No. 2101. Zondag 25 Februari 1894. 19de Jaargang. Advertentiën buitexlamdT" ue groote klok. feuilleton. De twee Neven. Spanje Frankrijk. Italië. mirm mun. ABONNEMENTSPBIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. IÜBEAU: St. Jansstraat. Haarlem. M AINxIENDKlf AGITE MA NON AGITATE FBIJS DER. ADVERTENTIEN. Yan 16 regelsCents. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant. Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag- en Y r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité JEtrangère G.L.DAUBE 4' Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs 31 bis Faubourg Montmartre. in de NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT driemaal ler plaatsing op gegeven, worden slechts tweemaalin rekening gebracht. Alles aan de groote klok te hangen is mede een der gebreken van de hoogge roemde negentiende eenw. Indien iets in besloten kring wordt bepaald en het aan tal personen, daarbjj tegenwoordig, is be trekkelijk groot, dan kan men er verze kerd van wezen, dat over korten tjjd het besluit wereldkundig wordt en zelfs in vele dagbladen staat te lezen. Openbaarheid beeft haar goede zjjde, ongetwijfeld. Indien eene zaak eerlijk kan beaten, dau zijn er maar zelden degelijke gronden aan te wijzen, waarop het onge oorloofd zou wezen er ruchtbaarheid aan tegeveD. De openbaarheid schenkt boven dien de gelegenheid om het oordeel van anderen te vernemen en voordat soms nog eene zaak tot uitvoering komt, kan de ont werper er van nog zjjn voordeel doen met de opmerkingen, die hjj van anderen heeft vernomen. De critiek van de groote menigte is wel niet altjjd van partjjdigheid ot voor ingenomenheid vrjj te pleiten, doch zij kan en zal toch door een verstandig ma,, niet altijd geheel worden geminacht. Maar den schaduwkant van het hangen van iedere kleinigheid aan de groote klok, inzonderheid door sommigen, die specu- leeren op de nieuwsgierigheid van het publiek en daaruit voor zich zelf gelde- lgk voordeel trachten te verkrijgen, mag men evenmin uit het oog verliezen. Aan dit envel maken zich ook dikwerl vooral de groote liberale en radicale dagbla den schuldig. Nu bjjv. te Parjjs de bommen werper!) aan de orde is van den dag, lezen wjj in den Figaro en andere groote bladen allerlei verhalen omtrent de snood aards, die het leven van hun natuurge- nooten in gevaar brengen. Men vindt het verleden, de bloedverwanten en vele andere zaken omtrent die personen haarfjja be schreven, evenalsof die moordenaars tot de grootste helden behooren, welke de ge schiedenis oplevert. In verband hiermede mag het zeker merkwaardig heeten, wat door den Parjj- scben correspondent van de Köln. Ztg. wordt geschreven. Hjj zegt, dat hat nie mand in den zin schijnt te komen na te gaan, hoeveel deel, middellyk, niet bedoeld, maar toch een niet te miskennen deel, de groote pers aan de voorbereiding der ge moedsaandoeningen heeft, waaruit die af schuwelijke misdaden ontstaan. Wie het twijfelachtige genoegen heeft, eiken dag de bladen der hoofdstad met zekere nauw lettendheid te lezen, sedert V a i 11 a n t zjjae bom in de Kamer heeft geworpen tot aanzjjne terechtstelling,die kon met toene mende verbazing opmerken,welk eene ruime plaats dat treurige, armzalige warhoofd gestadig in de kolommen zelfs der groote bladen innam. Wat hjj at en dronk, hoe by sliep, wat hjj las en schreef, wat hjj zetde en wat hjj zou gezegd hebben; dit alles werd met eene uitvoerigheid en als van beteekenis gemeld, die een ver standig mensch afkeer en hekel moet in- 51.) (Vervolg.) En het lijk te hebben doen verdwijnen, ten einde daardoor het stoffelijk bewjjs te ver nietigen van de misdaad, voegde de Procureur der Republiek er bij; doch deze voorzorg juist toont ten duidelijkste zijne schuld aan. Maar indien gjj het lijk eens terugvondt? indien men u eens bewees, dat dit lijk geen spoor van vergif bevatte? voerde Gilbert tege moet. De Magistraat trok de schouders op. Gjj veronderstelt iets onmogelijks, zeide hij. Ik veronderstel niets. Ik bevestig slechts en kan bewijzen bjjbrengen voor mijne woorden. Hoezoo dan? Het lijk van wijlen graaf Maximilien de Vsdnns bevindt zich te Montfontaine in mjjne woning. De Procureur der Republiek sprong van verbazing van zijn stoel op. In uwe woning! riep hij, het lijk is in uwe woning? Ja, mjjnheer, en uit de sectie, die ik er aan verricht heb, heb ik de zekerheid erlangd, dat de graaf zjjnen natuurlijken dood gestorven is. Bjjgevolg had Raoul de Challins ook geene enkele rede om het ljjk te doen verdwijnen, bjjgevolg is hij ook onschuldig aan de verwis seling der ljjkkist, evenzeer als aan de vergif boezemen. Als vau eeu groot mac, die slechts geleefd heeft voor zjjne medemen- seheu, die voor de besten van zijn tjjl genoeg heeft gedaan, zoo nauwkeurig boek gehouden werd, dau zon men zeker kun nen /.jjn, dat de byteude critiek zich zou laten hooren. De misdadiger echter wordt van dag tot dag ioteressanter gemaakt, totdat men teu laatste gaat deukeD, of hjj niet begenadigd zal worden, zelfs be hoorlijk onder dak gebracht, wellicht als slachtoffer der maatscbappy en a's mar telaar der samenleving verzorgd zou wor den. Dezelfde lieden echter, die dag aan dag al de misselykheden van V a i 11 a n t mededeelen, verwonderen zich Dn, dat der gelijke berichteo eene verheerlijking, een woesten heldenwaan in onklare hoofden doen ontstaan, die vooral heel jonge per sonen tot stoute navolging en tot uieuwe wandaden tegen de als rot uitgekreten maatschappij vervoert. Emile Henry en het jonge menscb, dat onlangs den moordaanslag deed op den Servischen ge zant Georgewitcb, zjjn echter veel minder slachtoffers van de misstanden in de maatscbappy, dan kweekelingen van de anarchisiiseh-ophitsende drukpers eener- en slachtoffers van de bedoelde dagblad schrijverij anderzjjds. Deze woorden werpen een eigenaardig licht op de zucht naar schandaal en tevens op den lust van veis persorganen in de Fransche hoofdstad om aan die zucht van het publiek te voldoen. Maar niet alleen te Parjjs, ook in ous vaderland bestaat zulk streven eu het schjjnt ons niet over bodig daarop te wjjzen. Heeft by voorbeeld te Amsterdam in eene socialistische vergadering een der bekende woordvoerders allerlei verderfelyke leer stellingen verkondigd, dan moet men maar eens lezen, hoe de groote liberale blaien de woorden vau die personen bjjoa let terlijk opteekenen eu aan hare lezers op- disschen. Wjj vragen: welk algemeen be lang wordt biermede gediend en welk nut steekt er in om die woorden wereldkun dig te maken? Ware het niet bst9r ge heel over die samenkomsten te zwijgen en het aan de justitie over te lateu vau die taal nota te nemen? Indien meu aau de pers hare hooge roeping wenscht te doen behouden, dan moet men zich niet verlagen om het laagste en gemeenste mede te doelen, wat die en gene blieft te vertellen. Men kan dan even goed de ge sprekken gaan opvangen, in de achter buurten vau iedere stad gehouden. Naar onze meaning, is het de plicht van een ieder zooveel in zjjn vermogen is de beginselen van den godsdienst en van de maatschappelijke deugden in't al gemeen te bevorderen, terwjjl iu 't bizon der de mannen der pers zich tot taak moeten stelleu die beginselen te toetsea aan hetgeen zjj iu hunne organen mede deelen. Hjj, die dit standpunt verlaat, kan zich niet beroepen op de ongezonde nieuws gierigheid van het publiek, Doch op de Doodzakeljjkheid om zjjne lezers vau alles op de hoogte te houden. Er is naar onze overtuiging geen hooger standpunt, dan dat hetwelk ons bet geloof aangeeft en daarop staande, behooren wjj ons te ont bonden van al hetgeen daarmede in strjjd komt. Terecht zonde onze lezers er zich niet tiging. Ik geloof wel, mij cheer, dat tegen deze beredeneering niets in te brengen valt. De Magistraat had zijne bezadigdheid weder herno men en vroeg nu op gestrengen toon. Hos komt het, dat het lijk van den graaf de Vadans in uw huis is? Ik verwacht hier omtrent eene opheldering. Ik ben bereid u die te geven. Gilbert deed nu het verhaal van zijne mor genwandeling in de omstreken van Pontarmé, in gezelschap van zijne beide windhonden, en van de gevolgen dezer wandeling. De Procu reur hoorde hem aan met eene aandacht en eene belangstelling, die zich licht laat begrij pen. En gjj hebt geen enkel spoor van vergif gevonden? vroeg hij, toen het verhaal ten einde was. Geen enkel. Hebt gij geene vergissing kunnen begaan Eene vergissing van dien aard, neen, mijnheer, ik ben zeker van mjjne zaak. Gelieve echter aan den rechterlijken geneesheer last te geven, mjj te vergezellen, en hij zal den uitslag van mjjn onderzoek bevestigen. Hoe verklaart gijdande verwisseling der kisten? O, die is zeer gemakkeljjk te verklaren. Door het gerucht eener vergiftiging rond. te strooien, wilde men tot de opgraving van het ljjk aanl'iding geven, het gerecht voor eene ledige lijkkist plaatsen en zoodoende Raoul in verdenking brengen. Het plan was uitstekend o«erlegd en het is ook gelukt, daar de jonge man op dit oogenblik in de gevangenis zit. Wie had er dan zulk een ontzettend bjj nederleggeu, wanneer wjj hun op straattaal meenden te moeten onthalen, en evenmin zou het dan ook te recht vaardigen zjju, indien wjj de revolution- naire beginselen in al htm geuren eu kleu ren zouden blootleggen. Natuurljjk is het niet mogelijk alle plaatsgrjjpende schandalen dood tezwygen. Ook kan het nu en dan nattig wezeu op de ellende te wijzeD, die door de toepas sing van de revotutionuaire leerstellingen ontstaat. Doch, geljjk ook is opgemerkt, er valt een middenweg aan te wjjzen. Zooder alles te verzwygen, behoeft men niet het laagste uit het stof der samen leving op te rakelen en dit in smakeljj- ken vorm aau de lezers voor te zetten. Het is dd grootste dienst, welke men aan het socialisme en andere dwaalbe grippen bewjjst, iudieu men er reclame voor gaat makeo, want het bekende gezeg de: leeriDgeu wekken en voorbeelden trekken, is op niets zoo toepasselyk als op de even genoemde beginselen. Daarom meeneu wjj er vele liberale bladen eene grief van te moeten makeo, dat zjj maar voortgaan om hunne lezers telkens op schandalen te vergasten. Waar- schjjnljjk moet dit aan het liberalistische beginsel worden toegeschreven, dat wuft eu zonder degelijken grondslag, aan de ziekeijjke neigingen vau het publiek ge looft te moeten voldoen. Ous is e/en wel een andere plicht op gelegd, waarin wjj hopen te worden ge steand door hen, die orde en rust in de samenleving weDsehen te handhaven en de daden van het dageljjksch leven aan den godsdienst toetsen. Deze plicht ver biedt ons reclame te maken voor sociaal democratie en anarchie, de laatste eene noodzakeljjke vrucht van de eerste. Mochten alle organen der pers lot deze zelfde overtuiging komen. Wanneer men de waarheid erkent van den noodlottigeo invloed, dien het mededeelen van de faits et gestes der revolutionnairen op velen uitoefent, dan kan het bjjua niet aniers, of men moet onze meening deelen, dat het verkeerd en onzedelyk is om zich daaraan schnfdig te maken. Zeker zullen de revolutionnairen er al lengs genoeg van krjjgea om te agiteereo tegen de over hen gestelde machten, wan neer zjj beginnen te bemerken, dat vao hun dryven door de goedgeziuden geen notitie meer wordt genomen. En wellicht is het dan mogeljjk, dat ons Vaderland bewaard bijjft voor schandtooneeleD, gelijk thans bjj herhaling te Parjjs voorvallen. Zegt men wel eens, dat de invloed der pers buitengewoon groot is, welnu, moge het dan ook hieruit blyken, dat de revo- lutionnaire richtingen haar kracht alleDgs verliezen, doordien de groote en kleine pers zich te hoog acht om als verbreid- ster van die verderfelyke leerstellingen te fungeeren. Kannen wjj geloof slaan aan hetgeen de Daily News uit Madrid verneemt over den toestand in het Zuiden van Spaoje, dan ziet het er daar zeer treurig uit. Dd boeren maken er zich aan allerlei rooverjjen schuldig, en de overheid durft niet gestreng op te tredeD, daar het haar bekend is, welke socialistische en anar chistische neigingen er onder de boeren bestaan. Ook in de steden wordt de toe stand hoe langer hoe bedenkeljjker; vooral te Granada is de werkloosheid groot, daar de suikerfabrieken als protest tegen de wijze waarop de nieuwe belasting wordt geheven ettelijke duizenden arbeiders heb ben ontslagen. Ia de provincie Malaga wordt het aantal werkloozen op 8000 ge schat. De ellende moet in deze en andere zuidelijke provinciën verschrikkelijk zjjn, en geen wonder. De belastingen sijjgen er met den dag zonder dat zjj, die de wet ten maken, zich afvragen, gaan wjj de draagkracht van onze belastingbetalen- den niet te boven. Natuurlijk, het ligt voor de hand, dat eene regeering geen beter middel kan aanwenden om den bur german te voeren tot de sociaal-demo cratie, dan door hem te dwingen om zjjn laatsten zoo zuur verdienden penning naar den ontvanger te brengen. De anarchist Emile Henry heeft in de gevangenis een bezoek gehad van zyne moeder. Hjj was wel een weinig ont roerd en kon zjjoe tranen niet bedwingen maar toonde niet het minste berouw over zyne afschuwwekkende daad, hjj zeide, dat, wat bij verricht had, volkomen overeen kwam met het doel dat bjj zich voorstelde. Al wat gjj mjj zegt, verklaarde bjj, is niet in staat eenige verandering te bren gen in mjjn gevoelen. Het onderhoud heeft zeer kort gedaurd. Henry's moeder werd als 'c ware over stelpt met vragen over de kindsheid van haren lieven jongen, door de wnlte Parjj- sche heeren eu dames der z.g. elegante wereld,die baar bovendien geld schonken en kle'ue souvenirs overhandig Jen voor haren lieven zoon. j Ook Z o 1 a mag niet in den eerver geten kring ontbreken. Hjj, de man zon der godsdienst heeft bekend gemaakt, dat hjj een roman zal schrjjvec over het anarchisme, die over twee jaar ge reed zal zjjn. Nog gestadig wordt da huiszoeking bjj tal van anarchisten in de departementen voortgezet. Bij een hunner, in de nabjj- heid van Lyon, heeft men het portret gevonden van Ravachol en den Rus Bakounine. Als motto stond er op: «Iudien gjj voornit wilt komen, hang dan uwen huisheer op.» De verhooging der graanrechten welke het invoerrecht op 7 franks bepaald, heeft in Rusland een zeer onaangenamen indruk gemaakt. Mea beweert nn reeds, dat de Russische regeering te Parjjs haar voornemen heeft doen weten, om het haD- delstractaat met Frankrjjk op te zeggen, indien de Russen de nadeelige gevolgen van de verhooging der Fransche graan rechten mochten ondervinden. Met zeker heid is daarover echter nog niets bekend. Dat de verhooging der graanrechten te St. Petersburg niet werd geweuscht, is genoeg bekend, maar dat de Russische regeering nn reeds een bes!uit zon hebben genomen, is niet zeer waarschjjnlijk. Intusschen kan men hierby opmerken dat het geschetter van dezen zomer, waar groot bel»ng bij mijnheer de Challins te be schuldigen Op deze vraag, mjjnheer, moet ik u het antwoord schuldig blijven. Maar gij vermoedt toch wie het is? Dat doe ik, zulks is waar. Noem hem mij 1 Neen, antwoordde Gilbert op beslisten toon. Tot op den dag, dat mijne vermoedens zekerheid zullen geworden zijn, zult gjj niets weten. Indien ik u echter eens gelastte te spre ken Dan zoudt gij uw recht te buiten gaan. Ik kan u alleen zeggen dat degene, die de lasterlijke aantijging deed en het ljjk verduis terde, eerst het testament van den graaf de Vadans heeft doen verdwijnen. Welk bewijs hebt gij, dat de Graaf een testament gemaakt zoude hebben? Dokter Gilbert haalde uit zijn zak een vloei pa pier,reikte het den procureur over,met den vinger op sporen van inkt wjjzende en voegde er bjj Wat ziet gij daar? Onduideljjke letters, die niet tot het Fransche alphabet behooren en voor mij totaal onbegrijpe lijk zijn. Wees dan zoo goed eens te lezen, begin nende van links. De Magistraat deed een uitroep van verbazing. Deze vier woorden: DIT 18 MIJN TESTAMENT. stonden thans duideljjk voor zjjne oogen. Gilbert hervatte; Gjj begrijpt het thans, niet waar Deze volzin was op een omilag geschreven en om het schrift te drogen, heeft men zich van dit vloei papier bedimd. Maar koe bevindt sich dat vel vloeipipier in uw bezit Ik heb het uit de sterfkamer van den graaf de Valans geoonen. Wii gaf u het recht om die kamer binnen (e trelen? De dokter kruiste de armen over de borst. Mjjn naam is Gilbert Henri Ludovic, graaf de Vadans, antwoordde hjj. en Maximilieu wa» mjj.i broeter. Sinds achttien jaar leefden wij ver van eikander gescheiden; levend heb ik hem niet weergezien. Het is dus Raoul de Challins niet, die bet testament gestolen beeft, waarvan gjj het spoor ontdekt hebt? Zeker niet. Waarom zou hjj dit gestolen hebben Hjj wist evenmin als ieder ander, dit zjjn oom eene doohter had; hjj was een der natuurlijke erfgenamen eu moest dus veronder stellen, dat de Graaf wiens liefde hij in volle mate bezat, hem zeker in zjjn laatsten wil goed bedenken zoude. Kortom, het testament is verdwenen. Wie kon bjj de verdwjjning daar»an voordeel hebben? Dat di--nt geweten te worden, en ik zal htet weten Rusteloos zal ik mjjne nasporingen voortzetten, en ik zweer u dan schuldige te zullen ontdekken. Maar daartoe heb ik de in- vrjjheiilstvlling van mjjnheer de Challins roodig. Onmogelijk 1 mjjnheer. Ik stel mij borg voor mjjn neef. Ik bied by de lichtzinnige Franschen de Rassen hebben vergood, niets dan een storm in een glas water is geweest, want zoodra de belangen van een volk op het spel staan en de dubbeltjes-quaestie wordt aan geroerd, is het nit met de pret. Eene ontaarde moeder, vronw T h i- baalt te Montreal by Anqnerre, slechts 26 jaren ond, te lui en boosaardig om te werken, heeft haar beide kinderen een meisje van 6 en 2 jaar in het water ge worpen en verdronken. Het monster stootte het oudste kind, dat er in slaagde de oever te bereiken opnieuw in de diepte. Eerst toen de twee ongelukkige schep seltjes voorgoed onder het water verdwe nen waren, ging het monster bjj de poli tie hare misdaad bekennen. De moorde nares bijjft ongevoelig en scbynt geen spjjt te hebben over hare wandaad. Dit feit en meer dergeljjken kenmerkt het zedeljjk verval, waarin Frankrjk is gezonken. De ond-minister Jnles Simon heeft in de Figaro een artikel geschreven over de jongste dynamiet-aanslagen, met name aan dien van Emile Henry, (den bommenwerper in het café Terminus,) in wiens betrekkei jjke welopgevoedheid hjj hoogst bedenkelyke verschijnselen ziet. Jules Simon ziet hier verschijnselen eener moreele epidemie waartegen strenge maatregelen, straffen, zelfs de doodstraf, niets vermogen. Neen, de kranke maat schappij, zegt Jnles Simon in het slot van zjjn artikel, moet teragkeeren tot God, dien Frankryk heeft verlaten, wyl by Hem alleen het behoud is. U iterljjke dwang moge veel vermogen de innerlyke dwang vermag alles. De arme Italianen zullen volgens de plannen van den minister van financiën S o n n i n o, elk jaar nog honderd millioen lire meer aan belastingen moeten opbren gen dan tot hiertoe het geval was, ter wjjl door bezoinigiog en later door con versie der 5 pCts. geconsolideerde schnld nog 50 millioen lire zal worden gewonnen. Aldus zullen de jaarlykscbe ontvangsten vermeerderd worden met 150 millioen lire en zal het financieel evenwicht op duur- zamen grondslag worden hersteld? Deze voorstellen van den Minister overtroffen de stoutste verwachtingen. Ronduit ge zegd noemen wjj het een schandaal. In plaats van de uitgemergelde borgsry te verlichten, gaat men nieuwe lasten leggen op de schouders van den burger die hg onmogelgk dragen kan. De teekenen van afkeuring waarmede vele Afgevaardigden de mededeelïagen van den Minister be groetten, znllen niet zonder weerklank blij ren in het land. De woorden, «God helpe ons dierbaar vaderland,» werden slechts met geringe toejuichingen begroet, en dan nog alleen door hel centrum, tot welks leiders de Minister behoort. Dd Minister vergist zich, wanneer hjj meent, dat Italië elk jaar 100.000.000 lire meer aan belastingen kan opbrengen, terwjjl de legernitgaven niet besnoeid worden.» Da geweldenaar C r i s p i verlangt bo vendien om zyne hervormersplannen tot uitvoering te brengen eene onbeperkte volmacht. Of hem die gegeven zal worden staat nog te bezien, nn hetgeen de Re geering verlangt, allen heeft teleurgesteld. zelfs san in daartoe bevoegde handen eune aan zienlijke sDm te plaatsen al irare het ook een millioen. Het gerecht neemt geen borgtocht aan, wanneer het eene beschuldiging van vergiftiging betreft. Men kan geen goud leggen op een der schalen van de weegschaal der gerechtigheid, wanneer er in de andere bloed of vergift is. Gjj kent den schuldige, ten minste gjj vermoedt wie het is. Noem hem mjj, en mjjnheer de Challins aal onmiddellijk vrjj zjjn... Dat is onmogeljjk hervatte Gilbert. Waarom Ik heb vermoeien op iemand, ja, dat is waar, maar indien ik mjj eens vergiste, indien ik eens den naam van eenen onschuldige noemde, dan zou ik op mjjne benrt mjj aan laster schul dig maken. Da Procureur der Republiek drnkte op eene tafelbel. De deurwaarder veracheen. Ik zal heden niemand meer ontvangen, z. i de Procureur. Zend de personen weg, die nog wachten. Laat den Onderzoeksrechter, mijnheer Galtier en den O/erate der veiligheidspolitie weten, dat ik hun verzoek hier te komen. Dat men tegelijkertijd den dokter van dienst waar schuwe. Ik heb hem neodig. De deurwaarder vsrliet het vertrek. Het is thans zes ure, hernam de Procureur, op de pendule ziende. Binnen een half uur znl len de drie personeD, die ik heb laten ontbieden, te mjjner beschikking zjjn. Hoe zullen wjj ons naar Montfontaine begeven, zonder tjjd te ver liezen I Wjj zullen afetappett aan 't elation t»

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1