NIEUWE
No 2242
Vrijdag Febraarl 1885
20stf Jairg&ig.
m
Kerk en School.
BUITENLAND'
Pel S maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland L80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT BE A tl: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DEB advebtentien;
Van 16
Elke regel meer
50 Cent»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlpk M a a n d a g-, W o e n s d ag-
en V r j' d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. K P P E R S.
Tegen de Katholieke scholen richten de
vijanden 'der Kerk al hunne pogingen. Na
dat zij het goddeljjk gezag der Kerk hebben
geloochend, zjjn zjj er toe gekomeD, ouder
voorwendsel van vrije wetenschapalles te
loochenen: zoowel j de waarheden van de
bovennatuurlijke orde als de waarheden yan
de natuurlijke orde. De meest verderfelijke
leeringen worden onderwezen en verkon
digd op de meeste scholenoude dwalingen,
die men voor altjjd vergeten waande, her
krijgen een nieuw levenandere dwalingen,
die verbannen waren over de grenzen der
beschaving naar den schoot van barbaarsche
bevolkingen, bedreigen opnieuw onze gren
zen. Allerlei dwalingen, verdreven door het
licht der rede en des geloofs, begraven in
de daisternissen van een nacht dien men
een eenwigdnrenden nacht geloofde, komen
als afschuwelijke spooksels de stralende zon
der christelijke beschaving bespotten. Men
zon zeggen, dat eene geheimzinnige stem
ze oproept uit hunne verschillende spelon
ken om zich te ontketenen over de wereld.
Maar God waakt over Zgne Kerk. De
Geest der waarheid en der wetenschap heeft
Zgne stem doen weerklinken door Zgn
plaatsbekleeder op aarde en reeds snellm
de kinderen des lichts, de Engelen des
▼rödö8 van d© vi©r windströkon to© om aan
de verdwaalde volkeren den weg des heils
te wjjzen.
Onder de noodlottige dwalingen van onz 3
dagen kennen wij er geen zóo verderfelijk
als de dwaling van opvoeding zonder gods
dienst. Het is de knagende worm, die den
wortel van de teedere planten der Kerk
aanvalt. Het is de grootste ramp, die alle
rampen in haar gevolg medesleept. Het is
de oorzaak van de stuiptrekkingen,die tegen
woordig de moderne maatschappgen Veront
rusten. TT L
Zonderlinge zaak! Er zgn Katholieke
ouders, die meenen hunne kinderen te mogen
zenden naar scholen, waar de godsdienst
wordt geweerd. En toch, de stem van onze
herders, van hen aan wie de zorg voor onze
zielen is toevertrouwd, heeft dikwjjls genoeg
weerklonken, opdat niemand er mede onbe
kend zoude zgn, dat de onderwijzers oprecht
godsdienstige mannen moeten zjjc; dat de
godsdienst moet onderwezen worden aan
alle klassen van menschen; dat de opvoe
ding, onafscheidelijk van het ouderwijs, niet
kan geschieden dan wanneer de kinderen
onderwezen worden in hunne plichten, ge
grondvest op de leerstukken, die door de
Kerk onderwezen wordeB; dat op andere
FEUILLETON.
20.)
Ontmaskerd.
{Vervolg.)
Wel, Lageman, hoe is het Hebt ge een
twijfelachtig proces gewonnen
Hebt ge den hoogsten prijs uit de loterij ge
trokken? hoorde ik den Advocaat dien avond
herhaalde malen vragen, daar zijn opgewekte stem
ming aller aandacht trok. Zij wisten echter met,
dat die vroolijke stemming te danken was aan zijn
hoop op den hoogsten prijs uit de loterij des
levenseen goede, schoone verstandige vrouw.
X.
Mevrouw welk een verrassing welk een eer!
riep mejuffrouw Constance en voerde mevrouw
Yon Beeren met veel buigingen en met ouder-
wetsche beleefdheidsbetooning naar de bruine
sofa van de woonkamer te Wilmersdorf.
Duid mij mijn vrijmoedig bezoek niet ten
kwade mejuffrouw, zeide mevrouw Von Beeren
met innemende vriendelijkheid. Zij ging op den
aangeboden stoel zitten en liet haar blik rond
dwalen in de kamer, die bij haar een beklem
mend gevoel opwekte. Daar ik Valentine altijd
innig heb liefgehad, meende ik daaraan het recht
te mogen ontleenen om naar den welstand van
hare tante te mogen vernemen.
U is zeer goed mevrouw 1 Hoe zou het mij
gaan? Mijn arme broederen Valentine nog erger
dan dood De oude dame die altijd spoedig
wijze te handelen indruitc'it tegen den open
baren wil der Kerk.
Zgn de oudera vrij otn hunne kinderen
naar godsdienstlooze, zoogenaamd neutrale
scholen te zenden? Oagetwgfeld staat hun
dit vrg, evenals het hun vrjjstaat aan dege
nen, die ben omringen, slechte beginse
len in! te scherpen. Maar dit is misbruik
maken vau de vrjjheid. Dit is de gehoor
zaamheid weigeren aan de Kerk, tot wie
de Verlosser gezegd heeft: «Dia n hoort,
hoort mg; die ujversmaadt, versmaadt mg;
ik ben met u, tot de voleinding der eeuwen.»
Da beginsel-quaestie is uitgemaakt. Als
Katholieken zijn wij aan onze kinderen
verplicht eene school,een onderwijs, onder wij
zers, in één woord: eene opvoeding te geven,
door en door, tot merg en been Katholiek!
Dit zegt de Kerk tot allen, en zjj her
baalt het telkens ten aanhoore vau allen.
Ea hij, die weigert, naar dat woord te
luisteren, scheidt zich van de Kerk af.
Ziedaar, op welke wjjze wg deze quaestie
met de leer der Kerk moeten beschouwen.
Maar nu wij de ouders op huu plichten
durven wjjzeD, gaan wg niet eenzgdig te
werk. Tegenover plichten staan rechten.
Da ouders hebben het recht degelgk onder
wijs voor hunne kinderen te verlangen en
dat hun klachten over onderwgzers die hun
plicht verzuimen in het geven van onder-
wjjs, worden betracht. De ouders toch heb
ben op Je eerste plaats te zorgen voor eene
godsdienstige opvoeding hunner kinderen,
maar zg mogen ook niet verzuimen te
zorgen, dat hun kinderen die kundigheden
worden gegeven welke noodzakelgk zgn om
ze tot nuttige en bruikbare léden der
maatschappij te vormen.
Onrechtvaardig en gewelddadig noemen
wg het gedrag en de handelwijze van de
tegesriDgen. die den priester uit de school
verbannen en zich het recht aanmatigen
om scholen te stichten zonder godsdienst,
scholen, die het Katholieke geweten moet
afkeureD. Dit is eene groote onrechtvaar
digheid, welke alleen verklaard wordt door
onwetendheid of laagheid van karakter.
De geschiedenis leert ons, wat er wordt
van de jeugd, die buiten den waren gods
dienst is opgevoed. De mensch is niet ver
anderd van nature, dezelfde oorzaken bren
gen dezelfde gevolgen voort: den waren
godsdienst voor de kinderen verbergen, dat
is het verstand in een chaos dompeleo, dat
is het hart overleveren aan de meest af
schuwelijke hartstochten. Ziedaar de les,
welke de historie van alle tjjden ons geeft.
Al degenen, die het ondernomen hebben
om de godsdienstige en maatschappelgke
de tranen bij de hand had, voelde ook nu weer
de oogen vochtig worden.
Maar beste juffrouw, wees toch niet zoo
moedeloos De waarheid moet toch eindelijk aan
het licht komen
De oude dame antwoordde slechts met een
diepen zucht, doch in haar droevig gelaat merkte
Agnes iets op. dat haar verontwaardigd deed
vragen
Maar u gelooft toch niet dat Valentine
schuldig is
O God, barmhartige God! kermde Con
stance handenwringend.
Juffrouw ZierAgnes bedwong haar mis
noegen en zei vriendelijker Hoe kan u op zulke
gedachten komen Koenraad Bechling, ik, de
dienstboden van het huis, kortom ieder die Valen
tine kent, is overtuigd en zou u haar naaste
bloedverwante daaraan twijfelen Hoe is het
mogelijk
Weer hoorde zij een zwaren zucht, doch zij
kreeg geen antwoord.
Het vinden van de flesch met vergiftigden
cognac heeft u zoo doen schrikken, vervolgde
Agnes, maar dat moet ook opgehelderd worden.
Ach God, dat is het niet alleen, riep Con
stance met een wanhopig gebaar ach mevrouw
ik wist ik dacht ik geloofde reeds vroeger
dat zij het gedaan heeft.
Agnes sprong op. Hoe komt n op die af
schuwelijke verdenking Wie heeft u dat inge
blazen
Niemand, niemand, maar wie anders zou
het gedaan hebben?En zij was zoo. vertoornd op me
vrouw Itefhling. Mijnheer Baneriich zegt het ook
orde omver te werpen, en alle goddeljjke
en mensckeljjke wetten te vernietigen, heb
ben altjjd hunne misdadige raadgevingen,
hun werkzaamheid en pogingen samenge
spannen om de jeugd te verderven, want
zg stellen al hunne verwachtingen in het
bederf van het tegenwoordig geslacht.
Ziedaar, waarom de geestelijkheid, niet
tegenstaande de onwraakbare en doorluch-
tige getuigenissen, door de historie geleverd
omtrent hare onmetelijke diensten aau de
geesteljjke,burgerlijke en letterkundige orde,
van hun kant het voorwerp is van wreede
en aanhoudende vervolgingen, en waarom
zjj zeggen, dat'de geestelijkheid, als vijan
dig zijnde aan den waren en nuttigen voor
uitgang in wetenschap en beschaving, moet
geweerd worden van het onderwijs en de
opvoeding der jeugd.
Duitschland.
De verjaardag van keizer W i 1 h e 1 m II
is te Berlijn schitterend gevierd. Hon
derdduizenden waren des avonds op de been
om de illuminatie in oogenschouw te nemen,
waarbij het electrisch licht een hoofdrol
vervolde. Millioenen kleine kleurige elec-
trische lampjes goten stroomen van licht
uit over de met een schitterenden sneeuw-
tooi overdekte straten.
Niets werd verzuimd om de illuminatie
goed te doen slagen. De winkeliersjjmochten
zelfs inbreuk maken op de Zondagsrust, die
anders te Berlijn nog al tamelijk streng ge
handhaafd wordt. Alles voor onzen Keizer
was de leuze. Restaurants eu groote winkels,
gewoonljjk hofleveranciers, wedijverden in
het aanbrengen van electrische sterren,
zonneD, kronen, dooreeagevlochte letters
«W» en «A. Y.» (de letters dar Keizerin).
Een groot magazgu had o. a. een groote
vlag van louter roode en gele electrische
gloeilampjes uitgehangen.
Is het volk bijzonder ingenomen met hun
werkzamen Keizer en toont het dit bjj elke
gelegenheid, dan moet ook gezegd worden
dat Wilhelm II niets verzuimd, wat kan
strekken om door persoonlijk initiatief de
banden met zgu volk inniger aan te knoopen
en voortdurend te verbinden met het vor
stenhuis.
Een zwareu financieelen last heeft keizer
Wilhelm op zgne schouders genomen,
door het historisch gevoel onder zgn volk
levendig te willen houden en de kunst te on
dersteunen, met ongeveer 60 marmeren beel
den te doen plaatsen in de Siegesallee, van
Mijnheer Bauerlich? Maar die heeft toch
getuigenis gegeven ten gunste van uw nicht?
Ja, dat heeft hij en dat heb ik ook ge
daan. Hij zegt, dat wij daarin moeten volhar
den, als wij haar niet op het schavot willen
brengen, antwoordde de oude dame, doch on
middellijk daarna riep zij verschrikt:
Oh, oh, daar heb ik het gezegd! Adolf
heeft mij streng aanbevolen met niemand daar
over te spreken, maar het is me ontglipt. Ach,
het verdriet en de angst maken me kindsch!
Wees gerust, juffrouw; bij mij hindert dat
nietsOp mij heeft dat geen invloed, zeideAgnes,
maar tegenover anderen moet u voorzichtig zijn.
Dat zegt Adolf ookmaar als ik weer in
verhoor kom en een eed moet doen ik ik
kan toch niet meineedig worden?
Als naaste bloedverwante der beschuldigde
kan u weigeren getuigenis af te leggen, ver
klaarde Agnes, niet weinig trotsch op haar pas
verkregen rechtskennis; zij maakte echter daarmee
geen indruk op juffrouw Constance, die blijkbaar
niets begreep van wat mevrouw Von Beeren daar
zeide.
Bauerlich zegt, dat ik zelfs voor een valschen
eed niet mag terugdeinzen om Valentine te red
den, maar dat kan ik niet, dat kan ik niet!
zuchtte zij.
Bauerlich, en telkens weer Bauerlich! Het
is duidelijk, dat hij het arme oude schepsel
geheel aan zijn wil heeft onderworpen; een eigen
oordeel heeft ze niet meer, dacht Agnes; doch
tot Constance zei ze Zon mijnheer Bauer
lich wel bereid zjjn om zelf te doen, wat hij u
aanraadt
voor de Duitschers bgzonder karakteristieke
mannen. De Doitsche artistsn echter, vooral
natunrlgk de beeldhouwers, verheugen zich
ten zeerste over deze tgding.
Een pr jjs van 2000 mark heeft de Keizer
nog uitgeloofd tot herstel van een marmeren
beeld in het Barlgoscbe museum. Voorts
heeft de Keizer ook den Daitschen volkszang
bedacht door het stichten van een prgs in
den vorm van een insigne van edel metaal,
dat bjj plechtige gelegenheden om den hals
gedragen moet worden. Elk jaar zal er een
wedstrijd gehouden worden tusschen de
Duitsche mannenkoren, en een wordt tel
kens de prgs overdragen.
Rusland.
Da jeugdige Gzaar aller Russen heeft
een krachtig woord gesproken, dat alle
illosiëa doet verdwjjnen als zou deze
alleenheerscher afstand doen van zgn alleen
heerschappij.
In het winterpaleis te St.-Petersborg
kwamen dezer dagen 182 afgevaardigden
van den adel, de steden, de semstwosde
Kozakken en den Kaukasus den Czaar hun
hulde betuigen. De Keizer sprak de aan
wezigen toe. «Ik verheug mjj zeer,» zeide
hg, «u allen hier vereenigd te zien om ons
geluk te wenschen met ons huweljjk. Ik
ban volkomen overtuigd vau de oprecht
heid uwer gevoelens, welke da gevoelens
zgn die sedert laug in het hart van eiken
echten Rus wonen. Maar ik weet dat er in
eenige vereenigingeu van semstwos stemmen
opgeheven zgn, die op den wensch naar ver
wezenlijking van ongerijmde droomen zgn
gericht, waarbg men gelooft adat de semst
wos zouden deelnemen aan de aangelegen
heden van den Staat. Ieder weet dat ik al
mpne krachten aan de welvaart van ons
dnrbare Rusland wjjdmaar ook, dat ik
even zoo vast en bssteudig als mjjn onver
getelijke vader mijne autocratie zal hand
haven.»
Engeland.
De moderne tjjdgeest wil, dat allen die
van vredejhouden, zich gereed moeten maken
tot den oorlog. Zoo ook denkt de Eugelsche
regeering, want volgens de Fall Mall Ga
zette omvat het regeeringsprogramma tot
versterking der vloot in dit jaar een aan
bouw van schepen tot een bedrag van
6.500.000 pd. st.
Door den vroegereu eigenaar van den
Pall Mall Gazette, de heer Heary Yates
Thompson, is aan het gemeentebestuur
van Liverpool de feapittle som van een
honderd en twintig duizend gu'dan aange-
Ja zeker! Wat zou hij niet voor Valentine
doen? Hij heeft haar zoo innig lief!
Mevrouw Von Beeren verstond zeer goed de
kunst van zich te beheerschendes ondanks
sprong zij nu op en riep Bemint mijnheer
Bauerlich Valentine?
Onbeschrijfelijk Ach, als zij hem verhoord
had, zou alles anders gegaan zijn. Ik heb het
haar genoeg aangeraden
Wilde hij met haar trouwen?
Welzeker, welzeker! Zij had geen beter
huwelijk kunnen doen, zoo'n beschaafd aanzien
lijk man met zulk een groot vermogen. Maar
Koenraad Bechling zat haar nog in het hoofd
bij den hoogmoed en de geldzucht van zijn
moeder kon toch nooit iets van een huweljjk
komen. Alleen ter wille van hem bleef zij bij die
onbeschaafde vrouw en verdroeg, haar luimen,
terwijl zij zelf een rijke vrouw kon worden en
haar vader zijn laatste levensdagen had kunnen
veraangenamen als zij gewild had.
Wenschte uw broeder dus ook dit huweljjk?
Constance werd verlegen. Waarom zou hjj
dat niet gewenscht hebben antwoordde zjj van
haren kant met een vraag.
Hij zou echter nooit een woord gezegd hebben
om zijn dochter daartoe over te halen; hjj was
daar veel te trotsch voor
Misschien wenschte hij geen huwelijk met
iemand, die hem zoo na verwant is, vischte
Agnes.
O, zoo na zijn ze niet verwant. Ik weet
zelf niet juist hoe de verwantschap bestaat, ik ge -
loof van de zjjde van Valentine's moeder.
Wordt vervolgd.)
HI4RLEH8CHE C0UR4IT
ABONNEMENTSPBIJ8
AïTrgEN»
AGITE MA NOB AGITATE.
