N I E U W E
büitemlamdT"
Me, 2323
Vrijdag 23 Auasti8 1895
20ste Jaargang
Pal staan in den strijd.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG eu ZATERDAG.
BUKSAtl: St. Janstraat Haarlem.
Niet ver van het bekoorlijke Neuenabr
op de helling van den heuvel, verscholen
in eiken- en beukenkreupelhout, ligt de villa
Johaanisberg, waar den afgematten wan
delaar voor slechts eenige «Pfennigs» een
glas geurige melk of «Ahrblümchen», beide
overvalscht, wordt geveild.
De gemoedelijke Rjjnlander verwaarloost
nooit, wanneer hp een plaugoffer brengt
aan den wijngod, ook het hof te maken
aan de Muts der dichtkunst.
De «TrinbbaUen» zjjn dan ook doorgaans
gesmukt met opschriften, die snedige ge
zegden en geestige zetten bevatten.
Een er van trok bijzonder onze aandacht
en luidde als volgt:
Die Gaumen sincL halt sehr verschieden
Und Jedem Recht thun, das ist schuier
Denn was dern Einen macht zufrieden
Darüber zürnt der Andere selin.
Nu is dit knittelvers wel niet mooi maar
het behelsteene groot,e waarheid. Eene waar
heid, welke de Franschnian vertolkt, wan
neer hg zegt: eOn ne peut pas contenter
tout le monde et son perede Nederlander
wauueer hij rijmt: itiet elkeen naar den
zin te makenis de moeilijkste aller zakem
Hoe de overige landslui ze vertolken,
laten wjj in 't midden, doch zjj zullen ia
min of meer dichterlijke taal wel dezelfde
gedachten uitdrukken.
Wie geloolt niet met ons, dat het moeiljjk
is, zoo niet ondoenlijk, allemans vriend te
zgn?
Voor eene niet al te lange wijle zou het
wellicht den een of andere kunnen lukken,
maar om het vol te houden?
Jantje of Pietje die er geen opinie op
nahoudt, ja, zegt als 't neen moet zgu en
neeü, als 't ja moet zjjn,kan het ver brengen,
hg wordt dan ook een gemoedelgk man
genoemd en is te gebruiken; in het openbaar,
staatsburgelgk leven echter treedt de slim
merd niet op, want dan is 't mis.
Die er eene overtuiging op nahoudt, en
meent desgevorderd, ruiterljjk voor den dag
te komen met hetgeen hij in gamoede als
de waarheid erkent, moet het noodzakelijk
b|j een heelen schep manschen, bij da mod
deraars die nieis anders dan bun eigenbe
lang behartigen, al aanstonds vorkerven.
En soms Teelgk ook!
Over de groote vraagstukken van den
dag loopen da inzichten en gevoelens der
menschen te zeer uiteen, dan dat het mo
gelijk zjj, botsingen te vermijden.
Bepaalde zich nu dit verschil van mee
ning uitsluitend tot onderwerpen of stoffen,
FEUILLETON.
Nog bijtijds.
Vervolg.)
Ziedaar mijnheer Erancis, mijn Fransche
en Duitsche correspondent!// aldus stelde de
heer Palmer hem aan den Amerikaan voor, en
zich tot Francis wendende: „Mijnheer Benett
uit New-York!//
De twee heeren keken elkander een oogen-
blik aan en bogen heiden zwijgend.
Er blonk iets in de donkere oogen des corres
pondents hij den aanblik van den Amerikaan,
er blonk iets als verrassing en schrik, terwijl
ook deze eene lichte ontsteltenis niet kon on
derdrukken. Beiden hadden echter zoo snel die
onwillekeurige aandoening beheerscht, dat de
heer Palmer er niets van bemerkt had
Ik verzoek u vriendelijk, mijnheer Francis,
sprak de koopman, //heden uwe correspondentie
wat te bekorten tot het noodigste. Mijne dochter
verwacht u op 't middageten.//
Het spijt mij wezenlijk, dit goedige
aanzoek niet te kunnen nakomen, Sir!// ant
woordde de correspondent met rustigen ernst,
„De brieven voor Parijs moeten nog alle in orde
gemaakt worden.//
Hm, hm, er is nog veel!''
Het huis Houget en andere, maar vooral
die firma Lecombe Zoon
Bij dezen laatsten naam wierp hij op den
Amerikaan een vluchtigen blik.
welke men liberae discussionis noemt-, tatne-
Igk zulke, waarover het geoorloofd is, een
eigen oordeel te hebben, dan ware die
wrjjving bij lauge zoo slim niet.
Uit de wrgviug immers ontvonkt het
licht.
Doorgaans echter ligt hedendaags hot
geschilpunt op het Godsdienstige en het
daarvan athankelgke zedelgk gebied.
Een Christen mag in geweten op dit
gebied niet wgkea, geen duimbreed ervan
afstaan.
Die eene enkele geopenbaarde waarheid
prijs geeft, mag zich geen Christen meer
hessen. Ea toch zija er zoovelen met twee
aangezichten. Zg modderen in eigen voor
deel en letten niet, dat in punten die voor
hen in 't duister liggen, de Stedehouder
Gods ala gezaghebbende uitspraak doet.
Eeas menschen weg is zoo duideljjk
afgebakend ea aangewezen, dat zij nooit
in onzeksïheid behoeven te verkeeren. Diea
weg te bewandelen, daar hebben echter
velen een broertje aan dood, kruipend en
huichelend komen ze verwaarloozend de
heiligste plichten tot hun doel.
Tegen den tgdgetst te strgden, o neen,
al wordt het Christendom door velen be
schouwd als eene verouderde instelling,
welke na eeuwealangan bloei in een tijdperk
van verval is gekomeu en door de Weten
schap volgons de ongeloovigenis vervangen,
wat raakt hst hun!
Zij pruttelen wel als gezegd wordt, de
Godsdienst heeft allengs de grenzen van
zija rijksgebied overschreden, en inbreuk
gemaakt op het burgerlgke, op het maat
schappelijke.
De Godsdienst binnen de muren der k> rk,
desnoods binnen den baiseljjkeu kring,
daarbuiten evenwel de menseheljjke vrjjheid,
maar zg voeren niets uit, die gemakzuch-
tigen.
Bljjf nu indien gg krachtens uw betrek
king ia het openbaar moet optreden, bljjf
nu tusscheu de middenmannen, maar een
allemans-viiend
Gg kunt het immers niet.
Zjjt gjj Christen, dan zegt nw Godsdienst
u, dat de geopenbaarde waarheid, niet
slechts uw bjjzonder ea uw huiseljjk, maar
ook uw staatsburgerlijk leven geheel en al
moet doordringen, even ab de ziel het
menscheljjk lichaam.
Van stonde af aan ligt ge dus al over
hoop met de menscheD, wier hoofdbegin
selen hierboven werden aangegeven.
Overhoop met de socialendie met elk
Godsdienstig begrip geheel hebben gebroken.
Overhoop met de modderaarsof midden-
Mijnheer Benett keerde zich haastig om, drukte
het lorgnet vaster voor de oogen en bekeek
een gezicht op de Theems.
Goed, goed, knikte de heer Palmer, dat is
waarlijk niet uit te stellen; ik zal u bij miss
Alice verontschuldigen, kom dan later.//
Die vrijheid zal ik nemen Sir?
Hij boog en verliet het vertrek. De bediende
kwam melden dat de koets voor was.
Kom, mijnheer Benett! sprak de heer Pal
mer. Weldra reed de sierlijke equipage met hen
door het bruisende gewoel der City naar het
voorname Westminster toe.
Terwijl de correspondent aan het raam ging
staan, om het rijtuig, als onder den indruk eener
pijnlijke gedachte, na te staren en zich dan
hoofdschuddend weer aan zijn werk te begeven
lag Benett aan de zijde des koopmans in
de zijden kussens. Onverschillig liet hij den blik
gaan over de drukte der straten.
Hoe bevalt u mijn correspondent? vroeg
de heer Palmer na eene wijl, zich tot hem
buigend.
Hm, ik hen niet gewoon de bedienden
met aandacht te betrachten, Sir! antwoordde
de heer Horatio. Deze mijnheer hoe noem-
det ge hem weer, mijnheer Palmer?
Mijnheer Francis, hernam de koopman
luid en ongeduldig. Het is een buitengewoon
man, Sir! en ik verzoek u, hem te behandelen
als de vriend mijns huizes.
Ah, sprak Benett, verrast het lorgnet la
tende vallen, en zich tot Palmer neigende. Dat
verandert geheel en al mijne houding tegenover
hem. Mag ik vragen, door welke bijzondere
mannen, waaronder menig flauw, bekrom
pen of vreesachtig Katholiek, helaas! wordt
aangetroffan, die het woord van den on-
geloovigen spotter tot het zjjue maakt;
«.Zet ze uit de Kerkdus roept gij luid
Zet liever gij uw kerk wat uit!
Alsof dat kerk-uitzetten maar zoo ging
of mocht
Een «aitzetbare» kerk, een rekbare waar
heid is geen ware kerk, geen reine waar
heid meer.
Over de waarheid heeft ons God geen de
minste macht verleend.
Da waarheid staat boven den menaeh.
Zij beheerscht hem, en niet hij haar.
Die aan haar wil tornen, scheut baar,
valt haar af.
Overhoop ook met de zoogenaamden ge-
Ja, wat erger is, overhoop met hen die
ons een steun moesten zijn.
De Wetenschap heeft het Christendom
vervangen.
•Stervelingen! op de knieëa voor de We
tenschap
Doch, mogea wjj vragen, wie vertegen
woordigt op aarde deze nieuwbakken god
heid
De hoogleeraren
Ei! omtrent welke groote levensvragen
zgn die getabberde heeren m6t elkander,
met zich-zeiven eens?
Ei! welke domheden, tastbare blunders
hebben zij al niet getracht, der m8nschheid
diets te maken?
De «vrijdenkende» krantenschrg'vers
misschien? wier waar zoo gretig door
velen onzer wordt gekocht.
Och! och! dat «denkend deel des volks»
heeft reeds zooveel klinkklaren onzin op
zgn kerfstok staan, dat ge vaak zoudt
meenen, eer met een ontloopena van Coude-
water of Meer-en-Berg, dan met een alwetend
knoopdoorbakker te doen te hebben.
De Wetenschap!
Wie verzekerde dezer dagen ook weer,
dat de hedendaagsche Godsdiensl-vgandige
Wetenschap «bankroet» heeft geslagen?
Dat was de heer Brunetière, een
man, die nota benezelf vau den
Godsdienst geen, van de wetenschap alle
heil verwacht.
Hg, die pal staat in den sfcrjjd en het
menscheljjk opzicht naar eer en plicht moet
trotseeren, ligt met de meeste menschen
overhoop. Van links en rechts steekt de
storm tegen hem op, geschokt en geslin
gerd wordt hjj in alle levensomstandig
heden te midden der zwaarste stormen en
cgpenste gevaren staat hij alleen.
gunst mijnheer Francis zich die onderscheiding
verworven heeft?
Door zijne eigen, zwaar wegende verdien
sten, was Palmer's antwoord, ik ben hem diepe
dankbaarheid schuldig, wijl zijn buitengewone
moed, zijne tegenwoordigheid van geest mij het
leven gered hebben. Dit gebeurde bij gelegen
heid van de wedvaarten op de Theems. Ik ben
daarvan een dol liefhebber en heb op menig
edelman de zege behaald, maar mijnheer Fran
cis is mijn meester daarin. Onze boot kwam
in botsing met een klein stoomschip en kantelde.
Ik geraakte onder de raderen en ware zonder
mijr. correspondent verloren geweest.
Indien mijnheer Palmer wellicht van zijnen
gast een woord van lof voor den moedigen cor
respondent verwachtte, zoo vergiste hij zich
zeer. Mijnheer Benett schokschouderde en zei:
zich tot zijn oor buigend:
Ik betreur het Sir, niets te kunnen ant
woorden. Het geraas maakte het gesprek on
mogelijk.
De koopman zweeg. Toen het gedruisch der
City verstomd was en de Westminster's deftig
uiterlijk zich vertoonde, begon de jonge edel
man levendiger dan voorheen:
Gij spraakt van mijnheer Francis, naar ik
meen Sir. Is hij een Engelschman?
Neen, Sir, een Duitscher, maar 't grootste
deel zijns levens, geloof ik, heeft hij in Frank
rijk doorgebracht.
Zijn gelaat komt mij hekend voor, ver
volgde Benett, «ik moet hem ergens ontmoet
hebben, misschien wel in Indië.//
Daar vertoefde hij, voor hij naar mij ge-
De godsdienst en de overtuiging vau
plichtvervulling niet de menschen
waarborgen hem zgn behoud.
Trotseeren wg dan de vriendschap van
Jan en alleman, bonden wg ons vast aan
de Steenrots der Goddelgke waarheid, dan
hebben wg alles te hopen, niets te vreezen.
Duitschland.
Niet alleen admiraal K n o r r, de bevel
hebber der Dnitsche oorlogsvloot, maar ook
de vice-admiraal T i r p i t z, de kapiteins ter
zee Kirchhoff en Rittmeger en
eenige andere Duitsche zeeoffiaieren zijn
naar aanleiding van de feesten te Kiel, in
het Legioen van Eer opgenomen.
Da Fransche aimiraal M n a r d en an
dere officieren van het Fransche eskader
ontvingen Duitsche ordeteekenen.
Het oproer te Mülheim, waarvan wg
onder laatste berichten in ons vorig num
mer melding hebben gemaakt, dnnrt voort.
Toen de politie trachtte, de menigte van
de werven der stoomvaartmaatschappij te-
rag te drjjven, werd uit de vemtirs van
naburige huizen op baar geschoten. Het
regende stukken gzer, flesscheu en steenen
op de politie. De gendarmerie schoot terug.
Tal van personen zgn gekwetst, ook vele
vrouwen eu kinderen; de directeur van een
fabriek heeft een sabelhouw opgeloopen.
Een vijftienjarige jongen ligt in bet hospi
taal op sterven.
De bekende ceremoniemeester aan het
Berlijnsche Hof Yon Kot ze, die wegens
een tweegevecht over de bernchte brieven-
qaaestie tot drie maanden vestingstraf ver
oordeeld is, en deze in Gladz ondergine,
heeft van den Keizer kwgtscnelding van
verdere straf gekregen.
Keizer Wilhelm heeft volgens de
Reichsanzeiger een besluit uitgevaardigd,
waarbg, naar aanleiding van de herinne-
riogsdagen, aan de bezitters van het IJzeren
Kruis bet recht wordt gegeven, op het or
delint drie witte, metaleneikebladeren
met het cjjfer 25 te dragen.
De Bisschoppelijke conferentie te Fal-
da is onder voorzitterschap van Z. Em.
kardinaal Krementz geopend. Bg de
openingsplechtigheid waren de Landgravin
van Hessen en prinses Sophie van Prni-
seu tegenwoordig.
Spanje.
Voor de Spanjaarden is het op Cnba
geen zonnescbjja. De opstandelingen zgn
komen is; hij heeft een goed deel der wereld
gezien, hernam Palmer. //Mijnheer Francis is mij
eerder een vriend dan een ondergeschikte en
inderdaad onontbeerlijk. Zijne kennis is even
verwonderlijk als zijn karakter, goedig, vast en
van zedelijke kracht; in een woord hij is
„Een phenix!// viel de Amerikaan hem
lachend in de rede, //vergeving, Sir! ik gruw
van zulk; eene volkomenheid en wilde zoo iemand
om geen geld ter wereld steeds in mijn bijzijn
hebben. Maar hoe houdt zich dan miss Alice
tegenover die bewondering?//
Palmer antwoordde niet op deze vraag, want
het rijtuig hield juist stil voor zijne woning
en beiden stapten uit.
Miss Alice bevond zich voor de aankomst
der beide heeren, met twee dames in eene ont
vangkamer. Zij droeg eene hoogst eenvoudige
kleedij; een wit gewaad met blauw gegarneerd,
het blonde, prachtige haar op Grieksche wijze
geschikt. Om den blanken hals slingerde een
kostbaar parelsnoer, en verder geen enkel sieraad
geen enkel kleinood.
Bij die hooge, slanke gestalte, het edelge-
vormde hoofd met dat klassiek schoone gelaat,
paste alleen de Grieksche kunst met haren an
tieken eenvoud. Miss Alice had veel te fijn
schoonheidsgevoel, om zich zelve door de he
dendaagsche wandeltoiletten te ontsieren.
En toch lag iets in dat zoo wonderschoon
gelaat, dat meer afstootend dan aanlokkelijk
was. Om die fijn geiormde lippen en in die
grauwe oogen lag een trek van onverdraaglijken
trots en koele gevoelloosheid.
Wordt vervolgd.)
PRIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensd ag
es V r g d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
AGITE MA NON AGITATE. R e d c t e u r-üit g ev e r, W. KüPPBRS.
3.
