No. 2182. Zondag 9 September 1894. 19de Jaarg" Gemeenteraadsverkiezing. Oorlog en Vrede. Mr. Gr, C, Everwijn Lange, Gerard Bos, G. L. Yan Lennep, W. A. J, Yan de Kamp, BUITENLAND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. (Katholiek.) Waanzinnig. China en Japan. Duitschland. Frankrijk. mm liiiBtvr. ABONNEMENTSPBIJS. Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor liet buitenland Afzonderlijke nummers f 0,85 1,10 1,80 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. MAINTJENDfUr PBIJS DEB ADVEBTENTIEN. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. 30 Cents. 5 AGITE MA NON AGITATE. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor Tiet Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DA UBE f Co JOHN F. JONES,Succ., Parijs 31 bis Faubourg Montmartre. Wij vestigen de aandacht op de verkie zing van een Lid voor den Haarlemschen Gemeenteraad, die a. s. Dinsdag moet plaats hebben. Door het LIBERALE VERKIEZ1NGS- COMITÊ, is candidaat gesteld: (liberaal.); door de Kiesvereeniging NEDERLAND en ORANJE anti-revolutionnair door de liberale Kiesvereeniging <VOOR- U1TGANG (liberaal); j door de Neutrale Kiesvereeniging iBUR- GERP LICHT»: De KA TB OL1EKE KIES VEREEN 1- G1NG meent zich bjj deze Gemeenteraads verkiezing te mogen onthouden, door geen candidaat te stellen, terwijl de Roomsch Katholieke Kiesvereeniging i.DOOR EEN DRACHT S1ERKden Candidaat der Neutrale Kiesvereeniging <B URGER- PL1CHT*in de gegeven omstandigheden, volgens een besluit in de gisteren-avond ge- honden vergadering genomen, steun zal verleenen. Terwgl in ons vaierland alom oproe pingen worden gedaan om eene fl.uke troepenmacht naar Indië te kannen zenden en daarmede den Vorst van het eiland Lombok en zgne handlangers te tuchtigen voor het verraad, door hem jegens onze Boldaten gepleegd, terwijl alles om wraak roept over deze trouwelooze handel ng en en de verontwaardiging van ons volk zich uitspreekt in den wenscb, dat eens eu voor goed aan dien inlandschen Vorst wordt getoond, dat de Hollandsche leeuw zich niet straffeloos laat tergen verg .derde deze week in de Residentie de interparle mentaire conferentie voor de arbitrage en den vrede. Schriller tegenstelling is bjjna niet denkbaar. Deze conferentie moest j aist bjjeenkomen in de stad, waar onophoude- lpk berichten van het oorlogstooneel wer den bekend gemaakt, die aan de voorstan ders van den wereldvrede als eene bespot ting van hanne idealen moesten voorkomen. Het schijnt ons toe, dat deze tegen stelling geen gunstig voorteeken kan heeten voor de verwezenlijking van het denkbeeld, dat aan de interparlementaire Conference ten grondslag ligt. Gelgk be kend is, bestaat deze Conferentie uit Par lementsleden van alle beschaafde Staten en tracht zjj in de toekomst zulk eene verhouding tusschen de verschillende Rij ken tot stand te brengen, dat de oplossing van internationale geschillen, die vroeger door het zwaard werden beslecht, worden opgedragen aan eene scheidsrechterlijke beslissing. FEUILLETON. 5.) Vtrcolg Bermann ging weder langs denzelfden ge vaarlijken weg terug naar de kapel. Al rond tastende zoekt liij een plank of iets dergelijks, dat hem tot brug kon dienen. Eindelijk was hij gelukkig genoeg iets te vinden, dal aan zijn doel beantwoorden kon. Op zijn terugweg moest hij andermaal met zijn last over de smalle kroonlijst klauteren, ging er een steen los, of brak een der klimoptakken, waaraan hij zich vasthield, dan stortte hij in de diepte neder Gelukkig liep alles goed af. Na weder op zijne eerste plaats gekomen te zijn en de plank te hebben uitgelegd, kon hij gemakkelijk het venster naderen en de kamer doorzien, welke door eene hanglamp verlicht werd. Het vertrek was ruim en had eene boogsge wijze zoldering, waarvan de binten in een dunnen steenen kolom te zamen kwamen. Aan den voet dier kolom zat eene vrouw, die een kind in de armen hield geklemd. Zij scheen half te slapen, daar zij de oogen gesloten hield en met het hoofd tegen de kolom leunde; noch tans bewogen haar armen zich instinctmatig op en neder, om het kind in slaap te hou den. Door het schijnsel der lamp viel het licht vol op het blceke gelaat met edele trekken, en door lange wimpers overschaduwd; waar schijnlijk droomde zij van haar kind, daar een Ia de nieuwste geschiedenis zgu enkele voorbeelden aan te halen van zulk eene beslissing. Men denke b.v. aaD de Alaba- ma-quaestie en aan de Bshring-quaestie. welke beide naar alle waarschijalgkheid een oorlog ten gevolge gehad zouden heb ben, indien deze niet ware verhinderd door eene arbitrale uitspraak. Het beginsel van scheidsrechterlijke be slissing wordt ongetwijfeld toegejuicht door een ieder, die den oorlog beschouwt als een kwaad, somwjjlen als een nood zakelijk kwaad, maar dan toch in elk geval als eene verkeerdheid, welke zooveel mogeljjk dient te worden beperkt, al ware het voornamelijk om den demoraliseeren den invloed, dien een oorlog onvermjjde- ljjk uitoefent. Gelukkig zjjn in de jongste jaren geen oorlogen te betreuren, welke slechts het gevolg waren van rassenhaat, verkeerd begrepen handelingen en meerdere om standigheden, welke volstrekt niet belang- rjjk genoeg moesten heeten om een strijd tnsschen twee volkeren te rechtvaardigen. Toch vergete men niet, dat vaak eene kleine vonk nog voldoende kan wezen om het oorlogsvuur tusschen tweenatiëj met de grootste felheid te doen ontbranden. De meerdere beschaving en ontwikkeling van den tegenwoordigen tjjd alleeo, achten wjj dan ook geen voldoenden waarborg om in de toekomst te verwachten, dat geen krjjg meer zal uitbreken om niets betee- kenende motieven. Wjj zjjn in dit opzicht geen stap ver der gekomen dan in de vroegere tjjden. Als het tegenwoordig tnsschen de tot de tanden gewapende Mogendheden niet zoo spoedig tot eene losbarsting komt, hangt dit meer af van de kansberekeningen om trent winst of verlies, dan van de tucht om den oorlog te vermjjden. Indien dit toch het geval ware, zou den de krijgstoerustingen van de groote staten in ons werelddeel niet zulke bui tensporige verhoudingen aannemen als deze thans bezitten. Men zou, zonder zich geheel weerloos te maken, zich beperkeD tot eene strijdvaardigheid, welke lang niet zulke groote offers van de bevolkingen zou eischen als nu door haar moeten wor den gebracht. Juist de beschaving hetft. het karakter van een eventueelen oorlog iu ons werelddeel minder edel en minder oprecht gemaakt. Daarom zooveel te meer behooren de oorlogen te worden vermeden en valt er niets redelijks in te brengen tegen de po gingen, die de Parlementsleden uit ver schillende landen aanwenden om de intei- natiouale geschillen aan eene scheids rechterlijke uitspraak te onderwerpen. Werd meermalen voorgesteld zulk eene uitspraak van Z. H. den Paus of van een ander wereldljjk vorst te vragen, de te 's Gravenhage vergaderd geweest zjjude Conferentie heeft op voorstel van den be kenden Eugelschman Stanhope beslo ten tot de oprichting van een interuationaal centraal Hof van arbitrage, aan hetwelk de volgende beginselen ten grondslag zul len liggen: lo. de nationale onafhanke lijkheid vnn elk land bljjft, onaangetast2o. de adhaesie van elk Gouvernement tot de sameastelling van het Hof bljjft facultatief; 3o. al de landen, die toegetreden zjjn, vriendelijk lachje om de half geopende lippen speelde, ivaartusschen twee sierlijke rijen parel witte tanden zich vertoonden. De oogen van den schilder waren als aan deze gestalte gekluisterd; hij kon zich niet be zinnen ooit zulk een schoon vrouwenhoofd te hebben gezien! Zoo kon slechts een geluk kige droomen! Hij moest zelf over het voorval van den morgen van denzelfdcn dag, over zijne nieuws gierigheid en het zinsbedrog onwillekeurig lachen, door zijne opgewoudene fantasie hem voorgespiegeld. Ongetwijfeld was bet briefje, dat hem tot dezen gevaarlijken tocht had ver leid, zonder eenig doel uit het venster gewor pen en die geheimzinnige woorden, wie weet door wie en onder welke omstandigheden neer geschreven! Op zijn terugweg had hij een gevoel als ware hem een zwaren steen van het hart gevallen; echter sprak hij tot niemand iets oVer het voorgevallene. Verscheidene dagen gingen voorbij zonder dat de schilder op zijne herhaalde bezoeken iets bemerkte, dat eenig vermoeden bij hem kon opwekken. Eens ging hij verder het ge bergte in dan gewoonlijk, verdwaalde en kwam 's avonds op den hem bekenden weg in de nabijheid van het slot van Sonnenech. Reeds van verre meende hij eenige afgebroken nood kreten te vernemen, die uit het inwendige van het kasteel schenen te komen, waarop hij een oogenblik stil stond en luisterde. Doch verder vernam hij niets. Bij den ringmuur gekomen sloeg hij zijn oog naar het venster. Het was moeten volkomen ge'ijks'aan tegenover het Hof; 4o. de uitspraken van het Hof moeten kracht van beslissing hebben door geheel Europa en haar uitvoering moet volkomen gewaarborgd zgn. Reeds werd eene commissie van res leden benoemd, die een ontwerp vau organisatie voor een Hof van arbitrage zal samen stellen, zoodat men kan verwachten, dat over een jaar of langer de beraadslagin gen van de Conferenlis tot practische stappen zullen leiden. Betuigden wjj reeds onze sympathie met het streven om de oorlogen te beperkeD, wjj dienen hieraan toe te voegen, dat men zich van dit streven niet al te roos kleurige gevolgen moet voorstellen. Het gaat op internationaal gebied als met de volkeren afzonderlijk. Er bljjven ondanks de beste organisation altijd twistappels aanwezig, welke niet imwer verwijderd kunnen wordeD,zonder dat er bloed stroomt. De oorlog, die geesel der volkeren, wordt soms noodzakeljjk om een ongtzonden toestand te zuiveren en het bederf in den grond te genezen. Zjjn de oorlogen meestal onrechtvaardig, omdat maar zslden de krachtej der strjjdende partijen tegen elkander opwegeD, de krjjg bezit ook vaak het karakter vau een Godsoordeel, dat over een van de strijdvoerende machten wordt voltrokken. Hierbjj denken wjj o. a. aan den strjjd, die thans in onze Overzeeache Bezittingen op het eiland Lombok wordt gevoerd. Daar zou geen sprake kunnen wezsn vau een arbitrale beslissing. Ons gezag be hoort op dat eiland, na de geleden neder laag, te worden hersteld en de Vorst, die op zulk eeue lage wjjze ouze troepen liet overvallen, dient eene voorbeeldige straf te ondergaan. Niemand zal dit afkeuren, zoodat deze krjjg zeer gerechtvaardigd kan heeten, eu volstrekt niet mag ge plaatst worden op ééa ljjn met andere oorlogen. Zoo kunnen zich bjj aodere Staten we der gevallen van anderen aard voordoen, waarbjj de toepassing van het beginsel van arbitrage ia ieder opzicht verkeerd zou wezen. Daarom is het nog laag niet zeker, dat, na toetreding van alle Europeesche Staten, de oorlog tot het verledens zou behooren en tot eene algemeene oatwa- petiiog zou kunnen worden overgegaan. Iu 't bizonder nu vele natiën hebben te kampen met een internationalen vjjand, die zich in den vorm van sociaal-demo cratie en anarchisme openbaart, schjjnt het tjjdperk nog ver verwjjderd, waarop iedere oorlog kan worden vermedeu.Nieuwe onlusten zullen uit de goddelooze leerstel lingen, welke door velen schaamteloos worden verkondigd, voortspruiten en het laat zich wachten, dat slechts wapenge weld in staat zal z'in om de woelingen der maafcschappg-bestormers tot rust te brengen. Waar nog zooveel brandstof voor den oorlog ligt opgehoopt, zal das de arbitrage bjj internationale geschillen vooreerst niet algemeen toegepast worden, en za! er zeker uog veel b'oed aan den oorlogsgod wor den geofferd, voor hjj geheel machtsloos zal zij o. Dit belet evenwel niet om hst goede verlicht cn stend half open. Op eens drong een schrille, hartverschenrende kreet in zijne oorenkort daarna een tweede en een der de 1 Het was duidelijk genoeg een hulpgeschreeuw, dat hij door bet geopende venster vernam! Op hetzelfde oogenblik stonden alle schrikbeelden van weleer voor zijne oogen! Zonder verder te overleggen, sloop hij door de nabijzijnde ope ning naar binnen en met den meesten haast snelde hij naar de kapel, daarop langs de smalle kroonlijst tot in de nabijheid van het venster, doch de plank, waarover hij het ven ster kon naderen, was er niet. Opnieuw klonk een krijschende, hartdoor- borende kreet! Hij deed een moedigen sprong naar de kroon lijst onder bet venster, bereikte ze gelukkig, klemde zich toen met de beide handen aan het steenen vensterkruis vast, ten einde zijn evenwicht niet te verliezen. Nu kon hij de worstelenden duidelijk onder scheiden. De vreemdeling zag er vertoornd uit. Om zijn doodsbleek gelaat hing zijn lang baar ver wilderd af, zijne oogen schoten vlammen en op het gladde voorhoofd kronkelde zich gelijk ceno slang een donker opgezwollen ader. Zijn geheele voorkomen gaf d;n indruk van een woedend dier, dat zijn offer dreigt te verslin den. De vrouw met het kind in haren arm verdedigde zich als eene woedende leeuwin tegen zijnen aanval. Hij had haar met bei de armen omvat, en drong haar naar de ko lom in het midden der kamer. Toen hield doel van de gehouden Conferentie op prijs te stellen, en, betreurende dat juist thans in ons vaderland eene oproeping tot deu krjjg noodzakelijk was, het verschjjnsel toe te juichen, dat door vele mannen van in vloed krachtig wordt gejjverd voor het behoud van den internationalen vrede. De Cnineesche Rsgeering heeft een ge schrift laten verspreiden, houdende uit- noodiging aan de burpers van het Hemel- sche Rijk om al wat Japanner is van het aangazicht des aardrjjks te verdelgen. Ook openbaart z;ch in China ondanks alle Keizerljjke decreten, waarbjj eene welwil lende behandeling der Christenen eu an dere vreemdelingen wordt aanbevolen, eene toenemende vijandige stemming eu hoort men dwepers openljjk de verdelging van «vreemde duivels» geljjk de vreemdelin gen in China heeten verlangen. De Japanners daarentegen gaan rustig hun gang, ontwikkelen eene bedrijvigheid die eene bepaalde vaderlandslievende geest drift over den oorlog mag genoemd wor deD, zonder dat zjj de vreemdelingen in 't minst lastig vallen of bedreign». De Keizer van Cnina heeft 6 millioen en de Keizerin-weduwe 15 inillioea taels gegeven als bijdrage in de oorlogskosten. De Cdineesche en Japaasche legers op het schiereiland Korea zgn elkander ge naderd, zoodat elk oogenblik de beslis- seude veldslag een aanvang kan nemen. Bjj de onthnlliag van het standbeeld van keizer Wilhelm I, grootvader van dea tegenwoordigen Keizer, te Koningsbergen opgericht, heeft Du:tschlaads tegenwoor dige monarch op de tot hem gerichte toespraken verklaard, z;ch met genoegen weer in de hoofdstad van Oost-Pruisen te bevinden, vooral nu de toestand der provincie, dank zjj hst uitstekend beleid dar overheid, zoo aanmerkeljjk bagint ts verbetsreo. Is het land oudtjj Is gewonnen met het zwaard; door werken des vredes, daarop geef ik mjja Keizarljjk woord, zal het behonden worden. De Keizer hield de volgende toespraak: Ik ontveins mg, vooral wanneer ik de oogen Daar dit standbeeld opsla, de moei lijkheden geenszins, die nog overwonnen moeten worden eer een zoodanig werk tot stand komen zal. Want de houding van dat beeld is goed gekozm, geschied kundig juist eu volkomen waar, met de hand aan bet zwaard. Keizer W i 1 hel m wees ook op de zeer moeiljjke tjjlen die wjj belevsD, maar even als mjju grootvader, voegde hjj er aan toe, vertegenwoordig ook ik het Koningschap van Gods genade. Ik zal voortgaan met deze provincie te beschermen, vervolgde keizer Wilhelm na gewezen te hebben op hetgeen in de laatste jaren was tot stand gebracht. Nog meer echter ging keizer W i 1- h e 1 m voort zal ik voortgaan met steeds voor dit land te zorgen. Den drnk der tjjden moge men bescbouweu als eene, door God opgelegde beproeving. Het feest bij baar vrijgemaakten arm vast, greep het kind aan en slingerde bet met kracht op den grond. Het vreeselijk gejammer der vrouw werd door de muren van het vertrek weerkaatst. Ber mann deed bet venster verder open en tracht te in de kamer te komen. De vreemde, die den indringer bemerkte, stiet eene hevige ver- wensching uit, met eenen sprong het venster naderende, sloot bij de binnenblinden, en ver zekerde zo met een ijzeren boom. Op deze wijze afgesloten, luisterde Bermann met gespannen aandacht naar hetgeen er ver der in de kamer plaats had. Na een korten tijd duurde de worsteling voort, zoowel als het noodgeschrei der vrouw; toen vernam hjj een doffen val waarop alles stil werd. Nu stond de schilder zonder uitweg op de smalle kroonlijst, te midden van een stik- donkeren nacht! Andermaal den sprong te wa gen, dien hij in het vuur van toorn en ver ontwaardiging gedaan had, zou een gevaarlijk waagstuk geweest zijn; hij besloot daarom tot aan den morgenstond op zijn gedwongen post te wachten. Doch reeds na verloop van een half uur bemerkte hij een licht dat naderbij scheen te komen, en weldra zag hij twee man nen beneden zich, van welke de een eene lantaarn droeg: het waren de vreemdeling cn zijn oude dienaar, die geen geringe verbazing toonde toen hij daar boven op het metselwerk een mensch zag. Bij het licht van de lantaarn herkende de schilder een pistool in de hand van den vreemdeling. //Haal mij een ladder, opdat ik hier af kun ne komen!// riep Bermann hun toe. Na eenig der onthulling van het standbeeld van mjjn grootvader brengt ons in herinne ring, dat met ernst te strjjden is tegea de pogingen, ondernomen om de grond slagen van ons staatkundig en maatschap pelijk leven te ondermjjnen. Op dns, ten strjjde dus besloot met verheffing van stem de jonge Keizer voor godsdienst, voor zedelijkheid en voor orde tegen de partgen der omverwerping. Moge de adel een schitterend voorbeeld wezen voor het deel des volks, dat nog weifelt zich bjj die slrjjders aan te sluiteD. Ea moge dan Oost-Pruisen als eerste pro vincie de eerste wezen in deze linie van bataille! In die verwachting drink ik op het welzjjn der provincie en van hare bewoners? Naar wjj vernemeD zal de Rjjks- dag in November a. s. bjjeenkomen, daar het nieuwe Rjjksdag-gebouw niet eerder gereed zal zgn. Te Essen heeft zich een bedenke lijk verschjjnsel voorgedaan. Daar heb ben omstreeks 5000 christelijke mjju wer kers Roomschen eu andersgezinden uitspraken gedaan die niet veel ve-schillen van bet socialistisch mijnwerkers-verbond, Deze uitspraken zgn den eigenaren der mjjuen niet medegevallen, daar deze eene derge'jjke uitspraak allerminst verwacht hadden van de R.K. werklieden, vaQ wie zjj overtuigd wareD, dat deze werklieden zich meer geschaard zouden hebben naar de zjjde van het kapitaal. Er bestaat daar alleen nog verschil in de kenze der mid delen, maar niet in de vorderingen der Roomsch Katholieke en andersgezinde werklieden. Opnieuw heeft zich een kroonpreten dent opgeworpen en het getal vermeer- nerd van hen, die hunkeren naar den Fransehen troon, hoewel geen van allen hem vooreerst zal kunnen bestjjgen. Prins Francois Marie de Bour bon heeft een manifest dd. 1 September uit St. Sebastian tot denPrins van Valori gericht, waarin hg verklaart de recht matige erfgenaam van den troon te zjjn. Hoeveel pretendenten zgn er nu? Wjj behooren ze op da vingers op te tellen: Vooreerst de zoo goed als zieltogende graaf van Parjjv, of bij diens overigden zjj a rechtetreeksche opvolger, de hertog van Orleans; voorts prins Victor Na poleon; don Jaime van Spaaje, die nooit formeel afstand heeft gedaan van zjjne rechten en den 23cn Mei 1892 nog een protest heeft openbaar gemaakt tegen het voeren van het Bourbonsche wapen door den Graaf van Parjjs, en eindeljjk de nieuwe pretendent prins Francois- Marie, mede van den Spaanschen tak. Deze is den 21en Augustus 1861 ge boren te Madrid. Hjj ir de zaon van den infaut Sebastian van Bourbon en de infante Christina van Spanje. Hg heeft den naam van hertog van Anjou aangenomen, bljjkbaar om daarmede te kennen te geven, dat hg de rechten van zgn voorvader Philips vaa Anjou, vóór- al dszo in 1712 tengevolge van den suc cessie-oorlog afstand heeft gedaan van den Franschm trooD, weder opvat. Dat hg een morganatisch huweljjk heeft aange- woorden met zijn lieer gewisseld te hebben, zette de bediende bet licht op den grond en verwijderde zich snel, om weder even spoedig met oen ladder terug te keeren. Bermann was weldra beneden en bevond zich tegenover den vreemdeling. Het gelaat van dezen was nog altijd doods bleek; doch er lag nu eene stalen kalmte in die strakke (rekken De gezwollen ader was van bet voorhoofd verdwenen, en zijn haar hing weder in natuurlijke lokken in zijnen hals, terwijl zijn baard niet meer die verwardheid toonde, doch bet geheel als in een fraai ovaal omsloot. Aan een standbeeld gelijk bleef de vreemde ling in dezelfde houding staan, en liet zijne groote, somber glanzende oogen op den schilder rusten. Deze bleef als bet ware door de door borende blikken van dien man als betooverd, eenige minuten onbeweeglijk staan; toen na derde bij hem eenige schreden, op hartstoch telijken toon uitroepende: //Mijnbeer, gij zijt een eerlooze! een ellendeling! Ik zal u voor uwe misdadige handeling ter verantwoording roepen!// //Ik begrijp u niet, mijnbeer!// antwoordde deze met eene snijdende stem. //Ha, omdat gij mij niet begrijpen wilt!// riep Bermann, wiens toorn door de kalinto van den andere nog meer werd opgewekt. //Kent gij dit schrift?// vervolgde hij, hem het strookje papier toonende. //Het is de hand mijner eclitgenoote,// ant woordde de vreemdeling op even kalmon toon als te voren, na bet briefje een oogenblik be-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1