NIEUWE Vrijdag 27 April 1894 19de Jaargang. Iets over het lezen. BUITENLAND. No. 2126. msm De twee Neven. Frankrijk. Engeland. {fVordt ttervolgd.J imLEIMIIMGIAIT. ABONNEMENTSPRIJS Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B U B E A TT: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels .80 Cents Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uui ingewacht. R e d a c t e u r-Uit g ev er, W. KüPPERS. Wanneer wjj onzen blik laten gaan over al degeneD, die zoo vol jjrer lezen sn hun eens afvroegen, waarom zjj wel lezen, dan zouden de antwoorden zeer verschillend luiden. Da een leest om te lezen, een ander neemt een koek ter hand om den tjjd te verdrjjven, weer een ander leest voor zjjn pleizierzoo vervolgt ieder een aDder doe), maar weinigen streven het hoofddoel bjj het lez9n na, namelijk de vorming, veredeling en voltooiing van den menscheljjken geest. Ieder ander bij het lezen vervolgd oogmerk is een nevendoel, of geheel en al nutteloos of slechts in ge ringe mate nut aanbrengend. Wat hebben wij dan bij het lezen te betrachten, opdat het lezen ons nuttig zjj voor den geest? Voor alles lee3 met oplettendheid. Zon der dit is iedere lectuur doelloos. De op lettendheid is bij al onze handelingen een zoo gewichtige factor, dat men de waarde van den mensch naar hem berekenen kan. Een meuscb, die zjjn werk gedachteloos, zooder oplettendheid verricht, is slechts een balf mensch. Evenzoo is het bjj het lezen. Wanneer wjj lezen zonder te weten wat wjj lezen dan is het geheel en al nutteloos. Vau eenig voordeel van zulk een ltzen kan in het geheel geen sprake zjjn; men heeft het begiu van het gelezeno vergeten voor men het einde bereikt heeft. Slechts hij, die met opmerkzaamheid leest zal ook, om zoo te zeggen, tusschen de regels door ku.i- nen lezen, wat voorzeker een kunst is, die meu moet verstaan om met nat te willen lezen. Juist door het lezen tusschen dere gels wordt dikwjjls een zoogenaamd kleur loos blaadje of een familietjjdschrift «voor iedereen» ontmaskerd. «Het is niet alles goud, wat er blinkt,» heet hel ook hier. Populaire bladen en tij iechriften hebben gs- woonljjk eene groote aantrekkeljjkheid, de inhoud is bjjoa ahjjd boeiend en laat zich heel goed lezen, wanneer men gedachteloos leest. Maar opgepast! Waarop is alles ge munt ofschoon onder bedekte termen ge schreven? Alleen op oozen heiligen gods dienst, om die te bestrjjden is het hoofddoel van zulke bladen en tijdschriften; met welke middelen is nevenzaak, want zjj brengen ia toepassing: «hit doel heiligt de middelen.» Leest men gedachteloos deze artikelen, dan is er altjjd gevaar en men kan er zeker van zjjn, dat er iets van den spot en smaad bljjft hangen. De goede pers evenwel maakt ons zoo menigmaal op dit alles opmerkzaam en waarschuwt tegen den verderfeljjken in- FEU1LLETON. 76.) {Vervolg.) Last ons met kei inwendige beginnen, hernam de Barones. Zij geleidde Raoul nu door.de verschillende vertrekken, waaruit het hoofdgebouw bestond. Toen men san de eerste veriieping gekomen was, in de soort van kl-edkamer, waar zich de deur bevond, die op den gkzen doorloop uit kwam, opende zjj deze deur en zeide Ziehier een gang, die de villa met het door Gerioveva bewoonde paviljoen verbiedt. Wil zjj hare kamer verlaten, dan moet zij nltjjd dit vertrek doorgaan merkte Raoul op. Volstrekt niet. Het paviljoen heeft ook eene deur op het platvloers en deze komt in het park uit. Ik zal u haar terstond van buiten laten zien, want Genoveva rnst ongetwijfeld en wij mo gen ons de vrjjheid niat veroorloven om zoo maar bjj haar binnen te treden. Met deze woor- dm sloot de Barones den glazen doorloop weder. Men had thans het hoofdgebouw brziebcigd en daalde af Dsar den tuin. Raoul wendde de oogen naar het bjjgebonw. Woont uwe gezelschapsjuffrouw in gindach paviljoen vroeg hjj. Ja. Het biedt zeer veel gemakken aan, daar het de persoon, die het bewoont in een foestand van volkomen onafhankeljjkheid plaatst. Men kan er uit- en ingaan wanneer men wil. Weet gjj wel, tante, dat mejuffrouw Ge- vloed, dien het lezen van niet-katholieke bladen en tjjdschrlften op ons uitoefent. Men leze toch steeds met oplettendheid en geve zich rekenschap over het gelezene. Men vrage zich af, wat heb ik gelezen? Meu moet met den geest in hst gtlezene doordringen, de gedachte des schrjj vers tot de zijne maken. Dit zal ons des te gemak kelijker vallen, naarmate wjj oplettender hebben gelezen. Man varkrjjgt hierdoor kennis vau zinnenbouw en keunis van woor den, die ons in het dageljjksche leven zoo van pas komen, men verscherpt en vere delt tevens den geest. Wjj moetan ons echter behoeden voor het vele lezen, want waaneer de gaest naar veel verlangt, dan loopt hjj in de meeste gevallen gevaar datgene te bekomen, wat hij niet verteren kan. Geljjk tegen het overmatig gebruik vau spijs het lichaam niet bestand is, zoo is het ook met den geest, «niet veel, maar goed,» moet de richtsnoer bjj ons lezen zjjn. WorJt deze regel niet opgevolgd, dan loopt men gevaar in leeszucht te vervallen. Da veellezer leest zonder oplettendheid, zjjn geest is en bljjft dom. De leerzucht is de klip, waarop zoo menig scheepje verbrijzeld. Lezen en altjjd weder lezen, maar niet nadenkende over hetgeen of wat men leest, is het kenteeken van het grootste deel der huilige lezerswereld. Man verslindt roman op roman, zonder op de zedeljjke waarde acht te slaan. De leeszucht strekt zich het verste uit iu de uitspan- ningslectuur. Een bedroevend taeken des tjjds voorzeker is het, dat de zoogenaamde tcolportage-romanszoowel buiten als in da stad nog altjjd zoovela gretiga lezers vin den. Slechter lectuur als in deze boaken vindt men zelden. Da phantasie wor.lt op dwaalwegen geleid, het hart vindt niets waardoor het bevredigd wordt, ja zelfs de heiligste gevoelens van den mmreb worden zeer dikwjjls met voeten getreden. Roof, echtbreuk en moord vinden in daze werken hun verdedigerschaamtelooze deernen, levensmoede jongelingen, grjjze overtreders van het zesda gebod worden met een stra lenkrans omgeven. Zjo iets verslindt een groot deel van de huidige lezerswereld, gulzig, hongerig, en de gevolgen? Afge leefde, levensmoede jongelingen en jonge- dochters, op wier wezens de dood zjjn stem pel gedrukt heefr, drageu de vruchten van deze lectuur openlijk ten aanschouwe. Ziet men ooit een onzer moderne pensionaat dametjes met ernstige lectuur bezigOnze heerlijke katholieke lectuur, die zooveel noveva op eene onrustbarende wjjze veranderd is sinds uw vertrek uit Parjjs Dat vind ik ook, zei Philippe; vindt gjj niet moeder dat uwe gezelschapsjuffrouw zeer zwak yan gestel is. Dat is ook de meening van den dokter, antwoordJe mevrouw de Garennei. Die hart kwaal heeft zich op eene zonderlinge wjjze ge openbaard en ondanks de geruststellende verze keringen van dokter Lourbet, heelt de angst mjj nog niet geheel en al verlaten. Denkt gjj dan, dat er gevaar bestaat? Een blik van Philippe gaf de Barones dit antwoord in den mond Mjju liefste wenseh ware, dat ik het niet behoefde te gelooven, maar ik ben bang. Welken dokter hebt gij laten roepen Dokter Lourbet, een kundig man en iemand van veel ondervinding. Gij stalt dus veel vertrouwen in hem Zeer veel vertrouwen zelfs. Dit doet trou wens eenieder te Bry-aur-Mame en uit den om trek. IX. Onder het voortzetten der wandeling kwam men voorbjj het poortje door 't welk mevrouw de Garennes, haar zoon en haar neef twee uren te voren waren binnengekomen. Hit trok de aan dacht yan Raoul. Als ik mij niet vergi9, komt dat poortje aan den waterkant uit zeide hjj. Ja, antwoordde de Barones, dit is vooral dan zeer gemakkeljjk, wanneer wjj tens gaan j roeien. schoons en goeds biedt, is helea tsadige bjjna onbekeud. Velen zjja er zelfs die ge looven, dat er geen katholieke dichters of norellanschrjjrers zjja. Ea keatdaa aiemaad de zoo met keurigen smaak geschreven n o- velien ea romans vau e sa Mat bilde of Melati van Java? Het tegengaan der slechte lectaur is de plicht vaneea ieder. H daas, man viadt nog in zoovele katholieke huisgezinnen neutrale bladen ea popalair anti-katholieke tjji- schritten, die zelfs steun ontvangen vau mannen wiens heiligste roeping en verheven zending het is, het kwaal te bastrjjdea.Mocht toch eens ieder katholiek er over naieaken, veel kwaads zou voorkomen worden, wat nu de huisgezinnen binnen komt ea waar de kinderen drinken aan den giftbeker. Zs drinken met volle teugen van het langzame maar zeker doodend vergift der modern- neatrale lectuur. Alzoo weg met de bobken van modern- heidensche schrjj vers. Makeo wjj plaats voor onze katholieke werken, deze verdienen eene eereplaats in het katholieke huisgezin. Slechts door een standvastig, krachtig voorgaan kan onzen Godsdienst worden hoog gehouden. Ea dit geldt zeker ook op het gebied der literatuur. Zondag-avond kwam een krankzinnige in de Notre-Dame te Purjjs. Hg ging naar het hoogaltaar, haalds daar eene revolver uit zjjn zak en schoot vier maleu de ruim te in, doch zonder iemand te raken. On middellijk daarna werd hjj gegrepen; tegen stand bood bjj volstrekt niet; wel bracht onsamenhangende woorden uit. De Fransche Regeering heeft den Aarts bisschop van Lyon zjjn tractement inge houden omdat deze Prins der Kerk in verzet is gekomen tegen het werk van da Fransche woelgeesten wier eenig streven is het gezag der Roomsche Kerk op slawe wjjze te oadermjjaea. Oumiddelljjk hebben de geloovigen van Lyon eene inschrjjving geopend als protest tegen het werk der vrjj- metselarjj, om den Aartsbisschop schadeloos te stellen voor het inhouden zjjner bezol diging. Binnen een paar dagen moest de inschrijving reeds gesloten worden, want het bedrag voorzag toen reeds ruim in hit- geeu den Aartsbisschop onthouleu wordt; zoo wreken zich de Katholieken ea makeu zij het werk der Kerkvervolgers bespot telijk, Philippe, zeide zjj, ik zal van uwe aan wezigheid alhier gebruik makeo, om u te ver zoeken een blik te willen werpen op het bestek, dat men mjj voor de uit te voeren werken over handigd heeft. Raoul zal ons zeker wel een kwar tiertje alleen willen laten? O, zelfs een half uur, beste tante, antwoord de de jonge man haastig. Vrees niet, dat ik mjj verveel. Ik zal van mjjne eenzaamheid gebruik maken om opnieaw de schilderachtige schoonhe den raa uw park te bewondtreu. Ga uw gang, mjjn jongen, wjj zullen spoe dig weer bjj u zjjn. Haast u volstrekt niet, als ik u verzoeken mag. Kom dan, Philippe, daar uw neef mij ver gunt u mede te nemen. Gij hebt, naar ik bemerk, mjjae teekens begrepen en een middel weten te vinden om een gesprek onder vier oogen te hebben, zeide Philippe. Dit was noodzakeljjk, daar wjj volstrekt eens met elkander moeten p-aten. Spreek 1 zeide mevrouw de Garennes. Ik heb met deu eersten oogopslag bemerkt dat gjj in ons belang zgt begonnen te werken, doch op dit punt juist heb ik u een verwjjt te doen. Gij gaat niet met de noodige omzichtigheid te werk, doordien gjj veel te sterke dosissen geeft. Genoveva ij tot zulk een toestand van zwakte gekomen, dat binnen een paar dagen het einde d6ar kan zjjn. Welnu zulk een plotselinge dood zoude betreurenswaardige gevolgen kunnen hebben en ongetwijfeld kwade vermoedens op wekken. Stel u gerust, in dat opzicht hebben wjj niets te vreezen. Ia de fabriek Rnargierri te Sant-Dj- nis hal eene ontploffi ig plaats, die op grooteu afstand vernomen werd. Em der arbeiders was in een afzonderlijk vertrek bezig lonten te snjj lan. Door een vonk, die nit het me; sprong, werd de brairi in eene hoeveelheid van 300 kilo kraitstof ge stoken, dat met zwaren kaal ontplofte. De werkman bekwam herige brandwonden. Een begin van braai in het gebouw werd spoedig geblascht, zooiat alles nog betrek kelijk goed afliep. Ij Ierland is het schrikbewind der Fe nians nog niet uitgestorven. In de buurt van Newmarket bjj Cork heeft dezer dagen weder eeue gruwelijke misdaad plaats ge had. Een man, James Donovan, ia daar das nachts deor twee gemaskerde personen uit zjja bed gehaald ea op de meeit brutale wgze vermoord geworden. Dj man had geen kwaad gedaan, het eenige feit dat hem ten laste werd gelegd, war, dat hjj den post van huisbewaarder aan vaard ie in eeue hoeve, nit welke de ge broeders K e n n e a 1 y, leden der Nationale Liga, wegeos eene achtjarige wanbetaling van pachtpenningen waren ontzet geworden. Ziedaar dus eene mis laad van zuiver agrarisch karakter. Aan Donovan moest een afschrikkend voorbeeld gesteld worden voor allen, die het wagen, in welke hoe- daningheid dan ook, den landheer bjj het tea uitvoer legden zijner rechten eene be hulpzame haud te bieden. Da toestand in de kolendistricten is on betwistbaar vau ernstigen aard. Bjj onder zoek is toch gebleken, dat 3/a ra" alle kolenmijawerkers van Noord-Amerika het werk hebben gestaakt, en hun getal staat nog vermeerderd te worden. Algemeea eischen zjj een loon van 70 dollar-cent per ton, waar het tot dusverre hoogstens 55 caat hssfc bedragen. DoGjuverneor van Alabama heeft der militie van het district Birmingham last gegeven onder de wape nen te bljjveD, aangezien er de werkstakers eene dreigende houding aannemen. Te Bristol is Donderdag een huwe lijk ouder eigenaardige omstandigheden vol trokken. Da bruid, eene gezonde zus van 43 jaar, reed nameljjk haren bruidegom, een goeduitziend maar kreupel mannetje van 36 Eagelsche duimen lang, in een invalide wagentje naar het Stadhuis. De bruidegom was vanzjjna geboorte af aan beide beeaen kreupel geweest en werd als «zonder be roep» in de registers ingeschreven. De Hoe moet ik dat opvatten Wjj handelen niet, de dokter handelt. Gij hebt mjj dat zooeven gezegd, toen Raoul er bjj was. Hjj heeft een recept geschreven, dal in elk geval onze rechtvaardiging zal wezen. Gjj kant zelf oordee'en. Da Barones trok na eene lade open en nam er een stukje papier nit, dat zjj haren zoon toe reikte met de woorden Hier is het 1 Lses zelf Pailippe sloeg eea vluohtigen blik op het papiertje. Hebt gjj de medeplichtigheid van den man gekocht? vroeg hjj met eene zichtbareongerust- heid. Ik zou er mjj wel voor wachten, zulk eene onvoorzichtigheid te begaan, hernam de Barones, en daarenboven, waartoe zoude het dienen De dokter heeft zich door den sóhjjn laten misleiden. Hjj heeft doodeenvoudig de uit werking voor de oorzaak aangenomen. Maar gjj hebt toch de dosis verdobbeld, moeder Ja. Na, daarin hebt gjj niet goed gehandeld. Het is hier de zaak, de zwakke dosissan te laten werken tot op het bes'iseend oogenblik, dat men in geen geval verhaasten mo t. Laat ons binnen de grenzen der waarechjjnljjkheid bljjven doen wjj zulks niet, dan zonde dokter Lourbet, hoe gemakkeljjk hij ook te misleiden zjj, ongetwjjfeld het geval wel eenigszins vreemd vinden. Indien gjj dus de dosis vermeerdert, doe het dan met kleine hoeveelheden,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1