NIEUWE
Vrijdag 27 April 1894
19de Jaargang.
Iets over het lezen.
BUITENLAND.
No. 2126.
msm
De twee Neven.
Frankrijk.
Engeland.
{fVordt ttervolgd.J
imLEIMIIMGIAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U B E A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels .80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
R e d a c t e u r-Uit g ev er, W. KüPPERS.
Wanneer wjj onzen blik laten gaan over
al degeneD, die zoo vol jjrer lezen sn hun
eens afvroegen, waarom zjj wel lezen, dan
zouden de antwoorden zeer verschillend
luiden. Da een leest om te lezen, een
ander neemt een koek ter hand om den
tjjd te verdrjjven, weer een ander leest
voor zjjn pleizierzoo vervolgt ieder een
aDder doe), maar weinigen streven het
hoofddoel bjj het lez9n na, namelijk de
vorming, veredeling en voltooiing van den
menscheljjken geest. Ieder ander bij het
lezen vervolgd oogmerk is een nevendoel,
of geheel en al nutteloos of slechts in ge
ringe mate nut aanbrengend. Wat hebben
wij dan bij het lezen te betrachten, opdat
het lezen ons nuttig zjj voor den geest?
Voor alles lee3 met oplettendheid. Zon
der dit is iedere lectuur doelloos. De op
lettendheid is bij al onze handelingen een
zoo gewichtige factor, dat men de waarde
van den mensch naar hem berekenen kan.
Een meuscb, die zjjn werk gedachteloos,
zooder oplettendheid verricht, is slechts een
balf mensch. Evenzoo is het bjj het lezen.
Wanneer wjj lezen zonder te weten wat
wjj lezen dan is het geheel en al nutteloos.
Vau eenig voordeel van zulk een ltzen kan
in het geheel geen sprake zjjn; men heeft
het begiu van het gelezeno vergeten voor
men het einde bereikt heeft. Slechts hij,
die met opmerkzaamheid leest zal ook, om
zoo te zeggen, tusschen de regels door ku.i-
nen lezen, wat voorzeker een kunst is, die
meu moet verstaan om met nat te willen
lezen. Juist door het lezen tusschen dere
gels wordt dikwjjls een zoogenaamd kleur
loos blaadje of een familietjjdschrift «voor
iedereen» ontmaskerd. «Het is niet alles
goud, wat er blinkt,» heet hel ook hier.
Populaire bladen en tij iechriften hebben gs-
woonljjk eene groote aantrekkeljjkheid, de
inhoud is bjjoa ahjjd boeiend en laat zich
heel goed lezen, wanneer men gedachteloos
leest. Maar opgepast! Waarop is alles ge
munt ofschoon onder bedekte termen ge
schreven? Alleen op oozen heiligen gods
dienst, om die te bestrjjden is het hoofddoel
van zulke bladen en tijdschriften; met welke
middelen is nevenzaak, want zjj brengen ia
toepassing: «hit doel heiligt de middelen.»
Leest men gedachteloos deze artikelen, dan
is er altjjd gevaar en men kan er zeker van
zjjn, dat er iets van den spot en smaad bljjft
hangen. De goede pers evenwel maakt ons
zoo menigmaal op dit alles opmerkzaam en
waarschuwt tegen den verderfeljjken in-
FEU1LLETON.
76.)
{Vervolg.)
Last ons met kei inwendige beginnen, hernam
de Barones.
Zij geleidde Raoul nu door.de verschillende
vertrekken, waaruit het hoofdgebouw bestond.
Toen men san de eerste veriieping gekomen
was, in de soort van kl-edkamer, waar zich de
deur bevond, die op den gkzen doorloop uit
kwam, opende zjj deze deur en zeide
Ziehier een gang, die de villa met het
door Gerioveva bewoonde paviljoen verbiedt.
Wil zjj hare kamer verlaten, dan moet zij
nltjjd dit vertrek doorgaan merkte Raoul op.
Volstrekt niet. Het paviljoen heeft ook eene
deur op het platvloers en deze komt in het park
uit. Ik zal u haar terstond van buiten laten
zien, want Genoveva rnst ongetwijfeld en wij mo
gen ons de vrjjheid niat veroorloven om zoo
maar bjj haar binnen te treden. Met deze woor-
dm sloot de Barones den glazen doorloop weder.
Men had thans het hoofdgebouw brziebcigd en
daalde af Dsar den tuin. Raoul wendde de oogen
naar het bjjgebonw.
Woont uwe gezelschapsjuffrouw in gindach
paviljoen vroeg hjj.
Ja. Het biedt zeer veel gemakken aan,
daar het de persoon, die het bewoont in een
foestand van volkomen onafhankeljjkheid plaatst.
Men kan er uit- en ingaan wanneer men wil.
Weet gjj wel, tante, dat mejuffrouw Ge-
vloed, dien het lezen van niet-katholieke
bladen en tjjdschrlften op ons uitoefent.
Men leze toch steeds met oplettendheid
en geve zich rekenschap over het gelezene.
Men vrage zich af, wat heb ik gelezen?
Meu moet met den geest in hst gtlezene
doordringen, de gedachte des schrjj vers tot
de zijne maken. Dit zal ons des te gemak
kelijker vallen, naarmate wjj oplettender
hebben gelezen. Man varkrjjgt hierdoor
kennis vau zinnenbouw en keunis van woor
den, die ons in het dageljjksche leven zoo
van pas komen, men verscherpt en vere
delt tevens den geest.
Wjj moetan ons echter behoeden voor
het vele lezen, want waaneer de gaest naar
veel verlangt, dan loopt hjj in de meeste
gevallen gevaar datgene te bekomen, wat
hij niet verteren kan. Geljjk tegen het
overmatig gebruik vau spijs het lichaam
niet bestand is, zoo is het ook met den
geest, «niet veel, maar goed,» moet de
richtsnoer bjj ons lezen zjjn. WorJt deze
regel niet opgevolgd, dan loopt men gevaar
in leeszucht te vervallen. Da veellezer leest
zonder oplettendheid, zjjn geest is en bljjft
dom.
De leerzucht is de klip, waarop zoo menig
scheepje verbrijzeld. Lezen en altjjd weder
lezen, maar niet nadenkende over hetgeen
of wat men leest, is het kenteeken van het
grootste deel der huilige lezerswereld. Man
verslindt roman op roman, zonder op de
zedeljjke waarde acht te slaan. De leeszucht
strekt zich het verste uit iu de uitspan-
ningslectuur. Een bedroevend taeken des
tjjds voorzeker is het, dat de zoogenaamde
tcolportage-romanszoowel buiten als in da
stad nog altjjd zoovela gretiga lezers vin
den. Slechter lectuur als in deze boaken
vindt men zelden. Da phantasie wor.lt op
dwaalwegen geleid, het hart vindt niets
waardoor het bevredigd wordt, ja zelfs de
heiligste gevoelens van den mmreb worden
zeer dikwjjls met voeten getreden. Roof,
echtbreuk en moord vinden in daze werken
hun verdedigerschaamtelooze deernen,
levensmoede jongelingen, grjjze overtreders
van het zesda gebod worden met een stra
lenkrans omgeven. Zjo iets verslindt een
groot deel van de huidige lezerswereld,
gulzig, hongerig, en de gevolgen? Afge
leefde, levensmoede jongelingen en jonge-
dochters, op wier wezens de dood zjjn stem
pel gedrukt heefr, drageu de vruchten van
deze lectuur openlijk ten aanschouwe. Ziet
men ooit een onzer moderne pensionaat
dametjes met ernstige lectuur bezigOnze
heerlijke katholieke lectuur, die zooveel
noveva op eene onrustbarende wjjze veranderd
is sinds uw vertrek uit Parjjs
Dat vind ik ook, zei Philippe; vindt gjj niet
moeder dat uwe gezelschapsjuffrouw zeer zwak yan
gestel is.
Dat is ook de meening van den dokter,
antwoordJe mevrouw de Garennei. Die hart
kwaal heeft zich op eene zonderlinge wjjze ge
openbaard en ondanks de geruststellende verze
keringen van dokter Lourbet, heelt de angst mjj
nog niet geheel en al verlaten.
Denkt gjj dan, dat er gevaar bestaat?
Een blik van Philippe gaf de Barones dit
antwoord in den mond
Mjju liefste wenseh ware, dat ik het niet
behoefde te gelooven, maar ik ben bang.
Welken dokter hebt gij laten roepen
Dokter Lourbet, een kundig man en iemand
van veel ondervinding.
Gij stalt dus veel vertrouwen in hem
Zeer veel vertrouwen zelfs. Dit doet trou
wens eenieder te Bry-aur-Mame en uit den om
trek.
IX.
Onder het voortzetten der wandeling kwam
men voorbjj het poortje door 't welk mevrouw de
Garennes, haar zoon en haar neef twee uren te
voren waren binnengekomen. Hit trok de aan
dacht yan Raoul.
Als ik mij niet vergi9, komt dat poortje aan
den waterkant uit zeide hjj.
Ja, antwoordde de Barones, dit is vooral
dan zeer gemakkeljjk, wanneer wjj tens gaan
j roeien.
schoons en goeds biedt, is helea tsadige
bjjna onbekeud. Velen zjja er zelfs die ge
looven, dat er geen katholieke dichters of
norellanschrjjrers zjja. Ea keatdaa aiemaad
de zoo met keurigen smaak geschreven n o-
velien ea romans vau e sa Mat bilde of
Melati van Java?
Het tegengaan der slechte lectaur is de
plicht vaneea ieder. H daas, man viadt nog
in zoovele katholieke huisgezinnen neutrale
bladen ea popalair anti-katholieke tjji-
schritten, die zelfs steun ontvangen vau
mannen wiens heiligste roeping en verheven
zending het is, het kwaal te bastrjjdea.Mocht
toch eens ieder katholiek er over naieaken,
veel kwaads zou voorkomen worden, wat
nu de huisgezinnen binnen komt ea waar
de kinderen drinken aan den giftbeker. Zs
drinken met volle teugen van het langzame
maar zeker doodend vergift der modern-
neatrale lectuur.
Alzoo weg met de bobken van modern-
heidensche schrjj vers. Makeo wjj plaats voor
onze katholieke werken, deze verdienen eene
eereplaats in het katholieke huisgezin.
Slechts door een standvastig, krachtig
voorgaan kan onzen Godsdienst worden hoog
gehouden. Ea dit geldt zeker ook op het
gebied der literatuur.
Zondag-avond kwam een krankzinnige
in de Notre-Dame te Purjjs. Hg ging naar
het hoogaltaar, haalds daar eene revolver
uit zjjn zak en schoot vier maleu de ruim
te in, doch zonder iemand te raken. On
middellijk daarna werd hjj gegrepen; tegen
stand bood bjj volstrekt niet; wel bracht
onsamenhangende woorden uit.
De Fransche Regeering heeft den Aarts
bisschop van Lyon zjjn tractement inge
houden omdat deze Prins der Kerk in
verzet is gekomen tegen het werk van da
Fransche woelgeesten wier eenig streven
is het gezag der Roomsche Kerk op slawe
wjjze te oadermjjaea. Oumiddelljjk hebben
de geloovigen van Lyon eene inschrjjving
geopend als protest tegen het werk der vrjj-
metselarjj, om den Aartsbisschop schadeloos
te stellen voor het inhouden zjjner bezol
diging. Binnen een paar dagen moest de
inschrijving reeds gesloten worden, want
het bedrag voorzag toen reeds ruim in hit-
geeu den Aartsbisschop onthouleu wordt;
zoo wreken zich de Katholieken ea makeu
zij het werk der Kerkvervolgers bespot
telijk,
Philippe, zeide zjj, ik zal van uwe aan
wezigheid alhier gebruik makeo, om u te ver
zoeken een blik te willen werpen op het bestek,
dat men mjj voor de uit te voeren werken over
handigd heeft. Raoul zal ons zeker wel een kwar
tiertje alleen willen laten?
O, zelfs een half uur, beste tante, antwoord
de de jonge man haastig. Vrees niet, dat ik mjj
verveel. Ik zal van mjjne eenzaamheid gebruik
maken om opnieaw de schilderachtige schoonhe
den raa uw park te bewondtreu.
Ga uw gang, mjjn jongen, wjj zullen spoe
dig weer bjj u zjjn.
Haast u volstrekt niet, als ik u verzoeken
mag.
Kom dan, Philippe, daar uw neef mij ver
gunt u mede te nemen.
Gij hebt, naar ik bemerk, mjjae teekens
begrepen en een middel weten te vinden om
een gesprek onder vier oogen te hebben, zeide
Philippe. Dit was noodzakeljjk, daar wjj volstrekt
eens met elkander moeten p-aten.
Spreek 1 zeide mevrouw de Garennes.
Ik heb met deu eersten oogopslag bemerkt
dat gjj in ons belang zgt begonnen te werken,
doch op dit punt juist heb ik u een verwjjt te doen.
Gij gaat niet met de noodige omzichtigheid te
werk, doordien gjj veel te sterke dosissen geeft.
Genoveva ij tot zulk een toestand van zwakte
gekomen, dat binnen een paar dagen het einde
d6ar kan zjjn. Welnu zulk een plotselinge dood
zoude betreurenswaardige gevolgen kunnen
hebben en ongetwijfeld kwade vermoedens op
wekken.
Stel u gerust, in dat opzicht hebben wjj niets
te vreezen.
Ia de fabriek Rnargierri te Sant-Dj-
nis hal eene ontploffi ig plaats, die op
grooteu afstand vernomen werd. Em der
arbeiders was in een afzonderlijk vertrek
bezig lonten te snjj lan. Door een vonk,
die nit het me; sprong, werd de brairi in
eene hoeveelheid van 300 kilo kraitstof ge
stoken, dat met zwaren kaal ontplofte. De
werkman bekwam herige brandwonden.
Een begin van braai in het gebouw werd
spoedig geblascht, zooiat alles nog betrek
kelijk goed afliep.
Ij Ierland is het schrikbewind der Fe
nians nog niet uitgestorven. In de buurt van
Newmarket bjj Cork heeft dezer dagen
weder eeue gruwelijke misdaad plaats ge
had. Een man, James Donovan, ia
daar das nachts deor twee gemaskerde
personen uit zjja bed gehaald ea op de
meeit brutale wgze vermoord geworden. Dj
man had geen kwaad gedaan, het eenige
feit dat hem ten laste werd gelegd, war,
dat hjj den post van huisbewaarder aan
vaard ie in eeue hoeve, nit welke de ge
broeders K e n n e a 1 y, leden der Nationale
Liga, wegeos eene achtjarige wanbetaling
van pachtpenningen waren ontzet geworden.
Ziedaar dus eene mis laad van zuiver
agrarisch karakter. Aan Donovan moest
een afschrikkend voorbeeld gesteld worden
voor allen, die het wagen, in welke hoe-
daningheid dan ook, den landheer bjj het
tea uitvoer legden zijner rechten eene be
hulpzame haud te bieden.
Da toestand in de kolendistricten is on
betwistbaar vau ernstigen aard. Bjj onder
zoek is toch gebleken, dat 3/a ra" alle
kolenmijawerkers van Noord-Amerika het
werk hebben gestaakt, en hun getal staat
nog vermeerderd te worden. Algemeea
eischen zjj een loon van 70 dollar-cent
per ton, waar het tot dusverre hoogstens
55 caat hssfc bedragen. DoGjuverneor van
Alabama heeft der militie van het district
Birmingham last gegeven onder de wape
nen te bljjveD, aangezien er de werkstakers
eene dreigende houding aannemen.
Te Bristol is Donderdag een huwe
lijk ouder eigenaardige omstandigheden vol
trokken. Da bruid, eene gezonde zus van 43
jaar, reed nameljjk haren bruidegom, een
goeduitziend maar kreupel mannetje van
36 Eagelsche duimen lang, in een invalide
wagentje naar het Stadhuis. De bruidegom
was vanzjjna geboorte af aan beide beeaen
kreupel geweest en werd als «zonder be
roep» in de registers ingeschreven. De
Hoe moet ik dat opvatten
Wjj handelen niet, de dokter handelt.
Gij hebt mjj dat zooeven gezegd, toen Raoul
er bjj was.
Hjj heeft een recept geschreven, dal in
elk geval onze rechtvaardiging zal wezen. Gjj
kant zelf oordee'en.
Da Barones trok na eene lade open en nam
er een stukje papier nit, dat zjj haren zoon toe
reikte met de woorden
Hier is het 1 Lses zelf
Pailippe sloeg eea vluohtigen blik op het
papiertje.
Hebt gjj de medeplichtigheid van den man
gekocht? vroeg hjj met eene zichtbareongerust-
heid.
Ik zou er mjj wel voor wachten, zulk
eene onvoorzichtigheid te begaan, hernam de
Barones, en daarenboven, waartoe zoude het
dienen De dokter heeft zich door den sóhjjn
laten misleiden. Hjj heeft doodeenvoudig de uit
werking voor de oorzaak aangenomen.
Maar gjj hebt toch de dosis verdobbeld,
moeder
Ja.
Na, daarin hebt gjj niet goed gehandeld.
Het is hier de zaak, de zwakke dosissan te laten
werken tot op het bes'iseend oogenblik, dat men
in geen geval verhaasten mo t. Laat ons binnen
de grenzen der waarechjjnljjkheid bljjven doen
wjj zulks niet, dan zonde dokter Lourbet, hoe
gemakkeljjk hij ook te misleiden zjj, ongetwjjfeld
het geval wel eenigszins vreemd vinden. Indien
gjj dus de dosis vermeerdert, doe het dan met
kleine hoeveelheden,