N I E XJ W Visdag 6 September I $95 20ste Jaargang Gevaar en redding. BUITEN LANDT Pei 3 maanden voor Haarlem. 1 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummera 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B IX B E A W: St. Janstraat Haarlem. Van 16 regels Elke regel meer 50 Centi 7Vs Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertent iën worden uiterljjk Maandag-, W o e n s d ap en V r jj d a g-a vond voor 6 nnr ingewacht. Redacteur-Uitgever, W. KüPPBRS. Zij, die zich met den aanvang van het nieuwe kwartaal1 October a. s., op dit Blad abonneerenontvangen de gedurende deze maand verschijnende nummers GR A T1S. Het gevaar, dat ons dreigt te overwel digen, is het socialisme. Het socialisme maakt vooruitgang, dit valt niet te misken nen; en toch üoevelen zijn er, die blind zijn voor dien vooruitgang, die dien voor uitgang loochenen, omdat zjj hem niet zien of liever omdat zjj zich daarvan geeu nauw keurige rekenschap willen geven. Sommigen zullen in hunne betreurens waardige onwetendheid u toevoegen: «Het socialisme is geenszins, wat gjj ervan maakt. Het socialisme streeft er volstrekt niet naar om de drie noodzakelijke en wezealjjbe grondslagen van alle maatschappelijke orde: het huisgezin, den eigendom, den gods diens:, te ondermjjneo. Zeker, er zjjn vele utopieën in het socialisme; maar die zullen wel verdwijnen, ale de begoochelingen der kindsheid, zoodra het stelsel van de socia listen in beoefening gebracht wordt. Wau- neer de socialisten vertegenwoordigers heb ben in 's lauds vergaderzalen, dan zullen zij spoedig begrijpen, dat de algemeeoe ge lijkheid en het algemeene geluk niet zoo maar op een gegeven bevel tot stand ge bracht worden.» Weer anderen zullen zeggen: «Het socia lisme is niets anders dan eene ongerijmd heid; het verdient zelfs de eer niet van be streden te worden. Het zal wel vanzelf valleD, nadat het eenig gedruisch of, zoo ge wilt, eenige slachtoffers gemaakt heeft; maar nooit za! het er toe komen om de maatschappij onderstboven te keeren.» En toch het gevaar is aanwezig, het zal de oogen van die blinden misschien spoedig openen. De socialisten zjjn op geduchte wijze georganiseerd. Zjj hebben een bekend program. Zij verbergen dat program Diet, wjj kunnen weteD, wat nun doel is: hunne verklaringen zjju rondborstig, uitdrukkelijk, en verre van twijfelachtig. Wat verlangen zij? De omverwerping, de algeheele verwoes ting der maatschappelijke orde. Ten einde hnn plan te verwezenlijken, pogen zjj een klassen-oorlog uit te lokken, waarvan de afloop zijn moet de zegepraal van den vier den stand, die zich als heer en meester op de pninhoopen van het kapitalistische en burgerlijke bestuur zal verheffen. Uit het oogpunt vau het gezond ver stand, is de dwaasheid van deze opvatting dnizendmalen betoogd; maar het socialisme FEUILLETON. Nog bijtijds. Vervolg Mooi, je behoeft zoo'n geleerd gezicht niet te trekken, dokter. Alle dieven zijn wijsgeeren, en wat uwe kennis van paarden, enz. betreft.... Daarover zult gij tevreden zijn, kapitein, viel Bob spottend in. Ja, ja, een kranige vent was je immer, en je schijnt je tijd goed besteed te hebben, daar om raad ik je ook voor alles, mijn opvolger te worden. Daarover later, beste Ned, zulke dingen moeten overwogen worden. Het gewoel der straten maakte nu eene ver dere samenspraak onmogelijk. Na nog een ta melijk langen rit hield het rijtuig stil voor een paleisachtig huis in een der ontelbare straten van Westend gelegen. De kapitein scheen voor den portier een goed bekende te zijn. Hij liet zich goedschiks 't goud stuk in de hand stoppen en den anderen heer zonder hinder doorgaan. Zijn er veel edellieden binnen, Tim? Het gaat, Sir! ze zullen nog komen, denk ik. De beide heeren legden hoed en overjas af in eene nette kleerkast en liepen dan meerdere prachtige, maar leege kamers door. Het is vandaag geen eigenlijke club-avond, bemerkte de kapitein halfluid, des te beter voor richt zich niet tot het verstand; het richt zich tot de onmogelijk ta verzadigen be geerlijkheden, die in den boezem der be werkte ellende en zonder zedaljjken breidel worden voortgebracht. Het socialisme, in het begrip en het hart van de ongelukki- gen, aan wie het wordt gepredikt, is de afgunst. Welnu, de afgunst is, evenals alle hartstochten, en misschien meer nog dan eenig ander, ten eenemale doof voor de stem der rede. Daarom is het gevaar des te grooter en dringender. Men moet het bestrjjden, het koste wat bet koste, door alle middeleG, zonder een oogenblik nog te toeveD. En op welke wijze? Door te redeneeren Dat .is dikwjjls verloren moeite! Wat vermogen de argumenten van zuivere logica tegen de opgewekte lusten, tegen de hartstochtelijke droomeD, tegen de bedwelmende leerstel lingen van het socialisme? Tegen het so cialisme moet men weerstand bieden door daden. Het socialisme tracht dsn klassen- oorlog te doen uitbreken; het wil de burgers oneenig maken en hen tegen elkander de wapenen doen opnemen. Daarom moet er een stroom geschapen worden van vrede eu liefde; die stroom moet de onstuimige baren en golven van haat, door de revo- lutionnaire propaganda ontketend en opge zweept, terugstnwec. De taak is moeilijk en vol bezwaren. Maar toch zjj gaat niet boven den jjver der Katholieken en boven de overtuigende kracht der liefde. Inderdaad, de tegenwoordige jammerljjke toestand komt niet voort uit het verschil van de maatschappelijke klassen, maar uit hunne scheiding. Da ongeljjkheid der stan den is een noodzakelijk feithetwelk afstamt van de menscheljjke natuur en het uitgangs punt is van alle beschaving. Maar die on vermijdelijke ongelijkheden beletten daarom niet, dat alle menschen behoorentot dezelfde familie, dat alle menschen ledematen z|jn van eenzelfde lichaam; die onvermjjdeljjke oogeljjkhedea behoeven daarom niet te belet ten dat alle raderen van het maatschappelijk mechanisme op elkander steunen, in elkaar grjjpen en elk voor zich medewerken aan den harmonischen en geregelden gang van het geheel. Wanneer een nurwerk ophoudt met gaan, dan komt dit niet omdat de verschillende stukken, die het uurwerk samenstellen, hun recht van bestaan verloren hebben; maar omdat zjj door een of andere oorzaak han gewoon aanrakingspunt niet meer hebben en niet meer zóó op elkaar inwerken, dat z|j aan het eigenljjke doel van het instru- ons, daar we nu enkel goudvogels zullen aan treffen. Wel drommels! Wat heeft je dien bril veranderd! voegde hij plotseling verbaasd er bij. Bob lachte met eene voorname deftigheid, welke den waarden kapitein eenigermate ver blufte en bem eene zeer hooge meening van zijn vroegeren kameraad deed opvatten. Zij traden nu eene kamer binnen, voor welke een jockey, in sierlijke kleeding, op wacht stond. Hij wierp een blik op den hem niet aankijken- den Bob en opende daarna ras de vleugeldeur, wijl hij in den onbekenden gezel van den ka pitein een hooge persoonlijkheid meende te ont dekken. Zij bevonden zich nu in de eigenlijke club kamer, waar zich eenige heeren bezig hielden met schaak- en andere spelen en de binnentre- denden slechts vluchtig aanzagen. Kapitein Ned schreed, door Bob gevolgd, ook door dit prachtig behangen vertrek, dat eene groote zaal geleek en door vergulde gas kronen helder verlicht werd. Zij kwamen nu in een kamertje, dat geen verderen uitgang meer scheen te hebben. Het was flauw verlicht en slechts van zachte divans en zijden tapijten, die in hun purperkleur een prachtigen indruk maak ten, voorzien. Nu? vroeg Bob, verbaasd rondkijkende. Ned legde den vinger op den mond en fluis terde Blijf hier eene poos. Ik'moet u aandienen. Hij ging in een hoek en was verdwenen. Na enkele minuten kwam hij terug. Er is slechts een dozjjn heeren aanwezig, ment beantwoorden. Aldus is het ook met onze kranke maatschappij. Zij wijst niet meer het uur van vrede, van eendracht onder de menschen en onder de verschil lende klassen aan. Moet men daaruit met de socialisten besluiten; dat het werktuig volstrekt niet meer deugt, dat alle raderen versleten zjjn en dat daarom het geheel in stukken moet worden verbrijzeld? Aller minst! Met het gezond verstand moeten wjj daaruit besluiten, dat de volstrekt noo- dige aanrakingspunten moeten worden her steld en dat de afgebroken betrekkingen wederom moeten aangeknoopt worden. Door den strjjd voor de belangen aan te hitsen, meent het socialisme te komen tot de verplettering van alle particuliere be drijvigheid onder den molensteen van de colleetivistiache centralisatie. Ziet na eens rondom a eu gij zult moe ten erkennen, dat alleen het Katholicisme tegenover deze logische doorvoering van de «liberale» dwalingen eene redeljjke, juiste oplossing stelt. Tegenover het liberale egoïsme stelt het Katholicisme de wet der broederschap en der liefde. Tegenover bet collectivisme der socia listen plaatst het Katholicisme de wet der rechtvaardigheid, uitgedrukt in de Tien Ge boden met de woorden: «Gjj zult niet stelen.» Het erkent dus het persoonlek recht vau iedereu menseh afzonderlijk,maar handhaaft terzelfdertjjd het gemeenschappelijk recht van allen om hun aardsche bestemming na te streven. Alle menschen hebben hun recht van beslaan en hunne bijzondere werkzaamheid. Maar tevens nemen allen deel aan het vreedzaam evenwicht van de algemeene orde. Wie ziet niet in, wat de maatschappij erbjj zou winnen, wanneer deze betrekkin gen, die tegenwoordig al te vaak worden losgemaakt, cf miskend, opnieuw werden hersteld? Wie begrjjpt niet, hoeveel de be langen, welke men tegenwoordig al te dik wjjls tegenover elkander plaatst, erbij zou den winneD, wanneer zjj wederkeerig elkan der naderden en doordrongen?De maatschappij is eea keten, waarvan alle schakels met elkaar moeten vereenigd zjjn; de ware op lossing der sociale quaestie bestaat in de verbinding en soldeering van de gebroken en verbrjjzelde schakels; en het groote middel is: de schepping van werkeD, die den werkman en den arme aan de afzondering ontrukken. Den dag, waarop deze waarheid goed zal worden begrepen en edelmoedig in beoefe- fluisterde hij, zij hadden bezwaren, die ik gemak kelijk overwon. Volg mij, mijnheer de dokter Lean, Hij greep Bob's hand, leidde hem naar den hoek, drukte op eene veer, die de wand van tapijt zonder geraas op zijde schoof. Daarop gingen zij door een kleinen gang en bevonden zich plotseling, de vermomde Bob wist niet hoe in een helder verlichte buffetkamer. Daar was eene jonge dame waardin, terwijl eenige bedienden de heeren van het gevraagde voorzagen. Dokter Lean, de verkleede Bob, wierp eenen blik op de dame en volgde toen met onverschil lig gelaat den vriend. De jonge dame wierp een vertrouwelijken blik op den nog eens om- kijkenden kapitein. De beide heeren betraden thans 't heiligste der jockey-club, de speelkamer, waar 't verbo den spel gedreven en 't goud der City met volle handen verspild werd. Aller oogen wendden zich naar den binnen- tredenden vreemdeling, die met de zekerheid en de gewoonten van een aristocraat den kring der jonge millionnairs naderde. Even gewoon stelde kapitein Brandon hem voor en beval hem aan 't gezelschap aan als een wereldburger, die zich tot het eindpunt zij ner wandelingen Londen had uitgekozen, om daar met wijsgeerige rust de vreugde der we reldstad te genieten. Onze dokter liet zijne hel le glazen door den kring rondgaan en boog onverschillig trotsch. Hij begreep grondig de kunst van eerbied in te boezemen en had reeds in het eerste kwartieruurs alle wantrouwen doen uing gebracht, op dien dag kan het socia lisme een nabjjzjjnd en volkomen verval verwachten tot heil en welzjjn van den godsdienst, van het huisgjzm en van den eigendom. Duitschland. B|j bet jongste Sedan-feest, de 25 jarige herdenking van Frankrjjks neder laag heeft keizer Wilhelm ook een telegram gericht aau den Prins-regent van Beieren. Ik kan niet nalaten, zoo telegra feerde de Keizer, Uwe Kon. Hoogheid ti betnigen met welke innige dankbaarheid ik mg herinner, hoe heldhaftig en beslissend het optreden was der Baiorsehe troepen in den slag van Sedan.» De Prins-regent ant woordde; «Diep getroffen door de hulde die Uwe Majesteit genadigljjk brengt aan het dappere strjjden van het Beierscbe leger korps bij Sedan, verzoek ik Uwe Majesteit overtuigd te zjju dat mjjne Beieren ook in de toekomst hun aaDgeborea dapperheid en trouw niet zullen verloochenen.» Keizer Wilhelm heeft in zjjn rede, na de wapenschoawing, over de socialisten zju neus voorbijgepraat. Denkt hjj aan eene nieuwe socialistenwet, dan zal, merkt de Germania aan Z.M. op, de katholieke pers hoffelijk maar kortweg tegen zulk eene wet in verzet komen. De Germania is het in de ziel met elk woord van den Keizer eens, maar meent, dat het toch beter ware, als de Keizer zich van zoo'n persoonlijk in grijpen ODthield. De strjjd tegen het socia lisme ligt op een ander gebied. Duitschland-Katholiekendag te Mün- chen gehouden, bshoort weder tot het ver leden. Leve de Paus-Koning! eu weg met de onderdrukkers der Kerk, is de leuze die de Congres-leden mede naar huis hebben genomen. De teraggave der school aan de kerk, de stichting van katholieke Univer siteiten, de volkomen vrijheid van orden en congregatiën, de hervorming der Staats inrichting volgens christelijke beginse len, zjjn de eischen op het Congres ge steld. Mannen als Mgr. VanKetteler, Dr. Windthorst, Reichensper- ger, Mallinckrodt, Schorlemer- A 1 s t en anderen werden met geestdrift herdacht. Aan het feestmaal dat het Con gres sloot, werd een telegram van keizer Wilhelm ontvangen, dank betuigend voor de hem gebrachte hulde. wijken, om zich in de volgende vijftien minu ten te doen gelden als ongewoon rijk aan geest en kennis. Nadat men eenige flesschen Champagne met den belangwekkenden gast geledigd had, zou 't spel voortgezet worden, waarop kapitein Bran don op algemeen verlangen de bank overnam. Raap nu al uwe wijsbegeerte samen, dok ter, schertste een jonge edelman met een uiterst fatterig gezicht, het gaat hier scherp toe, steeds met gouden geschut. Ah, mijnheer Yirch wordt geestig; lachte een ander boosaardig, dan heet het, zich voor zien van grof geschut. Dokter Lean richtte de bliksemende glazen op den fatterigen jonkheer en vroeg op hoff'elij- ken toon: Mijnheer Edgar Virch? - Dat ben ik, sprak deze, een toornigen blik op den jongen edelman werpende, die hem daar even zoo boosaardig had aangesproken. En ik denk, voegde hij er dreigend bij, dat die naam een even gouden klank bezit als die van mijn heer Gerald, die, als men op zijn omgang let, daar aan weinig waarde schijnt te hechten. Eene plotselinge stilte volgde op deze luid uit gesproken woorden en aller oogen wendden zich naar mijnheer Gerald. Deze, een jongman van zeer vernuftig uiterlijk, bleef evenwel bedaard en sprak, op den jonkheer een verachtenden blik werpende: Wil mijnheer Virch misschien mijne ken nis met zijn eigen persoon beduiden? Wordt vervolgd.) ABONHEMKNTSPBIJS PSIJS DEB ADVEBTENTIBN. AGITE MA STOW AGITATE.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1