NIEUWE
1
No 2117
Vrijdag 6 April 1894
19 de Jaargang.
De nieuwe kathedraal te
Haarlem.
BUITENLAND.
De twee Neven.
België.
Brazilië.
HiiRlEMStinillftllT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U BEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB AD VEBTEN TIEN
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie b Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgev er, W. KüPPERS.
Bij gelegenheid van het gouden priester-
jublé van Mgr. C. J. M. Bottem snne,
Haarlem's Bisschop, zal in Holland's bloe
menstad een Dieuwe kathedraal verrijzen,
en aan de onderhoorigen van genoemden
kerkvorst is de bede gericht, naar vermo
gen bij te dragen voor de stichting van dat
monument.
Voorwaar, er is poëzie en godsdienst
vreugd in het verruilen dier bede, en wy
meenen, dat een Katholiek dagblad mee
werken mag, om nu reeds eenige daarop
betrekking hebbende gezichtspunten, juist
na de groote jubelweek van Paschen, in
helder licht te stellen.
Poëzie in het stichten eener kathedraal!
Zoolang God in tempels vereerd is, was er
groote zielsverheffing by het bouwen dier
heiligdommen. Neen, geen bergplaats van
menschen, geen zaal alleen voor zangers ol
predikers was de bedoeling van den Katho
lieken kerkbouw; in de harten van bouw
meesters en stichters was het hoogbeerlyk
denkbeeld ontstaan, om Gods een buis te
bouwen. God bad te allen tjjde, reeds in
het Oud Verbond, de belofte aan de men-
schen gedaan, die de Heiland deed, toen
Hy, korten tjjd voor Zyne hemelvaart, over
de vele woningen sprak in 's Vaders huis:
tik ga u een plaats bereidenWelnu, de
mensch begeerde reeds sinds de oude dagen
en de lang vervlogene eeuwen die liefde
Gods met gtljjke liefde te vergelden. Bouwde
God den mensch eeue woning in den hemel,
de mensch zou God eene woning bouwen
op aarde. Daarom moesttn alle kunsten en
schatten aan die woomtede Gods onder de
menschen worden dienstbaar gemaakt, en
van at Salomon's tempel tot aan de
basilieken vap Rome, den Byzantjjnschtn
koepelbouw, de kathedralen dor middel
eeuwen en de dommen onzer Nederlandsche
steden, overal treedt in al die lynen, kapi-
teeleu, koepels, trausen en torens de jubel
te voorschijn van het menscheljjk hart, de
jubel welke den dichter der Aya Sofia deed
uitroepen
O grootsche, heilige gedachte,
Die d'eersten tempel rjjzen deed.
Maar vóór alles gold deze heilige zaak
zeer persoouljjk de Opperpriesters der vroe
gere eeuwen. By eene zaak, zoo hoogheilig
als het stichten van een monument ter eere
Gods, by het dichten van een marmeren
eeuweozang voor den Daas Optimus Maxi-
FEUILLETON.
67.)
{Vervolg.)
Men moet eeo dergeljjk sterk gift tot hel laatste
uitstellen. Daar gij echter het gebruik dezer ztlf-
«tandigbeid kent, ion tullen mjjne inlichtiugen
wel overbodig zjjn. Ga echter met de grcotsie
omzichtigheid te werk.
Gjj weet toch dat de gedeeltelijke verlam
ming spoedig kan intredeD.
Indien zulks gebeurt, dan zu'len wjj er
gebruik van maken om bij Genoveva eene laatste
poging te wagen.
Waar denkt gij nu over?
Ik zsl het u wel later zeggen. Voor het
oogenblik raad ik u aan met spoed ie bandelen.
Morgen reeds vang ik aan.
Op dit oogenblik ging de huisbel over.
Dat zal mgn neef zjjn, die terugkomt, zeide
Philippe.
Het rjjtuig staat gereed, tantelief, zeide
mynheer de Challins.
Ik dank u hartelijk voor uwe moeite, mgn
beste jongen. Ik ben gereed. Laten we dus gaan.
De deur der woning wtrd gesloten, en men
ging de trap af om plaats te nemen in de vi
gilante, die in vollen draf wegreel.
Aan 't station wachtte Genoveva de komst
der Bsrones af. Het gehat van het jonge
meisje wns zoo bleek, haar voorhoofd stond zoo
betrokken, dat Raoul er op eene allersmartelijkste
mus, herhaalden de Katholieke volkeren der
middeleeuwen aan hunne Bisschoppen de
woorden der Israëlieten tot M o z e s: «La
ten wy niet naderen tot God, maar ga en
spreek voor ons tot den Heer.» Van daar de
namen van zoovele Bisschoppen, voor altoos
verbonden aan de beroemdste kathedralen
der wereld: aan d e van Straatsburg, vaa Keu
len, van Maastricht, van Utrechtenz. Welnu,
er wordt thans, vooral aaa de vermogende
Katholieken van Holland en Zeeland, ge
vraagd Vergeet de verkoeling der Hervorming
en bouwt voort naar het erjdeel uwer vaderen.
Maakt dat uw Bisschop door uwe hulp nog
eens een dier heerlyke domkerken stichte,
zooals er overal in de oude bisschopssteden
worden gevonden, Gaat het aan voor het
Roomsch gevoel, dat, terwyl de oude Sint
Baaf te Haarlem met zyne maarschilderin
gen en zyn haerlyk kapitte.koor aan de
voorgangers van uwen Bisschop met wapen
geweld is ontroofd, nu, na driehonderd
jaar, onze Bisschop van Haarlem Gode
nog geen beteren tempel den Allerhoogste
kan aanbieden dan de zeer bescheiden kerk
der St.-Josephs-parochie in zjjne bisschops
stad Voorwaar, ais de Hollanders en
Zeeuwen er groot op gaan alles in hun
land weer op te trekken, wat sinds eeuwen
op godsdienstig gebied lag verwoest, dau
zullen zy ook weten te zorgeu, dat Haar
lem minstens een nieuwen tempel, gelyk
aan den ouden, minstens dus een nieuwe
Bavo ontvange. Ja, ons zoude het zelfs niet
verwonderen, iudien sommige niet-Katho-
lieken, mannen van btllykheid, mannen
van historie-studie, door bydragen gingen
toonen, dat zelfs hun nationaal gevoel van
Nederlander prys stelt op de herryzing van
een dier oude kunstwerken in het vader
land, die in ieder geval ter eere van God
waren opgetrokken en dus wel een beter
lot hadden verdiend dan beeldstormery en
witkwastschildering.
Maar er is bij dit alles nog veel meer.
Wy zeidende kerkbouw was een groot
sche heilige gedachte, omdat de mensch
aan God, voor het bereiden van 's men
schen woon in den hemel, hier een woning
bereidt op aarde. Maar men bedenke nu
verder wel, dat de menschelyke goedheid
altoos door die van God wordt overtroffen.
Omdat God dus ook hier nitt in liefde
wilde overtroffen worden, zorgde Hy, dat
de woning, die de mensch zyuen God aan
biedt op de wereld, toch weder dienstbaar
wordt aan de hemelsche woning des men
schen hiernamaals. Het H. Offer, de H.
Sacramenten, de gebeden en ceremoniën,
in Gods huis verricht, dienen immers alle,
wijze door getroffen werd. Het arme meiije
wierp haren vriend een blik vol onbeschrijfelijke
treurigheid toe. Mjjnheer de Challins ontroerde.
Neem de kaartjes, Philippe, zeide mevrouw
de Garennes tot haien zoon, ik ga even een
pasr dagbladen koopea.
Genoveva en Raoul bleven thans van targe-
zicht tot aangezicht t'geeover elkander staan.
Haastig en fluisterend vroeg de Burggraaf hsar:
Ionig geliefde, wat gebeurt u toch? Wat
scheelt u?
Ik ben bang, stamelde het meisj'.
Bang, waarvoor?
Onze soheidiog ja<gt mjj angst aan.
Het is immers nog tijd om terug te
keeren?
Hoe bedoelt gij dat?
Neem het voorstel aan, hetwelk ik u reeds
vroeger gedsan heb.
Dat is niet mogeljjk. Ik ben even als het
hermelijn. Ik duld geen smet en een enkel ver
moeden, zelfs een ongegrond, zoude reeds een
vlek zijn. Raoul zeg mij vaarwel.
Waarom vaarwel, mgue innig geliefde?
Ik heb een voorgevoel van eene naderende
ramp, het is mjj alsof wij elkaar niet metr zul
len zijn, neen nimmer meer!
Eene rilling sloeg Baoul om het hart.
Dat schjjnt u zoo, en toch vertrekt gij,
zeide bjj met eene half (.'oor aandoening verstikte
stem. Neen, gij zult niet vertrekken. Ik verzet
mij tegen uw vertrek.
De vastberaden toon van mijnheer de Challins
bracht het jonge meisje in verwarring, daar zjj
eene uitbarsting begon te vreezen.
om den mensch hiernamaals den hemel te
geven, ja, om den men9ch zeiven hier op
aarde reeds ie maken, niet tot een tempel
van marmer of steen, maar tot eene le
vende, geestelijke, heilige Godebehagende
woonstede. Zoo vindt dus de mensch in de
woning zelve, die hy God uit dankbaar
heid geeft op aarde, reeds den voorsmaak
zyuer hemelsche zaligheid. Dit alles heeft
ons bedunkens geen moeilykheid. Maar
vaak wordt in depraetyk vergeten, hoezeer
in dat heilig genadewerk eene bisschops
kerk, eeue kathedraal medewerkt. De men
schelyke ziel wordt geheiligd in de doop
vont zyuer parochiekerk zy wordt met de
H. Ohëu door de priesters gezalfd tegen de
benauwdheid des doods. Wetan nu de ge-
loovigen wel, dat die H. Oliën, noodig
voor de plechtige wijding des Doopwaters,
voor de Curisma-zalving des gedoopten, ja
voor de toediening des H. Oliesels, jaariyks
met eigen hand in de kathedraat van zijn
bisdom door den Bisschop op Witten Don
derdag onder de H. Mis worden gewyd
Meer nog, a! het heil, dat God den mensch
geeft door de HH. Sacramenten van Doop
en Boete, van het hoogheilig Sacrament des
Altaars, van Oliesel en Iiuwelyk, zoomede
het heil van prediking en parochiebestuur
enz. enz., dat alles ontvangt de mensch uit
de handen zyuer priesers. Welnu, heel de
seculiere geestelijkheid rau eeu bisdom, zy,
die de houderden dorpen en zoovele steden
des bisdoms als pastoors cf kapelaans be
sturen, ontvangen allen van den Bisschop
in zyne kathedraal de heilige priesterwijding.
Zoodoende draagt de kathedrale kerk op
haar priesterkoor te allen tyde den bljj-
venden bisschopstroon, want Uit dien tempel
zendt de H. Geest, door de bediening des
Bisscbops, jaariyks die nieuwe schaar van
priesters uit, welke, naar Cnristus' woord,
het zont der aarde, het licht der wereld
onder 's Heeren kudde zyu.
Dit alles te zaam genomen zal ons be
dunkens de geloovigeu van H iarlem's bis
dom niet slechts tevreden, maar zelfs in
genomen maken met het plan, om, als God
onzen Opperpriester de kroon van het gou
den priesterjubilé geeft, G de daarvoor on-
zerzyds op passende wijze te dankeu. Dat
wy de hooge persoonlijkheid van den jubi
laris zalven hier juist des te minder in ons
pleidooi mogen doen optreden, naarmate
die persoonlijkheid hooger recht heeft op
de toewjjding en ofLrgavea zyuer onder
hoorigen, zal ieder welopgevoed Katholiek
begrypen.
E:ne kathedraal, op waarljjk koninklijken
roet gebouwd, moge weldra in Haarlem
Mjjo vriend, zdde zij haastig, in 's hemels
naam, ik imeek u bij onze liefde bega geene
onbedachtzaamheid. Gij weet teer goed, boe ze
nuwachtig, hoe gevoelig ik ben. Bij den een of
anderen draevigtn indruk raakt mija brein uit
zijn evenwicht en overdrgf ik alles, mijne voor
gevoelens, mgne vree»; ten laatste keett de be
daardheid woder terug, het evenwicht herstelt
zich, en ik tchaam mg zelf over mgne kort
stondige dwaasheid.
Meent gij da'.
Ik zweer het u, en daarenboven h-eft deze
nee slacktigheid, waaiaan ik zooved mogelgk
weerstand bied, ook geene reden van bestaan.
Onze scheiding zal niet volkomen zijn, wait gjj
tuit mjj immers nu en dan te Bry-sur-Marne
zien en spreken.
Dikwjjl» dat weet gjj wtl, maar te zelden
voor mgne liefJe. Kan ik u Diet schrgven?
O neen, schrjjf mjj vooral niet. Hoe zonde
ik uwe brieven moeten verklaren Ik zoude er
zeer in verlegenheid door geraken.
Dit gesprek tusschen de bei Ie j irgelieden werd
gestoord door de terugkomit van Philippe en
de Barones.
Het uur van vertrek wss daar.
Baoul omhelsde zyne tante, wisselde een laat-
sten blik met Genoreva, en volgde Philippe. Zjj
stapten in een rijtuig en lieten zich naar den
zetel van het b stuur der begrafenisvereeniging
brengen.
Philippe richtte eenige vragen tot den
ko tster Saturnin, die door dezen op eene even
korte als afdoende wijze beantwoord werden.
Laat ons de zaak een» beprateD, mjjn waa;-
verrijzen door den steun aller diocesanen.
Moet hier noodzakelijk vao goud en pen
ningen worden gesproken, ook vele andere
gaven voor het welslagen dezer onderne
ming zija noodig; gaven van liefderyke
bespreking dezer zaak, gaven van schrifte
lijke propagande, gaven vooral van gebeden
moeten den aanvoer dier stoffelijke gaven
steunen. Zoo zal het kunnen geschieden,
dat aan deu boa w dezer kerk ook de armste
diocesaan zal meewerken, dat de liefde der
Katholieken zich verder om die kathedraal
als een ceutram van eenheid gaat bewegen,
en dat vooral het einddoel van allen kerk
bouw en bisschopsregeering worde bereikt:
het verhoogen van Christus' glorie onder
de menschen. Alleluja 1
(Maasbode.) P. M. Bots, pr.
Diusdag was de Kamer van Afgevaar
digden bjj uitzondering zeer talrjjk be
zocht en nieowe Ministers waren tegen
woordig. Ia het begin der zittiog nam da
minister-president de Burl et het woord
uit naam der regeering.
Hjj gaf zyn diep leedwezen te kennen
over de aftreding van den heer deBeer-
n a e r thjj werd door de rechterzyde lang
durig toegejuicht.
De heer de B u r 1 e t verklaarde het kies-
recht-outwerp in te trekken, dat door het
vorige Kabinet was ingediend. Hjj zal een
nieuw voorstel indienen dat noch aan het
majoritsits-stelsel, noch aan de kiesdistric
ten zal rakeo. Hij deelde verder mede, dat
de zitting, overeenkomstig de grondwet,
in Juni moet zyn g< sloten en dat de Ka
mer niettemin eene aanzienlijke taak heeft
te vervullen kieswet, begrootiug, wet op
de bakengelden, waaraan zich vastknoopen
maatregelen, gunstig voor den landbouw,
daarbjj wees by op de grootste bedrijvig
heid welke gebiedend wordt geëischt. De
cen8us-vertegenwoordiging zal een goed
voorbeeld van yver nalateo.
Toen de Minister-president zeide, dat de
census-vertegeuwoordtgiug een goed voor
beeld van jjver zal Dalaten, werd hy door
de rechterzijde der Kamer langdurig toe-
gejuigd.
De Biaziliaansche Regeering te Rio de
Janeiro heeft bekend gemaakt, dat de Bra
zilianen, die de wjjk genomen hebben op
Portugeesche schepen, gefusilleerd zullen
de neef. Eene lijkkist ia de plaat, gesteld vau
die, welke het ljjk van onzen oom bevatte. Van
waar komt die lijkkist?
Ik veronderstel van een schrijnwerker, ant
woordde Raoul.
Geloof dat nooit. Men beitelt zoo maar
geene lijkkist zooals men eene tafel, of een boffet
▼oor eene eetzaal besteld. Men beeft de kist bier
moeten komen halen. Daarvan zullen wjj ons
geen vergewissen.
De schsamtelooze vermetelheid van Philippe
moet onzi lezers onwaarschijnlijk voorkomen. En
toch was zij dood natuurljjk.
Daar hjj wist, dat Julien onder eene vermom
ming gehandeld had, was hjj zeker, dat er uit een
onderzoek van dit punt voor hem geen 'l minste
gevaar kon voortspruiten. Philippe volgde nu den
weg, dien dokter Gilbert te voren gevolgd was.
Dat wil zeggen, hjj wendde zich tot het inlich-
tiogsbureel der begrafenisvereeniging, om te we
ten of men op den 27 en 28 geen andere eiken
houten, met lood bekleedde k st had afgeleverd
dan die voor den graaf de Yadans.
Vanwege de politie is men ons dezelfde
vraag reeds komen doen, mjjnheer, luidde het
antwoord. En even als wjj toen gedaan hebben,
moeten wjj u zeggen: Ga naar de fabriek inde
Chemin- Verlstraat.
En in die straat viel weder een zelfde tooneel
voor ah met dokter Gilbert. Hoewel de baron
de Garennes eene ongekende koelbloedigheid aan
den dag legda, maakte hjj er zieh toch zeer be
zorgd over.
(Wordt vervolgd.)
