Se. 2305 Woensdag 10 Jail 1895 20ste Jaargang Slet gilden-wezen- BUIT E L A N 'J Pei 8 maanden voor Haarlem. Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor het buitenland Afzonderlijke nummers 0,85 1,10 1,80 0,03 Dit blad verse hg at eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG, B IT B E A TT: St. Janstraat Haarlem. Vati 16 regels50 Cent* Elke regel meer7Vs Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. u Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advert entiën worden uiterlgk Maanda g-, Woensdag- en V r jj d a g-a vond voor 6 aai ingewacht. R a d a c t e u r-Ui t c e v e r, W. K ii P P R S. In de Katholieke Annalen van het eiland Maurice troffen wg onlangs een tcerkwaar- digen brief aan van Mgr. Meariu, aarts bisschop van Port-Lonis, waarin hg onder meer eene zeer volledige uiteenzetting doet van de weldaden van hei verenigingsle ven, en waaraan wg hat volgende onilee- nen, aangezien het wèl verdient in steeds ruimer kring verbreid en verspreid te wordeii. Nauwelgks, zoo schrgft Z. D. Hoogw. de Bisschop, had ik gezien, in welk een erbarmelijken toestand de werkende klasse zich in dit kleine land bevond, of ik nam het besluit zoowel op stoffelgke als op gees telijke wjjzfl aan hare verbetering tearbei- deu. Hoevele tna'ea heb ik u niet doen be- grjjpen, dat bet algemeen verval van de werklieden op deze wereld moet gezocht worden in de verdelging van de oude hand- we-ksgilden, welke verdelging door de Re vo utie van de vorige eeuw cp gruwzame wijze is voltooid. Het eigeulgke doel van de beduchte Revolutie was de vernietiging van het chris telijk karakter der sociale orde. Het Christendom heeft de gilden gesticht op den grondslag van den godsdienst, van de broederlijke liefde en van de sociale orde. De gilden hebben zich hoogst verdien stelijk gemaakt tegenover een werkman, de maatschappij en de Kerk. De werkman werd ontrukt aan zjjne verlatenheid, aan zjjne holpeioosheid bij ziekten en ouderdom. Het gildeugeriootscbap diende hem tot leid:- maD, vader, rechter, raadsman. Het gilien- genootschap deed hem trapsgewijze opklim men ia ziju vak: eerst leerjongen,dau ge zel, eindeljjk meester. Het gildecgenoot- scbap gedoogde niet, dat vraemde vakman- men zich indrongen in de rangen van ben, die behoorlijk huu tak verstonden, om hun het werk uit de banden te nemen en met het werk h't dagelijksch brood.Het gilden- genootsebap waakte over de zedelijkheid van zjjne leden, en daardoor tevens over de eer van het baudwerk. Het verbood aan da patroons om het werk op een al laag week loon te schatten, ten einde de verarming van den werkmau te voorkomen en ook verbood het om het werk op een te hoog weekloon te schatten, ten einde den werk man te verhinderen zich ten koste van het publiek al te zeer te vertijken. De alge- meene kas van elk vak voorzag in de be hoeften van de zieken, van de werkeloozsn, van de grijsaards, weduwen en weezen. Do werkman vond dus in zijn gilde-gecoot- FEUILLETON. Zij zoekt den schuldige. 10. Ver wig). Op eene smalle canapé, het gezicht in de kussens gedrukt, peinsde Erna over de treurige geschiedenis. Eene menigte bijzonderheden, die zij vroeger niet achtte, kwamen haar nu duidelijk voor den geest, heel duidelijk zag zij nu het heele leugenweefsel, waarin zij gevangen was. En wie had dat gespannen? De beide personen die zij bemind en geheel vertrouwd had. Zij schaamde zich haast, dat zij haren toorn tegen Dorothea geuit-had, deze was immers maar een blind werktuig geweest. Maar hare moeder! en de heer Von Rehfeld. Een onbeschrijfelijk leed vervulde haar hart. //O moeder, hoe kondt gij zoo iets doen!// snikte zij handenwringend en vroeg zich weer af, of de moeder van dat bedrog had geweten en of zij zelf ook nier was bedrogen geworden door den man, die haar echtgenoot heette en die nu een met bloed bedekt lijk was. Door schrik bevangen sprong zij op, zij had in haar gepeins de verschrikkelijke catastrophe vergeten. Des te verschrikkelijker kwam zij nu tot bewustzijn. Zij ontstak in hevigen toorn en woede tegen den man, die haar had bedrogen door leugens en verraad, maar dan had zij ook weer medelijden met hem, die uit liefde voor schap alles wat hjj noodig had om (ijden3 ziju leven in vrede en gelukkig te leven. Hat gildec-wözon maakte zich eveneens verdienstelijk jegens de burgerlijke maat schappij. Het droag zorg, dat het publiek door goede werklieden, en niet door vak bedervers werd bediend; bijvoorbeeld voor het timmerwerk door flinke timmerlieden en niet door knoeiers. Door voor het werk een büljjken prgs te bepalen, door de Regeering, door de Ka mer van koophandel en van het handweik, of door een ander erkend gezag gecontro leerd, beschermde het gilden-wezen niet alleen de werklieden tegen alle onderdruk king, maar ook het publiek tegen de moei lijkheden van het monopolie en de afper singen van de werkstaking. Da gilden-ge nootschappen waren een bolwerk tegen alle verwoestingen der sociale orde. Eveneens dienden de gilden-genootschap pen tot handhaving van den godsdienst in het hart vau het individu, iu den kring der familie, in de publieke orde. De zorg, weike zjj namen voor de zedeijjkheid van hunne leden, hun deelnemen aan christelgke fees ten, en corpsmet bauieran en racgteeke- neD, en hunne gestrengheid tegen misda digers, waren krachtdadige middelen om onder het volk de zuivere leeringen van den christeljjkeo godsdienst, den grondslag van alle sociale orde, te handhaveD. Het was hoofdzakelijk dit godsdienstig en anti-revolutionnair karakter der oude werk lieden-genootschappen, hetwelk de Revolu tie-mannen niet konden verdragen en dulden. Door die genootschappen te verdelgen, be reikten de Revolntie-maunen hun drievoudig dool: de ontkerstening van bet volk, het isolement der werklieden, hetwelk hen ongelukkig maakte,en zjj maakten vau die werklieden gedwetë werktuigen ter versto ring van de openbare orde; en eindelijk da verdelging van den vrede, waardoor het aan de hoofden der Revolutie vrijstond om, zooals men dit gewoouljjk uitdrukt, in troe bel water te visschen. De herstelling van de werklieden-genoot schappen zal overal eene onschatbare weldaad zjjn voor dan socialen vrede, voor de kalmte en de orde in het huisgezin, voor de zedelijkheid van het volk, voor de ver volmaking en bescherming van bet hand werk, voor de beteugeling van het mono polie en van de ongebreidelde concurrentie, die alle beroepen ten grond9 helpt. Dit zou eindelijk het begin zijn van een tjjdpark van vrede en algemeen welzijn. haar zoo gezondigd had. „Hij is door den roof niet gelukkig geworden, want de wreker vervolg de hem op den voet,// zoo fluisterde zij. „Wat zeg ik!// riep zij opspringend bijna luid. „Ben ik ook waanzinnig evenals de anderen? Benno en ik hebben met Behfeld's dood niets te inaken! Hij is het offer geworden van een roof moord! Ik ik heb den moordenaar gezien! Zij gruwde ervan en beefde aan alle leden. //Ik word ziek; de koorts die mij aangreep, toen ik Benno van ontrouw verdacht, keert terug!" steunde zij; //maar ik mag niet ziek worden; ik hen de eenige, die voor hem de getuigenis aflegt. Om zijnentwille moet ik gezond en om zijnent wille moet ik sterk zijn.// De morgen was aangebroken en 't vertrek reeds flauw verlicht. Erna legde zich nu gekleed op 't bed en 'wikkelde zich in een deken; zij wilde rusten om gesterkt den nieuwen dagrnst zijne groote en zware bekommeringen te begin- Lang lag zij met heete, drooge oogen en keek door 't raam ten hemel, waar het morgenrood nu zacht schemerde. Uit de grijze wolken viel de regen neer, die eentonig tegen de vensters sloeg. Dat gedruisch oefende eene weldadige, be darende uitwerking op de jonge vrouw uit, hare zware oogleden vielen toe; een vaste slaap maakte zieh van haar meester. Toen zij ontwaakte, had het opgehouden met regenen; de zon scheen in haar vertrek, en aan haar bed zat nog met reishoed en man tel hare moeder, die zooeven aangekomen was. 't Station, waar Erna was achtergebleven, lag niet ver van Rehfeld verwijderd; Dorothea had Frankrijk. Ta Cherbourg worden toebereidselen ge maakt tot het geven van feesten, want Russische en Spaansche eskaders van de opening van het Noord-Oostzeekacaal terug- kearende, zullen eon bezoek brengen aan deze stad. De Spaansche oorlogsschepen worlen daar den 14en Juli verwacht. Wan neer bet Rufs sche eskader ocder commando van admiraal Skrydloff daar zal aan- komeD, is nog niet bekend. Dat de Russi sche officieren met bijzondere feestelijkheid ontvangen zullen worden, spreekt vaa zelf. Treurig ziet 't er uit in de Fransche republiek. Da jeugd wordt door het gods dienstloos voorgaan van ouderen van dagen totaal bedorven. Het getal misdadigers van 1621 jaar neemt toe, het bedroeg 26224 in 1888 en 32430 in 1892. Eeue toename dus vaa 6206. Nog jjziügwekkender neemt de zelfmoord toe op deitzelfden jeugdigen leeftijd. In 1888 telde Fraukrjjk 267 zelf moordenaars tussehen da 16 en 21 jaar en in 1892 bedroeg het getal 475, alzoo nage noeg het dnbbele. Men ziet maar al te dui delijk dat in Frankrijk bet godsdienstig le ven zeer achter uit gaat, hetgeen in hoofd zaak te wijten is aan den Jan-Salie-geest die zieh laugzamerband meester maakt van de menigte, door het slecht voorgaan der autoriteiten. Demoralisatie is er het ge volg van. Turkije. De dertig verdachte leerlingen der mili taire school van Pankaldi, die gevangen ge omen zgn als betrokken iu eene samen zwering tegen het leven vau den Sultan, zijn met onmenscheljjke wreedheid gefol terd, om van hen bijzonderheden te weten te komen. Zij bleven echter standvastig en zwegeD. Men weet alleen dit, dat de ver dachten een manifest hebben verspreid, waarin werd geconstateerd, dat het rgk met ondergang bedreigd werd door den Saltan, wiens beste daad zou zgn Turkjje van hem te verlossen door zelfmoord te plegen- Transvaal. Gisteren is de spoorweg van Pretoria naar Delagoabaai feestelijk geopend. De gouverneur der Kaapkolonie sir H e r c u- lus Hobinson, heeft de opening bijge woond. De gouverneur was vergezeld van de vertegenwoordigers der Engelsche en der koloniale regeering. Een groot aantal afgevaardigden, de gouverneur van Natal gezorgd dat men er dadelijk heen telegra- pheerde, en vrouw Göldner had zich zonder een minuut te verliezen op weg begeven, naar hare dóchter. //Mijne Erna,"mijn lief, arm kind, moeten wij ons zoo wederzien!// snikte vrouw Göldner, ter wijl zij hare dochter omhelsde. //O, mijne angst was dus niet ongegrond. Al mijne waarschuwin gen waren dus vergeefsch.// Erna maakte zich uit de armen harcr moeder los, keek verschokken en nadenkend om zich heen. //Moeder, gij hier?// sprak zij langzaam, //ik droomde dus niet. Jk heb Benno gezien, ge sproken, en" „Hij heeft uwen echtgenoot vermoord!// viel haar vrouw Göldner met eene gillende stem in de rede, //neen 't is geen droom; 't is de vree- selijke waarheid, de snoodaard heeft zijn schan delijk plan uitgevoerd.// //Gij ook beschuldigt hem!// riep Erna, terwijl zij van 't bed opsprong, //gij ook! Is 't niet ge noeg, dat gij hem geholpen hebt, hem en mij te bedriegen! O, moeder, moeder, hoe kondt gij uwe hand daartoe leenen?// //Had ik geweten hoe het eindigen zou, zoo zou ik zulks niet gedaan hebben!// antwoordde vrouw Göldner verslagen. //Erna, mijn kind, verlaat mij niet,// smeekte zij, toen de dochter haar gelaat met beide handen bedekte; //wat ik gedaan heb, geschiedde slechts uit liefde voor u.« //Uit liefde!// herhaalde Erna treurig. //Is 't niet genoeg, dat ons de haat en de nijd, zoo veel kwaad toevoegen, moet het nu ook nog de liefde doen? Kon hij, wiens mond voor altijd en een vertegenwoordiger van de Porfcu- gessche regeering hebben eveneens de inwij ding van den spoorweg bjjgewoond. Italië. De onlangs getrouwde Hertog van A o s- ta met zjjae gemalin prinses Hélen e van Orleans, zgn na hun aankomst te Rome naar het Quirinaal geredeD, waar koning Umberto 9n koningin M a r- g h a r i t a hen begroetten. Uit Napels komt beiicht, dat de Ve suvius hevig werkt. Er hebben zich nieuwe vuurmonden geoqend, waaruit overvloedig lava stroomt in de richting van den draad spoorweg die nair den top voert. Duitschland. De National Zeitung deelt mede, dat het outploffings-werktuig bestemd voor den chef der politie den heer K r a u 8 e te BsrljjD, om hem te dooden, aan het postkantoor te Fürsterwalde is bezorgd door eene vrouw in manskleeren. Het is tot dusver nog niet gelokt, deze vroow op te sporen. Zjj moet uit Barlgn gekomen zgn en is onmiddellijk na afgifte daarheen teruggekeerd. Men vermoedt, dat de helsche machine in België is vervaardigd, aingezien de re volver en het uurwerk van Belgisch maak sel zgn en de benzineflesschen gewikkeld waren in een in Duitschland niet bekend Belgisch blad. Rusland. De Keizer van Rusland heeft eene ukase opeubaar doen maken, waarbp de waar borg wordt vastgesteld, door Rusland op zich genomen betreffende de nienwe Chi- neesche leening. De ukasa luidt aldus: «Voor h<4 geva', om welke reden ook, de gelden, die noodig zgn voor de betaling der vervallen coupons en de uitgelote obli- gatiëa der Chinoasehe leening, door de ban ken en bankiershuizen, welke met deze be taling belast zjjn, Diet op den bepaalden tjjd ter beschikking worden gesteld, zullen voor lebeDÏDg van de Russische Regaering de daarvoor vereischte middelen ter beschik king van deze banken en bankiersfirma's worden gesteld, en wel op de voorwaar den, welke door den Minister van finan ciën namens de Russische Regeering zgn bepaald.» Wanneer de delging der leening zal plaats hebben, wordt in de ukase niet vermeld. De leening zal 16 millioen pond sterling of 400 millioen franken bedragen a 4 per cent in goud onder waarborg van Rusland en 6 Fianscbe en 4 Russische bankiers. De wisseling desbetreffende contracten heeft gesloten is, spieken, zoo zou hij mij ook zeggen uit liefde voor mij gezondigd te hebben". //En hij zou de waarheid spreken. O, mijne Erna, gij weet niet hoe hij u bemind heeft//. //Niet met de ware liefde,// antwoordde de jonge vrouw, //de innige liefde voor mij heeft slechts een mensch op aarde, Benno.// „Erna, spreek zoo niet!" riep vrouw Göldner haar omhelzend, //dat verdraag ik niet. Geloof mij, mijn kind, ik ben niet zoo schuldig als gij denkt.// //Niet?// vroeg Erna herademend, „werkelijk niet?// Als een verdrinkende aan een stroohalm, zoo klampte zij zich vast aan de gedachte, dat haar de moeder nog trouw gebleven was, alsof niets tussehen beiden was voorgevallen. //Gij wist dus niets van 't bedrog, dat Rehfeld tegen mij gepleegd had. Ik bid u, spreek.// Zij leidde de moeder naar de canapé en ging naast deze zitten. //Spreek!" herhaalde zij, toen vrouw Göldner niet antwoordde. //Ik wist niet, dat Rehfeld uwe brieven achter hield, die tussehen u en Benno gewisseld werden; hoe had ik ook zoo iets kunnen vermoeden, daar ik van uwe geheime correspondentie niets afwist,// sprak zij verwijtend; //ik wist ook niet, dat gij door eene valsche inlichting als zou Benno getrouwd zijn, waart bedrogen. Gedurende uwe ziekte vernam ik uit het phantaseeren in uwe koorts, wet gebeurd was, maar ik hield het voor waar. Eerst toen gij hersteld waart be kende mij Rehfeld zijne hartstochtelijke liefde voor u, en wat hij gedaan had om de hinderpalen, die hem in den weg stonden, te ruimen.» Wordt vervolgd.) ABOHNEMEWTSJPBIJB AÖITE MA HOH AGITATE. PBIJS DEB ADVEBTENA'IEW

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1