NIEUWE No. 2154 Vrijdag 6 Juli 1894 19de Jaargang. Tweêrlei beschaving, B~U I T E L A M 1). Een huwelijksaanzoek. Amerika. HURLEUS(H[(OI HUT. ABONNEMENTSPRIJS Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Janstraat Haarlem. ^WjTir.Mn AGTTE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIBN. Van 16 regels 30 Cent» Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Advertentiën worden niterljjl Maandag-, Woensd ag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Redacteur-Uitgever, W. K P P E R S. Da hoog-verlichten onzer dagen, zoowel de zoogenaamde liberaal-katholieken, d. i. lieden, die in bun eerste jaren katholiek gedoopt en onkatholiek opgegroeid zjjn; als de üiet-batbolieken, zij zjjn allen onuit puttelijk in de lofprijzingen van de mo derne beschaving, waaraaa niets meer in den weg staat dan alleen de Eatholieke Eerk. Zij beweren dan ronduit: het Cnris- tendom over 't a'gemeen, maar bizonder de Eatholieke Eerk draagt de schuld van al de rampen en jammeren, welke de maat schappij tegenwoordig heeft te verduren. Vergelijkingen te maken met vóór-christe lijke tjjden, of tnsschen christelijke en ou- christelgke volken, dat vermijden zij zorg vuldig. De wieg der beschaving stond in Azië, omdat daar het eerste de beschavende M j- saïsche wet werd ingevoerd, en door Let Christendom, voor zooverre de measch zich aan de christelijke wetten wilde onderwer pen, tot volmaaktheid gebracht werd. In Azië bloeiden de eerste christelijke gemeen ten, de gemeenten der Heiligen. Mit het Christendom ging de beschaving vau Azië uit, naar Europa en naar Afrika, zooals het Cnristeadom heden nö' uit christelijke landen de verre, nog onbeschaafde land streken binnendringt en barbaren in be schaafde volkeren omschept. Maar hoe staat het tegenwoordig in Azië, in de bakermat zelve der beschaving? Hoe staat het in Afrika? Overal, waar het Chris tendom onderdrukt of uitgeroeid werd, ver zonken de volkeren meer of minder in de baibaarschheid terug. Het Mahomedanisme, een mengsel van heidendom, Jotendomen Christendom, was niet in staat de aan het zelve onderworpen volksstammen op de hoogte der beschaving te behouden, zoodat zjj nu ten tweeden male wederom moeteD worden beschaafd. Ook de Protestanten erkennen het, dat de beschaving alleen met het Christendom ingevoerd kan worden; daarom wedjjveren de Protestanten met ons, Eatholieken, in het oprichten van buitenlandsche missie i, en het zjj tot honne eer gezegd: zjj bren gen jaarljjks zeer groote geldsommen bijeen voor de uitbreiding van het Evangelie. Hoe het daarbjj toegaat, daarvan spreken we thans niet. Wjj gaan niet stilzwijgend voorbjj, welke uitwerkselen de Protestant- sche missionnarissen onder de heiiensche barbaren voortbrengen. Zjj beroemen er zich wel zeer erg op, maar eerljjke Protestant- sche reizigers loochenen deze uitwerkselen FEUILLETON. 5.) Vervolg) «Hij is niet verder dan de derde klasse ge komen,// vertelde de lieer Langdraad, //maar nu is hij op een koopmanskantoor en schijnt zeer tevreden. Zonder overdrijving, laat ik zeggen zeer tevreden. Hij schrijft wacht, ik heb, ge loof ik, zijn laatsten brief bij mij.// De heer Langdraad tastte in verschillende zakken, en de Rechter voelde werkelijk gedach ten aan moord opreizen in zijn binnenste bij de voorstelling, dat hij den brief van den ontaal- kundigen Willem zou moeten aanhooren. Maar, als de nood het hoogst is, is redding nabij daar kwam Karei aanstormen en wierp met de woorden: //Wat krijg ik voor het vinden?// zijn vader haast van de tobbe. Herman trok uit alle macht zijn broer van achteren aan het buis en hield vol, dat hij den bril had gevonden. Het contract werd te voorschijn gehaald, en men nam afscheid van den heer Langdraad voor een kwartier, na de verzekering van hem te hebben ontvangen, dat hij straks wel weer eens kwam kijken. Nu toog ieder weer aan het werk; alles be gon opnieuw even verward door elkander te loopen, als te voren. Het ontbrak aan een hoofd, aan iemand die met verstand en overleg de zaak leidde. Ieder arbeidde voor zich en werkte ge woonlijk den anderen tegen; wat er een op zijne en getuigen het vrjjinoel'g, dat slechts de Katholieke missiën zegenrgk werken. Wd geven wel t re, dat ook P/oteatint/cie mis sionnarissen ten deele goed kunnen werken, maar dit goeie is slechts voorbijgaand en werkt niet standvastig. Ten bewjjze dezer bewering verwjjzen wjj naar de Protaataut- sche landen in Europa en Amerika. Daar zien wjj, boe de Eatholieke beschaving hemelsbreed van de Protestantscbe bescha ving verschilt. De tocht van het Protestantisme gaat regelrecht naar het oude heidendom t irug. Een gcele he.'fc der zoogeaaamle Pro testanten zijn geen Caristenen meer, zij zjju beschaafde heidenen, d. i. de christelijke beschaving is eene sociale noodzakelijkheid geworden, men moet zich daarnaar richten, in zooverre als de welvoeglijkheid, het werk, het amb% maar bizonder de politie hunne eischen stellen. Niet meer het christalgk geweten, maar de bevrediging der harts tochten is baweegreden t)t handelen. Wat het Protestantisme in losbandigheid van zeden en in verwildering van de opkomende geslachten ons gebracht heeft, daarover behoeft hier niets gezegd te worden, want iedereen weet dit. We willen nu tnsschen twee nabnri- ge volken, een Eatholiek en een Protes- tantsch volk, tnsschen Ierland en Engeland eene korts vergeljjking maken. In het district Ersex (Engeland) heeft de rechter Matthew den groot-gezwo renen de toeneming der misdadeo, bizender vau moorden en van onzedelijkheid, drin gend op het hart gedrukt. Hg zside o. a.: «Ik zou wenschen, dat in dit district, en ook in andere districten, het missie-wezen werd ingevoerd, geljjk er voor buitenland sche missiën met zoo groote verkwisting wordt gejjverd. Da moreele verkwjjaing is in dit land zóó groot, als in geen ander gedeelte der wereld. Deze bemerking geldt elke sekte en alleo, wieu do opvoeding der jengd aangaat. Ik hoop dat men de nood- zakel jjkheid zal inzien om den algemeenen vjjand met kracht tegen te treden. Ik wil u niet lastig vallen met de bizonderhedea der hier voorhanden zij ode gevallen, zjj zjju te afgrjjseljjk en te scbandeljjk. Ik heb medelijden met n, omdat gij aan het onderzoek van deze gevallen mott deel nemen.» Hier ontbreekt alleen maar aan de op gave van het getal der misdrjjven; maar toch weten we reeds, dat het getal der misdrjjven daar het getal misdrij ven in Ka- tboliese landen verre overschrjjdt. Men kan ons tegenwerpen Frankrjjk staat in mis- plaats had gezet, schoof een tweede weer ter zjjde. De jongens van de algemeene verwarring par tij trekkend, hadden hun strafwerk stilletjes in den steek gelaten en speelden paardje te mid den van het glas- en aardewerk, dat nog altijd op den grond der eetkamer stond? Tante was gelukkig naar huis gegaan, zoodra men den eersten werkelijken dienst van haar had gevorderd. De Rechter zag met droeven blik naar den chaos om zich heen, die met elke minuut nog scheen toe te nemen, en smachtte naar een oogen- blik rust. Onderzoekend zag hij rond, of er niet ergens een plekje zou te vinden zijn, waar hij het moe de hoofd kon neervielen. Daar stond wel de sofa, maar het beste hoekje was ingenomen door een ontzaglijk zwaren Apollo, dien men heden reeds in alle toonaarden had verwenscht, en die bij de volslagen onmogelijkheid om hem een onder- i komen te bezorgen, veel kans had zijn leven te zullen eindigen in een toevluchtsoord voor huis- vestingloozen. De Rechter schoof zijn eigendom voorzichtig een weinig op zij, en nam, als niet onaardig pendant, naast den Apollo plaats, waar hij, niet tegenstaande het rumoer en de onrust, ondanks rook en tocht eenige minuten sliep. Maar de korte rust had hem huiverig ge maakt, en toen hij ontwaakte, schoot hem eerst wederom het verlies van zijn pels te binnen. //Ik zou wel eens willen weten,// riep hij Ma rie toe, //waar die vereerder van jou, met mijn pels is gebleven.// drijven bovenaan. Maar men belenke dat bet niet het Eatholieke, maar wè' het ontkerstende Frtnkrjjk is, dat zóó diep gezonken is. Dj gevolgen der ontkerste- uiog zjjn ook ii Duits jhland dezelfde aU in Engelani, Frankrjjk, België en Italië. Het b'ijkt alzoo in het algemeen, dat daa', waar het Protest intiem 9 st Beds dan seeptsr zwaait, de echte beschaving dagelgks af neemt, en, zooals wjj voor onze eigen oogen aanschouwen, heidensche zedeo, heidensehe gebruiken en heiiensche gewoonten in de plaats van de chmtelijke beschaving treden. In vergeljjking met het Eatholieke In land bemarke men, dat de bovengenoemde groot-gezworenen voor deza zitting a'léé niet miudor dan dertien misdrijven tegen de Z9delijkheid te behandelen hallen; twee van deze misdrijven waren van zooafschu- welijken aard, dat da nieuwsblalen zien f ttaosnshalva mo93ten onthonlen deze ook alleen maar aan te roeren. E dan zwjjgan we nog van da andere erimioeale ge vallen. Gaan wjj eehtm over naar Ierland, hat Eatholieke Ierland, alwaar da eOrangemen» niet de groote meerderhsil vormen. Jaar in jaar uit zitten daa' da le lan van hat Gerechtshof, zonder dat er ook maar enkel crimiaed geval van eenigo bateeke- nis op den kalender is te vinden. Misdrij ven tegen de zedelijkheid komen nooit voor; ook niet moord of doodslig. Eomen er ge vallen van rechtspraak voor, dan zjjn het meestal slechts politieke misdrjjven. Als na de Pzotestaatscbe predikers of het Protestantisme te machteloos is om de be schaving tj behouden daar, waar het Ea- tholicisme die beschaving ingevoerd heeft, hoeveel minder zullen zjj daa de bescha ving bjj do barbaren duarzian kunnen in voeren? We willen bunne goede bedoelingen niet in twijfel trekken; maar ons bedunkens verkeeren zjj in het geval van ongeschikte geneesheereo,die eve reens goede bedoelingen hebben, vooreerst om voor zich Z9lven brood te verdienen, vervolgens om aan de p - tiënten datgene voir ts schrijven, wat zjj voor goed houden; maar die juiat datgene wat werkeljjk goed is, niet kennen. Zio zien wjj duidelijk, dat het Protestantisme geen geestelijke krankheden kan genezen. Met zachtheid zal de Amerikaansche re- geering de werkstakers die den geregelden loop der treinen beletten,niet tot rede kannen Gelijk in een tooversprookje vaak slechts een zeker woord behoeft uitgesproken te worden, om behulpzame geesten te doen toesnellen, zoo ook hier! De vleugeldeur werd geopend, en luitenant Schmid verscheen, gevolgd door zijn oppasser, beladen met pels, dekens, beddekruik en voe tenzak. //Mijnheer Muller,// begon de jonge man, //ik waag het ternauwernood mij te verontschuldi gen.// //Dat zou ook nu bedroefd weinig meer baten!// gaf de Rechter ten antwoord, terwijl hij onver wijld in den pels kroop, welken hem de oppas ser overhandigde. Een hooge blos had bij Schmid's binnentre den Marie's wangen gekleurd; zij was aan het venster getreden, en de officier maakte van het oogenblik gebruik, waarin de Rechter zijn pels aantrok, om zich tot haar te wenden. //Hoe is u de reis bekomen, Marie en wat heeft u wel van mij moeten denken?// //Ach, wij hadden geen van allen tijd om aan iets te denken,// gaf Marie op klagenden toon ten antwoord. //Kijk eens rond van de zen morgen af zijn wij allemaal bezig en we komen maar niet verder.// Schmid overzag den toestand met ccn blik, cn daar hij een buitengewoon practisch krijgs man was, ontwierp hij snel een plan en begon het even snel ten uitvoer te brengen. Hij zag uit deze verwarring den lichtstraal eener onmogelijkheid opdoemen om zich aange naam te maken, en toen juist op dat oogenblik mevrouw Muller vermoeid en afgemat binnen Irad, ging hij haar verheugd tegemoet. brengen. Dj Rock-Islani en Lake-Shore' spoorwegmaatsehappijjn beproefden dezer dagen treieen te doen ioopea, maar d8 werk stakers beletten dit en verj »egei de politie. Eene proclimatie van president Cleveland, aai de werkstakers voorgelezen en waarbij hun ward verboden het loopen der treinen te beletten, werd oatrangea met spottend ge lach. Da Rjgeeriog zal ingeval van een oproer de federale troepen die de werkstakers in be dwang moeten houden, versterken. Cleveland ziet den toestand ernstig in. De werkstakers zjja meester van den toe stand.Zjj hebben te Trinidad 50 politie-agen- ten di i het treineuvarkeer op de Union Paci- jiclijn moesten bewaken,omsingeld en ontwa- peud. Erger nog viel voor in Blue Island, eene voorstad van Coicago, hier werden 250 politie-agenten door 2000 werkstakers over mand en om den ellend'gen toestand nog el len fige' te maken, heeft zich het personeel van d6 St. Louis &Iron Mountain Spmij. bjj de werkstaking aangesloten. Daarroor wordt de toevoar van levensmiddelen naar Chicago al meer tegsagehou len. De pakhuizen daar ter stele hebben 6000 arbeiders moeten afdanken ondat voortwarkea niet mogeljjk wa'. Dui- zendea runderen, die niet met de treinen naar Caicago vervoerd konden vvorlen, grazen nu langs de 1 yaan. Dj Chicago Burlington Quiney mij. heeft er zoi 6000, de Chicago éj- North Western 8000, Chicago Rock Island fy Pacific zalf j 20,000. Al deze Ijjnen verliezen veel vervoer. Dj Illinois Centrallijdt eene sohade van 80,000 pst. per dag. Dj stad Chicago heeft 1200 gjwapende buitengewone poiitie-age oten aangenomen, terwjjl telndianapolis eonen veiligheidsdienst van burgers is ingesteld. 11 den staat Ohio breidt zich de werksta king uit. Dj dirdctie der St.PaulMinneapolis Manitoba kondigt aan dat de dieast van de goederentreinen gestaakt en die van de personentreinen ingekrompen wordt. Dj werkstaking breidt zich nit. Het treinenverkeer is volgens een telegram uit Caieago geheel gestremd en eene aanzien lijke macht infanterie, cavalerie en artil lerie van Fort Sheridam is op weg om het gezag te doen eerbiedigen en da werk stakers tot hun plicht te brengen. De troepen zija er weliswaar in geslaagd het treinenverkeer op enkele punten te her stellen, maar daarmede is aan de strem ming overal elders geen einde gekomen. De bierbronwerjjen te Chicago hebben opgehouden te werken, bjj gebrek aan kolen. De havens in het Oosten beginnen gebrek te ljjden aan vleeschde prgzen //Mevrouw Muller, mag ik wel het genoegen hebben, u een weinig de behulpzame hand te bieden?// vroeg hij, na haar gegroet te hebben. //Ik ben een groot liefhebber van helpen ver huizen en heb eigenlijk mijne loopbaan gemist ik had behanger en stofleerder moeten wor den Zoo pratende had hij zich van schako en handschoenen ontdaan, en scheen ernstig van plan, deel te nemen aan de algemeene werk zaamheid. De vrouw des huizes zag ietwat aarzelend haar man aan, deze echter, riep met kalm egoïs me: //Wel dat is lief van u, dat u ons helpen wilt!// //Een oogenblik,// zei Schmid, //ik woon toe vallig hier juist tegenover veroorloof mij, dat ik even wat anders ga aantrekken, ik ben aan stonds terug dan zal u eens zien, hoe snel de zaak van stapel zal loopen.// //Het ware te wenschenzuchtte Mevrouw Muller; //ik zie niet, hoe wij vóór den nacht eenigszins op orde zullen komen.// //Ik volkomen, Mevrouw,// riep Schmid heen- snellende. //Voor drie kamers sta ik ten minste in de hoofdzaak is immers de orde!// //Hij mag duchtig helpen!// riep de Rechter verheugd en wreef zich in de handen: //dat kan ik gerust voor mijn pels vergen. Ik steek geen hand meer uit. Het duurde niet lang, of Schmid keerde terug, vergezeld van drie mannen, die verschillende za ken droegen. (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1