N I E XJ W
Visdag 6 September I $95
20ste Jaargang
Gevaar en redding.
BUITEN LANDT
Pei 3 maanden voor Haarlem. 1 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummera 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B IX B E A W: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels
Elke regel meer
50 Centi
7Vs
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertent iën worden uiterljjk Maandag-, W o e n s d ap
en V r jj d a g-a vond voor 6 nnr ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPBRS.
Zij, die zich met den aanvang van
het nieuwe kwartaal1 October a. s., op
dit Blad abonneerenontvangen de gedurende
deze maand verschijnende nummers GR A T1S.
Het gevaar, dat ons dreigt te overwel
digen, is het socialisme. Het socialisme
maakt vooruitgang, dit valt niet te misken
nen; en toch üoevelen zijn er, die blind
zijn voor dien vooruitgang, die dien voor
uitgang loochenen, omdat zjj hem niet zien
of liever omdat zjj zich daarvan geeu nauw
keurige rekenschap willen geven.
Sommigen zullen in hunne betreurens
waardige onwetendheid u toevoegen: «Het
socialisme is geenszins, wat gjj ervan maakt.
Het socialisme streeft er volstrekt niet naar
om de drie noodzakelijke en wezealjjbe
grondslagen van alle maatschappelijke orde:
het huisgezin, den eigendom, den gods
diens:, te ondermjjneo. Zeker, er zjjn vele
utopieën in het socialisme; maar die zullen
wel verdwijnen, ale de begoochelingen der
kindsheid, zoodra het stelsel van de socia
listen in beoefening gebracht wordt. Wau-
neer de socialisten vertegenwoordigers heb
ben in 's lauds vergaderzalen, dan zullen
zij spoedig begrijpen, dat de algemeeoe ge
lijkheid en het algemeene geluk niet zoo
maar op een gegeven bevel tot stand ge
bracht worden.»
Weer anderen zullen zeggen: «Het socia
lisme is niets anders dan eene ongerijmd
heid; het verdient zelfs de eer niet van be
streden te worden. Het zal wel vanzelf
valleD, nadat het eenig gedruisch of, zoo
ge wilt, eenige slachtoffers gemaakt heeft;
maar nooit za! het er toe komen om de
maatschappij onderstboven te keeren.»
En toch het gevaar is aanwezig, het zal
de oogen van die blinden misschien spoedig
openen. De socialisten zjjn op geduchte
wijze georganiseerd. Zjj hebben een bekend
program. Zij verbergen dat program Diet,
wjj kunnen weteD, wat nun doel is: hunne
verklaringen zjju rondborstig, uitdrukkelijk,
en verre van twijfelachtig. Wat verlangen
zij? De omverwerping, de algeheele verwoes
ting der maatschappelijke orde. Ten einde
hnn plan te verwezenlijken, pogen zjj een
klassen-oorlog uit te lokken, waarvan de
afloop zijn moet de zegepraal van den vier
den stand, die zich als heer en meester op
de pninhoopen van het kapitalistische en
burgerlijke bestuur zal verheffen.
Uit het oogpunt vau het gezond ver
stand, is de dwaasheid van deze opvatting
dnizendmalen betoogd; maar het socialisme
FEUILLETON.
Nog bijtijds.
Vervolg
Mooi, je behoeft zoo'n geleerd gezicht niet
te trekken, dokter. Alle dieven zijn wijsgeeren,
en wat uwe kennis van paarden, enz. betreft....
Daarover zult gij tevreden zijn, kapitein,
viel Bob spottend in.
Ja, ja, een kranige vent was je immer,
en je schijnt je tijd goed besteed te hebben, daar
om raad ik je ook voor alles, mijn opvolger
te worden.
Daarover later, beste Ned, zulke dingen
moeten overwogen worden.
Het gewoel der straten maakte nu eene ver
dere samenspraak onmogelijk. Na nog een ta
melijk langen rit hield het rijtuig stil voor een
paleisachtig huis in een der ontelbare straten
van Westend gelegen.
De kapitein scheen voor den portier een goed
bekende te zijn. Hij liet zich goedschiks 't goud
stuk in de hand stoppen en den anderen heer
zonder hinder doorgaan.
Zijn er veel edellieden binnen, Tim?
Het gaat, Sir! ze zullen nog komen, denk
ik.
De beide heeren legden hoed en overjas af
in eene nette kleerkast en liepen dan meerdere
prachtige, maar leege kamers door.
Het is vandaag geen eigenlijke club-avond,
bemerkte de kapitein halfluid, des te beter voor
richt zich niet tot het verstand; het richt
zich tot de onmogelijk ta verzadigen be
geerlijkheden, die in den boezem der be
werkte ellende en zonder zedaljjken breidel
worden voortgebracht. Het socialisme, in
het begrip en het hart van de ongelukki-
gen, aan wie het wordt gepredikt, is de
afgunst. Welnu, de afgunst is, evenals alle
hartstochten, en misschien meer nog dan
eenig ander, ten eenemale doof voor de
stem der rede.
Daarom is het gevaar des te grooter en
dringender. Men moet het bestrjjden, het
koste wat bet koste, door alle middeleG,
zonder een oogenblik nog te toeveD. En
op welke wijze? Door te redeneeren Dat
.is dikwjjls verloren moeite! Wat vermogen
de argumenten van zuivere logica tegen de
opgewekte lusten, tegen de hartstochtelijke
droomeD, tegen de bedwelmende leerstel
lingen van het socialisme? Tegen het so
cialisme moet men weerstand bieden door
daden. Het socialisme tracht dsn klassen-
oorlog te doen uitbreken; het wil de burgers
oneenig maken en hen tegen elkander de
wapenen doen opnemen. Daarom moet er
een stroom geschapen worden van vrede
eu liefde; die stroom moet de onstuimige
baren en golven van haat, door de revo-
lutionnaire propaganda ontketend en opge
zweept, terugstnwec.
De taak is moeilijk en vol bezwaren.
Maar toch zjj gaat niet boven den jjver
der Katholieken en boven de overtuigende
kracht der liefde.
Inderdaad, de tegenwoordige jammerljjke
toestand komt niet voort uit het verschil
van de maatschappelijke klassen, maar uit
hunne scheiding. Da ongeljjkheid der stan
den is een noodzakelijk feithetwelk afstamt
van de menscheljjke natuur en het uitgangs
punt is van alle beschaving. Maar die on
vermijdelijke ongelijkheden beletten daarom
niet, dat alle menschen behoorentot dezelfde
familie, dat alle menschen ledematen z|jn
van eenzelfde lichaam; die onvermjjdeljjke
oogeljjkhedea behoeven daarom niet te belet
ten dat alle raderen van het maatschappelijk
mechanisme op elkander steunen, in elkaar
grjjpen en elk voor zich medewerken aan
den harmonischen en geregelden gang van
het geheel.
Wanneer een nurwerk ophoudt met gaan,
dan komt dit niet omdat de verschillende
stukken, die het uurwerk samenstellen, hun
recht van bestaan verloren hebben; maar
omdat zjj door een of andere oorzaak han
gewoon aanrakingspunt niet meer hebben
en niet meer zóó op elkaar inwerken, dat
z|j aan het eigenljjke doel van het instru-
ons, daar we nu enkel goudvogels zullen aan
treffen. Wel drommels!
Wat heeft je dien bril veranderd! voegde hij
plotseling verbaasd er bij.
Bob lachte met eene voorname deftigheid,
welke den waarden kapitein eenigermate ver
blufte en bem eene zeer hooge meening van zijn
vroegeren kameraad deed opvatten.
Zij traden nu eene kamer binnen, voor welke
een jockey, in sierlijke kleeding, op wacht stond.
Hij wierp een blik op den hem niet aankijken-
den Bob en opende daarna ras de vleugeldeur,
wijl hij in den onbekenden gezel van den ka
pitein een hooge persoonlijkheid meende te ont
dekken.
Zij bevonden zich nu in de eigenlijke club
kamer, waar zich eenige heeren bezig hielden
met schaak- en andere spelen en de binnentre-
denden slechts vluchtig aanzagen.
Kapitein Ned schreed, door Bob gevolgd,
ook door dit prachtig behangen vertrek, dat
eene groote zaal geleek en door vergulde gas
kronen helder verlicht werd. Zij kwamen nu in
een kamertje, dat geen verderen uitgang meer
scheen te hebben. Het was flauw verlicht en
slechts van zachte divans en zijden tapijten, die
in hun purperkleur een prachtigen indruk maak
ten, voorzien.
Nu? vroeg Bob, verbaasd rondkijkende.
Ned legde den vinger op den mond en fluis
terde
Blijf hier eene poos. Ik'moet u aandienen.
Hij ging in een hoek en was verdwenen. Na
enkele minuten kwam hij terug.
Er is slechts een dozjjn heeren aanwezig,
ment beantwoorden. Aldus is het ook
met onze kranke maatschappij. Zij wijst
niet meer het uur van vrede, van eendracht
onder de menschen en onder de verschil
lende klassen aan. Moet men daaruit met
de socialisten besluiten; dat het werktuig
volstrekt niet meer deugt, dat alle raderen
versleten zjjn en dat daarom het geheel in
stukken moet worden verbrijzeld? Aller
minst! Met het gezond verstand moeten
wjj daaruit besluiten, dat de volstrekt noo-
dige aanrakingspunten moeten worden her
steld en dat de afgebroken betrekkingen
wederom moeten aangeknoopt worden.
Door den strjjd voor de belangen aan te
hitsen, meent het socialisme te komen tot
de verplettering van alle particuliere be
drijvigheid onder den molensteen van de
colleetivistiache centralisatie.
Ziet na eens rondom a eu gij zult moe
ten erkennen, dat alleen het Katholicisme
tegenover deze logische doorvoering van de
«liberale» dwalingen eene redeljjke, juiste
oplossing stelt.
Tegenover het liberale egoïsme stelt het
Katholicisme de wet der broederschap en
der liefde.
Tegenover bet collectivisme der socia
listen plaatst het Katholicisme de wet der
rechtvaardigheid, uitgedrukt in de Tien Ge
boden met de woorden: «Gjj zult niet stelen.»
Het erkent dus het persoonlek recht vau
iedereu menseh afzonderlijk,maar handhaaft
terzelfdertjjd het gemeenschappelijk recht
van allen om hun aardsche bestemming na
te streven.
Alle menschen hebben hun recht van
beslaan en hunne bijzondere werkzaamheid.
Maar tevens nemen allen deel aan het
vreedzaam evenwicht van de algemeene
orde.
Wie ziet niet in, wat de maatschappij
erbjj zou winnen, wanneer deze betrekkin
gen, die tegenwoordig al te vaak worden
losgemaakt, cf miskend, opnieuw werden
hersteld? Wie begrjjpt niet, hoeveel de be
langen, welke men tegenwoordig al te dik
wjjls tegenover elkander plaatst, erbij zou
den winneD, wanneer zjj wederkeerig elkan
der naderden en doordrongen?De maatschappij
is eea keten, waarvan alle schakels met
elkaar moeten vereenigd zjjn; de ware op
lossing der sociale quaestie bestaat in de
verbinding en soldeering van de gebroken
en verbrjjzelde schakels; en het groote
middel is: de schepping van werkeD, die den
werkman en den arme aan de afzondering
ontrukken.
Den dag, waarop deze waarheid goed zal
worden begrepen en edelmoedig in beoefe-
fluisterde hij, zij hadden bezwaren, die ik gemak
kelijk overwon. Volg mij, mijnheer de dokter
Lean,
Hij greep Bob's hand, leidde hem naar den
hoek, drukte op eene veer, die de wand van
tapijt zonder geraas op zijde schoof. Daarop
gingen zij door een kleinen gang en bevonden
zich plotseling, de vermomde Bob wist niet
hoe in een helder verlichte buffetkamer.
Daar was eene jonge dame waardin, terwijl
eenige bedienden de heeren van het gevraagde
voorzagen.
Dokter Lean, de verkleede Bob, wierp eenen
blik op de dame en volgde toen met onverschil
lig gelaat den vriend. De jonge dame wierp
een vertrouwelijken blik op den nog eens om-
kijkenden kapitein.
De beide heeren betraden thans 't heiligste
der jockey-club, de speelkamer, waar 't verbo
den spel gedreven en 't goud der City met volle
handen verspild werd.
Aller oogen wendden zich naar den binnen-
tredenden vreemdeling, die met de zekerheid
en de gewoonten van een aristocraat den kring
der jonge millionnairs naderde.
Even gewoon stelde kapitein Brandon hem
voor en beval hem aan 't gezelschap aan als
een wereldburger, die zich tot het eindpunt zij
ner wandelingen Londen had uitgekozen, om
daar met wijsgeerige rust de vreugde der we
reldstad te genieten. Onze dokter liet zijne hel
le glazen door den kring rondgaan en boog
onverschillig trotsch. Hij begreep grondig de
kunst van eerbied in te boezemen en had reeds
in het eerste kwartieruurs alle wantrouwen doen
uing gebracht, op dien dag kan het socia
lisme een nabjjzjjnd en volkomen verval
verwachten tot heil en welzjjn van den
godsdienst, van het huisgjzm en van den
eigendom.
Duitschland.
B|j bet jongste Sedan-feest, de 25
jarige herdenking van Frankrjjks neder
laag heeft keizer Wilhelm ook een
telegram gericht aau den Prins-regent van
Beieren. Ik kan niet nalaten, zoo telegra
feerde de Keizer, Uwe Kon. Hoogheid ti
betnigen met welke innige dankbaarheid
ik mg herinner, hoe heldhaftig en beslissend
het optreden was der Baiorsehe troepen in
den slag van Sedan.» De Prins-regent ant
woordde; «Diep getroffen door de hulde die
Uwe Majesteit genadigljjk brengt aan het
dappere strjjden van het Beierscbe leger
korps bij Sedan, verzoek ik Uwe Majesteit
overtuigd te zjju dat mjjne Beieren ook in
de toekomst hun aaDgeborea dapperheid
en trouw niet zullen verloochenen.»
Keizer Wilhelm heeft in zjjn rede,
na de wapenschoawing, over de socialisten
zju neus voorbijgepraat. Denkt hjj aan
eene nieuwe socialistenwet, dan zal, merkt de
Germania aan Z.M. op, de katholieke pers
hoffelijk maar kortweg tegen zulk eene wet
in verzet komen. De Germania is het in
de ziel met elk woord van den Keizer eens,
maar meent, dat het toch beter ware, als
de Keizer zich van zoo'n persoonlijk in
grijpen ODthield. De strjjd tegen het socia
lisme ligt op een ander gebied.
Duitschland-Katholiekendag te Mün-
chen gehouden, bshoort weder tot het ver
leden. Leve de Paus-Koning! eu weg met
de onderdrukkers der Kerk, is de leuze die
de Congres-leden mede naar huis hebben
genomen. De teraggave der school aan de
kerk, de stichting van katholieke Univer
siteiten, de volkomen vrijheid van orden
en congregatiën, de hervorming der Staats
inrichting volgens christelijke beginse
len, zjjn de eischen op het Congres ge
steld.
Mannen als Mgr. VanKetteler,
Dr. Windthorst, Reichensper-
ger, Mallinckrodt, Schorlemer-
A 1 s t en anderen werden met geestdrift
herdacht. Aan het feestmaal dat het Con
gres sloot, werd een telegram van keizer
Wilhelm ontvangen, dank betuigend
voor de hem gebrachte hulde.
wijken, om zich in de volgende vijftien minu
ten te doen gelden als ongewoon rijk aan geest
en kennis.
Nadat men eenige flesschen Champagne met
den belangwekkenden gast geledigd had, zou
't spel voortgezet worden, waarop kapitein Bran
don op algemeen verlangen de bank overnam.
Raap nu al uwe wijsbegeerte samen, dok
ter, schertste een jonge edelman met een uiterst
fatterig gezicht, het gaat hier scherp toe, steeds
met gouden geschut.
Ah, mijnheer Yirch wordt geestig; lachte
een ander boosaardig, dan heet het, zich voor
zien van grof geschut.
Dokter Lean richtte de bliksemende glazen op
den fatterigen jonkheer en vroeg op hoff'elij-
ken toon:
Mijnheer Edgar Virch?
- Dat ben ik, sprak deze, een toornigen blik op
den jongen edelman werpende, die hem daar
even zoo boosaardig had aangesproken. En ik
denk, voegde hij er dreigend bij, dat die naam
een even gouden klank bezit als die van mijn
heer Gerald, die, als men op zijn omgang let, daar
aan weinig waarde schijnt te hechten.
Eene plotselinge stilte volgde op deze luid uit
gesproken woorden en aller oogen wendden zich
naar mijnheer Gerald. Deze, een jongman van
zeer vernuftig uiterlijk, bleef evenwel bedaard
en sprak, op den jonkheer een verachtenden
blik werpende:
Wil mijnheer Virch misschien mijne ken
nis met zijn eigen persoon beduiden?
Wordt vervolgd.)
ABONHEMKNTSPBIJS
PSIJS DEB ADVEBTENTIBN.
AGITE MA STOW AGITATE.