N E U W E
m mi
Vrijdag 13 September I §15
20ste Jaargang
Liberalisme en socialisme.
BUITENLAND.
Duitsehland.
België.
Engeland.
HHIIinSSdll COURANT
ABOHNEMENTSPBIJ8
Pex B maanden voor Haariem. t 0,85
Vgoi de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad versehjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG,
BU1BAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA HOST AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTBIïTIEN.
Van 16 regels 50 Cent»
Elke regel meer7Vs
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertent iën worden niterl jjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
K e d r c t e u r-ïïit g e v er, W. KüPPEBS.
Om eene dwaling goed te karakterisee-
ren en daarvan een juist begrip te hebben,
is het van belang terug te gaan naar hare
bron en de aanrakingspunten op te merken,
welke tueschen die dwaling en andere dwa
lingen van denzelfden aard bestaan.
Wanneer men aandachtig de twee groote
scholen bestudeert, welke sinds eene eeuw
de lagen van het oude Europa tot revolutie
hebben gebracht, de eene in de politieke
orde, de andere in de sociale orde het
liberalisme en bet socialisme dan is het
gemakkelijk te ontdekken, dat zij zich on
derscheiden door de gemeenschappelijkheid
van hun oorsprong en dat zij voortkomen
uit éan princiep, waarvan hec rationalisme,
onder de leiding van Jeau-Jacques
Rousseau, de apostel en verbreider is.
Socialisme, liberalisme, rationalisme, zjju
drie, vóór alles negatieve, systemenzjj
zjjn, ieder in zjjn sfeer, de ontkenniog, de
negatie van de christelijke openbaring.
Yolgens de Katholieke leer, is God de
Schepper van de maatschappij, evenals Hjj
de Schepper der individuen is. Het maat
schappelijk leven is eene noodzakelijkheid
tan de menscheljjke natuur en behoort dus
tot het natuur-recht, gesticht door God
zeiven, deB Schepper der natuur. Indien
dus de maatschappij vau God komt, dao
heeft zjj, evenals de individuëa, plichten
jegens haren Schepper. Daaruit volgt, dat
de maatschappij en de macht, die haar
vertegenwoordigt, godsdienstig moeten zijn.
Het sociale atheïsme is eene misdaad van
schennis der goddelijke majesteit.
Indien de maatschappij behoort tot hat
natuur-recht, dan zjjn alle elementen, die
voor het bestaan der maatschappij noodig
zjjn, dit eveneens. Tot het gttal van deze
ouontbeerlijke elementeu behoort allereerst
het huisgezin, het gezag en de eigendom.
Geen menscheljjke macht, gean wet kaa ze
miskennen of opheffen, omdat ze, buu oor
sprong hebbende in God, verheven zijn
boven de wisselvalligheden der politiek.
Volgens Rousseau en de rationalis
tische school der 18e eeuw is de toestand
der wilden de normale toestand dor meosch-
heid, terwijl het gemeenschappelijk leven
een gewelddadige toestand is, waaruit alle
rampen voortkomen, welke de werald over-
stroomen. Roosseau leert, dat wjj door
de natuur zjjn voorbestemd om ons bestaan
voort te sleepen in de eenzaamheid der
bosschen en der bergen. Deze dierljjke bar-
baarschheid is bet laatste woord van den
vooruitgang en vormt voor het menscheljjk
FE U1L LET ON.
Nog bijtijds.
12.
Vervolg.)
Kapitein Ned wachtte voldaan tien minuten.
Na afloop daarvan ging hij eveneens naar het
hotel toe, belde driestweg aan en vroeg den
portier of doctor M'Lean in het hotel logeerde:
Neen, antwoordde deze norsch, terwijl hij
de deur sluiten wilde.
Ned schoof snel den voet tusschen deur en
deurpos'stopte den portier een goudstuk in de
hand en vroeg:
Dus was het niet doctor M'Lean, die voor
ongeveer tien minuten binnentrad?
Neen dat was een Amerikaan.
Zijn naam?
Een tweede goudstuk werd den portier in
de hand geknepen.
Sir Benett uit New-York.
Dank je.
Weg wipte de kapitein hij had ver te loopen
wijl hij alleen thuis overnachten durfde. De
goede Ned, die zich reeds onder 't oog der po
litie een beduidend vermogen had verworven,
zuchtte bij die gedacbtte en verlangde naar 't
oogenblik, waarop bij Southwark, de arbeiders
wijk verlaten zou en als deftig man in volle
vrijheid zijn leven genieten. Nu hij eindelijk
den rechten opvolger meende gevonden te heb
ben, wilde deze hem niet enkel in zijne boop
geslacht het toppunt der beschaving. Als
wilde dieren in de woestjjn, smaken wjj
daar bet zuiverste geluk eu bereiken onze
natunrljjke, verstandelijke en zedeljjfee ver
mogens, vrjj van alle hoogere wet, op vrjje
wjjze de volheid van hun bloei.
Indien wjj later aan de kluisters van het
maatschappelijk leven worden onderworpen,
dan geschiedt dit niet volgens de wetten
der natuur, maar krachtens een maatschap
pelijk, facultatief contract, hetwelk wjj kna-
neu wjjzigen, verminken of verwoesten
volgens ocze luimen,omdat het't werk is van
den mensch en ge6n ander steunpunt heeft
dan den altijd in beweging rijnden grond
slag van deu mensehelgken wil.
Ziedaar in hoofdzaak da leer, ontwikkeld
door J. J. Rousseau in Le contrat so
cial, een werk, dat de wetenschappelijke
formule gebleveD is van het liberalisme en
socialisme. We zullen nu gaan zien, boe
deze twee dwalingen daaruit voortvloeien.
Zoo de menscben den wilden staat ver
wisseld hebban voor het sociale leven, dan
komt dit niet hier vandaan omdat het na
tuur-recht hun dit gebood, maar omdat zjj
het vijjeljjk gewild hebben. De maatschappij
is volgens Rousseau niet gevestigd door
God, maar door deu mensch zeiven zij is
dus niet het werk God9 en heeft ook geene
plicbten jegens Hem te vervullen.
Vandaar het grondbeginsel van het libe
ralisme: volstrekte onafhankelijkheid van de
burgerlijke maatschappij tegenover den gods
dienst en de Kerk.
Rousseau loochent het bestaan der
Godheid ni3t. Hij neemt zelfs eene zekere
natuur-wet aao, die den menschen afzon
derlijk verplichtingen oplegt. Maar gods
dienst en zedenleer zjju volstrekt private
eu persoonlijke zaken. De maatschappij,
ais zoodauig, en de macht die haar verte
genwoordigt, hebben zich daarmede niet in
to laten. Ziedaar de liberale leerstelling.
Is de maatschappij niet geschapen door
God, maar vrjjeljjk ingesteld door de men
schen, dan volgt daaruit dat niets in het
maatschappelijk en politiek leven berust
op het natuur-recht. Rousseau leerde
het uitdrukkelijk de maatschappij ]S door
geen enkele hoogere wet aan den mensch
gebonden. Alleen de wil des volks, of om
ons te bedienen van zijne eigene woorden,
dt algemeene wil is verplichtend. Hat is die
algemeene wil, welke alle wet maakt en
alle recht samenstelt.
Het huisgezin, bet gezag, de eigendom
zjjn instellingen, die eukel berusten op den
algemeenen wil en die watteljjk moeten
verdwijnen op den dag waarop bet volk ze
teleurstellen, maar hem zelfs den grond onder
zijne voeten ondermijnen.
Pas op, mijnheer Bob, pas op, mompelde
hij, ik ben nog een paar percent slimmer dan
jij, en ik heb je thans als een meikever aan
een draadje. Wil je in mijne plaats het dieven-
hol van Southwark betrekken, goed, doe dan
wat je wilt; noem je doctor M'Lean ol Sir
Benett, ik zal je niet verraden. Maar wil je zulks
niet, dan lever ik je zonder genaden aan den
strop.
De kapitein hield steeds woord, zelfs de po
litie kon op dat woord bouwen. Maar hij haakte
er naar, een eerlijk man te worden, ver van
dat oord als voornaam man in goed geselschap
zijn leven te slijten Ook had hij van het hoofd
der politie verlof gekregen, z icli zoodra liij een
gepast opvolger zou gevonden hebben, te kunnen
terugtrekken.
Het hoofd vol ontwerpen en plannen, bereikte
Ned zijn hol, terwijl de niets kwaads vermoe
dende Bob, met het aangename gevoel, zijnen
avond wel besteed te hebben, zich in de armen
der ruste wierp.
YI.
Het gif der lastertaal.
Den volgenden morgen vertoonde de hemel
een prachtig uitzicht.
Met zomerschen glans straalde de Aprilzonne
op de weer ontwakende lievelingen van Elora;
en zelfs de oude stad der nevelen, Londen,
zette een vroolijk, helder gezicht.
zal hebben verworpen. Wanneer de meer
derheid zal verk'areu, dat het huisgezin is
opgeheven, dan most dit ook feiteljjk en
rechtens zóó zjju. Rousseaa betreurt
het zelfs, dat deze beslissing nog niet ge
nomen is.
Wat de macht botrelt, wjjl zij uitsluitend
eene nit/loeiing is van het volk, kan het
volk de macht of het gezag ook omver
werpen; wanneer het wil, en desnoods ge
heel opheffen. Wat bet volk alleen tot slan t
gebracht heelt, kan ook door dat volk ver
nietigd worden. Vandaar de wettigheid van
alle revolutiën.
De persoonlijke eigendom deelt hetzelfde
let. Wjjl hij steunt op eene menscheljjke
wet, kaa bij ook door één slag van de
meerderheid vernietigd worden. De rechtsge
leerden van het socialisme hebben de for
mule uitgevonden iDe eigendom en de wet
zijn te zamen geboren en zullen te zamen
sterven
Wanneer de socialisten eenmaal de meer
derheid zullen hebben in de wetgevende
vergaderingen, dan zullen zij de afschaifiog
van den privaten eigendom afkondigen en
de sociale liquidatie uitroepen. Van dat
oogenblik af zal het collectivisme het
recht worden, omdat bet de uitdrukking
zal zjju van den algemeenen wilde eigen
dom zal zjjn eene onrechtvaardigheid en
diefstal, volgens het woord van Proud-
h o n, omdat hij met dien wil strjjdig is.
Wat zal het liberalisme antwoorden om
de geldkist te redden Zal bet 't godde
lijke recht van den eigendom aanvoeren
Maar het heeft voortdurend met Rous
seaa herhaald, dat het goddeljjke recht
in de politieke eu de sociale orde een mythe
is en dat het volk een sonverein is, wiens
volstrekte rechtspraken alle ander gezag
opheffen.
Hetzjj het liberalisme wilhetzjj het niet wil,
het liberalisme moet voor de stelling der
socialisten de wapenen neerleggen, en vol
gens de woorden der H. Schrift «valt het
in den afgrond, dien het zelf gegraven
beeft.»
Nu men in onze dagen strijd voert over
het al of niet verleeuen van het kiesrecht
«aan jan eu alleman,» heeft bet Erlanger
Tageblatt een middel ontdekt om juist door
het intrekken van het stembiljet de sociaal
démocratie te vernietigen.
Dat middel wjjst het blad aan in zjjn
Voor 't Grosvenor-hotel hield de schoone
koet3 stil van Sir Palmer de oude heer legde
een plichtmatig tegenbezoek af bij den neef en
erfgenaam zijns ouden vriends en verzocht hem,
mede te rijden naar de City.
Ik zal u later naar de Beurs geleiden, en
daar aan eenige vrienden voorstellen, voegde hij
er bij, zijn uurwerk raadplegende. Maar nu heb
ik geene minuut langer tijd en moet u tot haast
aansporen.
Sir Benett had weinig lust, om dat verzoek
aan te nemen; daar hij den ouden heer echter
niet teleurstellen wilde, haastte hij zich diens
wensch na te komen. Hij schoof eenen brief in
den borstzak van zijn sierlijke overjas en ver
zocht Sir Palmer bij de post te willen stilhou-
ken, om daar brieven die, mogelijk voor hem
aangekomen waren, in ontvangst te nemen.
Gaarne, nikte den koopman. Na weinige
minuten rolden ze in het open rijtuig door het
deftige Westend.
Toen zij voor het postgebouw stil hielden,
wilde Palmer den bediende sturen, maar
reeds was Benett opgesprongen, waarna hij na
een paar oogenblikken weer bij hem terug
was.
Brieven en al wat dies meer zij, zei hij
lachend tot den verbaasden mijnheer Palmer,
bezorg ik altijd zelf. Men geeft zich als 't ware
over in de handen des bedienden, als men hem
met de bezorging der hoogste aangelegenheden
belast.
Zeer waar, nikte Palmer, zelden denkt de
mensch er aan hoe lichtzijne geheimste gedachten,
ja zelfs zijne eer van de eerlijkheid en den goeden
artikel de Keizer en de sociaal-democratie
waar het ten slotte zegt:
«Nu geen flousjes meer de sociaal
democratie kan met geweld onderdrukt
worden, en is het eenmaal geschied, dan
kraait geen haan er naar. Het eenige, af
doende middel ishet stembiljet van een
sociaal-democraat moet ongeldig verklaard
worden, zoodat de verdervers van het volk
van rjjks- en landdag worden uitgesloten.»
Daar komt nog iets bjjdreigt men hun
dan daarenboven met bet tuchthuis, dan
wil bet Erlanger Togeblatt wel eens zien,
of er nog eene sociaal-democratische of
anarchistische partjj zal bestaan.
Een schitterend militair vertoon leverde
de komst op van den Keizer van Oosten
rijken den Koning van Saksen teStettiu, waar
keizer Wi 1 h el m ben, met prins Albrecht
en een groot militair gevolg, aan het sta
tion stond op te wachteD. Onder levendige
toejuichingen der bevolking, bracht Z. M.
zjjne gasten door de feesteljjk versierde
straten naar hun kwartier.
De manoeuvres van de vloot in samen
werking met drie legerkorpsen zullen, bij
gewoond door do hooge gasteD, heel wat
te zien geven en geld kosten.
Keizer Wilhelm zal na afloop van de
manoeuvres een groot diner geveD, waar
aan ook de Keizer van Oostenrijk, de Koning
van Saksen en vermoedelijk de Graaf van
Turjjn zullen deelnemen.
Eeae groote werkstaking is te Gent uit
gebroken. In de katoenfabrieken willen
2500 arbeiders die daar tot heden voor
vrouw en kinderen brood verdienen, niet
meer arbeiden, zjj eischen verhooging van
loon en vermindering van werk. Behalve
deze 2500 stakers zija ook nog 300 werk
lieden van andere industrieele ondernemin
gen aan bet wandelen gegaan.
Ten hoogste verontwaardigd over de over
dreven eischen vau hun werkvolk, weige
ren de patroons met de stakers te onder
handelen.
De sociaal-democraten leiden de bewe
ging der werkstakers, en het Volk, een blad
der katholieke werklieden die zich Christe-
ljjke-dcmocraten noemen, trekt er ook party
voor.
De Engelsche bladen, de Ti les en de
Daily News, zjjn niet op hun gemak, nu
de Lord-Mayor, Sir Joseph Renal s,
bjj zijn bezoek aan den President der Fran-
sche republiek in het Elysée, den heer F 1 i x
wil van een bediende afhangen. Het verheugt mij
zeer, Sir, zooveel voorzichtigheid en berekening
in u te vinden, wijl ik die beide eigenschappen
hoogschat.
Benett boog glimlachend het hoofd en meende
dat een goed koopman zonder die eigenschappen
niet bestaanbaar was; ook die bescheidenheid
scheen Sir Palmer goed te bevallen.
Hoe bevalt u miss AliceP \roeg hij plot
seling zich tot den Amerikaan buigend.
Zoo buitengewoon! Sir, dat ik vast beslo
ten ben, haar met mij over den Oceaan te
voeren.
Ik wensch u geluk daarbij, Sir Benett,
gelijk ik gisteren met genoegen heb opge
merkt, bezit ge genoeg wapenen voor den geest
om een zoo trotsch hart in te nemen; gebruik
die met overleg en te gelegener ure. Maar zeg
eens, hebt ge brieven uit New York ontvan
gen?
Ja, Sir, maar de brief is niet van de
hand mijns ooms, antwoordde Benett bezorgd,
mijn telegram moest eveneens reeds beantwoord
zijn. ik vrees werkelijk 't ergste, Sir.
Iiij haalde bij die woorden den brief uit de
zak en verbrak de enveloppe. Snel vlogen
zijne oogen over den inhoud.
Wat lees ik? stamelde hij verschrikt. Sir
John Benett is nog op den dag mijner afreize
doodelijk ziek geworden en in den daaropvol-
genden nacht overleden! Groote God, ware ik
toch bij hem gebleven; maar hij zelf dreef mij
weg en spotte met mijne bezorgdheid.
Wordt vervolgd
