No. 2240. Zondag 27 Januari 1895. 20ste Jaargang I De School en de Onderwijzer. agite ma non agitate. i; u I T ti L K ft t). ABONNEMENTSPRIJS PRIJS DER ADVERTENTIEN. België. Amerika. Frankrijk. Oostenrijk-Hongarije. Duitschland. Niet onvermakelijk. K1ECWE HAAM lllfiUT. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 "Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 9 0,03 Dit blad verschijnt eiken D IN 8 D A G, DONDERDAG en ZATERD AG. Redacteu r-U itgever, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. 50 Cents. 7H3 Eene zaak, die in den jongsten tjjd her haaldelijk werd besproken,is de slechte geest onder de onderwjjzers op de openbare school. Zoowel bjj het schriftelijk als bjj het mon deling overleg omtrent de Staatsbegroo- ting voor dit jaar werd in de Tweede Kamer dit pont ter sprake gebracht, en na weer hoort men die klacht in het voorloopig verslag van de Eerste Kamer over dezelfde Begrooting. En behalve deze officieele lichamen, laten ook anderen zich ougnnstig uit over dien geest, zoodat wel moet worden aan genomen, dat deze te wenschen overlaat. Wie hierdoor echter niet overtuigd wordt van dit hoogst bedenkeljjk kwaad en meent, dat die slechte geest slechts bestaat in de verbeelding van de tegenstanders van het openbaar onderwjjs, moet zich maar eens de vraag stellen, of het zulk een verblijdend verschijnsel mag heeten, dat er zelfs eene sociaal-democratische onder- tvjjzers-vereeniging in ons land wordt gevonden en dat bjj meer dan eene gele genheid door onderwjjzers van de Openbare School onomwonden verklaard is, dat zij aan den godsdienst niet meer hechten. Deze laatste feiten alleen zjjn voldoende om de openbare school te veroordeelen, want eene kweekplaats, waar zulke per sonen worden geduld, kan onmogelijk voldoen aan de wenschen van die ouders, welke voor hun kinderen een onderwjjs verlangen, dat werkeljjk dienstbaar is aan hun opleiding tot a'le Caristeljjke en maatschappelijke deugden. Op schandelijke wjjze wordt door de bedoelde onderwjjzers de wet overtreden. Zjj komen gehesl in tegenspraak met de eigenljjke roeping, die zjj hebben te ver vollen. Volgens hen is de taak van den onderwijzer om het jonge kinderhoofd vol te proppen met allerlei dingen, waar da kleinen zeer weinig van b9grjjpen en in hun volgend leven ook weinig mede te maken hebben. Volgens de kenneljjke bedoeling der wet echter moet de onder wijzer zjjn onderricht, onder het aanleeren van gepaste en nuttige kandigbeden,dienst baar maken aan de verstandelijke ont wikkeling der kinderen en aan hun oplei ding tot alle Cbristeljjke en maatschap pelijke deugden. Die kundigheden kunnen dns niet heeten het doel, maar het middel der schoolop- voeding, en waar nu uitsloitend werk gemaakt wordt van de vermeerdering der kennis, terwjjl de vorming van het ge moed geheel wordt verwaarloosd, ja inte gendeel meer op eene misvorming geljjkt, daar doen zulke onderwijzers aan hun plicht te kort. Zjj zijn overtreders der wet en behoorden dan ook niet belast te wezen met de opleiding van toekomstige Staatsburgers, voor wie eerbied voor de wet toch een der voornaamste zaken is, welke van den onderwjjzer moeten aan geleerd worden. En hoe kan nu een onder wijzer, die overtuigd is van zjjn onge hoorzaamheid aan de wet, bjj het kind gehoorzaamheid opwekken voor den wil van de overheid Wjj zouden nog meer vragen kunnen stellen en o. a. kannen opmerken, dat FEUILLETON. Ontmaskerd. 18.) {Vervolg.) Ja zeker geen betere tijd, zei de schrijver. Ik heb de flesch verzegeld met den zegel ring van mijnheer Bauerlich en een relaas op gesteld, dat door de oude dame en door hem onderteekend is. Zij kon nauwelijks de pen vast houden, zoodat haar neef haar hand moest be sturen. Zij twijfelen geen van beiden of er is ver gift in de flesch en dat juffrouw Valentine die daar verborgen heeft, dat kon ik duidelijk zien. Wij zullen het spoedig weten, zei de Rech - ter, terwijl hij vluchtig het relaas doorlas. De flesch werd nog denzelfden dag onder zocht, en toen bleek, dat daarin eene hoeveelheid atropine was, voldoende om nog verscheidene menschen om het leven te brengen. Nu was Valentine's schuld zoo goed als be wezen. De Rechter toonde haar bij het verhoor de gevonden flesch en zeide, dat langer ontken nen nutteloos was. U heeft niet met koele berekening, maar idoat-Kor. onverstandig mogelijk de wetgever toch zeker uiet heeft bedoel! om eene openbare school hier te lande te hebben, die tot voor eenigen tjjd met zeer veel recht eene «moderne secteschool» werd genoemd en nu langzaam aanspraak be gint te krijgen op den naam van kweek plaats van het socialisme. Maar wij zien hier de volkomen natte- loosheid van in. De openbare school geeft niet en kan ook niet geven, wat Christen ouders voor hun kinderen wenschen. De school is, wat de onderwjjzer is, met andere woordenIndien de onderwjjzer voor zich zelf anarchistische en oogeloo- vige principes bezit, dan zal ook het door hem gegeven onderricht datzelfde karakter dragen. Geen ouderwijmet kan hieraan iets veranderen. Indien men dus dnldt, dat de onderwijzers propaganda makeu voor regeeringloosheid en ongeloof, dan moet men zich ook tevreden stellen met eene openbare school, waarin deze afschuwe lijke beginselen den grondslag voor het onderwjjs vormen. Misschien zal men beweren, dat wjj hier overdrjjven en de geheels openbare onder wijzerswereld niet over een kam mogen scheren. Doch hoewel wj) gaarne toegeven, dat volstrekt niet alle openbare onderwjjzers voorstanders zjjn van verderfelijke leerstel lingen, en er zeer velen onder hen zjju, die reeds veel zegen hebben verspreid door hon degelgk onderricht, men kan het ons niet tegenspreken, dat ouders, die het voorne men hebben hun kroost naar de openbare school te zenden, er aan blootgesteld zijn, dat hun kinderen komen onder de leiding van een ongelooviga of sociaal-democraat. Die mogeljjkbeid behoorde niet aan wezig te zjjn. Maar, gelgk wjj reeds op merkten, wetteljjke maatregelen vermogen niets om daarin verandering aan te bren- geD, vooral niet, wanneer het hoogste ge zag in ons land daaraan niet krachtig medewerkt. Terecht werd dan ook, naar aanleiding van bet door den Minister van Binnenlandsche Zaken in de Tweede Kamer gesprokene, in de Afdeelingen der Eerste Kamer aan hem gevraagd, of hy van oordeel is, dat de sociaal-democratische beginselen op i lijn moeten worden gesteld met de Christelijke beginselen, en dat het schooltoezicht en de Minister de wat niet behoeven te handhaven, indien de eerstbe doelde beginselen door een onderwjjzer in overeenstemming met zjjne omgeviog op de school bevorderd worden. De Minister zal op die vraag wel weer een outwjjkend aotwoord geven en daar mede de bedoelde onderwjjzers feitelijk aansporen om hun weerzinwekkende theo rieën verder te verspreiden, zoodat de toe stand niet zal verbeteren, maar integendeel zeer bedenkeljjke verhoudingen zal aan nemen. Met dit vooruitzicht gelooven wjj, dat de openbare school hier te lande geen sympathie meer verdient en dat het de plicht is van hen, die invloed uitoefenen op 'a lands bestuur, om geen steun meer te verleenen aan eeue instelling, welke ons vaderland ten verderve moet voeren. Het is niet de zucht tot geloofshaat tusschen de verschillende kerkeljjke gezin ten hier te lands, welke eea prikkel is geweest tot het stichten van bjjzondere scholen, geljjk wel eens wordt beweerd door de voorstanders van het openbaar ruimen, en zette een andere flesch met onscha- deljjken inhoud daarvoor in dc plaats. Tevergeefs verzekerde Valentine, dat ze nooit een droppel atropine had bezeten, en niet wist, dat er nog een flesch cognac in huis was. Zij bezwoer ook, dat ze niet wist van een ge heime bergplaats onder den gootsteen, waarop de Rechter vroeg, hoe de flesch daar dan ge komen moest zijn. Valentine schudde het hoofd, daarop maakte zij een beweging alsof zij wilde spreken, doch de half geopende mond sloot zich weer en na een poos van dof stilzwijgen, mom pelde zijIk weet het nietik weet het niet 1 Daarmee was de Rechter niet voldaan. Hij bracht haar onder het oog, dat het opbergen van de flesch cn liet omspoelen van het glas op een tjjd, dat zij door smart over haar vaders dood overweldigd moest zijn, haar onder sterke verdenking brachten. Hij herhaalde telkens we der, dat zij stellig in drift had gehandeld, daar de ontdekking niet lang kon uitblijven, en om haar een bekentenis gemakkelijk te inaken, wees hjj er op, dat ze bijna ontoerekenbaar was toen ze de daad pleegde. Hij kon baar echter niet tot bekentenis brengen. Er zouden zeker nog vele weken verloopon voordat het voorloopig onderzoek gesloten werd. IX. Op denzelfden dag, bjjna op hetzelfde uur e heer Zier op het Invalidenkerkhof be- -kreeg mevrouw Redding een plaats kin het familiegraf dat haar het kerkhof te op ua de begrafenis JE MAIN TIE N DIÜrT Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrjjda'g-avond voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het Buitenland'. Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DA UBE A Co., JOHN. F. JONES, Succ., Parijs 31 lis Faubourg Montmarlre onderwjjs. Indien de openbare school, vooral in den jongsten tij 1, niet zoo was ontaard, zou er lang niet zooveel zjjn geofferd ten bate van het bjjzonder onder- wjji. Het is dus de openbare school zelf, welke haar eigen graf heeft gegraveu. Eu dat niet slechts het lager onderwijs maar ook bet middelbaar en hooger onder- ivijs niet aan de verwachtingen voldoen, bewr'st het fait dat in de hoofdstad nog dit jaar een bijzonder R. K. Gymnasium zal worden opgericht, dat, naar wjj vorig hopen, door meerdere in andere plaatsen zal worden gevolgd. Zoo moet bet onderwjjs allengs geheel worden losgemaakt van den Staatsinvloed en daardoor worden, wat het zjjn moet: eene kweekplaats van kennis niet alleen, maar ook van alle Cbristeljjke en maat schappelijke denglen, waarvan a'leen heil kan worden verwacht voor ons volk. Meer en meer wordt het in den laatsten tgd duideljjk, dat het optreden van den Staat als opvoeder der jeugd fiasco beeft gemaakt en dat het ia de toekomst weder, evenals in vroeger tjjdeo, de Kerk zal wezen, welke in waarheid de vorming en opvoeding van de «hoop des vaderlands» zal tot stand brengen. De jongste storm heeft in België groote verwoestingen aangericht. Een noordwes telijke orkaan tdsterde Antwerpen. De Schelde trai buiten haar oevers en de schepen in de havens bonsden tegen elkander. De Maas overstroomde in Luik alle kaden en drong in de kelders aau de rivierde stoombootdieust tusschen de ijzergieterjj en Ssraing en op het kanaal van Luik naar Maastricht moest worden gestaakt. De Sarnbre steeg, de Le^sa geleek een bergstroom en de Ourthe zitte de laude- rjjen onder water. De burgerjj te Brooklyn heeft zich in de vingers gesneden. Zij heeft de werk stakers gesteand in hun verzet tegen de tramlgn-maatschappjj, waardoor de werk staking een grooten omvaug kon aannemen. Ook de politie scheen zeer veel «sympa thie» met de werkstakers te hebben. Eene menigte leegloopers en gauwdie ven zjjn daardoor naar Brooklyn gelokt, die gebrnik maakten van de ongeregeld heden en plunderden wat onder hun be reik viel. Toen de soldaten aankwamen om de rust te herstellen, gooide het ge peupel hea Spaansche peper in de oogeD. Eenige charges waarbij dooden vielen en velen gewond werdeü, hebben de oproer lingen eeu weinig tot bedaren gebracht. De burgerjj die aanvankeljjk steun aau bet oproer heeft verleend, is nu bozig zich te wapenen om zich eventueel zelf te kunnen verdsdigen tegen de verniel zucht van het gemeen, dat zjj door on voorzichtigheid binnen Brookiya beeft gelokt. De werkstakers gaan voort met het vernielen van telegraafdraden, tramwagens enz. Onder bescherming van politie-agen- ten wordt het verkeer zooveel doenljjk onderhonden, maar op de ljjnen, welke was Koenraad naar Berlijn teruggekeerdhoe eenzaam hij zich ook in de woning in deVictoria straat gevoelde, hij kon toch niet op de fabriek bljjven. Het kwam hem voor of hij ontrouw pleegde tegenover Valentine als hij verder van haar verwijderd bleef dan noodig was. In zijn vertwijfeling zoebt liij den rechter Hausler weer op om naar den loop der zaak te informeeren, en kreeg de verpletterende mede- deeling, dat een tweede flesch cognac in een verborgen plaats was gevonden, en dat deze een groote boeveelheid atropine bevatte. Had de Rechter verwacht, dat deze mededeeling Koen- raads vertrouwen in zijn geliefde aan het wan kelen zou brengen, dan werd hij daarin teleur gesteld. Geen oogenblik wankelde hijhij zei alleen Het arme kind Welke booze mach ten hebben toeli tegen haar samengespannen De Rechter wees hem nn op alles, wat de verdenking tegen Valentine scheen te rechtvaar digen. Koenraad luisterde aandachtig en ant woordde toen Dat klinkt alles heel geloofwaardig voor iemand, die Valentine niet kent zooals ik haar ken. Het is onmogelijk dat zij het gedaan heeft. Maar als het in drift gebeurd is vroeg Hausler. Een oogenblik zweeg Koenraad maar toen verklaarde hij, dat ook dit onmogelijk was. Zelfs in drift was zij niet in staat om zulke booze gedachten te koesteren. Nu vergist ge u tochze heeft zelf ge zegd, dat zij booze gedachten had, merkte de Rechter op. Ge maakt mij waanzinnig, ge maakt mij door de werkstakers bedreigd worden, zjjn de wagens bjjna geheel le?g. Daar besto ken de werkstakers de wagens met het gooien van steenen. Volgeas de laa'ste berichten neemt het oproer een zeer ernstig karakter aan. De troepen moeten aanhoudend charges uit voeren, om meester te bljjven van het terrein. Wat de burgers van Brooklyn al niet op bun geweten hebber. TeLouisville (Kentucky) zjjn eenige tonnetjes met kruit ontploft, bestemd om iu mguwerken gébruikt te worden. Vijf werklieden bleven op de plaats dood en vele anderen werden gewond. Het vormen van eeu Ministerie gaat op dit oogenblik in Frankrjjk met groote moeieljjkbeid gepaard. Bracht de telegraaf ons reeds een paar dagea geleden de1 tjjding, dat de heer Bourgeois bjj zjjn hernieuwde pogingen, met het vormen van een Kabinet geslaagd was en werden de namen der nienwe Ministers genoemd, de ongunstige ontvangst echter, welke het Kabinet ten deel viel, noopte den hesr Bourgeois zjjue pogingen voor goed op te geven. Da President der republiek zal nu niet de heerea BrissoD, R i b o t, P o i n- caré eu de admiraal Lebon over de samenstelling van een ministirie raad plegen. 0?er de ministerieels crisis, eu over het ten tweede male mislukken van het vormen van een Kabinet door den heer B o n r g e o i s,drjjf t het Journal des Debat*, den spot. Het blad zegt, dat de miuisterieele com binaties, vaa den heer Bourgeois veel overeenkomst hebben mat een tombola, hg werpt de namen van de a. s. ministers op papiertjes geschreven in een hoed met de beschikbare portefeuilles in een aodere, en trekt ze op goed geluk er uit. Le Figaro neemt de zaak zeer ernstig op en bespreekt deu toestand volgender- wjjze«De heer F el i x F a u r e zal wel doen te zorgeD, dat dit gehaspel niet te laag aauhoade. Want het kou wel eens met de goede naam van den heer Bour geois (maar die vaa den President zelf) wezen; die daaronder het meest ljjden zou. Laat de President een onzjjiig mau kie zen, die de begrooting er door baalt, wat op het oogenblik het émige noodige is, en laat daarna het Parlement ons voor eenige weken met rust laten Handelt men anders, dan zal 't ia het eind er nog op uitloopen, dat men gaat gelooven eu zeggen, dat de heer C a s i m i r Pe rier er toch zoo groot ongeljjk niet aan had heen te gaan.» M{r. Laval, bisschop en ridder van het Legioen van eer is op 60-jarigen leeftpd overleden. Biven Hongarjje pakken zich donkere wolken te zamen. Te Buda-Pest hielden Donderdag 800 werkelooza arbeiders een optocht. Oader het ziDgen van de Mar seillaise trokken de betoogers naar het gebouw der Kamer, ten einde daar eene manifestatie te honden. Baldadigheden werden gepleegd en wel van dien aard, dat de politie met geweld de menigte die zich bjj de manifesteerenden had aao- waanzinnig I mompelde Koenraad doch opeens sprak hij zoo vleiend, zoo aandoenlijk, als de Rechter van zoo'n reus niet verwacht had Laat mij eens met haar spreken. Hier moet een treurige vergissing, een duister geheim in het spel zijn aan mij zal ze alles zeggen, aan mij zal het gelukken licht in deze duisternis te brengen. De Rechter zeide, dat hij tot zijn oprecht leedwezen dien wensch niet mocht vervullen gedurende het voorloopig onderzoek mocht nie mand met de gevangene in gezelschap komen. Sta mij dan toe, dat ik aau haar schrijf. Ook dat mag ik niet toestaan. Moet zij dan denken, dat zc geheel ver laten, geheel vergeten is Mag ik haar dan niet de verzekering geven van mijn trouwe, onwan kelbare liefde. De Rechter haalde de schouders op, ontwijkend antwoordende, dat hij zou zien wat hij doen kon. Koenraad zwierf om het gerechtsgebouw rond, als wilde hij de dikke muren met zijn blikken doorboren. Hij betreurde zijn overleden moeder oprecht, doch de smart over haar verlies werd op den achtergrond gedrongen door zijn kom mer en zorg over Valentine's lot. Voor welk duister raadsel stond hij Welke hand had zijn moeder den giftbeker gereikt De schemering viel in en nog altjjd kon hij de plaats niet verlaten, waar hij zoo dicht bij zijn Valentine was. Hij bemind haar met die innigheid, welke men bjj zulke weinig prikkel bare naturen juist aantreft. En nu was zjj hem nog veel dierbaarder gewordendaarbjj kwam nog medelijden en verontwaardiging over het- gesloten, moest niteeadrjj ren. Vele per sonen werden gewond en in hechtenis genomen. De Katholieken in Hongarjje zjjn door keizer Frans Jozef, toen hg het nieuwe Hongaarsche ministerie heeft be noemd, met een klailje ia het riet ge staard. De braven geloofden al heel spoe dig, dat nu Dr. Weck er lé mat zjjn kornuiten van de baan was, een tgd van rast zon intreden. Integendeel de Pester Correspondent deelt mee, dat de Hongaar sche regeering beeft besloten, de tvea aanhangige kerkelijk-staatkandige wets ontwerpen, over de erkenning vau den joodschen eeredienst en over de godsiienst- vrgheid, nog in deze maand door het Huis van Magaaten in behandeling te laten nemen. Te Mannheim is de vrooljjke verj lar- dag gevierd eener honderdjarige dame. Vroolgk omdat de «eenw-'ige» zelve van haren hoogan leeftjjd niets wil weton, maar pertinent beweert eerst 84jaaro:d te zjjn. Reeds jaren lang staat zij op J it standpunt. lutusschen heeft men het oudje de eer eener honderdjarige bewezen. De Keizerin van Dnitschland zond bare gelukwenscb, vergezeld van eene prachtige bouquet en de Gemeenteraad der stad ging haar feliciteeren. Ondanks de jongste tegenspraak van den Rijkskanselier in den Landdag, houden in Duitschland de geruchten aan, volgeas welke Yon Bismarck's ouiste zoon, graaf Herbert, weer in Staatsdienst zal treden, hetzjj dan als ge zant te St Petersburg of te Parjjs, hetzg als Minister van Baitenlandsche Zaken, wat hg vroeger ook al eens was. Naar wjj vernemen is aan al de regee- rende Duitsche vorsten eene uitnoodiging gezonden om 's Keizers verjaardag in Bsrljjn te komen vieren, om zoo den volke het bewjjs te geven, dat geschillen tus schen Noord en Zuid slechts bestaan in de verbeelding der Bsiersche, Wurtem- bergsche en andere bladen. Men is daarin evenwel maar] half geslaagd. De Koning van Wurtemberg, de Groothertogen van Baden en van Hessen en de Koning van SakseD moeten zich, na cenig aandrin gen, hebben laten overhalen; maar ds Prins-Regent van Beieren moet beslist hebben geweigerd. De Duitsche bladen deelen aangaande het bezoek door keizer Wilhelm gebracht aan den Eranschen Gezant te Berlijn, den heer Herbette, onmiddellijk nadat Z. M. kennis bad gekregen van het aftreden van president 1' e r i e r, het navolgende mede De Keizer, zeer matineus, weet men, vond het niets te vroeg reeds om 9 uur aan dc Fransche ambassade te komen, naar de heer Herbette zich aanvankeljjk als nog niet gekleed// liet verontschuldigen. //Dan maar zoo,/' drong de Keizer, en zoo verscheen dus II e r- bette in kamerjapon. Na eerst door den Keizer ecu weinig te zijn geplaagd met zjjn vroeg opstaan, vroeg Z. M. ernstig: „En wat denkt ge wel van het groote nieuws?// //Welk nieuws?// was de verbaasde vraag van den Gezant. Het bleek nu, dat de dépêche uit Parijs daar nog ongeopend lag! geen haar werd aangedaan en waarbij hij mach teloos moest toezien. Dat peinzen zal me nog krankzinnig ma ken, dacht hij ten laatste en met een vastberaden houding keerde hij het gerechtsgebouw don rug- toe om naar huis te gaan. Het verlangen om een vriendelijk, deelnemend gelaat te zien, een goed woord te hooren, was echter te levendig bij hem geworden hij besloot nu naar mevrouw Von Beeren te gaan. Mevrouw is thuis en verzoekt u binnen te komen I Wel Koenraad, dat is goed dat ge en s hier komt! riep zjj hem toe. Als gc vandaag niet gekomen waart, zou ik morgen bij u geweest zjjn. Ik mag u thans niet alleen laten, arme vriend I Ach, u is zoo goed. Wat zou ik beginnen zonder u Ik ben zoo nameloos ongelukkig ik... Hij brak af en op eenigszins liuksche wijze terugtredende zeide bij: Neem me niet kwalijk ik stoor, ik bad niet bemerkt dat Uit een leunstoel was een heer opgestaan dien Koenraad bjj het gedempte licht eerst uiet bemerkt bad. Integendeel ge komt juist van pas, zeide zij. Wij hebben zooeven over u gesproken. Mag ik de beeren aan elkander voorstel len Koenraad Rechling, een vriend uit mijn kinderjaren, advocaat Lageman, die zoo goed wil zjjn zich te belasten met Valentine's verde diging. Ik hoop dat die verdediging niet noodig zal zjjn, antwoordde dc heer Lageman. Deze wn.. een slaak man vau middelbare grootte met

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1