberg te gaan verkennen, ten
einde te trachten hit geheim op te helderen.
Het bezoek van dan onderzoeksrechter aan de
oefenen maar er is nog maar
Een ouderwetsch begrip is het te den
ken, dat er plichteu zjjo, of persoonljjke
verantwoordelijkheid, nieuwerwetsch is men
alleen waaneer men zich zelf beschouwt als
eau willoos product van overerving, van
bloedmeDgiug, van omgeving enz. even
ouderwetsch zich moede te maken over bet
betalen van zijn schulden. Wie deukt dat
degeen, die iets koopt verplicht is het te
betalen, is geheel uit zjjn tgd; tegen
woordig denkt men over die dingen licht
en luchtig. Meu koopt maar raak, leeft
er op los, en is het tgd van betalen,
dan kunnen de schuldeischers wachteD,
borgeu, en komt het water te dicht aan
de lippen, dan sluit men een accoord, laat
zich failliet verklaren ofverwijdert zich,
na eerst alles wat men bezit en nog niet
betaalde ten gelde te hebben gemaakt. Wie
ouJerwetsche solide zaken wil doen, die
komt met moeite vooruit of liever hg holt
achteruit, maar volgt men de nieuwe ma
nier, geeft met veel getrompetter en ge-
troeter, Dieuwerw6tsche maat en gewicht,
mooi op het oog, maar op deu duur alles
behalve deugdzaam, dau maakt men zakeu,
dan wordt meu rjjlc. Ouderwetsch verder
zich te kieedeu en te leven volgens zjja stand,
nieuwerwetsch zich door kleeding en levens
wijze verscheidene treden hooger te ver
heffen op de maatschappelijke ladder, meer
te schjjnen dan men is. Ouderwetsch zjjoe
kinderen streog en verstandig op te voeden,
ouderwetsch zgn ouders te eeren en te ge
hoorzamen. Ouderwetsch naar ouderen van
dagen te luisteren nieuwerwetsche kinderen
en jongelui weten het immers alleen. Ou
derwetsch zjjn gedachten klaar en duideljjk
uit te drukken, volgens de wetten van taai
en stjjlleer; om op de hoogte vau zgn tgd
te zgn moet men alles in gewrongen, on-
natuurljjk opgeschroefde zinnen zeggen,
een voorname minachiiug koesteren voor
de regels der taalkunde en beeldspraak.
Ouderwetsch is het in kunst en letter
kunde iets te zoekeD, wat ons aangenaam
aandoet, wat onze ziel verheft, ons gevoel
streelt; in schilderjjen, teekening, scbooue
kleuren, in boekeu iets dat boeit en pakt,
in muziek aangename melodie, in bouw
werken practisch nut te vinden, het nieu
werwetsche wil dat alles niet, het breekt
den staf over al die oude ideeëa, en ver-
wjjst dat alles verachtelijk naar de rommel
kamer.
Tevreden, onderworpen, godsdienstig,
regelmatig van leven, stipt in de vervulling
van alle huiselgke en maatschappelijke
plichten te zgD, liefde te koesteren voor
herberg leverde dezen slechts bet bewjjs vsd ééue
zaak, namelijk dat het niet moeirlijk geweest «as
de2e te verlaten door de deur, die uiikwam op
den weg.
Oigetwjjfeld had mea zich van deze denr be
diend, doch alleen had Rsoul de verwitseling
der kiotsn niet kunnen bewerkstelligen.
Hij moest bijgevolg een medeplichtige hebben.
Waar echter deze medeplichtige te vinden?
De overste der veiligheidspolitie op de keur
van het personeel der brigade waren dag en
nacht in de weer.
Zij stelden alle mogelijke pogingen in 't werk.
Doch te vergeefs.
De misdaad moet al lang vóór den d od
van den graaf de V«dans beraamd en voorbereid
zjjn, zeide de overste tot deo ooderzoeksrechter.
Raoul de Challins heeft zich door een vertrouwd
persoon doen bijstaan, die natuurlijk niet spreken
zal. Uw eenige hoop moet nu nog op de be
kenten! sen van den beschuldigde berusten.
Maar indien hjj bjj zjja stilzwijgen volhardt
Dat is nitt waarschijnlijk. De strenge af
zondering, waaraan men hem onderworpen heeft,
moet hem tot nadenken gebracht hebben.
Het eerste verhoor heeft plaats gehad binnen
de eerste vier-en twintig uren na zijne gevan
genneming, doch alleen om mij aan de wet te hou-
deD, lou'er voor den vorm, zside de rechter. Voor
dat ik de zaak ernstig aanvatte, heb ik alle
mogelijke inlichtingen willen inwinnen. Thans
kan ik echter handelen. Welke is uwe persoon
lijke meeding omtrent Raoul de Cliallins?
- Ik gelojf dat hij ten slimme veinzaard
is, die alles berekent, alles vooruitziet, antwoord-
Vorst eu Vaderland, voor ouders en hun
gezin, zijn hart rau geestdrift hooger te
voelen kloppen bg het lezen van een schoone
daad, bg het herdenken van een heldenfeit,
alweder onvergefelijk oudcrwetsche dingen,
waarmede de nieuwerwetsche raen3ch on
herroepelijk heeft afgedaan; nog ouder-
wetscher is het echter zgn leed, zgn teleur
stellingen, zgn verdriet of zgn pgn geduldig
en christelgk te drageri. De nieuwe levens
beschouwing wil dat men zgn last van zich
afwerpt door zich eenvoudig uit vrge be-
wtgiog van tjjn bestaan te ontdoen.
Ouderwetsch leven en sterven, dat bomt
met de opvatting van onze jongeren met
overeen; neen, de nieuwerwetsche of zooals
men het bg voorkeur noemt de moderne
wereld verlangt, dat men tracht zich zoo
veel mogelijk geluk en genot te verzekeren,
weiuig arbeid, veel winst, weinig plichten,
vele rechten, weinig moeite, veel gemak.
Zich voor anderen opofleron, naar anderen
zich te schikken, het hoofd te buigen als
het moet, dat zjjn ouderwetsche, verouderde
begrippen, nederigheid is vernedering, hoog
moed de deugd van groote zielen.
Men gaat zjja weg en bekommeit zich
niet om plicht, om deugd, om God, en wan
neer men in botsing raakt met de maat
schappij, als men btzwjjkt in den strgd
des levens, welnu! dan is er nog een red
middel, dynamiet.
Ziedaar, het nieuwerwetsche in zgn meest
afschrikwekbeuden vorm. God beware er ons
voor! en late ons liever big ven doodeen
voudig ouderwetsch
Hat publiek zegt de Figarozal waar
schijnlijk nooit met het vreesaanjagende
dossier van Cornelius Herz kennis
maken, want de Fransche Rogeeriug scbjjnt
met den sluweu millioenen jood in onder
handeling te zgn getreden om te weten
onder welke voorwaarden hg zich tot stil
zwijgen zoo willen verbinden. Havas
vermeld, dat eenige te Parjjs verschenen
ochtendbladen, na gemeld te hebben, dat
gewichtige documenten in handen van den
heer Cornelius Herz zijn eu gezien
werden, er aan toevoegen, dat, wanoeer
nieuwe onthullingen niet worden gedaan,
dit komt, doordat de Regeering tusschen-
beide is gekomen om dat te verhinderen.
Het Fiausche ministerie laat zeer na
tuurlijk een en ander tegenspreken. De
Figaro heeft die tegenspraak opgenomen
de de overste der veiligheidspolitie. De strijd zal
lang en moeiljjk zijn, maar gij zult er in zegevie
ren, omdat gjj de waarheid, hjj slechts de leugen
aan zijne zijde heeft, en de leugen nimmer de
overhoud behoudt.
Morgen zal ik hem iu verhoor nemen.
De rechter gaf nu de noodige beveh n, om den
volgenden dag tagen elf uien 's morgen» Raoul
in zijn kabinet te brengen.
Vervolgens zond bij dagvaardingen, als getuigen
aan de barones de Garennes, aaD hareü zoon, aan
Berthaud, den koetsier en aau Suzanne, de keuken
meid van den overleden graaf de Vadans.
Toen Pailippe de Garennes Vandame had op
gedragen om naar een middel te zoeken, len einde
Genoveva uit het huis weg te krijgen, waar zjj
gezelschapsjuffer was, eD haar vervolgens in de
zelfde betrekking bjj zjjne moeder in diemt te doen
treden, rekende hjj te z:er op hulpbronnen der
vruchtbare verbeelding van Jalien otn aan den
goeden uitslag tok alechts eea oogenblik te
twjjfekn.
Zjjne verbazing wa» echter buitengewoon, toen
zjjn kamerdienaar, 's avonds in de Assasstraat
terugkeer»nde, hem mededeelde, dat Genoveva
reeds gedurende eenige uren bij de barones de
Garennes in bt-trekkiüg was.
Hij uitte een z'gevierenden uitroep, terwjjl
tegelijker ij i zijne ocgsn van vreugde begonnen
te schitteren.
Bravo, zeide hjj vervolgens tot Julian, die
zaak hebt gij eeus handig afgebracht, de uitslag
doet u alle eer aan.
en laat er op volgenweina het mi
nisterie heeft ongelijk.*
De Katholieke studenten te Pargs
hebben Zondag eene luidruchtige manifes
tatie gehouden voor het standbeeld van
Jeanne d'Arc. Zjj hebben op het voet
stuk een krans nedergelegd. Vervolgens
heeft de abbé G a r n i e r eene rede gehou-
d6n, die dikwgls afgebroken werd door de
kreten: «Leve het vaderland! leve Frank
rijk Anderen beantwoordden dit met de
kreten Leve de republiek! «leve de vrgheid!»
De politie heeft ten slotte de menigte
uiteengedreven, zonder dat dit tot eenig
voorval aanleiding gaf.
Keizer Wilhelm durft heel wat
saa. Naar het Berl. Tageblatt beweert,
zou bij in den Parlement.-avond van gis
teren gezegd hebben dat het aannemen
vau het handelsverdrag met Rusland ten
feiteljjk moment oplevert voor het behoud
van den vrede, terwijl een verwerpen in
in de tegenovergestelde richting zou kun
nen werken. Ook zou de Kroon zich den
kaakslag eener verwerping door den Rjjks-
dag voor de oogen van het buitenland niet
kalm laten welgevallen.
Tengevolge van deze krachtige taal zou
alreeds niemand meer aan eene verwerping
gelooven en de agrariëis zonden reeds in
hunne schelp gekropen zgn, te meer omdat
de Keizer gistereD, op eene bescheiden te
genspraak eens cotservatieven afgevaardigde
ongeveer zou geantwoord hebben, dat de
vaderlandsliefde der agrariërs toch wel sterk
genoeg moest zgn om niet door een verlies
aan invoerrecht van 1mark aan het
wankelen gebracht te worden.
Een verschrikkelgk drama is afgespeeld
op een schip, dat aan den Tegelerweg in
Charlottenburg voor anker lag. De eige
naar van het met hooi beladen schip,
Bink Ier geheeten, had zich reeds met
de zjjnen ter ruste begeven toen er in
de kajuit brand ontstond. Het vuur deelde
zich spoedig aan het hooi mede en verbreidde
zich verbazend snel. De nit den slaap op
geschrokken eigenaar zag zich rondom door
vlammen omgeven. Ia de andere kajuit
bevonden zich twee kinderen van B i n k 1 er
een knaapje van negen en een meisje van
vgf jaar.
Men kon niet meer in de brandende
ruimte dringen, zoodat de twee kinderen
een versehrikkelgken dood in de vlammen
vonden. De overige bewoners van het schip
konden allea bun leren redden.
Terwjjl Vandame eene hooge borst opzette,
antwoordde hij mot geveinsde zedigheid:
Ik neem de loftuigen van mjjnheer den
Baron slechts onder voorbehoud san. Dat ben
ik m-t u eens, dat ik mjjn best heb gedaan, maar
als het toeval mij niet ter hulp ware gekomeo,
zoude ik zoo spoedig niet geslaagd zijn.
Wat bedoelt gjj met dat toeval?
i Het buitenkansje, dat wij gehad hebben
om Genoveva buiten betrekking te vinden.
De Markiezin en hare dochter, vroeg Phi
lippe, weten dus niet waarheen Genoveva vertrok
ken is toen zjj haar huis verliet
Volstrekt niet.
Dan is allra in orde. Ik ga op staanden voet
naar mjjne moeder, om Genoveva te zien.
Heeft mijnheer al iets besloten ten haren
opzichte.
Neen, maar uw aangenomen zuster heeft
volstrekt niets te vreezen, ten minste voor het
oogenblik niet.
Maar 't gaal mjj ook eigenlijk niet aan,
hervatte Vandame, daar ze geene familie van mjj
is. Ik mo t echter de aandacht van mjjnheer
den Baron nog vestigen op eene zaak, die ge
beuren kan.
En die is?
Het ia nameljjk mogeljjk, dat Genoveva
sclirjjven zal naar hen, die zij hare oudera noemt,
tea einde hen in kennis te stellen met eene
verandering van betrekking.
Dat zou gevaarljjk kunnen worden, ant
woordde Pailippe.
(Wordt vervolgd.)
f
