No. 2185. Zondag 16 September 1894. 19 de Jaarga Eene waarschuwing. BUITENLAND. Waanzinnig. Duitschland. Frankrijk. HI I I«S{ I COMAE ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland c Afzonderlijke nummers f 0,85 1,10 1,80 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. M-.Tir.NDRl, AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN Van 16 regels. 30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij dag-a vond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Puhlicitè Etrangère G. L. DA UBE f Co JOHN F. JONES,Succ., Parijs 31 bis Faubourg Montmartre. Zijdie zich met 1 October a. s. abonnee ren op de NIEUWE HAARLEMSCHE COURAN1 en het ZON DAGSBLAD ontvangen de nog gedu rende deze maand verschijnende nummers gratis. Ook hebben nieuwe abonnAs recht op de premie: DE ERFENIS EENER MOE DER, door Julius, eene keurig geschreven novelle, tegen den prijs van f 0,30, franco per post ƒ0,40. Ean schoon woord werd op het Congres van den Belgischen Volksbond gesproken door den heer Verhaegen, *au Gent. Hjj wees in keurige taal op het verschil, dat bestaat tusschen de socialisten en hunne tegenstanders met betrekking tot de be hartiging van de volksbelangen. De eersten spreken varj de grieven, die de werklieden kunnen doen gelden tegen de bestaande sociale toestanden en hitsen ben tegen de gegoeden op; de laatsten wgzen integen deel op de plichten van den werkman en sporen hem aan om geduld en verdraag zaamheid te oefenen en met kalmte de toekomst in te zien. Zulke taal vond natuurlijk weerklank bij de vertegenwoordigers der verschillende werklieden-vereenigingen, die het Congres bjj woonden, want daarin ligt zoo juist de verhouding opgesloten, welke bestaat tus- schen de ware en de valsche vrienden van den werkman. Een sociaal-democraat zegt het heil van de arbeidende klasse te wenschen, maar slaat juist den verkeerden weg in om zijn doel te bereiken. Hij zoekt op hetgeen verkeerd is en verbetering behoeft, maar niet om dat verkeerde weg te nemen en er iets beters voor in de plaats televen. Indien bg al iets beters in de plaats van het oude wit stellen, dan is het zoo mo gelijk nog afkeurenswaardiger dan Intgeen bestond. Maar de socialist streeft er ook naar om het slechte door het betere te vervan gen. Hjj rjjt de socials wonden opea om er alle pijn en smart van te doen gevoe len. Hij rukt de verbanden, welke er door eene lisfdergke hand ter genezing cp zjjn gelegd, met ruwe hand weg, om de smart zoo mogeljjk te vergrooten, en g et er geen verzachtende balsem op, maar laat de wonde geopead, om de daardoor ont stane ontevredenheid te prikkelen ca den mensch te verbitteren. Zulk eene handelwjjze kau niet den naarn van genezen dragen. Integendeel werkt men er voldoende aan mede om hetgeen misschien gemakkelijk ware te heelen, voor goed ongeneeslijk te maken. Dit bedoelde de heer Verhaegen met zjjna opmerking, dat de socialisten steeds hoog opgeven van de grieven, die de werkman heeft. Wjj meeneu zelfs nog sterker te kunnen spreken en verklaren, dat het bjjna een wonder moet beeten, dat nog niet de groote meerderheid van den handwerksatand tot het socialisme is overgegaan. Indien de godsdienst niet aan tal van werklieden eene betere over tuiging had geschonken omtrent de ware oorzaken van de maatschappelijke kwalen, dan zou het socialisme bg ons te lande nog dieper wortel hebben geschoten dan thans reeds het geval is. FE U1LLE TON. 8.) Vervolg en Slot.) Nadat de Graaf naar verschillende bizon- derheden gevraagd had, was het hem als kreeg hij op eens eene ingeving. Zonder een woord te spreken, liep hij, door Anna gevolgd, naar het gebouw en de trappen op, naar de kamer, die zijne ongelukkige echtgenoote tot woning diende. Zij was verlaten! Hij doorliep de aan grenzende kamer, het portaal, het geheele ge bouw, nergens was zij te vinden! Intusschen was de avond gevallen en een dof gerommel van een naderend onweder deed zich al sterker en sterker hooren. De Graaf, zoowel als de ouders van het kind, verkeer den in de hevigste spanning. De eerste beval onmiddellijk om het ver vallen gedeelte van het gebouw nauwkeurig te doorzoeken, als ook den tuin, het voorplein en de kapel. Intusschen doorkliefden enkele bliksemstralen de lucht en er verhief zich een storm, die de toppen der boomen van het woud vreeselijk tegen elkander deden slaan, en menige lei van het dak afrukte, zoodat men vreesde, dat weldra het geheele gebouw in puin zou storten. Op eens, terwijl de storm voor een oogen- blik bedaard was, om daarna met verdubbelde kracht te beginnen, werd er bij herhaling hevig op de groote poort geklopt. Eene straal Gelukkig weet de kern van deo b#nd- werksstand beter en telt het socialisme zjjne aanhangers bg voorkeur onder die werklieden, die meer van prateu en rede neeren houden dan van zelf de handen uit de mouwen te steken om het verkeerde en slechte, zooveel in hun vermogen is te bestrgden. De tegenstanders der socialisten sluit3n volstrekt niet hunne oogen voor het lot van den werkmaö, hoewel dit dikwerf wordt beweerd. Ook zjj onderzoeken de wonden van het maatschappelijk lichaam. Ook zg pglen de diepts er van, maar laten daarna de zieke plekken niet onbe dekt. De liefde voor hunne medemensehen drgft er hen toe om de pgD, welke de wonde veroorzaakt te verzachten op het zelfde oogenblik, dat zg onderzoeken op welke wjjze het best de genezing wordt bevorderd. Zulk eeue handelwijze staat dus lijn recht tegenover hetgeen door de sociaal democraten wordt gedaan, en dit moet leiden tot geheele genezing vaa het kwaad, voor zoover dit mogelijk is. Dit laatste voegen wij er onmiddelljjk aan toe, want niemand zal willen be weren, dat een volmaakte toestand hier op aarde kan worden bereikt. Er zullen altjjd mo8ilgkheden blijven bestaaD, welker oplossing niet kan tot stand komen. Eu wat misschien op het oogenblik zeer goed en nuttig voor den werkman mag heeten, kan over een zeker aantal jaren juist het tegendeel wezen. Het is in onze oogen dan ook eene dwaas heid om te spreken van een heilsstaat, waarin de werkman geen wenschen en verlangens meer kan koesteren en waarin alle zorgen en moeilijkheden zijn opge heven. Wie dat aan den werkman voor spiegelt, is geen vriend van hem, maar wekt begeerten bij hem op, teneinde hem ontevreden te maken met zjjn lot. Veel kwam er in de laatste jaren hier en eliers tot verbetering van den toestand van de bandwerksklasse tot stand, en wij rekenen de rjj vau die verbeterin gen nog lang niet gesloten. Maar meu bedenke wel, dat dit slechts geleideljjk kan gaan, en dat gteu gewelddadige om verwerping van het bestaande slechts esn enkelen stap verder kan brengen op den weg van vooruitgang. Ea dit is toch het doel van de valsche vrienden van den werkman. Men spiegelt hem vaak voor, dat, als de samenleving op andere grondslagen was gevestigd, na dat de bestaande orde van zaken is ver nietigd, eerst dan een beter tjjdperk voor hem kan aanbreken. Maar zou die zoogeuaamle betereorga nisatie, gegrond op de vernietiging der verschillende standen in de maatschappij, duurzaamheid kannen bezitten? Zou de rechtvnardigheid in hooger mate dau thans worden betracht? Wjj ontkennen znlks beslist, want de standecongelgkheid is maar niet een stelsel, hetwelk door dezen of genen maatscbappg-hervormer is inge steld. Deze ODgelgkheid vormt juist het karakter onzer samenleving, eenvoudig daarom, omdat geen twee mecschen ter wereld komen met gelgken aanleg, met geljjke begaafdheden en met geljjke le vensomstandigheden, evenmin als er twee planten in de natuur zjjn bod te wjjzen, van hoop daalde af in het hart der vertwij felde moeder! Het kloppen werd herhaald en hardcV dan te voren. Men spoedde zich naar de poort en nadat de zware vleugels, die op hare hengsels knarsten, geopend waren, trad Bermann de schilder, binnen, die den Graaf op zijn uitstapje- vergezeld had en, na bij het slot afscheid van elkander genomen te hebben, den weg naar zijne woning was ingeslagen. Hij zag er ontsteld uit en scheen eene be langrijke tijding te brengen, want nauwelijks had hij den Graaf bemerkt, of hij trok dezen ter zijde en fluisterde hem eenige woorden too, die een bizonderen indruk op dezen sche nen te maken, daar hij beval onmiddellijk op weg te gaan en uit voorzorg lantaarns mede te hemen. Daarop ging het kleine troepje met Bermann aan het hoofd, het steile voetpad van de rots kloof af. Het onweder maakte de lucht nog donkerder, zoodat het bijna volkomen nacht was. De orkaan, die zijn toppunt bereikt bad, maakte het bijna onmogelijk voort te gaan daartusschen kliefden onafgebroken bliksem stralen de lucht en het gekraak des donders werd in duizendvoudige echo's tusschen de rotswanden herhaald. Weldra kwamen zij aan eene plaats, waar de rotskloof zoo nauw werd, dat er nauwelijks plaats genoeg was voor een eng voetpad, naast hetwelk de gezwollen Giesz- bach met een donderend geraas in de diepte neerstortte. Hier waren verbazend groote rots klompen opeengehoopt, in den loop der eeuwen van de hooge bergwanden losgerukt, en daar tusschen eene doodsche wildernis van kale, die geheel geljjk en gelijkvormig aan el kander zijn, Zoolang er dan ook menschen op de wereld zullen wonen, zoolang zal er stan- denverschil zjjn op te merken. Dit is geen onrechtvaardigheid, maar de wil van den Schepper, die het aldns heeft be schikt, en waartegen alle manschelijke krachten te vergeefs in verzet zouden komen. Wie omverwerping van het bestaande wil, behoort daarom niet tot de vrienden van den werkman. Hjj wenscht geheel eenvoudig van de verwarring gebruik te makea om voor zich zelf voordeel te be halen ten koste van anderen. Noemt men dit nu liefde voor den werkman, wg weten er geen betere naam dan dien van het. grohta egoïsme aan te geren. Wil men werkeljjk den minderen man van dienst zjjD, men wgze hem niet op hetgeen hem in stoffelijk opzicht ontbreekt. Ten slotte vormt dit toch niet het hoogste geluk. Maar men houde den werkman voor oogen, welke verplichtingen hjj tegen over de maatschajppjj en tegenover zich zelf heeft te vervullen. Indien deze plichten trouw worden nagekomen, dan kan het niet anders, of daardoor wordt het geluk van den werkman bevorderd. Helaas, is heden ten dage bjj vele werk lieden het gevoel voor ban verplichtingen verstompt, en zjja alle hoogere beginselen bij niet weinigen geheel verdwenen. Als dit zoo zon moeten voortgaaD, zonden wg er aan wanhopen, dat ooit geluk ea tevre denheid in de werkmansgezinnen terug keerden. Maar de overtniging, dat de kracht van den godsdienst voort werkt,ook ondanks den tegenstanden godloochenaars en orn- wentelmgsgezinden, geeft ons goede hoop voorde toekomsten doetous verwachten,dat er nog eenmaal een tij Iperk zal aanbreken, waarin van geen sociale quaestie meer sprake zal wezen en waarin ook de hand werksman, geleid door het gevoel voor zgne verplichtingen, zich gelukkig zal rekenen mele te werken aa i het heil van de geheele samenleving. Om tot dit schoone doel te geraken, kunnen redevoeringen als die van den heer Verhaegen uit Gent dienen, want daardoor wordt de soms weinig na- denke handswerkman gewaarschuwd voor noodlottige afdwalingen van den goeden weg. Noemden wjj dan ook in den aanvang zjjn waarschuwend woord zoo schoon, wjj deden dit vooral,'omdat het zoo juist aan gaf, in welk opzicht de ware en de val sche vriepden van den werkman van el kander verschillen. Iq den tegenwoordigen tjjl kau niet genoeg worden gedacht aan het bekende spreekwoord: Un homrne averti en vaut deux. Ea tot zulk eene waarschuwing achten wjj een ieder verplicht, die op de eene of andere wgze invloed op den werk man kan uitoefenen. Italië. Z<er in het oog loopend, vleit keizer Wilhelm Italië. Nu heelt hij aan konin gin Ma r ga ret ha, de gemaliu vau koning Umberto, de vrouw,waarvan wij onlangs opeengehoopte boomstammen, struiken en keien. Yoor zij het smalle voetpad genaderd waren, dat over de beek liep, beval Bermann den overigen achter te blijven, waarop hij den Graaf eenige schreden zijdelings af naar den voet van een overhangenden rots voerde. Hier zat eene vrouwelijke gestalte, doornat van den regen en bevende van koude, in een hoek, ineengehurkt en hield een kind in hare armen. Het was Adèle I Nauwelijks had zij beide mannen gezien, of zij stiet een verschrik kelijke angstkreet uit, drukte het kind vast aan hare borst en bevond zich met eenen sprong buiten hun bereik. Met loshangende haren vluchtte de krankzinnige in razenden spoed langs het smalle voetpad voort. Een tweede kreet, die door merg en been drong, deed zich boven het rollen van den don der hoorm. Anna had haar kind herkend I Gelijk eene woedende hyena vloog zij de onbekende roof ster van haar kind na, aan de andere zijde der beek tusschen de rotsblokken verdwenen. Maar de beangste moeder had het spoor van haar kind niet verlorenZij volgde haar op den voet, en, aan eene wilde troep honden gelijk, volgden haar de overigen op korten afstand. Noch de doornstruiken, noch de scherpe kanten der steenen waren eenig beletsel, en nauwelijks den grond aanrakende, vloog dc waanzinnige met baren kostbaren buit voort, den weg in naar het kasteel. Intusschen was het onweder voorbijgetrok ken, en dof deed de donder zich nog slechts nu en dan op een afstand hooren en flikke- eeno korte levensschots hebben gegeven, eene cantate gezonden, door hem zelf ge dicht en getoonzet, en waarin hg in den sty 1 der oud8 minnezangers de persoonljjke en geesteljjke deugden der Koningin huldigt. De Keizer van Duitschland kjjkt zeker door een anderen bril dan onze bericht gever uit Rome, die van nabjj de zaakjes in de stad der zeven henvelen en den gang van zaken aan het Italiaausche Hof gadeslaat. Daitscblands Keizer mag zeggen wat hjj wil, de geestelijke deugden eener vrouw te huldigen, die Dooit ontbreekt bg god- delooze Conferentiëa over materialisme in alle vormen, gegeven door godloochenaars en afvallige monniken en die tegenwoordig blijft bjj uiterst gemeene tooneelvoorstel lingen, waarvan de donna L i n a (eem vrouw van C r i 8 p i) en jodinnen zich verwijderden voor haar fatsoen, terwjjl zjj bovendien haar portret heeft durven schen- ben aan den dichter, die een lofdicht heeft vervaardigd op den Satan, zie dan zjjn ons de huldebetuigingen op geestelijke deugden, door wie dan ook, aan zoo iemand gebracht, bg a! den eerbied, dien wij heb ben voor hooggeplaatste personec, wel wat te kras. Wjj mogen wel vragen wat zjjn gees telijke deugden Ea dan zien wjj te Rome de heerljjke figuur van Z. H. Leo XIII, als een ge vangene in het Vaticaao. Alles heeft meu Hem ontnomen en Hjj wordt bespot en verguisd, door een goddeloos gepeupel, terwjjl een koning Umberto door de overweldigers der eeuwige stad is neerge zet in het Quirinaal, zonder dat ook maar ééa machtige Vorst van Europa zijn stem doet boorsn, om gepleegd onrecht te her steller). Over het schandaal, wat te Rome wordt bestendigd, door wie dan ook, valt niet te zvjjgen, zoolang de rechten van den Paus er worden vertreden. Eenige bladen, waaronder de Parijsche Jemps hebben het druk met eene verzoe ning tusschen den Italiaansehen premier Cr is pi en het Vaticaao. In welken zin zou zoo'n verzoening tot stand moet komen Luisteren wj|, hoe C ris pi er overdenkt: «Zjj bestaat hierin zegt hg, dat wjj Z. H da Paus en de Italiaanscbe regeeriog als goede naburen leveD, zonder in eenige plagerjj te vervallen.. Wie in de wereld heeft ooit eene bespot- teljjker gedachte vernomen, dan in het brein van den heer Cr is pi ii gevaren. Z.H. de Paus en tweehonderd millioen Katholieken zouden in den gepleegden Sta- tenroof berusten, ter wille van een gehui chelde vriendschap der Italiaansche re geering 't Is meer dan be9potteljjk. De overledene Professor Helmholtz is op het kerkhof te Charlottenbnrg aller- plechtigst ter aarde besteld. Vorsten der wetenschap, de hoogwaardigheidsbe kleders nit de politieke en militaire wereld woonden den treurigen gang naar het kerkhof bjj. In de presidentskamer van 's Rijks physisch-technisch instituut te Berljjn, waar da CLerladene gewerkt heeft, stond rende bliksemstralen, waaraan men den on- bepaalclen omtrek der vluchtende had kunnen herkennen, werden al minder en minder. Als door furiën voortgezweept, holde de waanzinnige door de poort van het kasteel, welke men bij het vertrek in der haast had opengelaten, en slechts op korten afstand achter haar volgde (1e moeder van het geroofde kind. Nog weinige schreden slechts en Anna had de krankzinnige bereikt, die nauwelijks meer op de beenen kon blijven staan, tengevolge der hevige inspanning. Daar wierp de waan zinnige plotseling de zwai'e poort met een don derend geraas in het slot en allen waren bui ten gesloten. De arme moeder zag zich op eens van haar kind gescheiden. Zij beproefde het de groote poort met de inspanning van al hare krach ten te openen, doch te vergeefs! Toen liep lij langs den ringmuur, om een punt te vin den, waar deze over te klimmen was. //Mijn kind Geef mij mijn kind I" schreeuwde de vertwijfelende vrouw, terwijl zij hare han den wrong en weeklaagde, dat zjj een steenen hart zou vermurwd hebben. Jozef was intusschen door den Graaf van alles onderricht cn vernam met toenemende verbazing alles wat hij hiertoe niet eens had kunnen vermoeden. Hij was door do zoo plot selinge verschijning eener vreemde vrouw; die op zulk eene avontuurlijke wijze zijn kind ge stolen had, zoowel als door de ongewone bij omstandigheden zoo opgewonden en verbijsterd, dat de Graaf al zijne welsprekendheid noodig had, om hem slechts eenigszins gerust te stel de ljjkbaar, onder een baldakjju van erica en dennen- en eikengroen, waarbjj eene reusachtige versiering van laurier, palmen en myrthen, de kamer als in eene serre deed herscheppen. Een prachtige palruentak, die over het geheele deksel der kist lag, was de gave des Keizers. Daarnaast kransen van de familie en van de beide Keizerinnen Meer dan vierhouderd bloemstnkkeo, sa menstellingen van lauriertakken enz. waren maar steeds tot aan het begin van de begrafenisplechtigheid aangebracht.En daarbjj waren nog ongeveer honderd kran sen gezonden, zoo van de Burgemeesters van Berljjn, van Potsdam, Charlottenburg Heidelberg enz. Langs den weg, dien de stoet te volgen had, wemelde het van studenten-clubs, academische vereenigingen enz., die met hare vaandels verschenen waren. De lijk wagen was met vier paarden bespannen. Een vorst der wetenschap werd ten grave gebracht. Men kan zich voorbereiden op éen of meer toespraken van prins V o n Bis marck, nu eerstdaags eenige gezelschap pen uit Pozen en West-Pruisen op Var- zin zullen bomeD, om hem te begroeten. De oude hetr is volstrekt niet ingenomen met de toegeeflijkheid der Regeering in da Poolsche politiek. Keizer Wilhelm heeft een fraai ge bonden Franschea Bjjbel edition luxe de Hoffman) geschonken aan de hervormde kerk te Courcelles (Lotharingen), in welke gemeente zijn kasteel Arsville staat. Na tuurlijk had het overhandigen van het Keizerljjk geschenk met groote plechtig heid plaats. Baron Ha m mers tein, pre fect van Lotharingen, burgerlgke- en militaire autoriteiten en een groot aantal andere menschen waren er hij tegen woordig, die moesten hooren, zijner Msjes- teits geneigdheid tot eene verzoenende staatkunde in de overwonnen landen. Wat eene bittere ironie voor de Roomsch Katho lieke bevolking! Een protestantsche bjj bel een symbool te noemeu van ver zoening in Lotharingen. De Figaro komt weer met een nieuwtje voor den dag, waarover in republikeinsche kringen niet een weinig gelachen zal wor den. Sprekende over den Hertog van Orleans, oudste zoon en erfgenaam van de titels van zjjn vader den overleden Graaf van Parjj', deeldt het blad mode, dat hg bg zijn optreden als «pretendent» zgns vaders vertrouwden raadstran, den beken den Graaf d'H a u s s o n v i 11 e, zjj het dan ook in beleefden vorm, zgn afscheid heeft gegeven. Hjj wilde, wordt door de Figaro opgemerkt, zoogoed als keizer Wilhelm, zgn Von Bismarck laten vallen, al was het maar alleen om van zich te doen sprekeD, iets waar van «onze loteling» zooals de Orleanisten hem noemen, lang niet afkeerig is. Da Hertog van Orleans heeft in zgne qualiteit van pretendent na de begrafenis van zgn vader in het Grosvenor-Hótel te Londen eene depntatie van ongeveer dai- zend royalisten onthaal! op eene korte toespraak, aldns eindigend «Ofschoon nog jong, weet ik zeer goed, welke plichten voortaan op mij rusten. Gesteund door mjjne liefde voor Frankrjjk, zal ik al mjjn kracht en energie besteden aan de ver- len. Deze zette hem alles duidelijk uit elkan der, met de verzekering, dat het kind geen leed geschieden zon. Hij kende den toestand zijner ongelukkige vrouwzij zou het kind, dat zij voor haar eigeu kind hield, in elk geval op de zorgvuldigste wijze verplegen, de ouders moesten het haar slechts eenigen tijd laten behouden, dan zou er misschien nog langs dezen weg beterschap in den toestand der zielskranke mogeljjk zijn in het ergste geval kon binnenkort, zoodra de eerste aanval zou uitgewoed hebben, de gelegenheid wor den waargenomen, het kind aan de ouders terug te geven. Jozefs vrouw was echter na tuurlijk niet te bewegen haar kind uit het oog te verliezen, en men besloot daarom, dat zij naast de kamer der krankzinnige zou gaan wonen en zoo mogelijk als kindermeid over haar eigen kind in dienst zou treden. Tot dit plan gaven Jozef en Anna beiden hunne toestemming, die de Graaf door de belofte eener aanzienlijke geldsom nog meer bekrachtigde. Nu kon Anna zich dagelijks en ieder uur met eigen oogen overtuigen, dat de Gravin haar kind met de innigste hartelijkheid be handelde, ofschoon het lang duurde voor deze zich liet overhalen Anna als bonne aan te nemen. Men moest er zich mede tevreden stellen, haar te beluisteren en langzamerhand daardoor aan de tegenwoordigheid van Anna te gewennen, dat deze als dienstbode alles wat de Gravin voor zich en haar kind behoefde in de kamer bracht. Zoo lang zich eene vreemde in hare nabjj-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1894 | | pagina 1