NIEUWE
m, 2m
Vrijdag 18 Jaimarl 1895
20stt j&*rgai|.
Verzekering van den
werkman*
BU1TESLASfl.
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,08
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBEAü: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels
Elke regel meer
50 Cents
7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag
es V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPETtS.
De quaestie van werkmans-verzekeria-
gen is één van die qnaesties, welke tegen
woordig het levendigst worden behandeld
op sociaal gebied, en niet zonder reden,
het geldt de waarborging van het be-
tegen de mogelgke
jgeluk. Deze stofte te
behandelen tot in bloinste b -cdor
heden, vordert eene uitgebreide studie; en
daarom zallen wjj hier enkel ons bepalen
tot de voornaamste begrippen, welke den
lezer den slentel der oplossing zullen ge
ven. Daarenboven, het is eene zeer door
nige quaestie het is zeer moeilijk om hier
het jniste midden te honden tnsschen het
socialisme, hetwelk van den Staat den alge-
meenen opzichter maakt, en tusschen het
staathuishoudkundige liberalisme, hetwelk
aan het gezag alle recht van inmenging
ontzegt. Wjj stellen ons dus volstrekt niet
voor, om op professoralen toor moeielijk-
heden te beslissen, die de meest uitstekende
geesten verdeeleD.
Da werkmans-verzekeringen worden ver
deeld in drie hoofdsoorten tegen ongeval
len, tegen ziekte, tegen ouderdom.
Óm bij benadering het initiatief der
openbare machten binnen de jniste gren
zen ta omschreven, is het steeds van be
lang zich de algemeene beginselen te her
inneren, welke ons moeten geleiden, telkens,
als het geldt da oplossing van eene qnaestie
van bevoegdheid. De Staat nu meet tus-
schenbeide treden, lo. om onrecht te
verhinderen of te herstellen2o. om de
algemeene belangen der maatschappij te
verzorgen.
Van den anderen kant mogen wjj niet
vergeten, dat krachtens hat beginsel van
solidariteit alle bjjzondere belangen een
zsker verband hetzij innig of meer ver
wijderd met het algemeen belang heb
ben. Wij moeten dus wel degeljjk onder
scheid maken tusschen de stoffen, die een
niddettijken invloed uitoefenen op het
welzjjn van de maatschappij, en tusicben
die, welke slechts meer verwijderd in betrek
king staan met het welzjjn der maatschappij.
Men streeft er tegenwoordig naar om de
meening algemeen ingang te doen vinden,
dat de Staat aan de patroons de verplich
ting kan opleggen om de werklieden te
verzekeren tegen ongevallenten minste wan
neer er van den kant der werklieden geen
hoogst schuldige onachtzaamheid bestaat.
De billijkheid vordert, dat ieder de schade
FEUILLETON.
Ontmaskerd.
vergoedt, welke hjj veroorzaakt heeft.
Welnu, het gebeurde ongeval is veroor
zaakt door de industrie. Das, de industrie
moet het ongeval herstellen,
Hier geldt het een beginsel van rechtvaar
digheid en bijgevolg is de Staat in hare rol.
Men fean de tegenwerping maken, dat
de werkman bij het betreden der fabriek
of werkplaats vrjjwillig Ue gevaren, welke
hij daar kan beloopen,aan neemt omdat die
gevaren hem bekend zij a en dat hjj
bijgevolg niets van den patroon vorderen kan.
Da voorstanders van da verplichte ver-
zr *ir>g tegen ongevallen antwoorden
en ons bedunkens, terecht, dat de werk
man niet vrjj is om de fabriek binnen te
treden of zich daaruit versvjjderd te hou
den, omdat in de meeate gevallen dat het
eenige hulpmiddel is voor hem om het
brood, voor zich en zjjn gezin noodzakelijk,
te verdienen.
Man kan ook tegenwerpen, dat de Staat
er zich baiten moet honden, omdat de
werkman, op het oogenblik dat hjj eene
overeenkomst aaDgaat, zelf voor zjjne be
langen kan zorgen en de voorwaarden
bepalen, welke de industrie, ingeval van
ongevallen, gehouden is te vervullen.
Deze tegenwerping komt ons niet be
slissend voor. Voor den patroon, die het
alvermogend kapitaal vertegenwoordigt, is
de werkman, die aan zich zehen overge
laten is en die de kracht mist, welke wel
eer het vereenigings-ieven gaf, te zwak
om zijne rechten te doen gslden en zjjna
voorstellen te doen.
Indien de patroon weigert de gestelde
voorwaarden aan te nemen, dan is de
werkmap, door den honger genoodzaakt,
verplicht zich te onderwerpen. Het geldt
hier alzoo de verdediging van den zwakke
t.3g9n den sterke in zjjne rechtmatige
eischen, en het gezag moet zich ten dienste
stellen van den werkman, om in zjjne
ongenoegzaamheid te voorzien.
Kan de Staat de verzekering tegen ziekte
en ouderdom verplichtend maken
Ofschoon de tegenovergestelde meeoing
tallooze aanhangers telt, vooral in Duitsch-
land, kannen wij toch moeilijk aaonemen
dat hier van eene verplichting van het
kapitaal sprake kan zjjn. Oud-worden is
het gevolg der nataur-wetten. Er kan eene
ziekte ons overvallen,zonder dat de industrie
daartoe iets heeft bjjgedragen. Zou het dus
geen onrechtvaardigheid zjjn te eischen, dat
de patroon schadeloosstelling verleene voor
eene natnnrljjke verzwakking, waarvoor hjj
niet de minste verantwoording draagt
Kan de Staat den werkman niet ver
haar zoon pas het gymnasium verlaten had, haal
den een dikke streep door haar rekening.
plichten om zich zeiven te verzekeren
Daar zjjn er, die deze meeniug bevestigend
zijn toegedaan. Ingeval van ziekte of
ouderdom, zeggen zjj, valt de niet-verze-
kerde werkman ten laste van de openbare
maatschappij. Deze heeft dus het recht om
zich te verdedigen tegen de onbehoedzaam
heid van hare ledematen. Want op een
oogenblik zou zjj kunnen verpletterd wor
den onder het gewicht van hnlp en onder
stand, welke zjj zou moeten verleenen. Zie
daar het zoogenaamde alge meen belang.
Het argument i9 verleidelijk en in theorie
ontbreekt de dege'jjkheid nietmaar in de
praktjjk stoot men op de onmogeljjkheid.
Wilde het argument werkeljjke waarde heb
ben, dan moest de Staat van heden af
kannen weten, welke de werklieden zjjn
die door de maatschappij moeten worden
onderhouden. Want alleen hen zou de Staat
hel recht hebben ta verplichten zich te
verzekeren. Eeu aanzienljjk getal werk
lieden worden in ziekte of ouderdom onder
houden door hunne familie. Wat hen be
treft, is het argument dus valsch en is de
Staat ontwapend. Vervolgens zou de Staat
moeten weten, welke werklieden de midde
len bezitten om de verzekerings-prg3 te
betalen. Want niemand is tot het onmo
gelijke verplicht.
Om te begrijpen, tegen welke onmoge-
ljjkbeden men kan stuiten, is het genoeg
om de quaestie van eene andere zjjde te
bezien. De prijs, welken de werkman be
taalt, is tea slotte eene besparing, welke
hjj op zjja werkman moet maken in het
gezicht op toekomstige kwade tijden. Welnu,
hoe kau die besparing als verplichtend
worden ingevoerd Ziedaar de klip van
het systeem ea zjjue praktische veroor
deeling.
De maatschappij kan zich zeker verde
digen tegen de onbehoedzaamheid van hare
ledematen. Zjj bezit daartoe het recht en
den plicht, maar langs zjjdelingschen weg.
Ia het vereenigingsleven kan de werkman
de hulpmiddelen putten, waaraan hij in
geval van ouderdom en ziekten behoefte
heeft. Er bestaat dus voor den Staat eene
bepaalde verplichting om invloed uit te
oefenen op de herstelling van het verae-
nigings-leven onder de werkende klassen.
Van welken kant wjj het staathuishoud
kundig vraagstuk ook bezien, wjj worden
immer teruggevoerd tot de leer .van Paus
Leo XIII, die zegt dat zonder de oprich
ting van corporaties (gilden) of vakgenoot-
schappen de sociale quaestie onopgelost
bljjven zal.
Duitschland.
Bjj het bezoek van den rijkskanselier
Von Hohenlohe aan prins Von
Bismarck op Friedrichsruhe, hebben de
beide heeren eene sledevaart gemaakt. Von
Hohenlohe had met een berenmuts van
zjjn gastheer op, waarin zjjn hoofd bjjna
geheel verdween.
Tot de avond-partjj die de Rijkskan
selier Von Hohenlohe aan de leden
van den Rjjksdag heeft gegeven, waren
niet genoodigd de sociaal-democraten en
en anti-semieteD. Deze heeren weten dus
hoe zjj zich tegenover den Kanselier te
houden hebben.
Twaalf der vroegere leerlingen van
de pyrotechnische school te Berljjn zijn
naar de citadel van Spandau overgebracht
om daar hunne gevangenisstraffen te onder
gaan. Welke straf zjj eigenljjk gekregen
hebben, is nog altjjd niet bekend. Men zegt
dat het zwaarste vonnis 10 jaar vesting
straf is. Van de veroordeelden hadden elf
hunne onderofficierstressen verloren en schjj-
nen dus gedegradeerd te zjjo. De twaalfde
had de tressen behouden.
Da troonrede door keizer Wilhelm,
als koning van Pruisen in den Landdag
uitgesproken, heeft geene verrassingen ge
bracht. Niets oienws was gelegen in de
aangeheven klaagtonen over den slechten
toestand van den landbouw, in een land
waar alles moet wijken voor militair ver
toon. Ironisch zegt de Vossische Zeitung
o/er de troonrede, dat het geheale Prui
sische deficit door conversie der Pruisische
4 pets. consols in 3 pets. op eenmaat uit
den weg geruimd zou kunnen worden. Dit
had men vergeten in de troonrede te zeg
gen verklaart het blad hoewel de con
versie bp den tegenwoordigon stand der
koers zonder twjjfel een vraag des tjjds is.
In Daitschland is heden weer eene
zeer gewichtige zaak aan de orde. Het
hernieuwde Csntrumsvoorstel tot intrekking
der Jezuïeten wet zal in den Rgksdag be
handeld worden. De uitslag is na de stem
ming van het vorig jaar niet twijfelachtig
meer als de Katholieke Afgevaardigden
maar voet bij stuk houden om bet onrecht
hersteld te willen zien, dat de trouwste
zouen van Daitschland is aangedaan.
Amerika.
Onge/eer 8000 koetsiers en voerlieden
hebben te Brooklija het werk gestaakt. Da
werkstakers plegen geweld en komen bjj
(Wordt vervolgd.)
C0DR1IT
ABONNEMENTSPBIJS
PBIJS DEB ADVERTENTIE».
AGITE MA NON AGITATE.
14.)
Vervolg.)
vader der jonge vrouw, de ambtsraad Troll-
hart, was vroeger eigenaar van een groot ridder
goed en pachter van uitgestrekte koninklijke
domeinen, die onmiddellijk aan de gronden van
de pannenfabriek grensden. Als een der aanzien
lijkste heeren van het district had hij met de
adellijke landsheeren en de officieren van het gar
nizoen der naburige stad op gelijken voet ver
keerd en was door een breede klove gescheiden
van de eigenaars der in bloei toenemende pan-
nenfabrieken. Des te meer bad mevrouw Itechling
getracht, die klove te overbruggen en toegang te
verkrijgen in de kringen, waar de familie Troll-
hart in verkeerde. Yoor baar eigen persoon ge
lukte baar dit niet, maar ze was reeds gelukkig
en trotsch, dat baar zoon bij den ambtsraad //kind
in huis// was, zoo als ze zich uitdrukte. Tusschen
den blonden knaap en de destijds zwartlokkige
Agnes was eene kinderlijke vriendschap ontstaan,
zooals men wel meer buiten opmerkt tusschen
kinderen van zeer verschillenden stand. De be
daarde knaap en bet beweeglijke meisje trokken
elkaar aan en daarbij boog hij gewillig den nek
onder het juk, dat zij hem oplegde.
Mevrouw Rechling verheugde zich niet zelden
in de gedachte, dat die twee een paar zouden
worden, doch Agnes' verloving en huwelijk, toen
De jaren kwamen, dat Agnes zich uit de wereld
terugtrok en de speelgenooten elkaar geheel uit
het oog verloren, doch te Berlijn hadden zij elkaar
weer aangetroffen.
Mevrouw Yon Beeren ontving meermalen be
zoek van Koenraad Itechling, in zijn nabijheid
was bet haar, of zij de frissche lucht van haar
landelijke geboorteplaats weer inademde. Zij stel
de in hem een onbeperkt vertrouwen en evenals
vroeger was hij weder de gewillige dienaar van
al haar luimen. Om zijnentwille nam zij zijn moe
der op den koop toe, dat wil zeggen zij bracht
baar soms een bezoek en noodigde haar bij zich
als zij zeker was geen bezoek van anderen
te zullen krijgen.Zoodoende begon mevrouw Rech
ling weer te hopen. Al was haren zoon vroeger
de schoone, rijke en voorname "es Trollhart
ontgaan, nu kon hem de niet minder boone,
nog veel rijkere en voornamere Agnes Yon Beeren
ten deel vallen.
Misschien zou die droom ook werkelijkheid
zijn geworden, als de komst van Yaléntine Zier
in het huis van Mevrouw Rechling den toestand
niet geheel had veranderd. Koenraad, die tot dus
ver tegenover het vrouwelijk geslacht vrij wel on
gevoelig was geweest, werd bij den eersten aanblik
door Valentine geboeid. Agnes, die zeer goed in
het hart van den vriend barer jeugd kon lezen,
wist eerder dan bij zelf, hoe het met zijn hart ge
steld was en ontlokte hem weldra de bekentenis
zijner liefde, die zij volkomen goed geplaatst
achtte. Zij dweepte met Valentine en verkeerde
daarom druk met mevrouw Rechling, wat deze
dame eebter overeenkomstig baar eigen wenschen
uitlegde. Toen haar de oogen. opengingen, was
zij tegen Valentine juist bet meest verbitterd,
wegens de vernietiging van al baar schoone plan
nen, op wier vervulling zij zeker rekende.
Yan haren kant bad Valentine de voorkomend
heid van mevrouw Von Beeren met koelheid be-
antwoord.Haar trots gebood haar de grootste terug
houding tegenover de rijke dame, wier gelijke zij
zich toch gevoelde, en een zeker wantrouwen be
treffende baar gevoelens voor Koenraad was zeer
natuurlijk bij den diepen hartstocht, dien zij on
der een kalm uiterlijk verborg.
Zeg mij nu eerst eens, wat er waar is van
al bet gezwets, dat hier in de courant staat zeide
Agnes en wierp met een heftige beweging de cou
rant op tafel, die zij had meegebracht.
Koenraad verroerde zich niet. Ik heb van
daag geen courant gelezen, ik wil ook niet, maar
het zal alles wel zoo zijn, als bet daarin staat.
Oho, dat geloof ik niet, antwoordde Agnes.
Uwe arme moeder is dood, daar valt niet aan te
twijfelen maar moet zij daarom aan vergift gestor
ven zijn Het komt toch wel meer voor, dat schijn
baar gezonde menscben door een plotselingen
dood overvallen worden.
Zij is aan vergift gestorven, de lijkschou
wing laat daaromtrent geen twijfel, antwoordde
Koenraad op doffen toon.
Maar boe komt men dan op de waanzinnige
gedachte dat Valentine uw moeder het vergift
moet kebbeu toegediend.
In baar stervensuur heeft mijn moeder zelf
haar beschuldigd.
Maar dat is verschrikkelijk 1 riep Agnes
uit. Zou zij zoo'n vreeselijke vergissing begaan
kunnen hebben
Niet bij vergissing, met voorbedachten rade!
sprak Koenraad als in een droom. Agnes schudde
bem bij den arm.
Maar wat praat ge toch Zou Valentine uw
moeder hier opzettelijk vergift gegeven hebben
Niet hier, maar in de woning van baar vader
te Wilmersdorf. Ach ja, u weet nog niet, dat zij
bier niet meer in huis was.
Neen, volstrekt niet 1 Verscheidene dagen
had ik niets van u allen gehoord, omdat ik druk
bezig was met mijne toebereidselen voor een reis
naar Italië waarbeen ik Valentine gaarne meege
nomen bad.
Ik wensebte, dat zij met u was meegegaan
en dat ge u beiden aan gindsche zijde der Alpen
bevondt, zuchtte Koenraad en vertelde toen wat
tusschen zijn moeder en Valentine, later tusschen
bem en de beide vrouwen was voorgevallen.
Agnes sprong op. En moet ik dat nu eerst
vernemen riep zij misnoegd. Waarom zijt gij niet
bij mij gekomen Waarom beeft Valentine mij
niets van al bet gebeurde laten weten?
Neem me niet kwalijk, Agnes, verzocht
Koenraad terwijl hij baar weer op den stoel trok,
ik kon u niet inwijden in den strijd tusschen
mij en mijne moeder, ik kon nietik kon niet
Hij legde de hand voor de oogen; het was
aandoenlijk te zien, hoe diep beschaamd hij was.
Agues begreep hem, hij had gevreesd haar ge
tuige te doen zijn van de ruwe, gemeene uitval
len zijner moeder, waaronder zijn lijn gevoel zoo
zwaar leed.
