NIEUWE
No 2159
Woensdag 18 Jail 1894
19de Jaargang.
flooge politiek.
BUITENLAND.
'feuilleton.
Vervolgde onschuld.
Frankrijk.
IAiaLElS(HI (01 gAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad Yerschjjnt
elken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels .30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Advertentiên worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Kedscteur-Uitgev er, W. KüPPEHS.
Hoe sommige heereo in ons land een
hooge(?) pol.tiek spelen, geeft ons Mr. L.
Hailmansin het Venloosch Weekblad van
Zondag te genieten, in zjjn artikel: <Ook
niet mooi van Tak.»
Hg zegt, dat het niet mooi was van den-
minister Tan Van Poortvliet, toen
hij in zjjn onderhoud met de Koningin-Re
gentes, den Kabinets-formeerder Van
Tien hoven ten onrechte beschuldigde
Hare Majesteit omtrent den loop der Ka
binetsformatie niet volledig ie hebben in
gelicht.
En wat had dan Van Tienhoven
volgens Tak verzuimd aan H. M. mede te
deelen, vraagt Mr. Haffmans en laat
er op volgen:
Een familiair briefje, den 17 Juli 1891
door Tak aan Van Tienhoven ge
schreven, beginnende met tAmiceen ein
digde met «t. d. v.».
Dit fideel en tevens impertinent briefje
luidt als volgt:
Den Haag, 17 Juli 1891.
Amice!
Overeenkomstig onze afspraak deel ik U de
gisteren-avond door ons besprokene voorwaarden
mede, waarop ik onder de tegenwoordige om
standigheden, zitting zoude kunnen nemen in een
door te vormen Kabinet.
Vooreerst dan zoude het naar da algemeene
verwachting mjjner vrienden, mijne taak zijn,
om ter voldoening aan het grondwettig voor
schrift eene regeling van het kiesrecht te ont
werpen en voor te dragen. Mjjne plaats ware
alzoo aan Binnenlandsche Zaken.
Deze regeling zoude het kiesrecht zoo verre
moeten uitbreiden, als de grondwet toelaat.
De indiening van eene daartoe strekkende
wetsvoordracht zoude moeten volgen, zoodra zij
is uitgewerkt en in gereedheid gebracht.
De aanneming van het te( doen voorstel zoude
eene Kabinetsquaestie moeten zijn.
Wanneer eene meerderheid in de Tweede Ka
mer hare medewerking tot onze regeling wei
gerde, of de behandeling van het daartoe str< k-
kend ontwerp, door zijdelingsche tegenwerking,
wist te ondervangen, zonde dit tengevolge moe
ten hebben, dat aan de Koningin-Kegentes een
voorstel tot ontbindiog der Kamer werd gedaan,
zoodat aan het volk de gelegenheid werd ge
schonken, om zijn gevoelen over dit vraagstuk
nit te spreken.
Gedurende het tijdsverloop, noodzakelijk tot
voorbereiding en afdoening der regeling van liet
kiesrecht, zoude met alle kracht tot verbetering
van het Kijksbelastingstelsel en van den financi-
eelen toestand der gemeenten, tot regeling der
levende strijdkrachten, tot regeling van den leer
plicht, tot verzekering der gezondheid en veilig
heid van arbeiders in fabrieken en werkplaatsen,
6.) Vervolg
Nu legde Lucia hout aan den haard, en ont
stak vuur. Want Valeria wilde, dat de echtge
noot, wanneer hij met stijve door de nachtlucht
koud geworden leden, terugkeerde, terstond bij
het binnentreden in de kamer eene aangename
warmte zoude gevoelen. Zij zelve maakte alles,
wat na eene langdurige reis tot zijn gemak kon
dienen, gereed en zette zich daarna zwijgend en
nadenkend met haar kind bij het vuur van den
haard.
De maan had reeds een groot deel van hare
baan aan den hemel achter zich en Fernando
was nog niet teruggekeerd. Thans klom van mi
nuut tot minuut de zorg en de angst om den
dierbaren gemaal in het hart van Valeria. Wel
duizendmaal gaf zij het kind aan Lucia, ijlde
naar buiten op bet balkon van het slot, van
waar men het uitzicht had op de slotpoort en
op de brug, en verwachtte in de grootste span
ning, dat nu spoedig een paardengetrappel aan
de poort stilhouden en de klok de aankomst
van Fernando verkondigen zoude. Maar ach, al
tijd keerde zij met klimmenden angst in de ka
mer terug.
Tranen vloeiden onophoudelijk uit hare blau
we oogen.
Van smart kon zij niet spreken: doch zuchten
door de bangste voorgevoelens uit hare ziel ge-
tot ve»beteriDg van het lot der oude en ge
brekkige werklieden, lot verbetering van het
financiewezen en ontwikkeling der welvaart in
onze overzeescbe bezittingen moeten gearbeid eo
daartoe strekkende wetsbepalingen, zooveel mo
gelijk bljkt en de tijdsruimte toelaat, tot stand
gebracht moeten worden. De moeilijkheid der
regeling belet evenwel, dat van dsartoe strek
kende voorstellen Kabinetsquaestiën worden ge
maakt.
Op dezen grondslag schijnt mjj eene vrucht
bare samenwerking mogeljjk in het belang van
het Land en van de Kroon.
t. a v.
(get.) Tak van Poortvliet.
Mr. G. Van Tienhoven.
8. s. t. t.
Men ziet, het zjjn geen koffiepraatjes,
welke hier behandeld worden (gelijk men
naar den vorm van het briefje zou ver
wachten), neen, het zjjn zaken van ge
wicht, namelijk de voorwaarden waarop da
heer Tak zich verwaardigde in het Kabi
net-V an Tienhoven plaats te nemen.
Bjj ieder rjjst de vraag: «Hoe heeft de heer
Tak het in zjjn hersenen bunnen krjjgen,
iets zoo hoogst ernstigs in zoo familiairen
vorm te schrjjven? Van zelf zou daar Dia
mand toe komen. «Amice» en «t. a. v.»
vloeken met den iahond van het briefje.
Daar moet iets achter zitten. Maar wat?
Het eenig denkbare is, dat Tak door den fa
miliairen vorm het aan VaoTienhovea
onmogeljjk heeft willen maken, het briefje
aauH. M. mede te deelen.
«Met welk doel zult gjj vragen. Met
het infernaal doel om Van Tienhoven
later te knnnen beschuldigen H. M. niet
volledig te hebben ingelicht.
Precies dezelfde manoeuvre als bjj het
amendement De Meyier. Deu 1 Maart
coquetteerde Tak zoo lang met dat amen
dement, dat de geheele Kamer geloofde dat
hg er op verliefd was. Maar da dag daarop,
toen er gestemd zou worden, zat T a k op
het viobetouw. Zoodra de door zijn zoet
gefluit verlokte vogels neerstreken, trok hij
het net dicht. Bjj ongeluk zateu er ook de
lokvogels onder. Dr. Schaepman b.v.
en Heemskerk, die niet weinig veront
waardigd waren als weérstrevers behandeld
te worden. Maar hunne protesten hielpen
niet. Z{j zaten in het net en telden mee
om aan T a k de onhandelbare meerderheid
te verschaffen, dis hjj noodig had om zjju
ontwerp in ts trekken en de Kamer te ont
binden.
Ziedaar de slinksche wjjz?, waarop de
heer Tak zjjn doel bereikte, er in slaagde
den heer Van Tienhoven bij Hare Ma
jesteit de KonÏDgin-Regectes (die bljjbens
perst, drongen ten hemel. Hier hielpen geen
troostwoorden meer van het dienstmeisje, dat
zich ten laatste zelf niet meer bedwingen kon
en in een hoek der kamer weende; hier baatte
geen zoete glimlach van het kind meer, dat met
hare lokken speelde. Slechts in heviger smart
drukte zij het sprakeloos aan haar borst en be-
sproeidde met hare tranen.
//FernandoFernandobeminde van mijn
hart!// riep zij ten laatste; waar gij ook zijt,
boor toch het jammeren en klagen van uwe
gemalin, die zonder u armer is dan eene bede
lares; gedenk uw aanvallig knaapje, die zonder
u vaderloos, een arme wees is. Ach, hij ziet
zoo medelijdend uit mijne armen naar u op,
als wilde hjj vragen, waarom moeder weent.
Eeuwige vader dei menschen, die de bloem op
bet veld kleedt en den vogel in de lucht zijn
voedsel geeft, die de haren op het hoofd der
menschen gesteld hebt en de zuigeling niet
vergeet, o, laat mijn smeeken in deze nachte
lijke uren tot voor den troon uwer almacht drin
gen; zie de tranen mijner ellende genadig aan
en voer mij den echtgenoot, den vader van dit
kind terug, o, dan is onzen dank oneindig even
als de weldaden en genaden, welke gij ons ver
leent."
Zoo bad zij nog lang en dikwijls, zocht zich
dan weder gerust te stellen, liep nu eens naar
het venster, dan weder op het balkon; zuchtte,
weende en bad weder. Doch Fernando kwam
niet.
Nu sloeg het reeds elf uur op den slottoren.
Valeria's smart vermeerderde tot het uiterste.
Weenen kon zij niet meer. Hare oogen waren
de opdracht der Kabinetsformatie meer ver
trouwen in Van Tienhoven dan in
Tak stelde) in verden biog te brengen en de
Tweede Kamer, die niterst meegaande was,
als eene weerbarstige te doen voorbomen.
Maar waar bljjft bjj deze handelwijze
de oprechtheid en goede trouw
Deze vraag stel ik niet, maar de heer
Van der Putte, die den 8 Juni II. in de
Eerste Kamer het volgende zeide: *Er
was twijfel gerezen omtrent de goede trouw
en de eerlijkheid der Regeering. Zeljs bij
hare voorstanders, die niet verblind waren
door partijgeestwas die twijfel ontstaan.»
Die twijfel is thans Diet meer mogeljjk.
Zjj is, na de openbaarmaking der stuk
ken, zekerheid geworden. Zekerheid, name-
Ijjk, dat oprechtheid en goede trouw bjj
den heer Tak te wenschen overlieten.
Dit in het heldersi licht te plaatsen,
is de taak dar pers in dezen komkommer
tijd. Eer de Kamer in September weer bjj
elkaar komt, moet het eene uitgemaakte
zaak zijc dat (om met Van derPuttete
spreken) in den jonjsten tijd de rechten der
Vertegenwoordiging door een overmoedig mi
nister opnieuw bedreigd worden.
Wat deu heer Van Ti en hoven betreft,
hjj bon het verwjjt, door den heer Tak
tegen hem geslingerd, niet op zich laten
zitten. Hjj heeft dan ook in de Eerste
Kamer, zitting van den 5 Juli, de zaak
ter sprake gebracht. Daaromtrent leest
men in de N. R. C.:
//De vergadering van heden schonk den oud
minister Van Tienhoven de gelegenheid
tot het geven van eene aanvulling der onlangs
openbaar gemaakte stukken omtrent de Kamer
ontbinding. Zulk eene aanvulling achtte hij noo
dig, omdat die stukken aanleiding konden geveD,
en ook werkelijk reeds gegeven hadden, tot
misverstand, ja tot twjjfel aan zijne goede trouw
tegenover den heer Tak. Js de Kroon zoo
had men gevraagd tjjdig en behoorlijk inge
licht omtrent het programma, dat het Kabinet
van 1891 zich gesteld had? Omtrent de voorwaar
den ook, op welke de toetreding van Mr. Tak
van Poortvliet werd verkregen?
Op deze vragen heeft Mr. Van Tienhoven
een aanvullend antwoord gegeven,geschikt om den
ex-premier in deze quaestie te zuiveren van schuld.
Wij stippen daarvan het volgende aan.
Nadat de heer Van Tienhoven op den 14
Juli 1891 een onderhoud met H. M gehad had, en
den 16en aan den heer Tak had te kennen gege
ven ten aanzien van verschillende punten van re-
geeringsbeleid met hem overeen t e stemmen, met
uitzonderirg van een enkel punt der kiesrechtrege
ling, verklaarde hij den 21en zich met de opvatting
vsd den heer Tak ten aanzien van het kiesrecht
te vereenigen. Op don 23en Juli werd daarna het
rood en uitgeschreid. Maar des te drukkender
lag het verdriet op hare ziel. Met strakken blik
stond zij voor het portret van Fernando. Zijn
aanblik was slechts in staat om het verdriet
van haar hart te vermeerderen. Tot hiertoe had
nog steeds de hoop een deel harer ellende ver
drongen; doch nu stond ook deze op het punt
te vervliegen. Krampachtige zuchten braken
haar bijna het hart. Als zij bad, werd zij wel
is waar rustiger maar ach, slechts voor korten
tijd.
In die schrikkelijke onzekerheid had zij nog
een geheel uur doorgebracht, toen omstreeks
middernacht hevig op de deur geklopt werd.
In de opgeruimste zekerheid dat het Fernando
was, die in haar armen snelde, stak zij schielijk
eene lamp aan en vloog uit de kamer, hem te
gemoet.
Daar kwam in den gewelfden gang Fernan-
do's dienaar haar tegemoet, doodsbleek, sidde
rend aan al zijne ledematen en met strakken
blik, als was bij uit het graf gestegen. Nauwe
lijks zag zij hem, of een vreeselijk voorgevoel
drukte hare borst te zamen; met een gil zonk
zij bewusteloos ter aarde. Lucia, die in de
kamer ongeduldig de terugkomst harer gebied
ster verwachtte, legde de knaap, die in baar
armen ingesluimerd was, op de canapé, snelde
been en vond de Gravin bewusteloos ter aarde
liggen. //God in den hemel, wat zal dat worden?//
riep zij vol schrik uit en poogde de Gravin in
de kamer te brengen. Met behulp van den die
naar gelukte haar dit.
Na een kwartier uurs ontwaakte Valeria uit
hare bezwijming. //Wat was dat?// sprak zij
programma van het te vormenKabinet, dat in eene
nota aan H. M., die door den heer Van Tien
hoven in de Kamer werd voorgelezen, ontwik
keld was, nader door hem mondeling voor H. M.
toegelicht.Van deze not» werd vervolgens door den
heer Van Tienhoven aan den heer Tak
mededeeling gedaan, die er in toestemde om cphet
daarin vermelde programma tot de Kabinetsforma
tie toe treden.Na deze toedracht der zaak was over
legging van het protocol, dat op den 16en Augus
tus geteekend was, aan het hoofd van den Staat,
ook wegens den vorm weinig daarvoor geschikt,
overbodig. Het was trouwens ook, volgens de me
dedeeling van den heer Van Tienhoven,
onder de berusting van den heer Tak gebleven.
Wjj twjjfelen er niet aan, dat deze aanvalling der
ontbindingsstukken, door den heer Van T i e n-
h o y e n gegeven, den indruk zal vestigen, dat
kwade tronw bij de voorlichting derKroon omtrent
de grondslagen der Kabinetsformatie verre van
hem is geweest en dat de Kroon voldoende voor
lichting heeft ontvangen."
Opmerkelijk is het, dat het familiair
briefje van Tak (met den weidschen naam
van eprotocol» bestempeld) onder berusting
van den heer T a k is gebleveD.
Wie verklaart ons dit?
Heeft Tak zjjn briefje aan V a n T i e n-
hoven teruggevraagd en is bet sedert
dezen tjjd onder berasting van den heer
Tak gebleveD, om door ZExc. te gelegener
tjjd aan H. M. te kannen medegedeeld wor
den
Dat vindt Mr. Haffmans vreemd,
zeer vreemd.
Verscheidene anarchisten zjjn nit Etige-
laud naar Parjjs vertrokken, die door mid
del van bommen een aanslag zouden be
raamd bebbeu tfgen de Kamers, de beurs,
de prefectuur van politie en het ministerie
van binnenlandsche zaken. Dientengevolge
heeft de overheid te Parijs, die door de
Londensche politie is gewaarschuwd, last
gegeven, een nauwlettend oog te houden
op de reizigers, zoowel aan de spoorweg
stations, en vooral aan het Noorderstation,
als in de havens; hunne bagage zorgvul
dig te onderzoeken, en het onderzoek ook
uit te strekken tot de reizigers zeiven, die
hun min of meer verdacht voorkomen of
hunne identiteit niet kunnen bewjjzen.
Een Russisch student te Parjjs, Mar-
gnlis geheeten, is op last van den Minir-
ter van binnenlandsche zaken het land
nitgezet.
Ook dit jaar is de bestorming der
Bastille den 14en Juli te Parjjs feesteljjk
herdacht.
met eene holle stem: //Werkelijkheid of droom?
//God vergeve mij, dat ik u het zeg,// ving de
dienaar aan. //Helaas, de verschrikkelijkste
werkelijkheid!// Yaleria vouwde de handen, zag
hemelwaarts en sprak toen op vasten toon: //Spaar
mij niet met uw bericht; verhaal mij het geheele
afschuwelijke doodsbericht!//
//Mijn God!// zuchtte de dienaar en weende:
//Afschuwelijk doodsbericht! De heer ontferme
zich over u en uw kind. Ja, Fernando is dood
Uw gemaal is dood! Mijn goede, beminde heer
is dood!// //Is dood!// herhaalde Valeria met
een wanhopig gelaat. //Vrouw, uw echtgenoot
is dood! Kind, uw vader is dood!//
Zij zweeg Zij kon niet weenen, niet zuchten,
niet bidden. Zij zag niets en hoorde niets. Al
het vreeselijke en schrikkelijke zweefde op dit
oogenblik voor hare verwoeste ziel. Verwoest
was het huiselijk geluk, dat nauwelijks begon
nen was. In plaats van de zoetste verwachtin
gen zag zij eene wrecde toekomst voor zich.
Met haar gemaal gevoelde zij zich alles ontno
men.
//Oviedo", aldus verbrak de dienaar de
doodsehe stilte //Oviedo hoorde ik den moor
denaar van Fernando noemen.// //Oviedo?//
viel hem de Gravin snel in de rede: //Mijn God!
Oviedo
Dit woord scheen haar binnenste machtig ge
roerd te hebben. Onrustig en snel wendde zij
zich verlegen tot den dienaar: //Goed, lieve man!
dank ook voor het doodsbericht. Zie, neem deze
beurs van mij als bewijs mijner dankbaarheid.//
Wordt vervolgdfj
