NIEUWE
Ke. 2282
Vrijdag 10 Mel 1895
20ste Jaargang
Een calvinist opzijn plaats
gezet.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei S maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT R E A IT: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER advertentien;
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels 50 Gents
Elke regel meer7Vs
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Gontant.
Advertentien worden niterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
R e d a c t e u r-Uit g ev er, W. KüPPERS.
Naar aanleiding van de dezer dazen
verschenen Eacycliek van Z.H.Leo XIII
tot de Engelschen gericht, schrjjft D r.
Kuyper in De Heraut het volgende:
«Paus Leo heeft in een Eacycliek de
Eagelsche natie opgeroepen, om hoe eer
hoe beter in den schoot der Reomsche kerk
terng te keeren.
Hierop na maken we geen aanmerking.
Een man, die overtuigd is, dat zga Kerk
de waarheid Gods het zuiverst belgdt, be-
leedigt niemand, maar eert zgu overtuiging,
zoo hjj den vurigen wensch koestert, dat
alle volk en alle natie ia zij a belijlenis
van die waarheid deeleu mocht.
Toch veroorloven wg ons naar aanleiding
van deze Eacycliek tweeërlei opmerking.
De eerste is deze.
Paus Leo verklaart namelijk in zga En
cycliek, dat er zooveel in het leven der
Engelsche natie is, dat zija bewondering
wekt.
Hjj prjjst er de Sibbatsrnsthjj looft er
de Christelijke werkzaamheid op elk gebied;
hg roemt er de zorg voor den minderen
man en voor ongelukkigen; bij heeft een
open oog voor Eugelands Zendingsijver
zells Eogelands uitgebreide koloniale in
vloed wekt zijq bewondering.
Rjjst hierbjj nu niet de vraag, of de Pane
ditzelfde ook van de in merg en been
Room8che staten, zooals b.v. Italië, Spanje
en Portngal zou kunnen zeggen?
Van Frankrijk en België zwijgen we met
opzet, omdat in deze landen de schok der
Hervorming geweldig was. Ook van O )8-
tenrjjk, omdat, alleen in Hongarije, onder
Oostenrjjks schepter eene Gereformeerde
kerk vao rairn twee millioen zielen bestaat.
Maar Italië, Spanje en Portugal hebben
den schok der Hervorming niet gekend.
Dit zjjn zniver Roomsche landen gebleven.
En de inquisitie is er in de 16e eeuw zoo
machtig opgetreden, dat zelfs de enkele
ritselingen van een nieuw leven er ter
stond gesmoord zjjn.
Zoo krjjgen we dus eenerzgds Engeland,
dat geheel van den Paus afviel, eu nu drie
eeuwen uit het no'Popery geleefd heeft; en
anderzijds Italië, Spanje en Portugal, lau
den die deze drie eeuwen ongestoord hun
Roomsch leven hebben voortgezet.
Bij vergelijking big kt nu, dat het resul
taat van deze drie eeuwen voor Engeland
een toestand heeft geschapen, dien de Pans
zoo uitwendig als inwendig, bewonderens-
FE FILLET O N.
De samenzweerder.
29.) {Vervolg.)
Gelooft gij, dat er anders nog eenige hoop
op uitkomst ware geweest vroeg zij, snel het
hoofd opheffende.
Hum ik weet het nietmaar men had
het ten minste kunnen beproeven.
Hoedat?
Met het oog op zijn gezondheidstoestand.
Geen enkele dokter zou geaarzeld hebben, hem
verloren te verklaren, indien hij nog lang zijne
straf onderging.
Maar de Rechtbank ware toch niet op hare
uitspraak teruggekomen.
Dat nietdoch de President van de re
publiek oefent immers, even goed als vroeger
onze vorsten, het recht van gratie uit.
Hier echter valt aan een dergelijken maatre
gel van barmhartigheid niet te denken. Ik her
haal het u prins Karoskine was al te schul
dig; zijne invrijheidstelling zou een maatschap
pelijk gevaar wezen.
Alma keerde huiswaarts, in zoo diep gepeins
verzonken, dat zij zich nog slechts als slaap
wandelaarster voortbewoog.
Telkens herinnerde zij zich de woorden van
den grijsaard en moest zij erkennen dat er op
geen ontferming voor haren echtgenoot te ho
pen viel, en toch.toch keerde de begooche-
waard noemt, terwgl omgekeerd da uit- eu
de inwendige toestand van Italië, Spanja
en Portugal hem soms tranen moet doen
schreien.
En dit zoo zgude, is het dan toch gaen
zonderlings logica, om tot Engeland te
zeggen: Eilieve, io dan tg! van uw afval
van mij zgt ge znlk ein rijk, machtig eu
aan goede werken vruchtbaar land gewor
den, keer daarom tot mg weder, eu word
als Spanj», als Italië of Portugal.
Want wa watan wal, dat ook de aard
van deze volken hierbij in het spel is,
maar dit neemt niet weg, dat ook Spanje
een land is geweest dat de halve wereld
inhad, en dat Italië eerst als militaire
macht de wereld had veroverd en daarna
door haar intellectueel en aesthetisch over
wicht de wereld verbaasde.»
Dat is mooi geschreven van Deminee,
zullen de Calvinisten zeggen. Daar heeft
Dr. Knyper den Roomschen Paus en
het Catholicisme eens op zija plaats gezet.
Nu is het naar onze meaning bepaald
jammer, dat de lezers van De Herautvoor
wie Dr. Knyper alleen aan het woord
is, ook niet De Maasbode lezen, waarin
de heer F. A. Maaier eene afstraffiog
heeft toegediend aan den calvinisten hoog
leeraar, die door zjjne verregaande aan
vallen tegen het Catholicisme, er slag van
heeft zjjn volkje door verdachtmakingen
tegen Rome in het harnas te jagen.
De heer Maaier heeft Dr. Kuyper
voor de stoutigheid die bij zich na weer
tegen het Hoofd der Roomsche Kerk, tegen
Z. H. Leo XIII, meent te mogen veroor
loven, onder haaden genomen, waar hg zegt:
«Wij zullen aan de opmerking van Dr.
Knyper niet veel woorden verspillen,
in hoofdzaak wederlegt zg zich zelve. De
geheele redeneering van Dr. Kuyper
berust op een sephisme, dat men in de lo
gica noemt petitio principii. Hg veronder
stelt als bewezen, wat hg juist bewgzen
moetnl. dat de voorspoed van Engeland
een noodzakelijk gevolg is vaa de Reformatie,
en daarentegen de minder gunstige toe
stand van Spanje en Italië een noodzake
lijk gevolg van het niet aannemen der
Hervorming. Doch niet alleen voert hg
hiervoor geen enkel bewjjs aan, maar hg
doet ons daarenboven zelf een doorslaand
argument aan de hand voor het tegendeel;
hij wjjst er nl. op, hoe eenmaal Spanje een
land was, dat de halve wereld inhad, en
hoe Italië eenmaal door zgn militaire macht
de wereld veroverde en later door intellec
tueel en aesthet:8ch overwicht de wereld
ling voortdurend tot haar weder. O Zoo zij
dat vermocht te bereiken
Zou het haar niet alles waard zijn, haar eigen
leven, haar rust, haar rijkdom.
Bij dat laatste woord doorliep eene lange hui
vering hare ledematen. Haar rijkdom.
Was niet alles hier beneden voor goud te
koopen, liefde alleen uitgezonderd
En toch, hij kon niet ontvluchten, ook al
wilde hij er schatten voor gevenzijne krach
ten zouden het hem niet toelaten en daarbij,
zij mocht niet eens trachten het vertrouwen op
de welwillendheid van den directeur der ge
vangenis te beloonen met een verraad, dat hem
zijn# betrekking zou kosten. Zelfs om haar echt
genoot te redden, kon zij geene laagheid begaan.
Zoo zij nog eens een uiterste, zij het ook
wanhopige poging, bij den President waagde?
Zoo zij zich aan zijne voeten wierp en hem
smeekte, haar althans toe te staan, over Iwan's
laatste levensdagen te waken, desnoods haar te
vergunnen, zijne gevangenschap te deelen.
Dat denkbeeld maakte zich op zoo hardnek
kige wijze van haar meester, dat zij rust noch
duur meer vond.
Waarom zou zij het niet beproeven? Al wat
het haar kosten kon, was eene persoonlijke ver
nedering en de pijn, nog eenmaal Karoskine's
misdrijven te hooren opsommen. Daarna zou er
wel is waar niets in zijn lot veranderd wezen,
maar zijzelve zou toch tot het uiterste toe alles
gewaagd hebben.
Yan dat oogenblik af was zij besloten.
Zij gaf op rustigen toon bevel, dat men haar
coupé zou inspannen, kleedde zich, gelijk thans
heeft verbaasd. Maar eilieve, was dan Italië
toen het de wereld veroverde, en door in
tellectueel en aesthetisch overwicht bewon
dering wekte, GereformeerdWat meer is,
was niet Spanje, toeu het de halve wereld
inhad, juist in merg en been Katholiek,
zoo Katholiek, dat het tegeowoordig Spanje
er niet bjj iu de schaduw kaa staan?
Maar gestald eens, dat alle Katholiake
lauden kwijnden, zou dit wel zoo sterk
pleiten tegen de Katholieke leer Of moet
men dan den zegen Go is naar tij lelijke
welvaart afmeten? Nog geen drie weken
geleden schold de hoogleeraar hen, die znlks
deden, Elomieten. Ea terecht, Christus
heeft nergens aan Zjja volgelingen tijle-
lgken voorspoed beloofd, maar integendeel
vervolging, smaal, ljjden. Het ware ken-
toeken van de waarheid eener belijdenis
is dan ook niet te zoeken in voorspoed,
maar veel meer in een heiligheid vao leven
harer volgelingen. Ea hier behoeft de Katho
lieke Kerk waarlijk de vergelijking van
wie ook niet te schromen. Wie, behalve
de Katholieke Kerk kan wjjzen op toon
beelden als een H. Bernardus, een
H. Francisco s, van Assisië een
H. Ignatius, eea H, Vincentins,
een Philippus Nerius, een H. S t a-
nislansKostka, een H. Aloysius
van Gonzaga, esn H. Xaverins,
een H. T h e r e s i a, een H.Elisabeth
van Thnringen, een H. Lode wijk, op
gansche scharen van duizenden en nogmaals
duizenden maanea en vrouwen, die allen
de lessen van het Evangelie tot inde hoogste
volmaaktheid hebban beoefend
Na mag Dr. Kuyper wjjzen op tal-
loozen, die den naam van Roomschen droe
gen en niettemin een schandvlek zgn voor
het Christendom, ik vraag; Wareaofzgn
dezulken aldus krachtens hnn Roomsche be-
lgdenis Vinden zg in hnn leer de minst3
beweegreden, de minste verontschuldiging
of vergoelijking voor hnn zedeloos leven
Meer nogZgn zg, ten minste de meeaten
hunner, wel inderdaad kinderen der Room
sche Kerk Of zgn zg niet veeleer slechts
Roomschen bjj naam, aldus genoemd om
hnnne geboorte uit Katholieke ouders, maar
feiteljjk noch in- noch uitwendig meer tot
de Kerk van Rome behoorend Zgn het de
ware kinderen der Katholieke Kerk in Italië
en Spanje, over wie de Paus tranen moet
schreien of zjja het de volgelingen der
Loge, die, wel verre van Katholiek te zgn,
integendeel de Kerk op de meest verbit
terde wijze vervolgen, de oatrouwe kinde
ren, die de middelen van heiliging, welke
de Katholieke Kerk hare volgBÜngen biedt,
altijd, in het zwart en bad geruimen tijd aan
de zijde van het kind het scheen haai' toe, dat
God met grooter liefde op zijn onschuld neer
moest zien en haar misschien verhooren zou ter
wille van de liefde, aan dit arme, verlaten schep
seltje bewezen. Toen zij voor het paleis van het
Hoofd van den Staat aankwam, ondervond zij
echter eene hevige teleurstelling.
Er werd ministerraad gehouden en de Pre
sident zou nog dienzelfden avond voor gerui
men tijd de stad verlaten, om zich op zijn
landgoed zooveel mogelijk aan de beslommerin
gen der regeering te onttrekken. Hem daarheen
te volgen, was ondoenlijkzij zou toch niet bij
hem toegelaten worden. Alle hoop was dus
verloren.
De uitdrukking van haar gelaat gaf zulk eene
smart te kennen, dat de bode, die haar het ant
woord gegeven had, medelijden met haar ge
voelde en vroeg
Is het mevrouw ook slechts om een ge
wonen raad te doen
Waarom Zoudt gij dan een middel we
ten tot den President door te dringen sprak
zij haastig, en verscheidene goudstukken ver
dwenen daarbij in de hand van den beambte.
Dat niet, mevrouw, zeide deze, even on
verstoorbaar, alsof bij niets ontvangen had, maar
de schoonzoon van Zijne Excellentie is thuis,
mogelijk wel zou hij Mevrouw willen ontvan
gen en haar een antwoord kunnen geven ofwel
den President over haar bezoek spreken.
Ga hem aanstonds vragen, of ik bjj hem
toegelaten kan worden.
Na verloop van eenige minuten keerde de
verachten en door het sljjk halen Kortom,
de slechten ondar de Katholieken zgn dit
alleenomdat zg niet leven volgens hun
beljjdenis maar de toonbeelden, de heiligen
onder hen zijn dit geheel krachtens hun
laer. Zeker, ook bjj on-Katholiaken valt
veel te prijzen; wjj zonderen hier de Gere
formeerden niet altmen vindt onderhen
brave en edele karakters, die een Katholiek
kunnen doen blozen, maar zjj zga zoo niet
krachtens hua belydenis. Integendeel, de
Protestantsche leer biedt alle mogelijke
verontschuldiging aaa voor de zoude.
Iemand, die den vrjjen menscheljjken wil
loochentdie aanneemt, dat bjj, die eenmaal
in Christus gerechtigd is, zjjne gerechtig
heid ondanks de grootste zonde bewaart
die alle werken om loon verboden acht
verwerpt hiermede alle gezonde beginselen
van zedeljjkheid, ontneemt aan de godde-
ljjke wetten hare sanctie. Doch dit nog
daargelaten het koude, zoekende, redenee-
rende, stroeve, onverzettelijke, onredeljjke
Calvinisme mag slimme en handige koop
lieden of politici kannen voortbrengen, edel
moedige, oprechte en vooral teedere en kiu-
derljjke zielen kweeken, aan wie Christus
bjj voorkeur het Rjjk Gods beloofd heeft,
vermag het nimmer. De Calvinisten, die
goed zgn en onze sympathie verdienen,
danken dit niet aan C a 1 v jj n s kil en
onbarmhartig, om niet te zeggen godslas
terlijk en diabolisch systeem. Zoo kon de
Paus terecht de vele goede eigenschappen
der Engelschen in herinnering brengen en
daaruit een motief nemen, om hen tot
terugkeer in den schoot der Katholieke
Kerk te nooden. Ook deH. P a u 1 u s deed
zulks, toeu hg preekte voor de ledea der
Atheensche Areopaag. Als zg reeds zóó
zgn, ondanks hunne dwaling, wat is dan
niet van hen te verwachten, wanneer zg
eens de voile waarheid hebben omhelsd
Nog eene tweede opmerking heeft de hoog»
leeraar op de Encycliek, die al even zonder
ling klinkt. Zij betreft het feit, dat de
Katholieke Kerk bjj de hereeniging geen
puntje noch van haar leer, noch van haren
eeredienst wil prjjs geven, maar nooit min
der eischt dan volledige onderwerping aan
haar gezag. Wjj antwoordende Room
sche Kerk maakt er aanspraak op en doet
dit met volle recht, dat zjj en zjj alleen,
de door Christns gestelde macht is om de
volkeren geesteljjk te Ieeren en te leiden.
Zou zjj afstand doen van dat recht, zg zon
hare zending verloochenen en dus ophou
den de Kerk van Christus te zjjn. Zou
Dr. Knyper dit verlangen? Wat vrucht
zon dan de hereeoiging hebben Eene uit-
bode met een toestemmend antwoord terug en
verzocht hij de Prinses, hem te volgen.
Zij werd binnengelaten en gebracht in een
rijk gemeubileerd studeervertrek, waar een man
in de kracht zijner jaren, maar met bleek ge
laat en ingezonken wangen, waarlangs een groote
zwarte baard groeide, voor een schrijftafel was
gezeten,
De deur had zich reeds eene minuut achter
de bediende gesloten, aleer hij van zijn werk
opzag.
Getroffen door de indrukwekkende schoon
heid zijner bezoekster, rees hij overeind en ging
hij haar niet zonder hoffelijkheid te gemoet.
Gij hebt verlangd mij te spreken, Me
vrouw, sprak hij op langzaam kwijnenden toon
Mag ik weten wie ik de eer heb voor mij te zien
Prinses Karoskine.
Bij het vernemen van dien naam zag hij haar
doordringend aan. Hij had ook herhaaldelijk
hooren spreken van de toewijding, door haar
aan den ongelukkigen balling betoond, en hij
zeide, terwijl hij haar een stoel aanbood
Wees zoo goed plaats te nemen, Mevrouw,
Het is mij zeer aangenaam met iemand kennis
te maken, over wie ik zooveel goeds hoorde.
Gij kwaamt zeker de een of andere gunst voor
prins Karoskine vragen
Zij had ternauwernood verstaan wat hjj tot
haar zeidealles wat zij vooraf bepaald had
te zullen aanvoeren tot Iwan's behoud, was haar
weer ontgaan en met hulpbehoevend gebaar
strekte zij,de handen naar hem uit en smeekte
{Wordt vervolgd.)
iniBiEiisrifE rovRiiT.