NIEUWE
No 2189
Woensdag 26 September 1894
19de Jaargang.
Socialistisch zaad.
BUITENLAND.
Agnes.
Engeland.
Italië.
Frankrijk.
II14RLEMS(!HE C0IIR4WT.
ABONNEMENTSPBIJS
Per 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BU RB AH: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 30 Gents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en V r d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteu r-U itgever.W. KfiPPERS.
Eén der resoluutste mannen van de
liberale partij, in het B.-lgische arrondisse
ment Charleroi, richtte vóór eenigen tijd
geleden aan een dagblad van die stad
een brief, waaraan wy de volgende regelen
ontleenen.
«Sedert jaren beeft men het socialisti
sche zaad en het anarchistische graan kwis
tig uitgestrooid. Te veel zonderlinge ideeëu
zyn met den tjjd in de onbeschaafde her
senen binnengedrongen. In plaats van te
streven naar de vereeniging der verschil
lende klassen, naar den eeredienst der
broederschap door de gelijkheid van publieke
rechten, door de verheffing der geringen en
kleinen, hebben de zendelingen van het
nienwe evangelie den baat gezaaid, de af
gunst doen ontkiemen zij hebben een be
roep gedaan op de laagste hartstochten. Zy
hebben de verwoestende en ontbiid«nde
leer van het atheïsme gepredikt, waardoor
alles, wat die leer aanraakt, wordt uitge
droogd en gematerialiseerd. In alle toon
aarden beefc men den werkman toegeroe
pen Ni Dieu, ni maitreEu niemand heeft
zich moeite gegeven om de apostelen van
den klassen-oorlog te bestrjjden men beeft
toegelaten, dat zy alle dwaasheden debitee-
ren, welke hnn ik zeg niet in het hoofd
maar op de lippen kwamen. Een aan
merkelijke arbeid van moreele ontaarding
is er ondernomen zonder eenigen tegen
stand te ontmoeten.»
Voorwaar! deze liberaal heeft rondbors
tig gezegd, wat by dacht; en indien alle
liberale heeren in de wereld zóó'oprecht
waren als by, dan zon het er geheel anders
gaan uitzien.
Ja, sedert jaren wordt het socialistische
zaad en het anarchistische graan uitge
strooid. Ja, sedert jaren wordt de ver woee-
tende en ontbindende leer van het athüsme
gepredikt. Ja, sedert jaren is er een arbeid
van moreele ontaarding ondernomen.
Maar wie heeft dit slechte, dit kwaad
aardige zaad uitgestrooid? Wie heeft het
atheïsme gepredikt? Wie heeft dien arbeid
van ontaarding en bederf ondernomen?
Ongelukkigerwijze is het joist de party,
waartoe de scbryver van bovengenoemde
regelen behoort. Inderdaad, de liberale dag
bladen hebben een onberekenbaar kwaad
gesticht, door aan de ziel van het volk
zjjn aloud godsdienstig geloof te ontrokken.
De stichting der zoogenaamde neutrale
scholen heeft ten gevolge gehad: de ver
woesting van den godsdienst by een aan-
zienlyk gedeelte van het volk.
FEUILLETON.
4.)
{Vervolg.)
Neen directeur, zei de Baron,met saamge
trokken wenkbrauwen, van dezen brief weet
noch ik, noch mijn rentmeester, baron Sahlberg
iets af. Jammer, dat hij op het oogenblik niet
hier is. Bij vooruitbetaling der 7000 gulden
geniet uw huis nog 5 percent korting; ik zal
mij zelf toch geen nadeel doen.
De directeur zag met een soort medelijden
den spreker aan. Langzaam sloeg hij het tweede
blad van den brief om.
Is dat uwe handteekening? vroeg hij.
De Baron bekeek opmerkzaam de onder-
teekening en zei aarzelend:
Het is mijne handteekening, maar
En verklaart u, dat deze brief u onbe
kend is.
Mijnheer de directeur! riep de Baron ver
wonderd.
Waarom schrikt gij, heer Baron? Ik twijfel
immers niet aan de waarheid uwer woorden,
zei Siegfried bedaard. Ik vermoedde wel, dat
deze brief zonder uwe voorkennis geschreven is.
Indien de zaken staan zooals ik vermoed, heb
ik de volmacht den brief als niet geschreven
te beschouwen. Doch nu iets anders.
Spreek maar, zei de slotheer verward.
Hij kon met den man, die zoo zelfbewust voor
hem zat, niet goed overweg. Tot nu toe was de
Welnu, het volk is logisch. Iodieu men
het de verwachtingen en de vertroostingen
van het toekomstig leven ontneemt; indien
men het doet gelooven, dat God slechts een
jjdel woord is, dat «de godsdienst slechts
eene uitvinding is van de priesters om hetge-
weton der menschen aan zich dienstbaar te
maken,» dan heeft dat volk ook recht om
te eischfn, deel te hebben aan alle aardsche
genoegens, aan fortuin en eer.
Yan dit recht overtuigd en door geen
enkele angstvalligheid des gewetens meer
teruggehouden, vervalt het volk natuurly-
kerwyze tot socialisme, om één der heetste
partjjgangers te worden van de omver
werping van den tegenwoordig bestaanden
socialen toestand.
Dit is eenvoudig geheel logisch.
Yan den anderen kant hebben de porno-
grapbische liberale dagbladen eveneens een
groot gedeelte van verantwoordelijkheid te
dragen.Ook zjj strooien socialistisch zaad uit.
Zy bederven het volk, boezemen het afkeer
van den arbeid in en stuwen het voort
naar alle buitensporigheden.
Wjj kunnen hier nog byvoegen: vele
schouwburgenen vermakelijkheden,die door
het volk worden bygewoond en bezocht.
Daar leert bet verachten alles, wat schoon,
edel en grootsch ie; daar leert het den gods
dienst veiachteD; daar leert het 't gezag
verachten; daar leert het de goede zeden
verachten. Die publieke plaatsen, niet door
de antoriteiten bewaakt, zaaien dus ook met
kwistige hand socialistisch zaad.
Ten laatste, wat hooren wjj ia de mee
tings en wat lezen wjj in zekere bladen?
Openljjk wordt daar de opstand, de ver
woest n?, de moord verkondigd. Openljjk
wordt daar gepredikt de omverwerping van
het eigen lom en van de wetten. Men be
schuldigt, men prikkelt de begeerlykheid
aan, men bedreigt. Alle deze ophitsingen en
aanstokingen zjjn socialistisch zaad.
Maar men laat spreken, men laat zaaien.
Is het dan nog te verwonderen, dat het
zaad opkomt en vrachten begint voort te
brengen?
De liberale briefschrjjver bedriegt zich
echter, als hjj zegt, dat «niemand zich
moeite beefc gegeven om de apostelen van
den klassen-oorlog te bestrjjdeu.»
En de Kerk dan? Heeft zjj niet alles
gedaan om tegen dien verderfeljjken
stroom in te roeien? Wat heeft de Ka
tholieke pers al niet reeds gedaan en wat
doet zjj nóg om te strjjden, ja op leven en
dood, voor het recht, voor het goede, voor
den vrede, voor de rechtvaardigheid, voor
de sociale broederschap.
adellijke grondbezitter gewoon geweest, dat men
hem, den voornamen heer, aandachtig toehoorde
en hij was heelemaal verbluft, dat Siegfried,
die geestelijk hooger stond dan bij, zijne aandacht
vorderde.
Hier, heer Baron, ging Kolf Siegfried voort
terwijl hjj een ander papier voor den dag baalde,
hier heb ik de volmacht om 3000 dennen te
koopen. Wil u hiervan inzage nemen?
De Baron wierp een vluchtigen blik op het
papier en reikte het den directeur weer aan.
Deze volmacht is onbepaald, zei hjj.
Dat is zoo, heer Baron, doch hier heb
ik ook nog eene volmacht van den bankier
Schroder uit de hoofdstad.
Baron Rotheim luisterde.
En waartoe dient deze? vroeg hij ernstig.
De chef van het huis Theodoor Schroder
is de stiefbroeder van mijn patroon den heer
Sonndorf.
De heer Schroder had voor eenigen tijd zaken
met zijn stiefbroeder en was juist op het kan
toor, toen deze brief met verzoek van vooraf
betaling aankwam. De heer Sonndorf vertelde
zijn stiefbroeder, dat wij op het punt stonden
eene groote partij hout van u te koopen. Schro
der was over den inhoud van den brief zeer
verbaasd, wijl dit verzoek vergeef het mij
mijnheer Baron, vermoeden deed, dat uw
vermogen in bedenkelijken toestand was te meer
daar hij eene hypotheek van 175C00 gul
den op de goederen Eernow en Ober-Rotheim
heeft.
En indien het eene dubbele som was, viel
de Baron den directeur misnoegd in de rede,
En toch het kwaad heeft diepe wortelen
geschoten, te veel misdaden pleegt men in
hoogere kringen en op alle gebied, dan dat
de straf niet genaderd zou zjja. De ontkie
ming van het socialistisch zaad is en wordt
niet belet, welig laat men het opgroeien,
want de revolutionnaire massa, hoe talrjjk
en geweldig ze ook is, denkt men door de
gewapende macht te kunnen beteugelen.
Doof voor de stem van den godsdienst,
dringt hst ongeloof door in de paleizen
der hoogste klasse en in de stalp der ar
men, terwjjl door de gouvernementen Let
kwade beginsel gehuldigd wordt en deze,
wel verre van het schuim der bevolking
terug te dryven, dit ter hulpe roepen om
hunne onrechtvaardigheden te voltooien.
Zonder de godsdienst en de aanhondende
en standvastige pogingen der pers, die den
godsdienst verdedigt en als het hoogste
goed beschouwt, wat de mensch hier op
aarde berit hiervan kunnen wjj zeker
zjjn zou reeds een aaozienljjk gedeelte
van Europa in een volslagen anarchis-
tiscben toestand verkeeren.
De Engelschen hebben in onze dagen
hoe langer hoe meer besef van ware vrjj-
beid. Ia Londen, de hoofdstad van het
Auglicanisme, waar men voor jaren het:
«No popery, Weg met den Pans, d. i. met
de katholieken, hoorde, is dezer dagen eene
katholieke processie door de straten getrok
ken. Zy bestond uit 3000 leden der Broe
derschap van O.L. Vrouw van Bevryding,
die pas drie jaar bestaat, en reeds ouge-
reer 60,000 leden telt. Onderweg werden
kerkliederen en de litanie van O. L. Vrouw
gezongen. Op weg werd zjj vergezeld door
de politie, die echter bleek niet noodig te
zjjn, want de 10000 protestanten, die het
voor hen ongewone schouwspel aanstaarden,
veroorloofden zich geene oneerbiedigheid.
Velen ontblootten zelfs het hoofd en kniel
den neder in navolging van de katholieke
toeschouwers. Anglicanen die by zulk
eene overgroote meerderheid, de uitingen
van godsdienst, welke niet de hunne is,
eerbiedigen, toonen een waar begrip van
vryheid te hebbeo, waaraan men in andere
landen, waar men roept: vrjjheid, geljjkheid
en meer, zich kan spiegelen.
Nabjj Tempio op Sardinië, beeft eene
terwijl bij zijne sigaar midden in de kamer
wierp, dan was hij nog zeker van zjjn geld.
Overigen, vind ik het vreemd van den heer
Schroder, met vreemden de aangelegenheden van
anderen te bespreken. Indien men met een fat-
.oenlijk huis zaken doet, rekent men op ver
trouwen.
De heer Sonndorf is voor zijn broer geen
vreemde, hervatte Rolf Siegfried bedaard en als
technische directeur ben ik in al hunne zaken
ingewijd. Ik weet trouwens ook geheimen te
bewaren. Veroorloof mij, dat ik voortga. Daar
de interesten der twee laatste kwartalen der
som slechts half betaald werden, was dit voor
den heerSchröder eene reden meer tot bezorgdheid
Maar droom ik dan! riep de Baron op
springend. U vertelt mij sprookjes, mijnheer! De
interesten zijn steeds tot den laatsten cent be
taald geworden. Ik zal u het grootboek toonen,
waarin die posten zeker geboekt zijn.
U heeft die posten zelf niet geboekt, heer
Baron. Voorloopig is het ook niet noodig, de
boeken in te zien, eer ik u alles verteld heb,
meende Siegfried. De Baron had echter reeds
gebeld en een bediende verscheen, die bevel
kreeg bet grootboek te halen.
Wat heeft u nog meer te zeggen? vroeg
de Baron bijna ruw, toen de knecht weg was.
De heer Schroder laat u door mij vragen
wanneer u denkt de achterstallige interesten
ad 7000 gulden af te lossen. In de twee laatste
kwartalen heeft uw rentmeester Sahlberg voor
de ontbrekende interest staatsschuld in pand ge
geven. De papieren dragen de nummer» 26501 en
56508.
bende roovers eene villa aangevallen en ge
plunderd.
De eigenaar waa afwezig, hetgeen den roo
vers bekend was, zjj verschaften zich toe
gang, trots den tegenstand door de bedien
den geboden, van wie er een gedood werd.
Nadat de roovers alle kostbaarheden had
den ingepakt, verdwenen zjj met hnn buit.
Alle pogingen om ben op te sporen zjjn
tot beden vruchteloos gebleken.
Twee adellijke peisonen te Florence,
Giovanni en Raffaello, afstamme
lingen van Pietxo dei Gnelfi, heb
ben den Duitschen Keizer als koning van
Pruisen een zonderling geschrift doen toe
komen. Zjj hebben hem beteekend, dat zjj
hunne rechten op het, historische Welfen-
fonds (het in beslag genomen vermogen
van wijlen den koning van Hannover) in
al hnnne volheid tegenover hem denken te
handhaven.
Z. H. L e o XIII heeft van den Her
tog van Orleans een eerbiedig schryven
ontvangen, waarin deze Z. H. den dood
zjjns valers, den graaf van Parjjs, meldt.
Leo XIII heeft op die kennisgeving in
een langen en hartelyken brief geantwoord.
Charles Rouvier, voorheen jour
nalist, is benoemd tot gezant te Stokholm,
vanwaar hjj wellicht spoedig tot een hoo-
geren post zal worden geroepen, want hjj
staat onder de Fransche diplomaten goed
aangeschreven. Hjj is de vierde oud-journa
list, die de Fransche republiek aan de Ho
ven zal vertegenwoordigen. Tot dasver ge
schiedt dit reeds door den heer Herbette,
te Berljjn, den heer Camille Barrère
te Bern, en den hear Da Contonly,
te München.
Op deze heeren is toepasselyk het woord
van Thiers: «Da pers leidt tot alles, tot
de hoogste betrekkingen.
Emile Zola's jongste roman Lour-
des is op den Index geplaatst.
Een behendige truc werd dezer dagen
uitgevoerd op een der stoombooteo, die den
geregelden dienst verrichten tusschen Do
ver en Calais. De boot is in volle zee,
eensklaps krjjgt eene damenatuurlijk eene
mooie, jonge dame een heftige aanval
van zeeziekte. Vervolgens wordt zjj aange
sproken door een net, bejaard heer:
«Is u ongesteld, mevrouw? Geloof my,
dat is niets, neem slechts een pastille.»
Hjj houdt haar een doosje voor, de zee
zieke neemt een pastille en, o! wonder, «y
gevoelt zich eensklaps zóó wel, dat zjj met
smaak een biefstuk met aardappelen nnt-
De Baron «treek met zijne hand langs het
voorhoofd, De interest is steeds in baar
geld betaald, zei hjj eindelijk, wat u met deze
staatsschuld bedoelt, begrijp ik niet. Mijne doch
ter heeft twintig schuldbrieven van den staat,
die daar in de brandkast liggen, vanwelke ik
alleen de sleutel heb.
Wil u zich niet eens overtuigen of deze
papieren nog aanwezig zijn, heer Baron? zei
Siegfried en legde zijne hand. op het grootboek,
dat op tafel lag.
Neen, mijnheer de directeur, dat zal ik
niet doen, hernam de Ba ron en richtte zich
trotsch op. Dat ware eene daad van wantrouwen
jegens mijn rentmeester Sahlberg, dat strijd
tegen mijn karakter. Baron Sahlberg is de ver
loofde mijner eenige dochter en dit kan u be
wijzen, hoezeer ik den man hoogacht. Veroorloof
mij daarom het gesprek te staken, waarvan ik
de strekking niet begrjjp. De heer Sahlberg zal
u bescheid geven, binnen twee uur is hjj terug.
Terwijl hij sprak had de Baron vermeden
den directeur aan te zien, die zjjn blik op hem
gevestigd hield. De slotheer voelde, dat hij te
gen dien helderen blik niet bestand was. Hjj
knikte met het hoofd, ten teeken dat Siegfried
kon gaan.
De directeur was opgestaan en het voorhoofd,
dat een dreigende plooi had aangenomen, toen de
Baron van wantrouwen sprak, was weer ernstig
als te voren.
Wordt vervolgd.)
