No. 2330. Zondag 8 September 1895. 20ste Jaargang Een nieuwe tegenstander der Kieswet. agite ma non agitate. B U 1 T E L A N ih BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Japan. Duitschland. Rusland. Italië. Frankrijk. Oostenrijk-Hongarije. ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERD AG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. 'Zij, die zich met den aanvang van het nieuwe kwartaal1 October a. s., op dit Blad abonneeren, ontvangen de gedurende deze maand verschijnende nummers GRATIS. Is vaa verschillende zjjdeu groot bezwaar aangeterkend tegea de Kieswet, die de Minister Van H o u t e n heeft aanhangig gemaakt, omdat men van zijn kiesrecht vreest, dat het al de gevaren van het al gemeen stemrecht zal bezitten, zonder dat de wet voldoende correctieven tegen die gevaren beval; ook van een haat, waarvan zulks zeker niet zou worden verwacht, wordt de kiearechtvoordracht volstrekt onaannemelijk genoemd. Deze vijand van de ingediende Kieswet grondt zjjn tegenstand niet in de demo cratische eigenschappen vaa het ontwerp, maar integendeel in de meening, dat door de aanneming er vaa de zegepraal der democratie niet volkomen zal wezeo, waar om hg het kiesrecht van den heer Van Houten dan ook bestempelt met den naam van «conservatief kiesrecht.» Men moet het maar weten en velen in den lande zullen van den man, die deze qualificatie aan Van Houten 'a kies recht heeft gegeven, ook wel zeggen, dat hjj het weet, want het is niemand minder dan de hoogleeraar Cort van der L i n d e d, maar toch twjjfelen wij er aan of die hooggeleerde heer niet een weinig te ver is gegaan in zijne liefde voor de democratie door eene wet, welke uitsluitend de bedoeling heeft om aan de democraten te believen, geheel en al te verwerpen, alleen omdat de voorsteller niet ver ge noeg is gegaan en niet dadelijk de volko men zegepraal van de democratie heeft mogeljjk gemaakt. De genoemde hoogleeraar heeft zijn kiesrechtwjjsheid verkondigd in het Sep- tember-nummer van bet maandschrift De Gids, maar wjj meenen, dat zijn opstel volstrekt geen vertrouwbare gids mag heettn op het gebied tan de kiesrecblquaestie en dat, als de hoogleeraar heeft bedoeld om den juisten weg aan te wijzen ten einde te komen tot oplossing vaa de kiesrecht- quaestie en tot een gewenschten toestand op dit terrein, hjj een gansch verkeerden weg heeft ingeslageu. Hoewel wjj niet geheel en al willen ontkennen, dat de hoogleeraar geljjb heeft wanneer bjj de wet-V anHouten eene schjjuvertooning noemt, en wjj het met hem eens zjjn, dat de voordracht uiterst geringe kansen zou hebben in iedere ver gadering, waar de booge politiek niet tal van redenen aan de hand gaf, die met de mérites van de zaak zelf niets te maken hebben, zjjn toch de gronden, waarop wjj hiertoe besluiten, geheel andere dan die den heer Cort Van der Linden aan leiding hebben gegeven tot zjjn oordeel. Wjj noemen de voordracht eene schijn- vertooning, omdat de beer VanHouten te veel heeft geofferd aan de democratie, terwjjl hg aan zich zelf verplicht was krachtens zgn optreden om eene wet aan FE PILLET ON. Nog bijtijds. Vervolg.) 10. Edgar Vircli verbleekte en sprong van woe de bevend op Gerald los; deze kruiste de ar men en mat hem met een verachtelijk: //Wat belieft u nos; verder?// van 't hoofd tot de oe- ten. Ge zult mij rekenschap geven van ieder woord, Sir, riep Edgar. Rekenschap? Aan u? Mijnheer Gerald lachte luid. Als ge daarmede niet u zelf bedoeld hebt, Wie kan dan in 's hemels naam daarmede ge meend zijn. Welk edelman mijner vrienden kan zoozeer de minachting van een mijnheer Virch verdiend hebben? Zeker zoekt een mijnheer Virch zich zijne vrienden ergens anders dan onder de bedien den, riep Edgar kwaadaardig lachende. Onder bedienden? herhaalde Gerald, de zware wenkbrauwen fronsende, spreekt ge van mijnen vriend, mijnheer Virch? Noem namen, als ik u bidden mag. Dan moet ik mij eerst met eene vraag tot de edele heeren wenden, sprak Virch met zicht baren triomf. Behoort een correspondent van een Engelsch handelshuis tot de familie of tot bedienden? Welke gekke vraag? lachte kapitein Bran- Ren correspondent dient den chef even te biefeD, die juist een dam zou opwer pen tegen de democratie. De Minister heeft dus in dit opzicht velen teleurge steld, die van hem hadden verwacht, dat hg het democratische vaarwater zou weten te vermijden, terwjjl bjj aan den anderen kant volgens genoemden hoogleeraar de democraten en sociaal-liberalen ook niet heeft bevredigd. Daarom bestaat er reden om hier ti spreker» van eene sebgn- vertooning. En dat de Tweede Kamer zieli er mede zal kunnen vereenigen is ook alleen een gevolg daarvan, dat er andere cocsideratiën dan die, welke uitsluitend aan de zaak ontleend zgn, dikwerf de overhand hebben. Maar, waaneer wjj nagaan, waarom de fcoogleeraar niets wil weten van dat «con servatieve kiesrecht» dan scheiden zijne wegen zich geheel van de onze. Volgens den heer Van der Linden maakt de wet-V an Houten geen kiezers genoeg en naar onze meening maakt zjj kiezers te veel. Dat is het verschil, het punc waar alles op aankomt, en hetwelk de Minister heeft trachten te vermjjden door de ver klaring, dat bij met geen mogeljjkbeid eene raming van bet toekomstig aantal kiezers kan maken. Toch zal bij de aan staande behandeling der wet dit kardinale punt op den voorgrond worden geplaatet en zal de Minister niet kunnen ontgaan om te dien opzichte dnideljjker verklaring af te leggen. De heer Cort Van der Linden valt de wet ook juist op dit pont aan door allereerst als elementaire eischen e6ner goede kiesrechtregeling te stellen, dat zjj rechtvaardig zjj, dat zjj beruste op vasten grondslag en dat de kiezers, die zjj in het leveo roept, hun recht hebben en houdeo, onafhankeljjk van vreemden invloed. Natuurljjk voldoet volgens den hoog leeraar de kieswet-Van Houten niet aan die tischen en noemt hjj haar onrechtvaardig, omdat mr. Van Hou ten ljjnen tracht te trekken, die geen verband houden met de natuurlijke groe- peeriug der maatschappij. De wet zou in de oogen van den professor zeker wel rechtvaardig zgn geweest, indien de Mi nister in het geheel geen Igoen bal ge trokken, ot met andere woorden, indien hjj het algemeen stemrecht pur ei simple had voorgtsteld. Wjj zullen ons niet ver diepen in de motieveo, welke worden aangehaald ten betocge van die onnatuur lijke groepeeriug van mr. V a n H o n ten, maar wjjzen enkel op dit argument van den hoogleeraar om aan te toonen, dat het hier niets anders geldt dan eene quaes- tie van vermeerdering van het aantal kiezers. j Daarop wjjst ook het tweede argument van den beer Van der Linden, nl., dat de wet niet berust op een vasten grondslag. Hg noemt tal van gevallen, waarin de «zoete inkomenkiezers» hun recht misschien knnnen verliezen en zegt dit te doen om te betoogen, dat daardoor de wet zedeljjke kracht zal misseD, maar wjj meenen er niets andersin te zien dan verborgen spjjt over mr. VanHou- ten's streven om bet kiesrecht niet te geven aan Jan en allemaD. En wat het derde punt aangaat, dat nl. goed als de laatste der kantoorbedienden, zou ik meenen. Dat denk ik ook, bemerkte dokter M'Lean, zijn schitterende glazen vaster drukkende, een correspondent is in de heele wereld niets meer en niets minder dan een bediende zijns chefs. Zijt ge niet van die meening? wendde zich mijnheer Virch hoonend tot Gerald. Daarop komt het juist aan, sprak deze, minachtend de schouders ophalend. Het oor deel van kapitein Brandon en van zijn vriend kan voor mij niet maatgevend zijn. Ik verlang namen, Sir. Een zekere mijnheer Francis, correspondent van den huize Palmer is uw intieme vriend, Sir? sprak Edgar Virch, langzaam ieder woord uitende. Zeer juist, zei Gerald, mijnheer Francis is mijn vriend, en ik mag daar fier op zij», dewijl hij een man is, in den schoonsten zin des woord. Kan een dezer edele heeren mijne denkwijze weerleggen of tenminste smet op zijnen naam werpen? Eene diepe stilte volgde op deze woorden, die mijnheer Virch zelfs niet te onderbreken waagde, toen eensklaps deftig en waardig de stem klonk van dokter M'Lean. Verschooning Sir? sprak hij, is die mijn heer Francis een Engelschman? Ik zeide u reeds, dat het een man is, mijn waarde Sir, antwoordde Gerald, al't over- rige bekommert mij niet. Waarom die vraag? Hm, ik leerde voor verscheidene jaren een zekeren mijnheer Francis in Indië ken nen als uw vriend eens dezelfde per- iesdï 50 Cents. VI, PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a v C u voor 6 uur ingewacht. [Joofda genten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DA UBE§ Co. JOHNF. JONES, SuccParijs 31 bis Faubourg Monttnartre «het recht der burgers» wordt afhanke- ljjk gesteld van vreemden invloed, ook daarbij toont de hoogleeraar ten duide lijkste dat hg zich teleurgesteld vindt in het aantal kiezers, dat door de wet-V a n Houten zul worden geschapen. Hjj zegt: wil men kiezers maken, men ver hoogt de loonen en tevens de huren en wil men het kiesrecht ontnemen, men verlaagt beiden. Curieus is de redeneering, die de professor hierbjj houdt. Hij zegt o. a.«Bsdenkeljjker nog dan da moge lijkheid van kiezersteelt, is de macht aan de bezittende klassen gegeven om een door de wet gewaarborgd burgerrecht te doen vervallen. Verlaging van het loon is daartoe veelal voldoende en indien de arbeiders zich zouden willen verzetten b.v, door eene werkstaking, dan zgn zjj uit dien hoofde toch oogetblikkelgk hou kies recht kwijt. Is het den patroon en zijne vrienden iets waard, dan kan hjj ook de woninghuur verlagen en politiek op de meest practische wjjze met phiiaatropie vereenigen. De kiezers, die op de grens van het kiesrecht staan, worden feiteljjk met handen en voeten gebonden aan de bezittende klasse overgeleverd. Zoet zgn of niet kiezen.» Hieruit bljjfet al weder, dat de hoogge leerde heer vreeseljjk bang is voor eeD, zij het ook nog zoo geringe, beperking van het kiesrecht, maar er bljjkt ook nit, tot welke dwaasheden het democratisch streven moet voeren, waar de heer Cort van der Linden het zelfs opneemt voor het kiesrecht van werkstakers, en waar hjj aan sommige patroons znlk een politieke dweepzucht ten laste legt, dat zg de wonicghuor van hun arbeiders zul len trachten te verlagen niet uit philan- tropie maar om hun het kiesrecht te ont houden. Het resultaat van zjjne beschouwing is geljjk wij reeds zeiden dat «demo craten» en «sociaal-liberal&n» zich met het «cooservatieve kiesrecht vaDden heer Van Houten niet kunnen vereenigen, doch hierbjj vergeet bij geheel en al, dat vol gens vertrouwbare raming het aantal kie zers door de wat-V an Houten zal verdubbelen en dat dit een stap op den democratischen weg is, zoo groot, dat het door velen een «sprong in het duister» wordt geheeten en daarom ten minste zonder correctieven beslist door hen wordt afgekeurd. Ook wjj zgn deze laatste meenijg toege daan en hopen, dat de wetsvoordracht niet dan met belangrijke wjjzigingen door de Kamer zal worden aangenomen. Die wijzigingen mogen door de heeren Cort van der Linden en consorten be schouwd worden als nltra-reactionnaire uitingen, zg zgn in ons oog noodzakeljjk om de gevaren, die ook de wet-V anHou ten zal bieden, eeuigszins te neutrali seeren. Hoewel vrienden van het volk en voor standers der ware volksbelangen schjjnt ons de zegepraal eener democratie, geljjk genoemde hoogleeraar zich die voorstelt, in het nadeel van de ware belangen des vaderlands, en daarom ook wenschen wjj de wet-V an Houten te zien geamen deerd op zulk eene wijze, dat zij ondanks de heer Cort van der Linden de soon warehm, dan Nu, wa* was het dan? riep Gerald heftig toen de dokter zweeg. Dat ge in dat geval aan mijnheer V irch genoegdoening zoudt moeten geven, Sir. Gerald verbleekte en mat den zonderlingen vreemdeling met zijne schitterende glazen met dreigenden blik. Gij zult met dat vermoeden tegen mijn vriend persoonlijk optreden, Sir, sprak hij na eene poos, waar zijt ge te vinden? Ik meen hier in de club de beste ge legenheid daartoe ware, riep Edgar Virch van genoegen lachende, morgen zijn we allen sa men, om een rechtsgeding ter eere over dien Francis te houden. Gerald draaide hem den rug toe cn vroeg, den dokter scherp aankijkende: Zjjt ge een Schot? Ja, Sir. Dan hebt ge uwe moedertaal verleerd: men zou eerder meenen, dat ge een Ier, ja zelfs, een Amerikaan zijt. Wie, als ik, sedert vijftien jaren haast alle tongvallen der wereld gehoord en gedeelte lijk gesproken heeft, zal er zich niet over verwon deren, zoo hem het bijzondere accent der moe dertaal te loor is gegaan. Dat is toch heel natuurlijk, nikte kapi tein Brandon, vergenoegd lachende, de doctor is immers aanhoudend op reis. Als men meent hem ergens te houden, roef, vliegt hij er door. Het zij dan zoo, bromde Gerald, tot morgen-avond. Hij keerde mijnheel Virch, zoowel als den mogelijkheid daarvan ontkent niet kan medewerken aan de voortwoekering der democratie. Door het intrigaeren van Frankrjjk en Rusland zal Japan gedwongen worden tot ontruiming vau het schiereiland Liantong, ook zonder dat nog de bjjkom3tige oor logsschatting van 50 millioen taëls door Japan ontvangen zjjn Duitschland schijnt Japan in dit opzicht niet meer te stennen, omdat de vroeger gedane vraag wordt opge worpen of Duitschland geen havenplaats of kolenstation zou behooren te verferjjgen in China, als belooniog voor zjjne bemid delende houding bjj bet sluiten van den vrede tcusehen Japan en China. De Keizer van Japan zal in den vol genden zomer op zijn eigen jacht een be zoek brengen aan het Engelsche Hof. Dit zal de eerste maal zjjn, dat een Mikado bniten Japan gaat. Wegens bet smaden van de nagedach tenis van keizer W i 1 b e 1 m I is de hoofd redacteur van bet Berljjnsche sociaal-de mocratisch blad tVorwcirtsin hechtenis genomen. Algemeen meent men fe weten dat de beer Pfund een stroc-man is en de socialistische afgevaardigde Lieb- k n e c h t, die achter de schermen werkt, den scbrjjvtr is V8n Iet Fmadeljjk stuk. Keizer W i 1 h e 1 m heeft zgn Minister van Oorlog, generaal Bronsart von Schellendorf een kanon ten ge schenke gegeven, dat in 1870 op de Fran- scheu is veroverd. In gsd Ratsten tjjd had men een gor den dunk van dtn nbuwr-n Czaar van Rostand. Hij zou zeer welwillend zicb ge toond hebbeD tegenover Rome. Nu kaD dat alles wel waar zjjr, maar waar is ook, dat de Russische alleenhrrrscher de Ka tholieken i'd Russisch PoleD laat kneve len en kwelleD op eene verscbrikkeljjke manier. Sedert zjjn optreden zjjn 25 Poolsche priesters naar Siberië gezonden geljjk M*r. Smoczynski aan den Secretaris van het Internationaal Katholiek-coDgres te Lissabon geschreven heeft. Deze 25 gezalfden vermeerderen het getal van 500 priesters en klooster liügen welke in de laatste 35 jaren naar de bin nenlanden of naar Siberië zijn gezonden om te worden gefolterd. Slechts twee der bannelingen zjjn teruggekomen. Twee Bis schoppen overleden er, een van deze beljj- ders van bet geloof werd er vermoord. Mgr. Smoczynski verzekert perso- Deu te kunnen opnoemen die verbannen zgn alleen omdat zij het scapulier van het god- deljjk Hart droegen. Is dat niet allerbe- spottelijkst in onze verlichte eenw Door het intrigeeren van de slippen- dragers der Italiaan8che regeeringsman- neo is in den Raad der stad Napels een vroeger genomen besluit om zich op 20 kapitein en doctor M'Lean met zichtbare min achting den rug. Goeden avond, edele heeren riep hij en was op 't volgende oogenblik ver dwenen. Beschrijf ons eens Herald Francis, riep Edgar Vircb, doctor M'Lean met beide handen grijpende, als ik maar den voornaam des cor respondents wist. Hij heet Herald, sprak een jong edelman, wiens lichamelijke omvang hem den bijnaam van //diklijvige// bad verworven. Werkelijk? Ge vergist u niet, beste John? vroeg Edgar in spanning. Ik vergis mij nooit, zooals ge weet, her nam de dikke met volle bedaardheid. Een luid gelach ging rondom hem op. Sir John wilde zijne geestigheid nog vermeerdereu, maar de doctor verhief ziju stem en gaf een nauwkeurig signalement van Francis, in 't welk alle aanwezigen terstond den correspondent van den huize Palmer erkenden. Hij is het, 't kan geen ander zjjn, riep mijnheer Virch, zich zegevierend de handen wrijvende. Nu, waarde doctor vertel ons wat van dien grooten man, de aangebeden vriend van mijnbeer Gerald. Sir Herald Francis leerde ik in 't jaar 18S8 bij het Indische oproer kennen, begon dokter M'Lean na een weinig naden ken. Hij diende onzen Sir Campbell als be spieder, en voerde eene legerafdceling regel recht in 't hol van den wreedaard Sihab, voor welk feit hem zeker hooge orclen zouden toe gewezen zijn, zoo hij zich niet onder Sihab's klauwen verborgen had. Ssptember o. k. niet officieel te laten ver tegenwoordigen op de vrgmetselaars-tees- ten te Rome, vernietigd. Nu is met 38 tegen 33 stemmen besloten, eene deputatie naar Rome te zenden. De Burgemeester en de Wethouders die tegen het zenden van eene deputatie waren, hebben hun ontslag genomen! Koning U m b e rt o en zjjne Gemalin zgn te Monza aangekomen. De grootmees ter van Zr. Ms. Huis wordt te Rome vor- wacht om schikkingen te maken voor het vrjjmetselaarsfeest op 20 September e. 1>, De meeste hooggeplaatste personeD, die voor het feest eene nitnoodiging ontvingen hebben zich om gezondsheidsredenen nu reeds verontschuldigd. De Russische offitieren van het 114e re giment infanterie willen hun portretten wisselen met de officieren van het 114e regiment der Fransche infaulerie. Zjj zouden zoo erg gaarne met hoD kamera den van het gelijkgenummerde in kennis komen. De FraDSche bevelhebber van bet 114e Regiment, kolonel C h a 1 a n d heeft het schrjjven der Russen ter kennis gebracht van bet gebeele regiment, er toen aan de compagnifën dit rapport werd voorgelezen barstten van alle zjjden de kreten los: «Leve het Russische 114e», «LeveRus land!» «De brief zal in een ljjstje gezet en in de eerezaal van het 114e worden opge hangen Berichten uit Toogbin maken mel ding dat Chineesche roorers de familie L i a n d e t hebben gevangen genomen. Een coloniie Tcngbineescbe tirailleurs is bet niet gelukt de gevangenen te bevrjj- den. De roovers bebbrn in de bergen eene versterkte positie ingenomen. Bij een ge vecht van FranBcbe soldaten met de roo vers verloren de Franschen 6 dooden en 50 gewonden. De roovers moeten groote verliezen geleden hebben. Er worden ver sterkingen gezonden. Donderdag-middag kwam te Pargs een anarch'st het gebouw der Bauque- Rotbschild binnengeloopen, legde daar eene bom met chloorpotas gevuld neer, en trachtte dit gevaarljjk voorwerp aan te steken. Een politieagent wierp zicb op den man, die op de vlucht sloeg; op het oogenblik dat bij ingehaald werd, wilde hg den agent met een scheermes te Ijjf, maar bjj werd onscbadeljjk gemaakt en gearresteerd. Men meent in hem een zekeren P a u- w e 1 s gegrepen te hebbeD. Hij weigert ziju naam te zeggen. In den loop van den avond bekende hjj dat zgn bom 40 gram «pondre chloratée» bevatte, maar geenerlei projectiel. Hij wilde slechts pro testeeren tegen de bankiers. Naar zekere kenteekenen te oordeelen, zou bij langen tjjd in de wjjk vau Montmarre gewoond hebben; de politie meent, dat hg op een der kartons van den autropometrischen dienst (stelsel Bertillon) vermeil staat. Keizer Frans Jozef heeft zgn zo merverblijf te Ischl verlaten om zicb naar En dat wilt ge morgen-avond in zijne te genwoordigheid herhalen? onderbrak de dikke Sir John verbaasd. God behoede uw gebeente Sir. De doctor lachte en ging dan onverschillig voort: Sir Campbell heeft 't mij zelf meege deeld; mijnheer Francis zal zeker tegen dien hoogen zegsman niets aan te merken hebben. Persoonlijk leerde ik hem kennen in een bran dend huis, waar ik opname gevonden had. In het brandende huis? viel de plaagzieke dikke weer in. Het brandde eerst in den naeht, als wij allen in diepen slaap gedompeld lagen, lachte de doctor argeloos, terwijl zijne brilleglazen als bliksemstralen rondschitterden. Het buis be hoorde een Engelschen overste, wiens gemalin en dochter ik naar het leger voeren moest, daar zjj hier geen uur meer zeker ware» voor de invallen der Hindoe's. De overste had mij een aantal soldaten meegeven cn ik besloot tot 's morgens te wachten, teneinde niet inden du'steren naeht het slachtofler van een vijan— delijken overval te worden. Ge waart dan dus officier of zoo wat? wierp de dikke er weer tusschen. Ik diende den generaal als tolk en was om zoo te zeggen zijn vertrouweling, antwoordde doctor M'Lean met onverstoorbare kalmte De genoemde overste was sir GampcU's lieveling vandaar de opdracht, die evenveel voorzichtig heid als moedvorderde.Ik had schildwachten uit gezet, zelf de streek onderzocht en durfde unj tig to slapen leggen. Nog moei ik opmerk n.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1