NIEUWE No 2102 Woensdag 28 Febrnarl 1894 19de Jaargang. Het sociale vraagstuk. B U 1 T E L A N~ÏT De twee Neven. Oostenrijk-Hongarije. Duitschland. BAARlHSCHICOlIfiAAIT. ABONNEMENTSPRIJS Pet 3 maanden voor Haarlem. 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BJBSAU: St. Janstraat Haarlem. PRIJS DER ADVERTBNT1EH. AGITE MA NON AGITATE. Van 16 regels30 Cents Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden niterlpt Maandag-, Woensd ag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Redacteur-Uitgever, W. KüPPl 18. Het theoretische en praktische socialisme is inderdaad een gevaar geworden, omdat het cosmopolitisch of internationaal is. Da Duitschers, de vaders van deze heillooze noodlottige leer, hebben alle pogingen in htt werk gesteld om een bondgenootschap van alle outbindende krachten in geheel Europa tot stand te breugen. Vandaar zjjn tr reeds booge geldsommen uitgeloofd aan degenen, die den strjji ten gunste van het algemeen Btemrecht en andere socialistische beginselen willen helpen bevorderen. Het socialisme is inderdaad huichelachtig. Bp zijn eerste optreden heeft het verklaard, dat de godsdienst, die toch den grondslag, de basis vormt van onze maatschappij, voor hetzelve ouverschill g ismaar het heeft gelogenoveral, waar hst zich machtig genoeg zag geworden, heeft het zich ont maskerd als de doodvjjand van alle orde en volgens zjjue kunstgrepen kan men vei lig, zonder mogelijke dwaling besluiten, dat, zoo het socialisme eens zal triomfeereu, er hier op aarde geen plaats meer zal over blijven voor de gebiedende voldoeningen van de ziel, die van nature zich tot Gol richt, geljjk de zonnebloem zich keert naar de zon. De wereld zal dan vervallen tot een laag en verachtelijk materialisme, dat geen ander voorwerp, geen ander doel kjnt dan de bevrediging on verzadiging van de laagste neigingen en lusten. Het sooalisme is te schetsen in twee woorden, als in twee lynec: ontkenning en verwoesting. In een opeubaar debat, onlangs in het Duitsehe pailsment gehouden, wer den Be bel en anderen gerechtelijk aan gemaand om zich nader te verklaren om trent den socialen Staat, dien zij beweren te willen stichten maar zjj hebben de ge stelde vragen onbeantwoord gelaten, want zjj waren niet in staat om een aanneme lijk antwoord te geven. Alles, wat meu van hen heeft kunnen te weten komen, is dit: zjj willen niet een tieuwen Staat, maar eene Dieuwe Maatschappij. Zjj droomen dus van eeue algeheele om- werpiug van alles, wat bestaatdezen droom trachten zij op alle mogeljjke wjjzen te ver wezenlijken. Zg worden beheerscht door den geest van verwoesting en zjj bekom meren zich niet om hetgeen zjj voor het vernielde en verwoeste in de plaats zullen stellen. Niet zonder strjjd, niet zonder geduchte krachtsinspanning, niet zonder harden arbeid zal het socialisme overwonnen worden. Maar de sociale kwestie zal eene groote schrede FE U ILL ET O N. 52.) Vervolg.) Pat is juist, merkte Gilbeit op, en ook mjn proces-verbaal bevestigt zulks. Gij hebt hier zek r een scheikundig labo ratorium vroeg de Onderzoeksrechter. Ja, mijnheer. Ik zal er u onmiddellijk heenbrengen. Gilbert sloot de lijkkist, bedekte haar wederom met het zwarte kleed, eu voerde vervolgens zijne gasten naar het laboratorium, dat aan het siud erverirek grensde. Dokter Y?os ging onmidieljjk over tot een onderzoek, daarbij gebruik makende van alle middelen, door de wetecschap vereischt. Toen hij geëindigd had, vroeg de Onderzoeks rechter hem: Tot welk besluit zijt gij gekomm? Ik besluit, evenals mjjn collega, dat er geen vergiftiging heeft plaats gehad. De graaf de Vadans is gestorven a»n bloedarmo de, aan uit putting zjjn levensvlam is uitgedoofd als eea lamp, die uitgaat bij gebrek ran olie. Z ehier het pro.es verbaal, dat, ik opge maakt hen, zei ie Gilbert, terwjjl hjj dokter Yvcs eenige beschreven vellen papier aanbood. Lees het, als ik u verzoeken mag, en zoo gjj er redenen toe vindt, keur het dan goed. Gij zoudt mg zeer groot genoegen doen, door het hardop voor te lezen, merkte de Pro cureur der Bepubliek op. nader bjj hare oplossing gekomen zjjn op den dag, waarop de rijken hunne plichten goed zulleu begrepen hebben,en die plichten zullen vervullen op getrouwe,christelijke en edelaar dige wjjze; maar ook wanneer van den an deren kant de armen hunne oogen opsnen voor hunne pliebtm en die plichten met onderwerping en gelatenheid, met gehoor zaamheid en getrouwheid vervuileD. Hoort, wat Mgr. Decrolière, de voor treffelijke bisschop van Namen, onlangs in eene redevoering hieromtrent heeft gezegd: «Daar is eep vraagstuk, dat tegenwoordig de ernstige gemoederen druk bezighoudt ik bedoel het sociale vraagstuk. Veel heeft men geschreven over dit vraagstuk en veel zal men daarover nog acbrjjven. Maar laat mjj het U zeggenhet sociale vraagstuk zou geheel opgelost worden, of liever er zou geen sprake meer zjjn van een sociaal vraagstuk, indien de grondbeginselen van het Christendom algemeen werden aange nomen en in beoefening gebracht. Do godsdienst zegt tot de garingen en onterfden dezer wereldde meuscb is ge boren om te werken en te ljjden gelukkig de mensch, die hier op aarde de wet van den arbeid heilig vervult! Gelukkig de mensch, die met moed ea gelatenheid de beproevingen en mosiijjkhedeo van bet tegenwoordig leven aanneem'1 Zgne zweet- druppeleD en zjjue tranen zullen daarbo ven in den hemel verandoren in kostbare paarleD.Do godsdienst zegt tot de rjjken, tot al degeneo, die door God in ruimer mate zjjn bedeeld met de schatten vao rjjk- dom of van geleerdheid: Geloerden eu rijken, wacht U wèl om uwe rjjkdommea en uw wetenschap voor U zelvon alléén te bewa ren gjj zjjt aan uwe minder bevoorrechte broeders een gedeelte van owe schatten verschuldigd. Gjj zjjt dus de huishou ders van de goddeljjke Voorzienigheid. Wee n, indien gij ontrouwe huishouders zjjt. Wie gjj ook zjjt, zegt de godsdienst tot allen, b mint elkander, bsmint elkan der met ware liefde. Rjjke, bemin den arme, bemin den werk man dia u dient. Arme, bemin den rijke die u weldoet. Iadieu geheel de wereld de rol wèi begreep, dio door de H. Kerk wordt aangewezen, indien de rjjke aalmoezen schonk aan den arme, indien de arme de noodzakelijkheid van den arbeid inzag; o! we zouden niet laDg3r zulke treurige too- neelen onder onze oogen zien plaats grjjpeD.» En hoe heeft Paus Leo XIII op inder daad verheven wjjze gesproken over de rechten en plichten van patroons en werk- De gerechtelijke geneesheer voldeed aao dit ver<oe'<, en toen het stuk gelezen was, riep hij uit: Dit proces-verbaal is een meesterstuk van welsprekendheid en duidelgkhaid Ik ben volkomen bereid het te teskenen. Treken dan, hernatte de Procureur der Rep ibliek, en toen de handteekening gezet was, voegde hg erbij En thans, mijne lieeren, zjjn wg o-ertuigd, dat de grasf Maximil en Diet door vergift ge storven is, bggevolg bestaat tr trgen mijnheer de Chnllins nog slechts eene dubbele bsschuldi- ging, die ongetwijfeld nog wel zeer ernstig, maar toch minder verscbrikktlgk is; die van het tes tament zijns ooms gestolen, en de lijkkisten ver wisseld te hebben. De Onderzoeksrechter vatte nu het woord Er is twjjfel bij mg ontstaan, zeide hjj. In de driedubbele beschu'digiog vormden de feiten als 't ware ésn schakel. Daar de eersten beschul diging ineenstort, zoo schijnen de andere mg niet langer vertrouwbaar toe. Hoe denkt gij er over? luidde ten slotte zjjee vraag aan den Overste der veiligheidspolitie. Ik deel vo'komen uwe meening, en die van dokter Gilbert, antwo rilde de Magistraat. Uit alles blijkt mij thans ten duidelijkste, dat een onbekende, eene vijandige hand, met eene dui- velache behendigheid alles zoo geregeld heeft, da: de gtaaf de Challins schuldig zoude schijnen aan misdaden, die hg niet bedreven heeft. Wie is die hand? Wg weten het niet. Om tot deze ontdekking te geraken vraagt dokter Gilbert org de voorloopige invrijheidstelling van den burg. lieden in zjjne alom bewonderde en hoog- geto.mle Encycliek Rerum novaruml Hjj heeft gewezen op de bescherming, welke men aan de geringeren, armen en lijdenden verschuldigd is. Dj groote Pan», die de Kerk met zooveel wjjsheid en se' erpziunigheid bestuurt, hjj heeft duideljjk en ronduit ver klaard, welke de voo waarden zjj u om tot den socialen vrede te geraken. Die vrede zal wederom op de aarde nederdalen, wanneer men oprecht wederkeert tot de Tien ge boden eu tot het onderhoaden van de wet ten Gods. Ia Hongarjje neemt de strjjd over het ontwerp betreffende het burgerljjk huweljjk zeer ernstige verhoudingen aao. Zaterdag toen de leider der gematigde oppositie, graal A p p o n y i na afloop der Kamerzitting huis waarts wilde keeren werd hg op straat door eea volkstroep uitgejou vd en beleedigd. Hg was verplicht te vluchten in het Nationale Casino en daar te verbljjven, tot de bende was afgetrokken. Graaf C z a k y, een der voorstanders van het burgerlijk huweljjk heeft in zijne rede over het ontwerp in de Kamer durven zeg gen, dat de Regeering geen langer uitstel wilde, omdat zjj een godsdienstoorlog wil vermjjdea. Van de regeering behoefde men daarom in geen geval te verwachten, dat zjj haar voorstel in den steek zal laten, zeide hjj, alsof niet ju'st door het indienen van het ellendig ontwerp da gemoederen in beroering zgn gebracht. Gtaaf Czapary hield eene rede tegen het wet8-ontwerp, waartegen de minister president W e c k e r lé en da Minister van Justitie 8 z i I a g y i te velde trok. Moge de tegenstanders door de flinke redj vau graaf Czapary, waarin hjj krachtige slagen toe bracht aan de indieners van het even ver foeilijk als goddeloos wets-ontwerp, nieuwe krachten putten, om de aanneming er van onmogeljjk te maken. Da heer Dr. Prix, burgemeester van Waenen is eergisteren-avond plotseling overleden. Bizonderheden omtrent zjja dood zgn nog niet bekend. Hjj was een der steunpilaren der libe rale partij ^eu Weener-gemeenteraad, die in hare gelederen moeilgk zoo'u bekwamen leider zal terugvinden. Aartshertogin Marialmmacula- t a, de wedawe van den voormaligenGroot- hertog van Toscane, licht zeer gevaarljjk graf de Chaillins. Aarzelt niet, mjjne heeren, die toe te staan. L'Oit mijnheer de Challins vrij, maar dat hij wet<*, dat een ieder wete, dat men zijn proces onderz ekt, ea dat hij voor bet Hof der Assisen terecht zal staan. Want terecht staan moet hg; gebeurde dit niet dan zonden de ware schul digen wel eens vrees kunnen beginnen te koes teren en ons door de vlucht ontsnappen. De schuldigen, dokter G'lhert heeft beloofd ze in onze handen te leveren 1 Hjj zal zijn woord hou den, dat geloof ik wel, ja ik ben er bjjna zeker van, en hij alhen zal meer uitrichten dan al onze ag ntm te ramen. B- ken op mjj, riep Gilbert. Ik zal niet te kort schieten in de taak waarop ik aandring. Het eerherstel moet openljjk eu even gerucht makend zijn, als de beschuldiging dit geweest 19. Op den dag der terechtzitting, voor het Hof en voor bet publiek, zal ik met Gods hulp de waarh-ód aan het licht brengen; ik zal den werkelijke schuldige ontmaskeren, dat zweer ikl Welnu dan, mjjnbeer, zeide de Procureur der Republiek, men zal uw verzoek inwilligen, in de veronderstelli g altijd, d«t mijnheer de Onder zoeksrechter er genoegrn in neme. Volkomen, antwoordde mgnheer Galtier; ik zal morgen het be»el tot i* vrijh. ids'elling onder borg teekenendokt-r Gilbeit namtljjk heeft de zgne aangeboden en ik zal den Overste der veiligheidspolitie veizoeken Raoul de Challins streng te laten bewaken. Zulks zal geschieden, mgnheer. De zaken waren thans afgehandeld. De dokter roerde nu zgne gasten naar de eetzaal, waar door de zorg ziek tengevolge van bloedvergiftiging, dat haar leven in het grootste gevaar verkeert. De oorzaak is te wjjten aan eene zwart zjjden kous, waarvan de kleurstof zich aan een wondje heeft medegedeeld. Er is een ge zwel aan den voet ontstaan, hetwelk ge opereerd is, waarna eenige verlichting is gevolgd, maar de geneesheeren zien het geval toch zeer ernstig in. Da zieke is de moeder van Johan Salvetor, die met aartshertogin Maria Valeria, 's Kei zer 'e jongste dochter, gehuwd i». Da Aartshertogin heeft eene gevaarljjke kn cstbewerking ondergaan die met goed gevolg is atgeioopeD. Keizer Wilhelm gaat er nog al eens op uit en maakt zich door zgne verschgning onder zjju volk zjer populair. Bg gelegenheid van het jaarljjksch diner van den Branden- burg8chen provincialen landdag heeft de Kei zer den nadruk gelegd op den ïunigen band, die de Hohenzollern's verbindt met de Brandeuburgscbe mark. Hg vlocht in zgne toespraak eene kleine episode uit de Neder» landsche geschiedenis in, betrekking heb bende op den dood van prins Willem van Oranje, en stond daarna stil bij de groote dalen van Keizer Wilhelm in 1864, 1866 en 1870. De Keizer gewaagde ver volgens van bet verongelukken van het oorlogsschip Brandenburg, waar?an hg een afbeeldsel aan de provincie Brandenborg heeft geschonken, en dronk ten slotte op de welvaart en den bloei der Braaden- bnrgsche mark. Da Duitsehe rijkskanselier Vo n Cs- p r i v i heeft zjjn 63«ten verjaardag gevierd. De Norddeutsche Algem. Zeitung wjjdt bem naar aanleiding van zjju verjaardag een artikel en Keizer Wilhelm ging den Kanselier zelf gelukwenschen ea overhan digde bem eeuige fraaie bokalen, waarvan de grootste opzetteljjk voor dit doel was vervaardigd en met de wapens van het Duitsehe rjjk en d.e der Bondsstaten was versierd. Behalve de Keizer, verschenen ook eenige der prinsen van den bloede bg den Kanselier, terwjjl natuurlgk ook de minis ters, de vertegenwoordigers der Bondsstaten en de overige hooggeplaatste ambtenaren aanwezig ^aren. Da oorzaak van het vertrek van de Keizerin van Duitschland naar Abbavia is hierin gelegen, dat Zg de nadeelige ge volgen wil voorkomen van een vermageiinge- kuur, welke H. M. zich bad opgelegd, om dat zich in den laatsten tjjd bjj haar zekere neiging tot gezetheid openbaarde. Dergeljjka van Susanna een uitmuntend* kond avondmaal gereed stond. Na het avondmaal dat niet lang duurd*, maar onder een levendig gesprek ver liep, namen de vertegenwoordigers des gerechts bezit van de kamers, die voor ben in gereed heid waren gebracht en waar wjj hen niet vol gen zullen. Tegen tien uur dea morgens waren zjj te Pa- rjjs terug, waarheen Gilbert het niet noodig oordeelde, hen te vergezellen. Niet toodra was mgnheer Galtier op het pa leis van jmtitie teruggekeerd, of hjj gaf bevel, dat men onmiddellijk Rajul de Challins voor hem zoa brengen. Eenige oogenblikken later werd Raoul binnergeleid. De jonge man zag er zeer bleek uit. G»at gjj mjj soms weer ondervragen of mjj marteleu, mgnheer? vroeg hjj den Magis traatspersoon, nadat hjj hem g groet had. Gis teren heb ik u alles gezegd, alles wat ik wist, wat ik zeggen kon! Eu toch moet ik u nog om eene enkele inlicht ng verzoeken. Kent gjj een zekeren dokter G lbert Neen, mgnheer, ik ken hem niet. En toch stelt dokter Gilbert veel belang in u. In mg P antwoordde Raoul, wiens verba zing van oogenolik tot oogenblik aangroeide. Iu n, juiet. Hij heeft zelfs aau den Pro cureur der Republiek en aau mjj uwe voorloo pige invrijheidstelling verzocht en onder borg verkregen. IC oral vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1