NIEUWE
to. 2294
Woensdag 12 Juni 1895
20ste Jaargang
De nieuwe Kathedraal.
BU 1TE NL A M U.
Zweden en Noorwegen
Oostenrijk-Hongarije.
Duitsehland.
i i
COM
ABONÏÏE MEN TS PRIJB
Pei 3 maanden voor Haarlem. 1 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TJ R E A U: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIE!*:
AGITE MA WON AGITATE.
Van 16 regels 50 Cent»
Elke regel meer7Vs
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redaeteu r-U itgever, W. K P P E R 8.
Met een gedeelte van den bouw der
nieuwe Kathedrale kerk te Haarlem, zoo
als zg in teekeninsr is gegeven, wordt een
aanvang gemaakt. Niet den minsten inschrij
ver, maar den heer G. Hulsebosch
aannemer te Haarlem is het eerste gedeelte
vau den bouw gegund voor drie honderd
zeven en negentig duizend gulden.
Èet is eene groote eer voor deu bekwamen
Haariemschen aannemerniettegenstaande
hjj duizenden guldens hooger had inge
schreven dan andereD, door de bouw
commissie met deu bouw van Haarlem's
nieuwe Kathedraal te zjjn belast.
Zg die tot ons het verzoek hebben ge
richt om over de aanbesteding eu het gun
nen van het werk der nieuwe Kathedraal
te schrijven, meeoen wg te moeten ant
woorden, dat de bouw-commissie volgens
het bestek van aanbesteding het recht zich
had voorbehouden om het werk te gunnen
aan wien zg dat meende te moeten opdragen.
Wg verdiepen ons niet in het feit of Jan
of Piet geroepen werd om het groote werk
uit te voereu, maar bezien de zaak van
een meer verheven standpunt.
In Haarlem staat een St. Bavo, de oude
Roomsch Katholieke Kathedraal, die door
ruw geweld eu opstand tegen Rome ons
is ontnomen, 't Is een majestnenze tem
pel, waarin de gilden hun altaren hadden
en waarin ten spijt der afvalligen nog van
onder de balklagen te voorschgn komen,
opschriften, dia de onrechtvaardige bez't-
ters van dezen tempel toeroepen:Deze tempel
behoort den Roomschen, geef terngwathun
ontstolen is.
De oude St. Bavo staat ledig. Nog een
gen die wars zgn van de Roomsche her
zingen binnen de eenmaal gewgde muren
waar eens de Roomsche godsdienst in al
zgn luister en glorie werd gevierd hun
psalmen, terwgl dominee's van allerlei rich
ting nu eens voor dit, dan weer voor dat
klein buddeke aanhangers hun theorie ver
kondigen. Ook heeft men van de oude
St. Bavo waarbinnen alles ledig, kil en
koud is, een concertgebouw en wandelplaats
gemaakt, waar bij orgelbespelingen msuig
prachtig toiletje van de Haarlemsche schoo-
nen te bewonderen valt. Wanneer men
dan ook bjj zulke gelegenheden in de oude
Kathedraal rondwandelt, dan wordt men
onwillekeurig aangedaan door zooveel tee
kenen van verval.
De Katholieken bouwen zich eene nieuwe
Kathedraal die 100 meter lang zal zgn.
Zg zal uit vjjf beuken bestaan, terwgl de
FEUILLETON.
De zegepraal des Geloofs,
door
Julius.
7. Vervolg.)
VI. DE BRUID DES HEEREN.
Juffrouw Julia Eaber ging zichtbaar den dood
met rassche schreden tegemoet. Zij voelde het
zelf en besprak derhalve met haar man met
eene bewonderenswaardige kalmte he c noodwen
dige.
Wanneer hij dan aan zijn verdriet uiting gaf,
zoo troostte zij hem«Ik ben nu gelukkiger
dan ooit te voren, want ik zie u den goeden
weg bewandelen. Onze kinderen zijn oppassend
en godsdienstig en bovenal onze Marie. Zij is
een voorbeeld voor zoovele meisjes van haar
leeftijdzij verzorgt mij, en draagt tevens de
leiding der geheele huishouding, met een on-
vermoeiden ijver. Met moederlijke teederheid
zorgt zij voor haar kleiner zusje, zij ontzegt
zich ieder genoegen en in hare kleeding is zij
de eenvoud zelf. Dit alles verzacht mij mijne
pijnen en mijn lijden. Danken wij God voor
zijne genaden.//
„Gij vindt het grootste geluk daar waar ik
het voorbijzie,// antwoordde baar man. naden
kende over hare woorden//het is waar, Marie
is het voorbeeld een er christelijke dochter. Moge
God haar daarvoor loonen en haar eenmaal een
rechtschapen man schenken, aan wien wij haar
oude er slechts drie heeft. Dit grootsche
bouwwerk, naar plannen van den architect
Jozef Cuyperste Amsterdam uit te
voereu, kan wat de grootte van het mid
denschip betreft, op eene ljjn gesteld wor
den met den Dom van Keulen, de St. Jans-
kerk te 's Hertogenbosch en andere monu-
meotale Kathedralen der middeleeuwen, zoo
rjjk aan kunstproducten vau geniale bouw
kunst.
Niet om de omvangrijkheid en grootsch-
heid van dezen bouw wjjzen wg op dit
nieuwe werk vau echt christelijke kunst,
die sinds eene halve eeuw alom en op elk
gebied herleeft, maar wij willen onze ge-
loofsgenooten en hen wier voorzaten met
ons terzelfde kerke gingen, niet alleen wjjzen
op deu geest van offerwilligheid der Ka
tholieken maar ook op de kracht welke
van de Katholieke Kerk uitgaat.
Ruim drie eeuwen geleden werden aan de
trouwe zonen der Kerk schier al hun tem
pels met de rjjke schatten aan Kerk en
altaarsieraden en misgewaden ontnomen.
Ter sluiks mochten zg in achtergebouwen
hunne godsdienstoefeningen verrichten. Wil
den ze een Gode waardige tempel stich
ten, dan werd hun dit, zelfs nog in de
vorige eeuw, belet. Nauwelijks breekt een
tjjdperk van minder tirannen-o rerheerschiog
aan, of alom verrjjzen katholieke kerken,
die met de oude den Roomschen ontnomen
in grootte en schoonheid kunnen wedijve
ren niet alleen, maar die zelfs overtreffen.
Terwgl de kerken der katholieken alom te
kRin en rgk versierd zjjn, zgn de vroegere
katholieke kerken voor hsn, die ze ons ont
nomen veel te groot, de wanden zgn kaal
en naakt, en de altaren ziju weggeruimd.
De kerkelijke goederen werden den katho
lieken ontnomen, de geestelijkheid werd
door de Regeeriag niet ondersteund, of iu
veel geringere mate dan die van elke an
dere geloofsbelijdenis.
En wat zien wg des ondanks? Hoog
steken de torenspitsen onzer nieuw ge
bouwde kerken in de lucht. Te Haarlem
Daast Je prachtig gebouwde O. L. Vrouwe
kerk aan het Spaarne, zal aan de Leid-
schevaart eene nieuwe Katholieke kerk, eene
nieuwe Kathedraal, een nieuwe Sint Bavo
gebouwd worden uit eigen middelen, van
vrjjwillig bijeengebrachte gelden der Katho
lieken, om hun Bisschop een geschenk aan
te bieden op zgn a.s. gouden feest. Tegen
over dat alles staat daar de onde, trotsche
St. Bavo, in bet bezit van de afgescheiden
broeders. Zjj zou tot puiu vervallen zgn,
zoo niet èn de Regeering èn de provincie
èn zelfs de Katholieken bjjdroegeu tot het
met een gerust bart kunnen toevertrouwen.//
//Laat in dit opzicht God zorgen, JozefVol
gens mijne meening geloof ik niet, dat Marie
in den echt zal treden.//
//Maar zij is een zoo deugdzaam en zachtzin
nig meisje, zij zal als vrouw een goed figuur
en een man gelukkig maken. Ja,// zeide hij
op een zachteren toon, //ik heb reeds zoo iets
gehoord, de jonge Karei Rigg ziet haar gaarne.//
//Stoor de vrede van Marie's harteniet,//
smeekte Julia.
//Nu, als ge het wilt, zal ik nog zwijgen.//
Maar zou het niet verstandiger zijn haar eenigs-
zins voor te bereiden Ik wilde hoofdzakelijk
haar hiermede voor andere verzoekingèn bewa
ren. De zoon van den Burgemeester
//Dat is iD ieder geval een gevaar. Maar ik
ken mijn onschuldig kind te goed, zij zal zich
niet met vrijages inlaten,// antwoordde Julia.
//Ik zal evenwel, alle voorzichtigheid in acht ne
mende, met haar over de toekomst spreken.//
Toen Marie later binnenkwam om naar hare
moeder te zien en beiden alleen waren, nam
Julia Marie's hand in de hare. Op teederen
toon sprak zij //Mijn kind, ik weet, dat gij
reeds een levensstaat gekozen hebt.//
Marie werd vuurrood. Vragend zag zij op
naar bet doorzichtig gelaat harer moeder, die
vervolgde
//Gij zijt er verbaasd over, dat ik uw levens
staat kende, maar sinds het uur, dat de h. Fa
milie ons den vader terugschonk, weet ik, dat
gij u als Christus' bruid, beschouwde. Dat is
voor mij een troost in mijne ziekte en het zal
mijn doodsuur verlichten. Eene bede richt ik
onderhond van het eertjjds zoo prachtige
gebouw. Kaal en doodsch zgn de wanden,
veel te groot is de ruimte voor hen, die
er gebruik van maken.
Niet alleen is de oude Sint Bavo alles
behalve doelmatig voor de gebruikers, maar
zg is voor hen een lastpost. Deze toestand,
die op ze9r veel plaatsen eenzelfde is,
geeft rjjke stof tot nadenken en overweging.
Op Haarlem ie van toepassing, wat prof.
C. Broers van de hoofdstad zingt:
En schoon van Amstels oud geloof
Geen tempel werd gezien,
En 't Kruis, waar 's werelds heil aan hing,
In duisternis moest vliên
Toch nam de schaar in aanzien toe
Met ieder eeuwgetij
Want trouw hield men den bedegang
En fluisterde daarbij
//God! boor ons om uw lieven Zoon,
Zend Uw genade neer
En voer al, die zijn afgedwaald.
Naar d'eenen schaapstal weer.//
Koning Oscar wordt Woensdag met
de Koningin ea den Kroonprins te Christia-
nia verwacht.
Waarschijnlijk zal de Koning dan in de
eerste plaats een ander ministerie benoe
men, overeenkomstig den wensch der radi
cale meerderheid in het Storthingin plaats
vau het conservatieve kabinet-S tang.
Trouwens, de minister-president Stang,
die geen regeerings-meerderheid in het
Shorthing bezit, heeft reeds herhaaldelijk
zgn verzoek om ontslag ingediend, dat
echter telkens door den Koning werd ge
weigerd.
Nu evenwel zal de Koning wel aan den
uitdrnkkelgken wensch, onlangs wederom
door de meerderheid uitgesproken, moeten
gehoor geveD, wil bij ten minste niet alle
kans op eene miuneljjke schikking van bet
geschil tusschen de beide Scandinavische
staten voor goed doen verdwjjnen.
Te Buda-Pest zjjn dezer dagen da brie
venbestellers die den arbeid hebben ge
staakt op afdoende wjjze onderhanden ge
nomen. De Regeering heeft hun te hoog
gestelde eisch om loonsverhoogiog niet
alleen geweigerd, maar de leiders der be
weging ocmiddelljjk naar kleine kanto
ren in de provincie verplaatst, om hun
in de gelegenheid te stellen met minder
echter tot u, mijn kind, verlaat Hedwig en
Erans niet, tot ook hun welzijn, zoowel geeste
lijk als |_tijdelijk, verzekerd is Een voorgevoel
zegt mij, dat uw vader mij spoedig volgen zal.
Dan waren de kinderen aan de willekeur van
vreemden overgelaten.//
Marie knielde aan het bed der zieke neder,
hare oogen waren met tranen gevuld.
„Ik zal uw wensch vervullen, mama, maar blijf
nog bij ons, uwe zorgende liefde hebben wij nog
zoo noodig.//
De moeder nam den zilveren rozenkrans, dien
zij gedurende haar ziekte steeds hij zich droeg
en slingerde hem om de handen harer dochter.
Plechtig sprak zij. //Rozen van een zilver
glans mogen voor u, voor het groote offer, dat
gij op aarde brengt, eens in den Hemel bloeien I
Blijf daarom uwe eerste heilige liefde in iedere
bekoring getrouw. Deze rozenkrans zal u tot
bescherming strekken tijdens dit leven en in
het laatste uur."
Juist trad Eaber de ziekenkamer binnen.
Zijne vrouw sprak bem aan en zeide //Vader,
zegen uw kindzij is de Bruid des Heeren.//
//God zegene u en uw besluitstamelde
Jozef met ontroerde stem. //Daaraan had ik
niet kunnen denken."
VII. TWEEËRLEI STERVEN.
In de groote zaal van het raadhuis stond,
evenals voor eenige jaren, toen hij alles volgens
grootsche plannen voor het heerlijke kinderfeest
regelde, Kuno Stadaux, de Burgemeester, en liet
zijne blikken over bet marktplein gaan.
De voor weinige jaren zoo statige man ge.
loon op het platteland beter te knnnen
rondkomen, dan met een tameljjk loon in
de hoofdstad.
Natuurlijk is deze genomen maatregel
tegen den zin der werkstakers, die buiten
de stad, bniten het bereik der gemeente
politie een kamp hebben opgeslagen, hun
aantal bedraagt raim 1200. Het hoofd
postkantoor te Buda-Pest wordt door de
politie bewaakt, daar de werkstakers Bnda-
Pest zgn ingetrokken en reeds slaags ge
raakten met de gemeente-politie.
Keizer Wilhelm heeft zeer veel op
met de opening van het Noord-Ooetzee-
kanaal. Persoonlijk heeft hij zich naar Kiel
begeven ten einde zich te overtuigen dat
naar behooren alle maatregelen zgn ge
nomen voor de feestelijke opening welke
in deze week zal plaats hebben. Alle leden
van den Rijksdag, met uitzondering van de
sociaal-democraten, hebben de uitnoodi-
ging tot bjjwoning dezer plechtigheid aan
genomen.
Journalisten bij de opening van het Noord-Oostzee
kanaal. Het volledig programma voor de deelne
ming der pers aan de opening van het Noord-Oost
zeekanaal is verzonden.
De journalisten komen 15 Juni a. s. te Berlijn
bijeen en worden feestelijk ontvangen in het
Hotel Kaiserhof.Op 17 Juni reizen zij met extra-
trein naar Hamburg, worden daar door het
Pers-comité plechtig ontvangen en blijven er
tot 19 Juni als gasten van den hoogen Senaat van
Hamburg. Na de vaart op eene stoomboot langs
de verlichte oevers der Èlben vertrekken zij na
1 uur 's nachts met extra-trein naar Kiel, waar
zij 's morgens te 4 uur aankomen. Te 9 uur
van dien dag, 20 Juni, begeven zij zich op de
stoomboot Prinz Waldemar, om een tocht te
maken door de haven en de voor anker lig
gende oorlogsschepen. Te 2 uur komt de stoom
boot te liggen bij de sluizen van Holtenau, op
eene gereserveerde plaats, van welke de aankomst
van Keizer en Keizerin, Prinsen en Prinsessen,
de Duitsche Bondsvorsten, de leden van den
Rijksdag en de overige gasten, die den tocht
van Brunsbüttel door het kanaal medegemaakt
hebben, kan waargenomen worden. Eerst te 6
uur komen de schepen der wereldvloot. 's Avonds
bal in de Marine-academie te Kiel en gezellige
samenkomst op Bellevue.
Den 21sten Juni stoomt het door den Keizer
ter beschikking gestelde Persschip naar Holte
nau, waar de laatste steen gelegd wordt. Daarna
groote manoeuvres van de aanwezige oorlogs
schepen (ruim 100) der geheele wereld. Het
Persschip komt dan op eene uitgekozen plaats
te liggen, vanwaar de journalisten alles kunnen
overzien.
's Avonds feestmaal bij Holtenau. Van iederen
Staat neemt er slechts een journalist deel aan.
leek nu echter een schaduw van vroeger. Som
berheid en vertwijfeling hadden zich van hem
meester gemaakt. Ook droeg hij heden geen
ambtsgewaad, noch de eereteekenen zijner waar
digheid, maar een eenvoudig kostuum.
Op dezen dag zou ook de begrafenis plaats
hebben van het stoffelijk overschot van Julia
Eaber.
Met een boonend lacben begon hij zacht eene
alleenspraak, terwijl hij met strakken blik op
de lijkbaar staarde. Dezen keer ecbter gold de
hoon zichzelf en zijn lot//Eens beklaagde ik
Gnstaaf Adolf, dat hij den Johanuestoren niet
vernietigen kon, en ik, stumperd, was niet eens
in staat eene familie in het ongeluk te storten.
Eaber heeft zich in de laatste jaren gelukkiger
gevoeld dan ik. Zijne kinderen worden als voor -
beelden van deugd geprezen."
Hij zweeg maar zijn geweten sprak luide
voort. „Dat kan men van uwe kinderen aller
minst zeggen. Uw zoon, de voormalige trots
uwer oogen, is een dronkaard, een verkwister,
een bedrieger en defraudant geworden. Giste
ren nam men hem gevangen. En uwe dochter
Gij rustte niet voor gij haar had losgerukt van
de „knechtschap en het bijgeloof" harer Kerk,
Nu is zij een lichtzinnig, gewetenloos schepsel,
dat u dagelijks verdriet aandoet. Iedere fatsoen
lijke dochter van den daglooner haalt den neus
verachtelijk op en met recht voor de
geëmancipeerde Burgemeesterdochter. En gijzelf?
Uwe kinderen deden de algemeene achting voor
u verminderen en uw rijkdom te niet gaan.//
{Wordt vervolgd.)
