NIEUWE Ke. 2282 Vrijdag 10 Mel 1895 20ste Jaargang Een calvinist opzijn plaats gezet. ABONNEMENTSPRIJS Pei S maanden voor Haarlem. 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B TT R E A IT: St. Janstraat Haarlem. PRIJS DER advertentien; AGITE MA NON AGITATE. Van 16 regels 50 Gents Elke regel meer7Vs Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Gontant. Advertentien worden niterljjk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. R e d a c t e u r-Uit g ev er, W. KüPPERS. Naar aanleiding van de dezer dazen verschenen Eacycliek van Z.H.Leo XIII tot de Engelschen gericht, schrjjft D r. Kuyper in De Heraut het volgende: «Paus Leo heeft in een Eacycliek de Eagelsche natie opgeroepen, om hoe eer hoe beter in den schoot der Reomsche kerk terng te keeren. Hierop na maken we geen aanmerking. Een man, die overtuigd is, dat zga Kerk de waarheid Gods het zuiverst belgdt, be- leedigt niemand, maar eert zgu overtuiging, zoo hjj den vurigen wensch koestert, dat alle volk en alle natie ia zij a belijlenis van die waarheid deeleu mocht. Toch veroorloven wg ons naar aanleiding van deze Eacycliek tweeërlei opmerking. De eerste is deze. Paus Leo verklaart namelijk in zga En cycliek, dat er zooveel in het leven der Engelsche natie is, dat zija bewondering wekt. Hjj prjjst er de Sibbatsrnsthjj looft er de Christelijke werkzaamheid op elk gebied; hg roemt er de zorg voor den minderen man en voor ongelukkigen; bij heeft een open oog voor Eugelands Zendingsijver zells Eogelands uitgebreide koloniale in vloed wekt zijq bewondering. Rjjst hierbjj nu niet de vraag, of de Pane ditzelfde ook van de in merg en been Room8che staten, zooals b.v. Italië, Spanje en Portngal zou kunnen zeggen? Van Frankrijk en België zwijgen we met opzet, omdat in deze landen de schok der Hervorming geweldig was. Ook van O )8- tenrjjk, omdat, alleen in Hongarije, onder Oostenrjjks schepter eene Gereformeerde kerk vao rairn twee millioen zielen bestaat. Maar Italië, Spanje en Portugal hebben den schok der Hervorming niet gekend. Dit zjjn zniver Roomsche landen gebleven. En de inquisitie is er in de 16e eeuw zoo machtig opgetreden, dat zelfs de enkele ritselingen van een nieuw leven er ter stond gesmoord zjjn. Zoo krjjgen we dus eenerzgds Engeland, dat geheel van den Paus afviel, eu nu drie eeuwen uit het no'Popery geleefd heeft; en anderzijds Italië, Spanje en Portugal, lau den die deze drie eeuwen ongestoord hun Roomsch leven hebben voortgezet. Bij vergelijking big kt nu, dat het resul taat van deze drie eeuwen voor Engeland een toestand heeft geschapen, dien de Pans zoo uitwendig als inwendig, bewonderens- FE FILLET O N. De samenzweerder. 29.) {Vervolg.) Gelooft gij, dat er anders nog eenige hoop op uitkomst ware geweest vroeg zij, snel het hoofd opheffende. Hum ik weet het nietmaar men had het ten minste kunnen beproeven. Hoedat? Met het oog op zijn gezondheidstoestand. Geen enkele dokter zou geaarzeld hebben, hem verloren te verklaren, indien hij nog lang zijne straf onderging. Maar de Rechtbank ware toch niet op hare uitspraak teruggekomen. Dat nietdoch de President van de re publiek oefent immers, even goed als vroeger onze vorsten, het recht van gratie uit. Hier echter valt aan een dergelijken maatre gel van barmhartigheid niet te denken. Ik her haal het u prins Karoskine was al te schul dig; zijne invrijheidstelling zou een maatschap pelijk gevaar wezen. Alma keerde huiswaarts, in zoo diep gepeins verzonken, dat zij zich nog slechts als slaap wandelaarster voortbewoog. Telkens herinnerde zij zich de woorden van den grijsaard en moest zij erkennen dat er op geen ontferming voor haren echtgenoot te ho pen viel, en toch.toch keerde de begooche- waard noemt, terwgl omgekeerd da uit- eu de inwendige toestand van Italië, Spanja en Portugal hem soms tranen moet doen schreien. En dit zoo zgude, is het dan toch gaen zonderlings logica, om tot Engeland te zeggen: Eilieve, io dan tg! van uw afval van mij zgt ge znlk ein rijk, machtig eu aan goede werken vruchtbaar land gewor den, keer daarom tot mg weder, eu word als Spanj», als Italië of Portugal. Want wa watan wal, dat ook de aard van deze volken hierbij in het spel is, maar dit neemt niet weg, dat ook Spanje een land is geweest dat de halve wereld inhad, en dat Italië eerst als militaire macht de wereld had veroverd en daarna door haar intellectueel en aesthetisch over wicht de wereld verbaasde.» Dat is mooi geschreven van Deminee, zullen de Calvinisten zeggen. Daar heeft Dr. Knyper den Roomschen Paus en het Catholicisme eens op zija plaats gezet. Nu is het naar onze meaning bepaald jammer, dat de lezers van De Herautvoor wie Dr. Knyper alleen aan het woord is, ook niet De Maasbode lezen, waarin de heer F. A. Maaier eene afstraffiog heeft toegediend aan den calvinisten hoog leeraar, die door zjjne verregaande aan vallen tegen het Catholicisme, er slag van heeft zjjn volkje door verdachtmakingen tegen Rome in het harnas te jagen. De heer Maaier heeft Dr. Kuyper voor de stoutigheid die bij zich na weer tegen het Hoofd der Roomsche Kerk, tegen Z. H. Leo XIII, meent te mogen veroor loven, onder haaden genomen, waar hg zegt: «Wij zullen aan de opmerking van Dr. Knyper niet veel woorden verspillen, in hoofdzaak wederlegt zg zich zelve. De geheele redeneering van Dr. Kuyper berust op een sephisme, dat men in de lo gica noemt petitio principii. Hg veronder stelt als bewezen, wat hg juist bewgzen moetnl. dat de voorspoed van Engeland een noodzakelijk gevolg is vaa de Reformatie, en daarentegen de minder gunstige toe stand van Spanje en Italië een noodzake lijk gevolg van het niet aannemen der Hervorming. Doch niet alleen voert hg hiervoor geen enkel bewjjs aan, maar hg doet ons daarenboven zelf een doorslaand argument aan de hand voor het tegendeel; hij wjjst er nl. op, hoe eenmaal Spanje een land was, dat de halve wereld inhad, en hoe Italië eenmaal door zgn militaire macht de wereld veroverde en later door intellec tueel en aesthet:8ch overwicht de wereld ling voortdurend tot haar weder. O Zoo zij dat vermocht te bereiken Zou het haar niet alles waard zijn, haar eigen leven, haar rust, haar rijkdom. Bij dat laatste woord doorliep eene lange hui vering hare ledematen. Haar rijkdom. Was niet alles hier beneden voor goud te koopen, liefde alleen uitgezonderd En toch, hij kon niet ontvluchten, ook al wilde hij er schatten voor gevenzijne krach ten zouden het hem niet toelaten en daarbij, zij mocht niet eens trachten het vertrouwen op de welwillendheid van den directeur der ge vangenis te beloonen met een verraad, dat hem zijn# betrekking zou kosten. Zelfs om haar echt genoot te redden, kon zij geene laagheid begaan. Zoo zij nog eens een uiterste, zij het ook wanhopige poging, bij den President waagde? Zoo zij zich aan zijne voeten wierp en hem smeekte, haar althans toe te staan, over Iwan's laatste levensdagen te waken, desnoods haar te vergunnen, zijne gevangenschap te deelen. Dat denkbeeld maakte zich op zoo hardnek kige wijze van haar meester, dat zij rust noch duur meer vond. Waarom zou zij het niet beproeven? Al wat het haar kosten kon, was eene persoonlijke ver nedering en de pijn, nog eenmaal Karoskine's misdrijven te hooren opsommen. Daarna zou er wel is waar niets in zijn lot veranderd wezen, maar zijzelve zou toch tot het uiterste toe alles gewaagd hebben. Yan dat oogenblik af was zij besloten. Zij gaf op rustigen toon bevel, dat men haar coupé zou inspannen, kleedde zich, gelijk thans heeft verbaasd. Maar eilieve, was dan Italië toen het de wereld veroverde, en door in tellectueel en aesthetisch overwicht bewon dering wekte, GereformeerdWat meer is, was niet Spanje, toeu het de halve wereld inhad, juist in merg en been Katholiek, zoo Katholiek, dat het tegeowoordig Spanje er niet bjj iu de schaduw kaa staan? Maar gestald eens, dat alle Katholiake lauden kwijnden, zou dit wel zoo sterk pleiten tegen de Katholieke leer Of moet men dan den zegen Go is naar tij lelijke welvaart afmeten? Nog geen drie weken geleden schold de hoogleeraar hen, die znlks deden, Elomieten. Ea terecht, Christus heeft nergens aan Zjja volgelingen tijle- lgken voorspoed beloofd, maar integendeel vervolging, smaal, ljjden. Het ware ken- toeken van de waarheid eener belijdenis is dan ook niet te zoeken in voorspoed, maar veel meer in een heiligheid vao leven harer volgelingen. Ea hier behoeft de Katho lieke Kerk waarlijk de vergelijking van wie ook niet te schromen. Wie, behalve de Katholieke Kerk kan wjjzen op toon beelden als een H. Bernardus, een H. Francisco s, van Assisië een H. Ignatius, eea H, Vincentins, een Philippus Nerius, een H. S t a- nislansKostka, een H. Aloysius van Gonzaga, esn H. Xaverins, een H. T h e r e s i a, een H.Elisabeth van Thnringen, een H. Lode wijk, op gansche scharen van duizenden en nogmaals duizenden maanea en vrouwen, die allen de lessen van het Evangelie tot inde hoogste volmaaktheid hebban beoefend Na mag Dr. Kuyper wjjzen op tal- loozen, die den naam van Roomschen droe gen en niettemin een schandvlek zgn voor het Christendom, ik vraag; Wareaofzgn dezulken aldus krachtens hnn Roomsche be- lgdenis Vinden zg in hnn leer de minst3 beweegreden, de minste verontschuldiging of vergoelijking voor hnn zedeloos leven Meer nogZgn zg, ten minste de meeaten hunner, wel inderdaad kinderen der Room sche Kerk Of zgn zg niet veeleer slechts Roomschen bjj naam, aldus genoemd om hnnne geboorte uit Katholieke ouders, maar feiteljjk noch in- noch uitwendig meer tot de Kerk van Rome behoorend Zgn het de ware kinderen der Katholieke Kerk in Italië en Spanje, over wie de Paus tranen moet schreien of zjja het de volgelingen der Loge, die, wel verre van Katholiek te zgn, integendeel de Kerk op de meest verbit terde wijze vervolgen, de oatrouwe kinde ren, die de middelen van heiliging, welke de Katholieke Kerk hare volgBÜngen biedt, altijd, in het zwart en bad geruimen tijd aan de zijde van het kind het scheen haai' toe, dat God met grooter liefde op zijn onschuld neer moest zien en haar misschien verhooren zou ter wille van de liefde, aan dit arme, verlaten schep seltje bewezen. Toen zij voor het paleis van het Hoofd van den Staat aankwam, ondervond zij echter eene hevige teleurstelling. Er werd ministerraad gehouden en de Pre sident zou nog dienzelfden avond voor gerui men tijd de stad verlaten, om zich op zijn landgoed zooveel mogelijk aan de beslommerin gen der regeering te onttrekken. Hem daarheen te volgen, was ondoenlijkzij zou toch niet bij hem toegelaten worden. Alle hoop was dus verloren. De uitdrukking van haar gelaat gaf zulk eene smart te kennen, dat de bode, die haar het ant woord gegeven had, medelijden met haar ge voelde en vroeg Is het mevrouw ook slechts om een ge wonen raad te doen Waarom Zoudt gij dan een middel we ten tot den President door te dringen sprak zij haastig, en verscheidene goudstukken ver dwenen daarbij in de hand van den beambte. Dat niet, mevrouw, zeide deze, even on verstoorbaar, alsof bij niets ontvangen had, maar de schoonzoon van Zijne Excellentie is thuis, mogelijk wel zou hij Mevrouw willen ontvan gen en haar een antwoord kunnen geven ofwel den President over haar bezoek spreken. Ga hem aanstonds vragen, of ik bjj hem toegelaten kan worden. Na verloop van eenige minuten keerde de verachten en door het sljjk halen Kortom, de slechten ondar de Katholieken zgn dit alleenomdat zg niet leven volgens hun beljjdenis maar de toonbeelden, de heiligen onder hen zijn dit geheel krachtens hun laer. Zeker, ook bjj on-Katholiaken valt veel te prijzen; wjj zonderen hier de Gere formeerden niet altmen vindt onderhen brave en edele karakters, die een Katholiek kunnen doen blozen, maar zjj zga zoo niet krachtens hua belydenis. Integendeel, de Protestantsche leer biedt alle mogelijke verontschuldiging aaa voor de zoude. Iemand, die den vrjjen menscheljjken wil loochentdie aanneemt, dat bjj, die eenmaal in Christus gerechtigd is, zjjne gerechtig heid ondanks de grootste zonde bewaart die alle werken om loon verboden acht verwerpt hiermede alle gezonde beginselen van zedeljjkheid, ontneemt aan de godde- ljjke wetten hare sanctie. Doch dit nog daargelaten het koude, zoekende, redenee- rende, stroeve, onverzettelijke, onredeljjke Calvinisme mag slimme en handige koop lieden of politici kannen voortbrengen, edel moedige, oprechte en vooral teedere en kiu- derljjke zielen kweeken, aan wie Christus bjj voorkeur het Rjjk Gods beloofd heeft, vermag het nimmer. De Calvinisten, die goed zgn en onze sympathie verdienen, danken dit niet aan C a 1 v jj n s kil en onbarmhartig, om niet te zeggen godslas terlijk en diabolisch systeem. Zoo kon de Paus terecht de vele goede eigenschappen der Engelschen in herinnering brengen en daaruit een motief nemen, om hen tot terugkeer in den schoot der Katholieke Kerk te nooden. Ook deH. P a u 1 u s deed zulks, toeu hg preekte voor de ledea der Atheensche Areopaag. Als zg reeds zóó zgn, ondanks hunne dwaling, wat is dan niet van hen te verwachten, wanneer zg eens de voile waarheid hebben omhelsd Nog eene tweede opmerking heeft de hoog» leeraar op de Encycliek, die al even zonder ling klinkt. Zij betreft het feit, dat de Katholieke Kerk bjj de hereeniging geen puntje noch van haar leer, noch van haren eeredienst wil prjjs geven, maar nooit min der eischt dan volledige onderwerping aan haar gezag. Wjj antwoordende Room sche Kerk maakt er aanspraak op en doet dit met volle recht, dat zjj en zjj alleen, de door Christns gestelde macht is om de volkeren geesteljjk te Ieeren en te leiden. Zou zjj afstand doen van dat recht, zg zon hare zending verloochenen en dus ophou den de Kerk van Christus te zjjn. Zou Dr. Knyper dit verlangen? Wat vrucht zon dan de hereeoiging hebben Eene uit- bode met een toestemmend antwoord terug en verzocht hij de Prinses, hem te volgen. Zij werd binnengelaten en gebracht in een rijk gemeubileerd studeervertrek, waar een man in de kracht zijner jaren, maar met bleek ge laat en ingezonken wangen, waarlangs een groote zwarte baard groeide, voor een schrijftafel was gezeten, De deur had zich reeds eene minuut achter de bediende gesloten, aleer hij van zijn werk opzag. Getroffen door de indrukwekkende schoon heid zijner bezoekster, rees hij overeind en ging hij haar niet zonder hoffelijkheid te gemoet. Gij hebt verlangd mij te spreken, Me vrouw, sprak hij op langzaam kwijnenden toon Mag ik weten wie ik de eer heb voor mij te zien Prinses Karoskine. Bij het vernemen van dien naam zag hij haar doordringend aan. Hij had ook herhaaldelijk hooren spreken van de toewijding, door haar aan den ongelukkigen balling betoond, en hij zeide, terwijl hij haar een stoel aanbood Wees zoo goed plaats te nemen, Mevrouw, Het is mij zeer aangenaam met iemand kennis te maken, over wie ik zooveel goeds hoorde. Gij kwaamt zeker de een of andere gunst voor prins Karoskine vragen Zij had ternauwernood verstaan wat hjj tot haar zeidealles wat zij vooraf bepaald had te zullen aanvoeren tot Iwan's behoud, was haar weer ontgaan en met hulpbehoevend gebaar strekte zij,de handen naar hem uit en smeekte {Wordt vervolgd.) iniBiEiisrifE rovRiiT.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1