NIEUWE
No 2099
Woensdag 21 Febrnarl 1894.
19de Jaargang.
Kerk en Staat.
BUITENLAND.
De twee Neven.
Engeland.
Frankrijk.
LEIHSC
ABONNEMENTSPRIJS
Pex 3 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
t 0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT B B A tl: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
Ill III Ui.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels30 Centr.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Advertentiên worden niterljjk Maandag-, Woensd ag-
en V r g d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. K P P JS R 8.
Voor de NIEUWE HAAR-
LEMSCHE COURANT worden Agenten
gevraagd te Beverwijk, Alkmaar en
Leiden. Adres Jausstraat 25, Haarlem.
De toestand, waarin de Kerk in onze
dagen verkeert laat veel te wenschen over.
Immers, bijna overal wil de Staat de Kerk
doen voorkomen als eene onbekende, eene
vreemdelinge met welke hjj niets te ma
ken heeft. Bijna nergens vindt de Kerk
esne vriendschappelijke ondersteuning; in
tegendeel zjj wordt bijna overal bemoeie-
ljjkt, tegengewerkt en vervolgd.
Wie kan beter bet heil der zielen behar
tigen en voorkomende misbruiken uitroeien?
Wie is nu beter in staat dan de Kerk toe
zicht te houden over de werken van wel
dadigheid en de geestelijke orden?
Het ligt voor de band, dat de Kerk hierin
de grootste macht beeft, zg voedt de armen,
bezoekt de zieken, verpleegt de gewonden,
troost de ongelukkigen, leert de onweten
den, brengt de slechten tot inkeer, herbergt
de veriatenen en weezen; de christelijke
weldadigheid gevoed en gesteund door de
Kerk ontwikkelt eene kracht, eene offer
vaardigheid en toewijding, van welke de
ongeloovige wereld geen denkbeeld heeft.
De Kerk put uit bovennatuurlijke bron
nen de bracht om in eene hoogere eenheid
te pareD, wat de natuur scheiut. Bij haar
gaau het gezag met de vrijheid, de kracht
met de liefde samen; als staatkundig lichaam
verzoent zjj de monarchie met de aristo
cratie en democratie. De Paus is Koning,
maar met er> door hem regeeren de B>s-
Bchoppen, door God gesteld om de Kerk te
besturen; daarbjj wordt niemand, ook do
geringste des volks niet, verhinderd tot de
hoogste waardigheid op te klimmen. Mtt
het gezag vereenigt de Kerk de zorg en de
teederheid eener moederde banden van
haar bestuur zjjn tevens familiebanden. Hare
kinderen bemint zjj als de schoonste sie
raden van hare krooD, zg helpt en troost
in den nood, zegent alle daden van bun
leven, verlaat hen niet in de ure des doods,
en begeleidt hun stoffalgk overblijfsel met
hare gebeden en plechtigheden.
De mecsch is onderdaan van dsn Slaat
en van de Kerk volgens het tgdeljjk of
eeuwig doel dat hg wil bereiken, bggevolg
zal over eene en dezelfde zaak na eeus de
FEUILLETON.
4,9.)
(Vervolg.)
Wanneer heeft hij dien wil te kernen gegeven
Gedurende zijne laatste ziekte.
Aan wien
A.an mij.
Waren er geen getuigen bij
Neen mijuheer. Ik was alleen bij hem, toen
hjj er mij van sprak.
Ditmaal bevestigt gjj alweer, maar levert
geen bewijzen.
Maar, mynheer, indien ik van mjjn oom
het bevel niet ontvangen had, waarin ik gemeend
heb te moeten gehoorzamen, met welk doel zoude
ik my zei en dan zulk eene pjjnljjke taak op
gelegd hebben
Met een doel, 't weik wij kennen Het werd
n mogelijk en gemakkelijk, om gedurende de reis
de eene kiat tegen eene andere te verwisselen,
iets wat te Parjjs onoverkomenlijke bezwaren zou
opgeleverd hebben.
Ik ontken uit al mjjne macht 1 riep Raoul uit.
Gjj hebt Vt-rzekerd, dat de Graaf is gestorven
zonder een testament te maken.
Ik heb alleen gezegd, dat ik zulks geloofde.
Gy hebt zonder hulp het ljjk niet alleen
kunnen doen verdwijnen. Wie was nw medeplich
tige geweest?
Raoul baalde de schoudera op.
Indien de verwisseling Diet door u is ge
schied, wie heeft haar uitgevoerd P
Ik weet het niet.
Hebt gij te Pary3 uit de handen van den
koetsier Saturnin den sleutel niet ontvangen van
de lykkist f
Staat, dan wederom de Kerk in hoogst1
baroep beslissen.
Da opleiding en wefceuschappeljjke vor
ming der geestelijken behoort zonder twjjfel
tot de rechten der Kerk, alsmede het on
derwijs en de godsdienstige opvoeding der
jeugd.
Onze moderne wijzen on hervormers zien
in het neutraal en verplicht onderwgs het
geneesmiddel van alle maatschappelijke
kwalen. De leerplicht algemeen ingevoerd
zal het welzijn van alle standen verhoogen,
hg zal armotda en maatschappelijke onge
lijkheid verbannen, deugden kwaebsn en
ondeugden uitroeien, licht en beschaving
verspreiden, verbeterings- en tuchthuizen
onnoodig maken, het volk van alle voor-
oordeelen bevrjjdeo en de wereld in een
aardscb paradijs herscheppen. Immers de
onwetendheid ia de vruchtbare moeder van
alle kwaad.
De Kerk heeft de onwetendheid steeds
en overal krachtig bestreden;de geschiede
nis der beschaviug valt samen met de ge
schiedenis der instellingen door haar gesticht,
om kennis en wttacschap algemeen te ma
ken. Op bet gebied van bet lager en hoo-
ger onderwgs bewjjst zjj voortdurend dien
sten aan den Staat, welke alk en blinde
haat en ingewortelde vooroordeelen kunnen
ontkennen. Maar het onderwgs door de
Kerk bevorderd, is godsdienstig, daarom
moet haar invloed uit de school geweord
worden eu plaats makeu voor bet verplicht
Staatsonderwijs. De Staat treedt dan op
a's onderwijzer en dwingt zijue onderdanen
op straf van boete en gevangenis hunne
kinderen in zjjne scholen te zenden.
Deze aanmatigiog van den Staat laat
zich moeiljjk in overeenstemming brengen
met de eLchen van het natuur en chrsste-
ljjk rectt.
Het zoogenaamde neutraal onderwgs, het
eeuige dat de Staat ban geven, blgkt theo
retisch onvoldoende en praktisch vijandig
aan de godsdieDS'iga overtuiging, die de
Staat gehouden i3 te eerbiedigen en te on
dersteunen.
Welk is het edele doel van alle onder
wgs? Geen ander dan het ontwikkelen van
den geest door de uoodige kenni», en het
beschaven van het gemoed door uitoefening
der passende deugden. Hoe zal ditverheveu
doel bereikt worden,wanneer men opzettelijk
het kind in de onwetendheid laat omtrent
de belangrijkste waarheden van den gods-
Ja, mynheer.
Hebt gy niet stil gehouden te Pontarmé,
waar gij overnacht hebt P
Ja, mynheer.
Uit het ingestelde ond rzoek blijkt, dst de
uitgespannen wagen onder erne loods is geplaatst
geworden. Daar is gedurende een vreeeelijken
storm uw medeplichtige op da afgesproken plaats
gekomen. Op het vooraf bepealde uur hebt sy
u hier tij hem gevoegd en gezamenlijk dehei-
ligschecnende daad volbracht. Is het niet zoo?
Het is mogelylc, mijnheer dat die heilig-
schennende verwisseling van de eeDe kist tegen
de andere te Pontarmé heeft plaats gehad. Dat
komt my zelfs «aarschjjnljjk voor, maar aangezien
ik er niet by ben geweest, kan ik niets anders
doen dan veronderstellen.
Gy ontkent dus nog
Ja, zeker 1 En met den meest mogelykon
nadruk.
Waarom hebt gjj, in p'aats van den rijweg te
volgen, den wagen nitt op den trein gezet?
Ik heb er niet aan gedacht, mjjnheer.
Omdat het vervoer langs den spoorweg
nwe plannen onuitvoerbaar maakte 1
Het is duidelijk, dat er een geheimzinnig
noodlot verpletterend op mjj rast, mompelde Ra
oul de Cball.ns. Maar met welk doel zou ik de
misdaden bedreven hebfceD, waarvan men mjj be
schuldigt, P
Met welk doel I riep drif'.ig de Onder
zoeksrechter. Met het dosl om spoediger een for
tuin te erven, waarnaar gij hunkerdet, en vooral
om uwen oom te belet en het bestaan van een
wettig kind bekend to maken, welks rechten de
uwe zouden te niet gedaan hebben. Gij heet den
vader gedood, om het fortuin der dochter te stelen.
Raonl, doodsbleek, als vernietigd, het voorhoofd
met zweet bedekt, wankelde by het hooien dezer
dienst en de zedeleer; wanneer de onder
wijzer nooit spreekt van God, van de ziel,
van zijn toekomstig lot en zjjne Kerk;
wanneer men de kerbeijjke geschiedeuis
over het hoofd ziet, zonder welke de we
reldgeschiedenis eene reeks van onsamen
hangende feiten en raadsels is.
Onzinnig is het in de harten der kin
deren de liefde tot het goede en den afschuw
van het kwaad te willen ontwikkelen zon
der hnn eerbied voor God en zjjne heilige
wet in te prenten; zonder hun de hoop op
eene eeuwige belooniDg en de vrees voor
eene eeuwige straf in te boezemen; zonder
hen op het voorbeeld van Christus en zijoe
heiligen te wjjzen. Het kind van godsdien
stig onderwgs verstoken, treedt ongewapend
in den levensstrgd, en moet onder de maebt
der hartstochten en der verleidingen tot de
zonde bezwijken. De dagelgktche ervaring
bevestigt met treurige feiten de noodlottige
gevolgen van het aan den invloed der Kerk
onttrokken onderwgs.
Het neutraal onderwgs is niet alleen
onvolkomen, maar ook vjjaudig aan den
godsdienst. Een overtuigend bewjjs leveren
de handboeken ten dienste der Staatsscho
len geschreven. Hunne leer, die op het na-
tnralisme uitloopt, miskent en loochent de
bovennatuurlijke orde, waarop alle positieve
godslieust bernst.
Hst gezond verstand moet dus dit onder
wgs als gebrekkig en gevaarlijk veroordee-
len, en tweedens als inbreuk makend op
het recht der Kerk. (Slot volgt).
In Londen heeft de politie Zaterdag-avond
eene helsche vereeniging ontdekt de z.g.^u»
tonomy-Clubwaartoe Bonrdin behoorde,
die in het park te Greenwich het slacht
offer is geworden van zjja gevaatljjk bearjjf.
Ongeveer 80 anarchisten, waarvan de meeste
vreemdelingen waren,zjjn'in arrest genomen.
Enkele der verhooreu leidden tot het doen
van huiszoeking ia naburige woningen,
waatbjj de politie belangrijke papieren ont
dekt moet hebbeD. Na middernacht wer
den alle gearresteerden weder los gelaten
en verliet de politie het gebouw der club.
De Engelsche regeering moet het grootste
gewicht hechten aao de tragische omstan
digheden van den dood van B o u r d i n
te Greenwich, omdat de politie overtuigd
woorden en stamelde: Ik ben verloren
Baken dan toch zei de Onderzoeksrechter,
die van de zwakheid van den beschuldigde party
hoopte te trekken.
Ne n 1 antwoordde Raoul, ik beken niets,
eu indien htt gerecht mjj veroordeelt, zal men
een onschuldige veroordeelen.
Ook mevrouw de Garennes en luar zoon waren
op dienselfden dag, maar op verschillende uren
gedagvaard.
Voordat Berthaud sich nasr het Paleis van
Justitie begaf wjj hebben zulk» reeds gezegd
was dokter Gilbert Honoré's kamer binnengeko
men. Hjj trad naar het bed toe, drukte de banden
van den zieke, beschouwde hom aandachtig en
zeide toen:
Gjj zjjt zeer ziek geweest, mjjn vriecd, dat
kan men terstond aan u bemerken. Gjj hadt mjj
moeten waarschnwen.
Zulks was mij onmogeljjk, mjjoheer Gilbert,
omdat ik eensklaps door eene hersenkoorts was
aangetast. Ik lag buiten kennis en heb u niet
eerder mjjn telegram kunuen zenden. Mjj dunkt,
dat het gevaar zoo goed als geweken is.
Gij vergist u niet, viel Gilbert hem in de
rade.
Gij hadt mij bevolen om u allee te laten
weten, wat hier zoude voorvallen. Dat ik u vtr-
ïoeht heb hier te komen, vindt eehter sjjne oorzaak
io ernstiger zaken
Ernstiger zaken, herhaalde de dokter, en
welke zijn dieP
Uw neef, mjjnheer Raoul de ChallLs, zit
in de gavangeus
Hjj wordt zeker beschuldigd het testament
van mjjn broeder verduisterd te hebben?
Helaas 1 Mijnheer R»cul zit gevangen sis
verdacht zjjn oom vergiftigd t,o heboen.
- Da» is eene onwaarheid 1 riep Gilbert uit.
was, dat hg een der rondreizende agenten
van hst internationale anarchisten ver bood
was, ook bljjkens de Latgusche recepten
voor het bereiden van ontplofbare stoffen,
die hg bg zich bad. Het staat thans vast
cat B o u r d i n niet gedood werd door de ont
plofbare stof, welke hjj in een ffeschje bg
zich had, maar door eene dynamietbom
welke hg medevoerde, öf om baar te verber
gen öf om haar voor een of ander, nog
onbekend gebleven doel te gebrnikeD.
Naar men zegt, is gebleken, dat Boar-
d i n, voornemens was om over Dover en
Calais naar Frankrgk te reizen. Alleen met
bet doel om de politie van het spoor te
brengen, was hg eerst naar Greenwich ge-
gaart. Mea beweert namelijk, dat in de
Autonomy-Club een nienwe aanslag was be
raamd, uie te Pargs zou worden uitgevoerd.
Daar B o u r d i n en de bommenwerper
in het café «Terminus» te Parijs Henry
elkaar kenden, hoopt men te Londen te
onderzoeken, of de ontplofbare stoffen
waardoor B o u r d i n gedood werd, over
eenkomst vertoonen met de stoffeD, welke
Henry gebraikte.
Ook te Parjjs wordt het onderzoek voort
gezet, maar tot dusver zonder gevolg. De
Rechter van instructie bezocht Henry's
moeder, die te Brévannes woout en liet den
tuin omspitten. Men vond daar eene doos,
waarin allerlei anarchistische stukken en
brieven werden bewaard. Ook werd de
anarchist weer verboord, doch zgne ver
klaringen brachten niets nieuws aan het
licht. Evenwel wordt met zekerheid ver
teld, dat de politie zgne medeplichtingen
op het spoor is en dezen weldra in hech
tenis zal nemen.
De behandeling der graanrechten is in
da Franscbe Kamer in zooverre gevorderd,
dat nu de algemeene beraadslagingen zjjn
gesioten. Krachtig heeft de heer Naquet,
die de rjj der sprekers sloot, zich verzet
tegen de voorgestelde verhoogÏDg.
Bij den aanvang van de behandeling der
artikels van het ontwerp, deed de socialist
J a n r s bet onzinnige voorstel, nl. om den
Staat alleen het recht te geven graan in te
voeren en te verkoopen tegen een vas
ten prg', die elk jaar door de Kamer
wordt bepaald. Behalve dit voorstel zgn
nog andere wijzigingen voorgesteld door
de beeren J u m e I, Gendre, Castelin
Raoul ia onschuldig, ten minste daaraan.
Zulks is ook njjoe gedachte, antwoordde
Hon oré.
Vervolgens
Er liepen hier in de wjjk Saint-Sulpice
geruchten van eene vergiftiging. Geheime aan
klachten wari n er bij d n Procureur der Republiek
ingekomen. Mjjnheer de Challine, die alleen zjjnen
oom gedurende diens ziekte verzorgd had, wordt
daarin als de verdachte aangewezen
Dit allea vormt wel ia waar éen Bchakel, zei
Gilbert, toen de kamerdienaar opgehouden had
met spreken, maar toch zjjn die bewjjzen slechts
schjjnbaar.
Wat moet er dan geloofd worden P vroeg
Honoré. In p'aats van een antwoord op deze vraag
te geven, hernam Gilbert.
Zjjn hier de «egels gelicht
Ja, denzelfden dag nog dat ik ziek ge
worden ben.
Heeft men een testameut gevonden P
Neen.
Geen enkel papier, betrekking hebbende op
de geboorte van het kind, waarvan ik u ge
sproken heb?
Geen eokel.
Heeft men u een verhoor doen ondergaan.
Ja.
Zjjn de andere bedienden ook gehoord?
Ja, mynheer. Zjj bevinden zich wellicht op
dit oogenblik in het paleis.
Kunt gy mjj ook den naam opgeven van den
Onderzoeksrechter, die mat de zaak belast is
Ik heb op dedagvnardingen voor Berthaud en
Susanse gelezen, dat hjj mijnheer Galtier heet.
Da dokter schrobf iet» in zjj ztkooekje, deed
nog eeoige vragen betreffende verschillende bizon-
derheden en verliet het bötel, Honoré daar alleen
aohterlatende. Wordt vervolgd.)
