No. 2149.
Zondag 24 Juni 1894.
19de Jaar
Democratisch streven.
BUITENLAND.
De twee Neven.
Marokko
Oostenrij k-Hongarij e
Luxemburg.
fj
«WE MUSLIMS!E
ABONNEMENTSPRIJS.
Per B maanden voor Haarlemf 0,85
Yoor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,10
Yoor het buitenland 1)80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
30 Cents.
5
AGITE MA NON AGITATE.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrijdag-avond
voor 6 uur ingewacht.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DA UBESf Co., JOHN F. JONES,Succ., Parijs 31 its Faubourg Montmartre.
Wie zjjn vaderland lief heeft eu daarom
orde en rust, eensgezindheid en samenwer
king als de noodzakelijke voorwaarden
bescbonwt voor den voorspoed en de wel
vaart van het geheele volk, moet wel
onaangenaam worden gestemd door de
politieke gebeartenissen, welke in de jongste
maanden hier te lande plaats grepen.
Wel kan nog niet worden gezegd, dat
door de staatkundige beroeringen orde en
rust op gewelddadige wjjze werden ver
atoord, maar wel moet getuigd worden,
dat van eensgezindheid en samenwerking
tot behartigiüg der landsbelangen geen
sprake was.
De dagen der Kamerontbinding, der
verkiezingen en van de ministerieels crisis
zjjn nn voorbjj.Sommigen zullen misschien
de verschillende gebeurtenissen zich niet
eens meer helder voor den geest kannen
roepen, maar toch kan niet gezegd worden,
dat op dit oogenblik het tjjilperk van
onze staatkundige geschiedenis, 't welk
zjjn aanvang nam bjj den Kiesrechtstrjjd,
reeds is afgesloten.
Verre van dat. Zoowel in de Eerste als
in de Tweede Kamer der Staten-Generaal
zal nog Dader licht worden ontstoken over
zooveel, dat thans nog in nevel eu is ge
huld, terwijl zoowel de partjj-vergaderin-
gen der Kamerleden van de linkerzijde,
als de vergadering der Liberale Unie,
welke dezer dagen te Amsterdam werd
gehouden, er getuigenis van afleggen, dat
de gemoederen nog laDg niet tot kalmte
zjjn gebracht.
Vooral aan den liberalen kant spookt
bet nog voortdurend tusschen de voor
standers en de tegenstanders der democra
tie. De verbittering is daar zoo groot,
dat het moeiljjk tot eene verzoening zal
kunnen komen.
Die verdeeldheid onder de liberalen zou
ons betrekkelgk koud laten, wanneer zich
niet omstandigheden voordeden, welke deze
verdeeldheid van groot&n invloed kannen
doen zjjn op dea staatkundigen toestand
van ons land.
Da eerste omstandigheid is wel deze,
dat op dit oogenblik de liberalen in de
Staten-Generaal de meerderheid uitmaken.
De anti-Regeeringsgezinde fractie dier
partjj heeft het daardoor in haar macht
om bjj de eene of andere gelegenheid de
meerderheid in de Kamer te verplaatsen
door zich bjj de rechterzjjde aan te Blai-
ten. Het geval kan zich dus voordoen,
dat de tegenwoordige Regeering een echèc
ljjdt door de houdiog van haar liberale
tegenstanders, zoodat de verdeeldheid on
der de liberalen hierdoor eene groote be-
teekenis verkrjjgt.
Maar niet minder gewicht legt in de
schaal het onderwerp der verdeeldheid
zelf. Dit werd duideljjk uitgesproken in
de motie, welke op de Liberale Uaie in
behandeling kwam. Zjj luidde: «De ver
gadering betuigt instemming aan het bestnnr
der Liberale Unie wegens zijne hooding
tjjdens de laatste verkiezingen en spreekt
den weDSch uit, dat het ook in de toe
komst de Liberale Unie zal leiden in den
zelfden democratischen geest.»
Deze motie werd wel is waar aange
nomen, maar de besprekingen er over en
de stemming hebben genoegzaam aange-
FE UILLET ON.
98.)
Vervolg en slot.)
Julien trok eene lade open en haalde er even
als den vorigen dag eene revolver uit.
Op dit oogenblik juist werd er gescheld.
Eindelijk! riep de booswicht uit, terwijl
hij de revolver in den zak stak en zich naar
de deur spoedde om deze te openen.
Jodelet, inpecteur der veiligheids-politie,
stond op den drempel.
Mijnheer Julien Vandame? vroeg hij
groetend.
Dat ben ik, mjjnheer.
Ik kom vanwege dokter Gilbert.
Kom binnen, mijnheer, kom binnen.
Jodelet voldeed aan dit verzoek, waarop Ju
lien de deur achter hem toedeed.
Ik breng u tienduizend frank in bankbil
jetten, zeide de agent, terwijl bij een brie-
ventasch te voorschijn haalde.
En de toestemming om mij te mogen
verwijderen? vroeg Julien haastig.
Neen, antwoordde Jodelet kortaf.
De schurk begon te beven.
Hoe? stamelde hij. Kan ik nog niet ver
trekken.
Gij zult later vertrekken. Ziehier uw geld
en ziehier eene dagvaarding van den President
van het Hof van assisen, die krachtens zijne
scheidsrechterlijke macht u gelast, heden avond
toond, dat de democratische geest nog
lang niet het ideaal uitmaakt van allen,
die zich liberaal noemen.
Het is bekend, dat de democratie hare
slachtoffers bjj alle staatkundige partgen
heeft gemaakt, bij de eene meer bjj de
andere miuder, maar overal heeft de de
mocratische geest zich ingedrongen en
tracht hjj voort te werken. Uit den aard
der zaak evenwel zal op den duur bjj het
liberalisme deze geest het sterkst worden
en ten slotte ook overwinnen. Zoover is
het thans echter nog niet. De gematigde
liberalen worstelen met al hun kracht om
het veld te behouden en te beletten dat
de democratie de overmacht verkrjjgt. Die
strjjd legt een gunstig getuigenis af vaa
de mauuen, die zich wel met den naam
liberaal tooieo, maar die toch nog niet
genegen zjjn om het hoofd te buigeu voor
den democratischen geest.
Ia dit opzicht vindeD zjj aan hun zijde
beljjders van andere politieke richtingen,
welke eveneens het democratisch streven
van velen in onze dagen ten hoogste af
keuren.
Ware de democratie in haar eigenljjke
beteekenis de strjjdvraag van den dag,
welnu, dan zouden wjj het een eer achten
om ook tot de «volksmannen» te behoo-
reu. Ia dea zin, die thans echter aau deze
richting moet worden toegekend, kan daar
aan niet gedacht worden.
De democraten van onzen tij 1 weoschen
het volk, de groote menigte, tot heersche-
res in den Staat te maken. Zij meeneu,
dat door den Staat in de allereerste plaats
moet worden gezorgd voor het stoffelijk
welzijn van de minder met aardsche goe
deren bedeelden, en dat de werkman recht
heelt om te eischeu, dat de Staat zich met
bet toezicht belast ovar zijn lot, en wan
neer dat lot niet gunstig is, handelend
optreedt om zjjne sociale positie te verbe
teren.
Het kau niet ontkend worden, dat de
democratie van den tegenwoordigen tjjd
dit beschouwt als da hoofdwarkzaamheid
van den JStaat. Sammigen gaan daarin
nog verder en stellen hnn eischeu nog
hooger, maar daarover zjjn de democraten
het eens, dat de volksinvloed op de Re
geering des lands overheerschend moet
wezen.
Het geschil loopt dus hoofazakeljjk over
de beteekenis, welke gehecht moet worden
aan den werkkring van den Staat. Trach
ten de voorstanders der democratie, vooral
ook door den volksinvloed, de werkzaam
heid van den Staat nit te breiden, wjj mee-
nen, dat beperking veel meer is aan te
bevelen.
Wat die toenemende Staatsbemoeiing
betreft, zullen wjj bniten rekening laten
de verschrikkelijke opdrjjving der belastin
gen, welke er het gevolg van is, en ons
enkel bepalen tot de zedeljjke nadeelen
dier uitbreiding der Staatsbevoegdbeid.
Wjj denken daarbjj aan de verslapping
der individneele kracht. De persoonlijkheid
gaat door da Staatszorg geheel onder. Het
particulier initiatief wordt gedood. Geen
krachtige naturen zullen zich meer kannen
verheffen boven het alledaagsche en in
alles zal men gaan steunen op den Staat,
die voor alle3 moet zorgen.
Het streven naar vrjjbeid, geljjkheid en
broederschap, de onde Revolutieleus, zal
te zeven uur ter rechtzitting te verschijnen.
Onmiddellijk na de zitting zult gij vrij zijn om
te doen wat gij wilt.
Dat is een valstrik! riep Julien. Men
wil mij in het verderf storten. Maar ik zal
Men heeft mij opgedragen u er heen te
brengen.
Wie zjjt gij dan?
Agent der veiligheidspolitie.
Vandame deinsde doodsbleek van schrik tot
bij den muur terug, tegen welken hij bevend
een steun zocht.
Jodelet vervolgde:
En als gij niet goedschiks meö wilt gaan
dan heb ik slechts dit raam te openen om
hulp te krijgen. Er staan eenige collega's van
mjj op straat te wachten.
De kamerdienaar van Philippe de Garennes
barstte in een schaterlach uit.
Maar ik zal niet gaan, zeide hij, ik ben
er zeker van dat ik niet zal gaan.
Tegelijkertijd haalde hij uit zijn zak eene re
volver, plaatste hem tegen het voorhoofd en
drukte tegen den trekker. Een knal deed zich
hooren.
De ellendeling stortte op den vloer neer met
verbrijzelde hersenpan.
Jodelet boog zich over hem heen.
Dokter Gilbert had wel gelijk, toen hij
zeide dat die schurk zich van kant zoude
maken, zeide hij met de meest mogelijke kalm
te. Enfin, 't is er al weer een minder in de
wereld.
Hij verliet nu het huis, welks deur hij zorg
vuldig sloot, stapte in een rijtuig, dat een
afbreuk doen aan de hoogere begrip
pen, welke door dan godsdienst worden
gewekt eu gekweekt, en in naam van
diezelfde vrijheid zal de Staat de grootste
tirannie gaan opleggen.
Talloos vele andere gevaren, waarop
wij herhaaldelijk wezen, zjjn van de toe
neming van den democratischen geest te
verwachten, zoodat in deze dagen wel
gezegd kau wordeo, dat de democratie
de grootste vjjaud is vau onze samenleving.
Ea waar nu zoo opzetteljjk hulde ge
bracht wordt aan een beginsel, dat in ons
oog verderfeljjk moet heeten, daar noemen
wjj hot een verbljjdend teeken, dat met
kracht wordt opgetreden om de toepassiog
van dat beginsel te beletten. Een ieder,
tot welke staatkundige richting ook be-
hoorende, maar die het radicaal-democra
tisch drijven verkeerd acht, moet zich niet
door bijoogmerken laten weerhouden van
hetgeen zija plicht is, maar voor zoover
dit in zjjn macht staat, met energie het
uitbreiden van den kanker, die in onze
maatschappij voortwoekert, beletten.
Dat kan hjj doen door steeds het al
gemeen belang des lands in het oog te
honden en geen acht te slaan op hetgeen
slechts aan éene enkele groep der samen
leving kan tea goede komen.
De democraten beschuldigen hun tegen
standers geen liefde te bezitten voor den
werkman, zjj echter doen veel erger, want
zjj verwoesten de geheele maatschappij,
al is het stap voor stap. De demoeraten
doen in werkelijkheid, wat zjj in naam
afkeuren, nameljjk de bevordsring van
standenoverheerschiug.
En daarom kweeken zjj twist en twee
dracht, en zijn de grootste hinderpalen
voor eene geregelde ontwikkeling der maat
schappelijke toestanden en voor de tee-
neming van den bloei en de welvaart van
ons volk.
Mogen de gebeartenissen der laatste
maanden velen wjjzer hebben gemaakt en
er weldra weder geiproken kunnen wor
den van samenwerking ter behartiging
der landsbelangen.
Dit kan echter slechts gebeuren onder
éene voorwaarde: d e nederlaag der demo
cratie.
Abdul-Azis.de j -mg liga Saltan
van Marokko heaffc da volgende procla
matie gericht tot alle hoofden ea bestaar-
ders in zjjn rgk
«Aan de kinderen der Geloovigen en
vazallen van den Vorst der Geloovigen.
Door den wil van den almachtigen Allah
en zjjn verheven profeet, is de nooit te
vergeten Emir-al-Mumenio, mjju
veelgeliefde vader, Monley Hassan,
wien Allah het licht van het Paradjjs
gegund heeft, van ons gescheiden naar
de velden van Waarheid en Vrede. Door
zjjaen wil die altjjd gehoorzaamd moet
wordendoor dien zjjner Viziers (thans
de onze) Sid Mohammed Bene-
larb, Sid Bahamet en Sid F e-
dul-el-Garnit; door den wil zjjus
legers (thans het onze)en door den wil
van alle ware GeloovigeD, die gehoorza
men aan zjjnen wenseb, ben ik gekozen
weinig verderop wachtte en zeide tot den
koetsier:
Gij weet waarheen, oude jongen. Zet er
eens flink gang achter.
Te zes uur had het Hof weer zitting geno
men en kreeg de Advocaat-generaal weder het
woord.
Met een groot talent, maar vooral met ver
wonderlijke slimheid bestreed hij de getuigen
verklaringen, die Raoul's onschuld schenen aan
te toonen.
//Maar deze wraak, waren onder andere
zijne woorden, deze wraak, voor welke het
moeilijk, zoo niet onmogelijk valt geldige re
denen te vinden, heeft toch het testament van
den Graaf niet kunnen doen verdwijnen. Haoul
de Challins en niemand anders, heeft deze
duisternis gepleegd.
Ik wil aannemen, dat hij zijn oom niet ver
giftigd heeft, alhoewel er plantaardige vergif
ten bestaan, die niet het minste spoor achter
laten, doch het overige der beschuldiging is
bewezen.
Raoul de Challins, zal de verdediging ons
tegenwerpen, is niet herkend geworden door de
personen met wien hij geconfronteerd is gewor
den.
Welk besluit beweert gij daaruit te trekken? Ik
voor mij besluit er uit, dat er twee betaalde
medeplichtigen waren, die voor hem werkten.
Ik eindig met opnieuw te verzekeren dat Itaoul
de Challins schuldig is aan de verduistering
van het testament, en ik verzoek dat de wet
tot E cn i r der Geloovigen, en ben reeds
uitgeroepen in bjjaa alle deelen van bet
Rgk. Ik verzoek u eveneens zulk eene
proclamatie ie doen, opdat ik, met de
hnlp van Allah, over n moge regeeren
en moge Allah zjjoe gunsten uitgieten
over alle Geloovigen en mjjnen geest en
dien mijner viziers aanblazen, dat wjj
handelen naar wat recht is en hen be-
strjjdeD, die door Aartsengelen der Duis
ternis gedreven, ODze bevelen en wenscben
zouden weerstaan, welke voortspruiten nit
de Besluiten van den almachtigen Allah
en van den Vrede.»
Inmiddels is Monley Mohammed
de oudste zoon van den gestorven Sultan,
die op den troon aanspraak maakte, te
Marakesh gevangen genomen.Deze heeft nu
den veritandigsten weg gekozen, dien men
nemen kan, hij heeft zich onderworpen
en de akte van aanhankelijkheid getse-
kend.
Een telegram nit Tanger maakt mel
ding dat MuleyAmar, een andere broe
der van sultan Abdnl-Azis ook als
Sultan van Marokko is erkend. Volgens
dat telegram worden de woningen der
Europeanen te Fez door troepen bewaakt
en de winkels zjja er gesloten.
De stam der Auppnosse is in opstand
gekomen toen zij de stad Sefron wilde
plunderen, en met groot verlies van dooden
teruggeslagen. Versterking is nit Fez ge
zonden. Dd wegen worden onveilig ge
maakt door roovers en de zaken stian
stil.
Algemeene verslagenheid heerseht on
der de oprechte katholieken in Hongarije,
nu hft wetsontwerp betreffende het bur-
gerlgk haweljjk in eerste lezing is aan
genomen.
De correspondent van het Berliner Ta-
geblatt te Bnda-Pest kon aldaar gerust
zjjn, al seinde hjj de aankomst van den
opperhofmaarschalk graaf AntonSzec-
z e n en den referendaris bjj het departe
ment van bnitenlandscbe zaken, graaf
Cziraky, beilen bekende tegenstanders
van de verfoeiljjke en deKerk ondermjjaen-
de wet der vrjjmetselarjj.
Keizer Frans Jozef wordt door de
vjjanden der Roomsche kerk geprezen als
een man die zjjae plichten als constitu
tioneel Vor9t nimmer verloochende en die
nu al zjjn invloed aanwendde om den
tegenstand tegen de kerkeljjke wetten te
breken. Moge het hem goed bekomen.
Hier is geknoeid en knntselmiddelen
zjjn in praktjjk gebracht. Hebben een
aantal Magnaten om de gnnst des Keizers
niet te verliezen het offer van hnn stem
gebracht? Of hebben zjj hun geweten ge
weld aangedaan door laffe toegefelijkheid
Ean droevig verschijnsel valt hier in elk
geval te constateeren. Op 10 Mei jl. werd
de wet van Dr. Weckerlé en de zjjnen
met 21 stemmen meerderheid verworpen,
nu is in datzelfde Huis bij eerste lezing
de wet goedgekeurd met 128 tegen 124
stemmen.
De Minister-president Weckerlé
verliet onder enthonsiastisch gejuich het
Huis der Magnaten en de Heeren afval
ligen zjjn met een kluitje in bet riet ge
stuurd, want zoodra deze of gene amb
tenaar een haweljjk heelt voltrokken,
in al hare gestrengheid op hem moge worden toe
gepast.
Een dof gemompel van het publiek, een ge
mompel dat eerder toejuiching dan afkeuring
te kennen gaf, volgde op deze rede; vervol
gens werd het woord aan den verdediger ge
geven.
Philippe was zeer ontroerd, maar hjj onder
drukte zooveel mogelijk zijne gemoedsaandoe
ning; zijne stem eerst zwak en als gebroken,
werd weldra duidelijk maar bevend.
Een voor een behandelde hjj de punten der be
schuldiging, en trachtte aan te toonen, dat
deze onlogisch, onwaarschijnlijk was. Yan lie
verlede geraakte hjj meer en meer in vuur, cn
de sclijjn aannemende, alsof hij zich door edele
verontwaardiging liet vervoeren, werd hjj zelfs
welsprekend.
Toen hij weder ging zitten en Itaoul de hand
t oestak, werd hjj met geestdrift toegejuicht.
Onmiddellijk stond de Voorzitter van zijne
zitplaats op en zeide op een gestrengen
toon:
Het is verboden hier teekenen van gocd-
of afkeuring te geven. Indien de rust niet
terstond wederkeert, zal ik de zaal doen ont
ruimen.
De bedreiging miste hare uitwerking niet.
Na verloop van een paar seconden op zijn hoogst
was het zoo stil in de zaal, dat men eene
speld had kunnen hooren vallen.
De Advocaat wilde weder het woord opvat
ten, doch de Voorzitter kwam hem voor.
Alvorens de repliek, van het Openbaar
Ministerie te hooren, zeide hjj, wcnsch ik de
zal hjj te zeggen hebbendenkt er aan
u nu nog kerkelijk te doen inzegenen.
De aanneming der overige wetontwer-
pen zal nu wel geeü verzet meer ont
moeten, want de overwinning door Wec
kerlé en Szilagyi op den Roomsch
Katholieken Godsdienst behaald, is bniten
twjjfel op de verdere aanneming der ont
werpen beslissend.
Het is nu maar te hopen dat zij die
pal stonden in den strjjd waar de Kerk
geweld is aangedaan, zich voor de toe
komst niet laten ontmoedigen door een
nederlaag eren schandeljjk als geweten
loos, hnn in eigen kring bezorgd.
De overstroomiDgen doen, zoowel in
Silezië als in Hongarjje het ergste vreezen,
vooral nu de Weichsel, evenals de Donan
en hunne bjjrivieren bljjven wassen. De
stad Szered is door het bniten de oevers
tredea der Waag geheel onder water ge-
zst en ook het stadje Pistyan is bjjna
geheel overstroomd. Van alle kanten ko
men berichten van het verongelukken van
menschen, het vernielen van den oogst
en het wegspoelen van hout. Nu reeds is
de materieele schade, welke door de over
strooming is aangericht, zser aanzienljjk,
maar men is nog op meerdere Jobstijdin
gen voorbereid, daar het water bijoa over
at nog bljjft wassen.
Vooral uit het Waag-dal luiden de be
richten zeer ongunstig. Da zware regens
der laatite dagen gingen gepaard met
hevige stormen, waardoor de pogingm der
geniesoldaten, die uit Pest waren gezon
den, ten einde hulp te verleenen aan de
inwoners, zeer werdan belemmerd. Even
wel gelakte het toch den soldaten nog
velen te redden. Vele boeren waren ga-
noodzaakt hunne woningen, welke dreig
den in te storten, te verlaten en moesten
toen eene toevlucht zoeken op het veld,
waar zij gevonden werden, tot het midden
in het water staaode.
Overal heerseht gebrek aan levensmid
delen, zoodat in de eerste plaats in deze
behoefte moet worden voorzien. Hoevele
menschen bjj deze ramp zjjn omgekomen,
is nog niet bekend, maar zeker is het,
dat velen der plattelandsbewoners in de
nabjjheid der bniten de oevers gehelen
rivieren daarvan het slachtoffer zjjn ge
worden.
De kroonprins van, Luxemburg, prins
Wilhelm, heeft dezer dagen zich meer
man van eer betoond dan zekere andere
hooge personen. Hg heeft zjjn woord ge
houden en zjjn onlangs geboren dochtertje
Katholiek laten doopen, zooals bjj plechtig
had beloofd te zullen doen, toen hg eene
katholieke Prinses ten huwelijk kreeg. Wjj
willen dezen Prins geen lof toezwaaien
na hjj zjjn plicht heeft betracht, maar
toch willen wjj zeggen, dat de katholie
ke inwoners van Luxemburg trotsch
mogen zjjn op hnn Prins die toont een
man van karakter te zjjn, in onze karak-
terlooze eeuw.
De kleine Prinses van Nassau is ge
doopt door den parochie-pastoor van het
kasteel Colmar-Berg, bjj Luxemburg. Als
meters der jonggeborene zijn opgetreden
de hertogin-weduwe van Braganza, hare
grootmoeder, en aartshertogin Maria
T h e r e s i a van Oostenrjjk, hare tante.
getuigen te ondervragen, die ik heden voor
het Hof heb doen roepen, krachtens de rech
terlijke macht, welke artikel 269 van het
//wetboek van strafvordering// mij verleent.
Philippe ontroerde en keek Raoul aan.
Deze bleef echter bedaard hij scheen
zelfs niet te bemerken dat de oogen van zijn
neef op hem gevestigd waren.
De barones de Garenncs, die na het afleggen
van hare getuigenis in de gerechtszaal geble
ven was, vroeg zich zelve met eene onwille
keurige onrust af.
Welke kunnen deze getuigen wezen?
Lang behoefde zij echter niet te wachten om
deze vraag beantwoord te zien
Op een teeken van den President riep de
griffier:
Julien Vandame!
Philippe werd doodsbleek. Zijne handen om
klemden krampachtig de balustrade bjj welke
hjj stond. In plaats van den afgeroepen getui
ge vertoonde zich de inspecteur Jodelet.
Julien Vandame is overleden, mijnheer
de President, zeide hij. Terwijl hij gereed
stond zich herwaarts te geven, heeft hij zich
van het leven beroofd.
Onder het publiek heerselite eene adcmlooze
stilte.
Philippe haalde weer vrijer adem.
Jodelet ging voort:
Maar voor zjjn dood heeft hij deze ver
klaring onderteekend.
De Inspecteur overhandigde nu den Presi
dent de door dokter Gilbert opgestelde en door
Julien onderteekende verklaring.
