Se. 2305
Woensdag 10 Jail 1895
20ste Jaargang
Slet gilden-wezen-
BUIT E L A N
'J
Pei 8 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verse hg at
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG,
B IT B E A TT: St. Janstraat Haarlem.
Vati 16 regels50 Cent*
Elke regel meer7Vs
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. u
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advert entiën worden uiterlgk Maanda g-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 aai ingewacht.
R a d a c t e u r-Ui t c e v e r, W. K ii P P R S.
In de Katholieke Annalen van het eiland
Maurice troffen wg onlangs een tcerkwaar-
digen brief aan van Mgr. Meariu, aarts
bisschop van Port-Lonis, waarin hg onder
meer eene zeer volledige uiteenzetting doet
van de weldaden van hei verenigingsle
ven, en waaraan wg hat volgende onilee-
nen, aangezien het wèl verdient in steeds
ruimer kring verbreid en verspreid te
wordeii.
Nauwelgks, zoo schrgft Z. D. Hoogw.
de Bisschop, had ik gezien, in welk een
erbarmelijken toestand de werkende klasse
zich in dit kleine land bevond, of ik nam
het besluit zoowel op stoffelgke als op gees
telijke wjjzfl aan hare verbetering tearbei-
deu. Hoevele tna'ea heb ik u niet doen be-
grjjpen, dat bet algemeen verval van de
werklieden op deze wereld moet gezocht
worden in de verdelging van de oude hand-
we-ksgilden, welke verdelging door de Re
vo utie van de vorige eeuw cp gruwzame
wijze is voltooid.
Het eigeulgke doel van de beduchte
Revolutie was de vernietiging van het chris
telijk karakter der sociale orde. Het
Christendom heeft de gilden gesticht op
den grondslag van den godsdienst, van de
broederlijke liefde en van de sociale orde.
De gilden hebben zich hoogst verdien
stelijk gemaakt tegenover een werkman,
de maatschappij en de Kerk. De werkman
werd ontrukt aan zjjne verlatenheid, aan
zjjne holpeioosheid bij ziekten en ouderdom.
Het gildeugeriootscbap diende hem tot leid:-
maD, vader, rechter, raadsman. Het gilien-
genootschap deed hem trapsgewijze opklim
men ia ziju vak: eerst leerjongen,dau ge
zel, eindeljjk meester. Het gildecgenoot-
scbap gedoogde niet, dat vraemde vakman-
men zich indrongen in de rangen van ben,
die behoorlijk huu tak verstonden, om hun
het werk uit de banden te nemen en met
het werk h't dagelijksch brood.Het gilden-
genootsebap waakte over de zedelijkheid
van zjjne leden, en daardoor tevens over de
eer van het baudwerk. Het verbood aan da
patroons om het werk op een al laag week
loon te schatten, ten einde de verarming
van den werkmau te voorkomen en ook
verbood het om het werk op een te hoog
weekloon te schatten, ten einde den werk
man te verhinderen zich ten koste van het
publiek al te zeer te vertijken. De alge-
meene kas van elk vak voorzag in de be
hoeften van de zieken, van de werkeloozsn,
van de grijsaards, weduwen en weezen.
Do werkman vond dus in zijn gilde-gecoot-
FEUILLETON.
Zij zoekt den schuldige.
10.
Ver wig).
Op eene smalle canapé, het gezicht in de
kussens gedrukt, peinsde Erna over de treurige
geschiedenis. Eene menigte bijzonderheden, die
zij vroeger niet achtte, kwamen haar nu duidelijk
voor den geest, heel duidelijk zag zij nu het
heele leugenweefsel, waarin zij gevangen was.
En wie had dat gespannen? De beide personen
die zij bemind en geheel vertrouwd had. Zij
schaamde zich haast, dat zij haren toorn tegen
Dorothea geuit-had, deze was immers maar een
blind werktuig geweest. Maar hare moeder! en
de heer Von Rehfeld.
Een onbeschrijfelijk leed vervulde haar hart.
//O moeder, hoe kondt gij zoo iets doen!// snikte
zij handenwringend en vroeg zich weer af, of de
moeder van dat bedrog had geweten en of zij
zelf ook nier was bedrogen geworden door den
man, die haar echtgenoot heette en die nu een
met bloed bedekt lijk was.
Door schrik bevangen sprong zij op, zij had
in haar gepeins de verschrikkelijke catastrophe
vergeten. Des te verschrikkelijker kwam zij nu
tot bewustzijn. Zij ontstak in hevigen toorn en
woede tegen den man, die haar had bedrogen
door leugens en verraad, maar dan had zij ook
weer medelijden met hem, die uit liefde voor
schap alles wat hjj noodig had om (ijden3
ziju leven in vrede en gelukkig te leven.
Hat gildec-wözon maakte zich eveneens
verdienstelijk jegens de burgerlijke maat
schappij. Het droag zorg, dat het publiek
door goede werklieden, en niet door vak
bedervers werd bediend; bijvoorbeeld voor
het timmerwerk door flinke timmerlieden
en niet door knoeiers.
Door voor het werk een büljjken prgs
te bepalen, door de Regeering, door de Ka
mer van koophandel en van het handweik,
of door een ander erkend gezag gecontro
leerd, beschermde het gilden-wezen niet
alleen de werklieden tegen alle onderdruk
king, maar ook het publiek tegen de moei
lijkheden van het monopolie en de afper
singen van de werkstaking. Da gilden-ge
nootschappen waren een bolwerk tegen alle
verwoestingen der sociale orde.
Eveneens dienden de gilden-genootschap
pen tot handhaving van den godsdienst in
het hart vau het individu, iu den kring der
familie, in de publieke orde. De zorg, weike
zjj namen voor de zedeijjkheid van hunne
leden, hun deelnemen aan christelgke fees
ten, en corpsmet bauieran en racgteeke-
neD, en hunne gestrengheid tegen misda
digers, waren krachtdadige middelen om
onder het volk de zuivere leeringen van den
christeljjkeo godsdienst, den grondslag van
alle sociale orde, te handhaveD.
Het was hoofdzakelijk dit godsdienstig en
anti-revolutionnair karakter der oude werk
lieden-genootschappen, hetwelk de Revolu
tie-mannen niet konden verdragen en dulden.
Door die genootschappen te verdelgen, be
reikten de Revolntie-maunen hun drievoudig
dool: de ontkerstening van bet volk, het
isolement der werklieden, hetwelk hen
ongelukkig maakte,en zjj maakten vau die
werklieden gedwetë werktuigen ter versto
ring van de openbare orde; en eindelijk da
verdelging van den vrede, waardoor het
aan de hoofden der Revolutie vrijstond om,
zooals men dit gewoouljjk uitdrukt, in troe
bel water te visschen.
De herstelling van de werklieden-genoot
schappen zal overal eene onschatbare
weldaad zjjn voor dan socialen vrede, voor
de kalmte en de orde in het huisgezin, voor
de zedelijkheid van het volk, voor de ver
volmaking en bescherming van bet hand
werk, voor de beteugeling van het mono
polie en van de ongebreidelde concurrentie,
die alle beroepen ten grond9 helpt. Dit zou
eindelijk het begin zijn van een tjjdpark
van vrede en algemeen welzijn.
haar zoo gezondigd had. „Hij is door den roof
niet gelukkig geworden, want de wreker vervolg
de hem op den voet,// zoo fluisterde zij.
„Wat zeg ik!// riep zij opspringend bijna luid.
„Ben ik ook waanzinnig evenals de anderen?
Benno en ik hebben met Behfeld's dood niets te
inaken! Hij is het offer geworden van een roof
moord! Ik ik heb den moordenaar gezien!
Zij gruwde ervan en beefde aan alle leden.
//Ik word ziek; de koorts die mij aangreep, toen
ik Benno van ontrouw verdacht, keert terug!"
steunde zij; //maar ik mag niet ziek worden; ik
hen de eenige, die voor hem de getuigenis aflegt.
Om zijnentwille moet ik gezond en om zijnent
wille moet ik sterk zijn.//
De morgen was aangebroken en 't vertrek
reeds flauw verlicht. Erna legde zich nu gekleed
op 't bed en 'wikkelde zich in een deken; zij
wilde rusten om gesterkt den nieuwen dagrnst
zijne groote en zware bekommeringen te begin-
Lang lag zij met heete, drooge oogen en keek
door 't raam ten hemel, waar het morgenrood
nu zacht schemerde. Uit de grijze wolken viel
de regen neer, die eentonig tegen de vensters
sloeg. Dat gedruisch oefende eene weldadige, be
darende uitwerking op de jonge vrouw uit, hare
zware oogleden vielen toe; een vaste slaap maakte
zieh van haar meester.
Toen zij ontwaakte, had het opgehouden met
regenen; de zon scheen in haar vertrek, en
aan haar bed zat nog met reishoed en man
tel hare moeder, die zooeven aangekomen was.
't Station, waar Erna was achtergebleven, lag
niet ver van Rehfeld verwijderd; Dorothea had
Frankrijk.
Ta Cherbourg worden toebereidselen ge
maakt tot het geven van feesten, want
Russische en Spaansche eskaders van de
opening van het Noord-Oostzeekacaal terug-
kearende, zullen eon bezoek brengen aan
deze stad. De Spaansche oorlogsschepen
worlen daar den 14en Juli verwacht. Wan
neer bet Rufs sche eskader ocder commando
van admiraal Skrydloff daar zal aan-
komeD, is nog niet bekend. Dat de Russi
sche officieren met bijzondere feestelijkheid
ontvangen zullen worden, spreekt vaa zelf.
Treurig ziet 't er uit in de Fransche
republiek. Da jeugd wordt door het gods
dienstloos voorgaan van ouderen van dagen
totaal bedorven. Het getal misdadigers van
1621 jaar neemt toe, het bedroeg 26224
in 1888 en 32430 in 1892. Eeue toename
dus vaa 6206. Nog jjziügwekkender neemt
de zelfmoord toe op deitzelfden jeugdigen
leeftijd. In 1888 telde Fraukrjjk 267 zelf
moordenaars tussehen da 16 en 21 jaar en
in 1892 bedroeg het getal 475, alzoo nage
noeg het dnbbele. Men ziet maar al te dui
delijk dat in Frankrijk bet godsdienstig le
ven zeer achter uit gaat, hetgeen in hoofd
zaak te wijten is aan den Jan-Salie-geest
die zieh laugzamerband meester maakt van
de menigte, door het slecht voorgaan der
autoriteiten. Demoralisatie is er het ge
volg van.
Turkije.
De dertig verdachte leerlingen der mili
taire school van Pankaldi, die gevangen
ge omen zgn als betrokken iu eene samen
zwering tegen het leven vau den Sultan,
zijn met onmenscheljjke wreedheid gefol
terd, om van hen bijzonderheden te weten
te komen. Zij bleven echter standvastig en
zwegeD. Men weet alleen dit, dat de ver
dachten een manifest hebben verspreid,
waarin werd geconstateerd, dat het rgk
met ondergang bedreigd werd door den
Saltan, wiens beste daad zou zgn Turkjje
van hem te verlossen door zelfmoord te
plegen-
Transvaal.
Gisteren is de spoorweg van Pretoria
naar Delagoabaai feestelijk geopend. De
gouverneur der Kaapkolonie sir H e r c u-
lus Hobinson, heeft de opening bijge
woond. De gouverneur was vergezeld van
de vertegenwoordigers der Engelsche en
der koloniale regeering. Een groot aantal
afgevaardigden, de gouverneur van Natal
gezorgd dat men er dadelijk heen telegra-
pheerde, en vrouw Göldner had zich zonder een
minuut te verliezen op weg begeven, naar hare
dóchter.
//Mijne Erna,"mijn lief, arm kind, moeten wij
ons zoo wederzien!// snikte vrouw Göldner, ter
wijl zij hare dochter omhelsde. //O, mijne angst
was dus niet ongegrond. Al mijne waarschuwin
gen waren dus vergeefsch.//
Erna maakte zich uit de armen harcr moeder
los, keek verschokken en nadenkend om zich
heen.
//Moeder, gij hier?// sprak zij langzaam, //ik
droomde dus niet. Jk heb Benno gezien, ge
sproken, en"
„Hij heeft uwen echtgenoot vermoord!// viel
haar vrouw Göldner met eene gillende stem in
de rede, //neen 't is geen droom; 't is de vree-
selijke waarheid, de snoodaard heeft zijn schan
delijk plan uitgevoerd.//
//Gij ook beschuldigt hem!// riep Erna, terwijl
zij van 't bed opsprong, //gij ook! Is 't niet ge
noeg, dat gij hem geholpen hebt, hem en mij
te bedriegen! O, moeder, moeder, hoe kondt gij
uwe hand daartoe leenen?//
//Had ik geweten hoe het eindigen zou, zoo
zou ik zulks niet gedaan hebben!// antwoordde
vrouw Göldner verslagen. //Erna, mijn kind,
verlaat mij niet,// smeekte zij, toen de dochter
haar gelaat met beide handen bedekte; //wat ik
gedaan heb, geschiedde slechts uit liefde voor u.«
//Uit liefde!// herhaalde Erna treurig. //Is 't
niet genoeg, dat ons de haat en de nijd, zoo
veel kwaad toevoegen, moet het nu ook nog de
liefde doen? Kon hij, wiens mond voor altijd
en een vertegenwoordiger van de Porfcu-
gessche regeering hebben eveneens de inwij
ding van den spoorweg bjjgewoond.
Italië.
De onlangs getrouwde Hertog van A o s-
ta met zjjae gemalin prinses Hélen e
van Orleans, zgn na hun aankomst te
Rome naar het Quirinaal geredeD, waar
koning Umberto 9n koningin M a r-
g h a r i t a hen begroetten.
Uit Napels komt beiicht, dat de Ve
suvius hevig werkt. Er hebben zich nieuwe
vuurmonden geoqend, waaruit overvloedig
lava stroomt in de richting van den draad
spoorweg die nair den top voert.
Duitschland.
De National Zeitung deelt mede, dat het
outploffings-werktuig bestemd voor den chef
der politie den heer K r a u 8 e te BsrljjD, om
hem te dooden, aan het postkantoor te
Fürsterwalde is bezorgd door eene vrouw
in manskleeren. Het is tot dusver nog niet
gelokt, deze vroow op te sporen. Zjj moet
uit Barlgn gekomen zgn en is onmiddellijk
na afgifte daarheen teruggekeerd.
Men vermoedt, dat de helsche machine
in België is vervaardigd, aingezien de re
volver en het uurwerk van Belgisch maak
sel zgn en de benzineflesschen gewikkeld
waren in een in Duitschland niet bekend
Belgisch blad.
Rusland.
De Keizer van Rusland heeft eene ukase
opeubaar doen maken, waarbp de waar
borg wordt vastgesteld, door Rusland op
zich genomen betreffende de nienwe Chi-
neesche leening. De ukasa luidt aldus:
«Voor h<4 geva', om welke reden ook,
de gelden, die noodig zgn voor de betaling
der vervallen coupons en de uitgelote obli-
gatiëa der Chinoasehe leening, door de ban
ken en bankiershuizen, welke met deze be
taling belast zjjn, Diet op den bepaalden tjjd
ter beschikking worden gesteld, zullen voor
lebeDÏDg van de Russische Regaering de
daarvoor vereischte middelen ter beschik
king van deze banken en bankiersfirma's
worden gesteld, en wel op de voorwaar
den, welke door den Minister van finan
ciën namens de Russische Regeering zgn
bepaald.»
Wanneer de delging der leening zal plaats
hebben, wordt in de ukase niet vermeld.
De leening zal 16 millioen pond sterling
of 400 millioen franken bedragen a 4 per
cent in goud onder waarborg van Rusland
en 6 Fianscbe en 4 Russische bankiers.
De wisseling desbetreffende contracten heeft
gesloten is, spieken, zoo zou hij mij ook zeggen
uit liefde voor mij gezondigd te hebben".
//En hij zou de waarheid spreken. O, mijne
Erna, gij weet niet hoe hij u bemind heeft//.
//Niet met de ware liefde,// antwoordde de
jonge vrouw, //de innige liefde voor mij heeft
slechts een mensch op aarde, Benno.//
„Erna, spreek zoo niet!" riep vrouw Göldner
haar omhelzend, //dat verdraag ik niet. Geloof
mij, mijn kind, ik ben niet zoo schuldig als gij
denkt.//
//Niet?// vroeg Erna herademend, „werkelijk
niet?// Als een verdrinkende aan een stroohalm,
zoo klampte zij zich vast aan de gedachte, dat
haar de moeder nog trouw gebleven was, alsof
niets tussehen beiden was voorgevallen. //Gij
wist dus niets van 't bedrog, dat Rehfeld tegen
mij gepleegd had. Ik bid u, spreek.//
Zij leidde de moeder naar de canapé en ging
naast deze zitten. //Spreek!" herhaalde zij, toen
vrouw Göldner niet antwoordde.
//Ik wist niet, dat Rehfeld uwe brieven achter
hield, die tussehen u en Benno gewisseld werden;
hoe had ik ook zoo iets kunnen vermoeden,
daar ik van uwe geheime correspondentie niets
afwist,// sprak zij verwijtend; //ik wist ook niet,
dat gij door eene valsche inlichting als zou
Benno getrouwd zijn, waart bedrogen. Gedurende
uwe ziekte vernam ik uit het phantaseeren in
uwe koorts, wet gebeurd was, maar ik hield
het voor waar. Eerst toen gij hersteld waart be
kende mij Rehfeld zijne hartstochtelijke liefde voor
u, en wat hij gedaan had om de hinderpalen,
die hem in den weg stonden, te ruimen.»
Wordt vervolgd.)
ABOHNEMEWTSJPBIJB
AÖITE MA HOH AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENA'IEW