flo. 2336.
Zondag 22 September 1895.
20ste Jaargang
Het Regeeriogsprogramma.
B U IT E L A fl PT"
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85
Yoor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDE R D AG en ZATERD AG.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
Van 16 regels. 50 Cents.
Elke regel meer7^
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrijda T a
voor 6 uur ingewacht.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DA UBE 4' Co. J OHNF. J ONES, Succ., Parijs 316t« Faubourg Montmartre
Het parlementaire zittingjaar werd de
afgeloopen week als gewoonlijk op een
derden Dinsdag van September plechtig
door de Koningin-Regentes met eene Troon
rede geopend.
Ditmaal waren het slechts weinige woor
den, welke de Regeering aan de Koningin-
Regentes op de lippen legde om ze nit
te spreken voor de Afgevaardigden van
het volk. Vooral na de zeer lange slui-
tingsrede, waarmede de Minister van Bic-
nenlandsche zaken den vorigen parlemen
tairen tjjdkring had gesloten, moest het
de aandacht trekken, dat de Troonrede
zich door zoo groots beknoptheid ken
merkte.
Het valt dan ook niet te ontkennen
dat de Regeering het gewicht van het
afgeloopen jaar een weinig heeft over
schat, al geven wjj toe dat er wel min
der vruchtbare zittingen der Staten-Ge-
neraal werden gehouden.
Voor het nieuwe jaar worden slechts
een drietal onderwerpen genoemd, welker
regeling het Ministerie zich voorstelt met
de hulp der Staten-Generaal tot stand te
brergen. Deze onderwerpen zjjn de her
ziening der Belasting op het Personeel,
de regeling van het Kiesrecht en die der
Gemeente-financiën.
Het is waar, deze drie zaken gelden
meer dan een groot aantal andere quaes-
tiën, en wjj zeggen bet gaarne een onzer
groote bladen na, waar het verklaart
«Als de Kamer in het volgend zitting
jaar op bevredigende wjjze de Kieswet-
qnaestie van de baan helpt, bovendien de
grondslagen van het Personeel verbetert
en het Gemeenteljjk financiewezen in ge
zonden staat brengt, zal de natie reden
hebben om over haar tevreden te zjju en
zal bet zittingjaar, niet om de veelheid,
doch wel om de belangrijkheid der daa-io
afgedane zaken, een bij uitstek vruchtbaar
mogen heeten.»
Reeds zgn de twee eerstgenoemde on
derwerpen in wetsvoorstellen belichaamd
en \>jj de Kamer aanhangig gemaakt, ter-
wjjl, waar in de vorige Troonrede werd
verklaard, dat met de voorbereiding eener
nadere regeling der Gemeente-financiën
werd voortgegaan, thans de indiening van
desbetreffende voorstellen is aangekondigd,
zoodat aan de Regeering niet het verwjjt
ban worden gedaan, dat in de Troonrede
meer werd belcofd, dan zjj voornemens
is aan te bieden.
De kortheid der Troonrede levert aldus
geen reden op om weinig te verwachten
van de aanstaande parlementaire werk
zaamheden, want de drie genoemde onder
werpen eischen grcoter inspanning en
overleg dan tal van andere zakeD.
Toch zou het niet te veel zjjngeëischt
van de Regeering, indien zjj haar aandacht
nog meer had gewjjd dan rij gedaan heeft
aan eene quaestie, welke ten nauwste
verband houdt met den voorspoed en de
welvaart van ons volk. Wjj hebben hier
niet het oog op een of ander onderdeel
van het zoogenaamde sociale vraagstuk,
daar het steeds onze meeoing is geweest
en het nog is, dat de Staat zoo weinig
mogelgk moet ingrjjpen in maatschappe
lijke qnaestiën. Maar wjj denken hieraan
FEUILLETON.
Nog bijtijds.
oene zaak, die de Regeeriog met slechts
enkele woorden ia de Troonrede heeft
genoemd en dat wel op zulk eene wijze,
dat hier meer gedacht moet worden aan
een diplomatieken kunstgreep danaau eene
duidelijke aanwjjzing van den werkeljjken
toestand.
Van den handel eu de nijverheid hier te
lande wordt namelijk in de Troonrede
gezegd, dat hun toestand, «den invloed der
in andere Rijken gevolgde haudelsstaat-
kunde in aanmerking nemende, niet onbe
vredigend moet geuoemd worden.»
Het gewicht dezer verklaring van de
zyde der tegenwoordige Regeering mag
niet gering geacht worden, vooral wan
neer men haar beschouwt in het licht
van het jongste gevoerde protectie-debat
over de bakende mofie van den heer
Dobbelman.
Misschien is juist deze paragraaf de
belangrijkste van geheel de Troonrede.
De andere onderwerpen, die daarin werden
genoemd, leverden volstrekt geen verrassing
op. Het was te wachteD, dat zoowel over
het Kiesrecht, als over de Personeele Be
lasting en over de regeling der Gemeentc-
financiëu in het Openingswoord van het
Kabinet een en ander zon worden gezegd,
maar het mag zeker als eene onverwachte
gebeurtenis worden beschouwd, dat door
de Regeeriug nadruk is gelegd op het
nadeel dat onze handelspolitiek der jongste
tjjden aan den handel en de nyverheid heeft
toegebracht.
Want in dezen geest vatten wjj de door
da Regeering gebezigde woorden op.
Waar toch de Regeering erkent, dat de
handelsstaatkunde der ons omringende lan
den aan ons vaderland nadeel heeft toege
bracht, daar wordt tevens aangenomen,
dat de door ons gevolgde handelspolitiek
niet de rechte is, want de in bedoelde
Rjjken toegepaste maatregelen van be
scherming hebben de voordeelen van han
del en njj «erheid tot het eigen land be
perkt.
Alzoo heeft de Regeering feiteljjk het
stelsel van den free-trade veroordeeld. Jam
mer heeten wjj het evenwel, dat de Re
geeriug geen aanleiding heeft gevonden
om voorsteller» in protectionnistischen
geest toe te zeggen of ten minste in uit
zicht te stellen. De platonische betuiging,
dat onze handel en Djjveiheid zich ia een
niet onbevredigenden toestand bevinden,
wanneer men in aanmerking neemt dein
andere Rjjken gevolgde handelsstaatknnde,
bsteekent op zich zelf al zeer weinig en
zal eerder er aan toe bgdragen om onte
vredenheid te kweeken over de hopding
eener Regeering, die erkent op den ver
keerden weg te zjjn en er toch op voort
gaat, dan om vertrouwen te stellen in
haar toekomstig beleid.
Toch verblijden wjj ons over de ver
klaring in de Troonrede. Er is nu officieel
geconstateerd, dat de wenschen der pro-
tectionisten nog niet zoo heel dwaas zjjn
en dat hun streren niet berust op eene
theorie, maar op den werkeljjken toestand.
Thans is een beiangrjjke stap gedaan op
den weg naar eene matige protectie voor
die artikelen, welke hier te lande kannen
worden vervaardigd of verbouwd, zoodat
daardoor vau overheidswege middelljjk een
rechtmatige steun wordt verleend, zoowel
Neen, zij mag geen gedachte hebben van
aan de njj verheid als aan den landbouw.
De protectiounisten in ons land moeten
dan ook niet stilzitten en moedeloos wor
den door den aanvankeljjken tegenstand
bjj het nastreven van hun doel. De sterke
vesting der vrjjhandelaars begint te wan
kelen en wie weef, hoe spoedig het oogen-
blik aanbreekt, waarop de freetraders zich
gewonnen motten geveD. Laat het Re-
geeringswoord de manuen der bescherming
van de vaderlandsche industrie en land
bouw opwekken om mosdig op den inge
slagen weg voort te gaan en het goede
dool te bevorderen tot heil van het dier
baar vaderland.
In dit opzicht levert dus de Troonrede,
hoe kort zij ook is, eene verrassing op,
welke te meer gewaardeerd moet wordeD,
omdat zjj volstrektniet werd verwacht. Kon
de Regeeriog er toe besluiten baar uitge
sproken moening ten bate van land en
volk in bepaalde voorstellen 'tot bescher
ming van landbouw eu njjverneid om te
zetten, wjj zouden haar nog dankbaarder
wezen. Doch hierop zullen wij maar niet
rekenen, omdat dit van een liberaal Bswind
toch wel wat veel gevergd zon zjjn.
Bovendien zal het Bewind in den eer
sten tjjd er toch wel niet aan kunnen
deuken om nieuwe zaken ter hand te nemen.
Zooals wjj reeds zeiden, zou het al mooi
wezen, indien de Regeering er in slaagde
om de drie e?rstgenoemde onderwerpen
tot een goed einde te brengen, ofschooD
geljjk wjj reeds vroeger hebben uit
eengezet de Kiesrechtregeling van den
minister Van Houten zonder correc
tieven door ons niet in het belang des
lands wenscheljjk wordt gerekend.
Hoe kort dus het Regeeringsprogramma
is en hoe sober de woordenkeus ook moet
heeten, de arbeid der Vertegenwoordiging
in het nieuw insetreden zittingjaar is van
groot gewicht. Hopen wjj, dat haar werk
zaamheid strekken zal tot bevordering van
de algemeene belangen des vaderlands en
zjj zich niet zal bepalen tot het nastreven
van radicale of socialistische utopieën,
waarvan met recht kan gezegd worden,
dat zjj in de lucht zitten of liever nog
in de lucht hangen.
Het radicalisme zal ons volk geen ge
luk aanbrengen, maar integendeel iedere
zaak, welks het van zjjn geest heeft weten
te doordringen, op een verkeerden weg
brengen. Het is daarom te wenschen, dat
onze Vertegenwoordigers zich in het bjjzoc-
der niet zullen vereenigen met eene kieswet
welke de macht op staatsgebied in handen
zal spelen van radicale volksleiders. Hier
voor te waken, zal ook in de thans in
getreden parlementaire periode, naar onze
meening, een belangrjjk deel der werk
zaamheid van de Volksvertegenwoordiging
uitmaken.
Duitschland.
De Rreuzzeitung deelt mede, dat de
schulden van haar ontslagen hoofd-redac-
teur Von Hammerstein 800.000
Mark bedragen. Gedurende zjjn werkzaam
heid aan dat blad heeft bjj in het geheel
400,000 mark ontvangen, zoodat bjj ge
middeld per jaar 120,000 mark verteerde.
Volgens de Kölnische Zeitung is uit I werkstaking der metaalbewerkers neemt
Berljjn naar Sistrams in Tirol bevel I ernstige verhoudingen aan. Een coalitie
gezonden Von Hammerstein, die
zich daar moet bevinden, te arresteeren.
De Neue Freie Presse meent zeker te zjj a
dat de ex-hoofdredacteur zich ia Eogeland
bevindt.
Gisteren-nacht is op de lgn Freiberg
Oederan een trein met militairen van het
133e regiment infanterie, die vau de
manoeuvres bjj Zwickau terugkeerden
op een goederentrein geloopen. Vjjf
waggons van den militairen trein en twee
goederenwagens werden verbrgzeld. 45
gekwetsten en 8 dooden werden naar
Chemnitz overgebracht. Da slachtoffers
behooren grootendeels tot de le compagnie.
Eön redacteur van een sociaal
democratisch blad te E/fiirt, de heer
Güldenberg is in hechtenis genomen,
wegens majesteitsschennis.
De heer Stadthagen, sociaal-demo
cratisch lid van den Rjjksdag, is tpt een
maand gevangenisstraf veroordeeld wegens
beteediging van de recbterlgke macht, en
nog tot drie dagen hechtenis om zjjn
brutaal gedrag voor den Rechter.
Engeland.
B j de Union Bank te Londen heeft
een oplichter zjjn slag geslageD. De be
roemde tooneelspeelster mrs. L a n g t r y,
die voor haar vertrek naar het vasteland
hare juwrelen, op eene waarde van 40,000,
poud sterling geschat, bjj de Bank in
bewaring had gegeven, liet na haar terug
komst die sieraden halen. Zjj vernam
echter dat deze reeds den 24sten Augustus
waren afgegeven aan een onbekend per
soon, in het bezit van eene valsche last
geving.
Frankrijk.
Bjj het einde der manoeuvres van het
Fransche leger bjj Miiccouit, werd eene
groote revue gehouden.
De Russische minister prins L o b a-
nof woonde iü gezelschap van zjjn Fran-
schen ambtgenoot, den minister van bai-
tenlandsche zaken Hanotaux, de
revue bij.
De minister-president R i bo t en admi
raal Besnard, zjjn collega van marine,
zjjn den President der Republiek te Fon-
taiuebleau gaan afhalen om de revue bil
te wonen. Na afloop van het militair
veitoou nam het hooge gezelschap eu
opper-officieien deel aan een diner door
den gemeenteraad van Mirecourt aangebo
den, waar de heer F a u r e, president der
Fransche republiek, eene geestdriftige
redevoering op leger en vaderland hield.
Den vorigen dag.hadden de ofEcierep
van den generaleu staf aan generaal
Dragmoriof een diner aangeboden.
Generaal de Boisdeffre hield een
toast op hem. De Russische generaal ant
woordde driemaal. De derde maal dronk
bjj, diepbewogen, op den «troopier fran-
van de patroons wordt gesteld tegenover
de coalitie van de werklieden der verschil
lende fabrieken. Mjjnheer C a r e 1 s, voor
zitter en zelf patroon van een groote
machinefabriek, heeft Donderdag-avond
den werk- en nijverheidsraad medegedeeld
dat, indien de werkstakers bjj Van den
Kerckhove het werk niet hervatten, al
de machinefabrieken en ijzergieterij sn van
Gent op den 28sn September zullen slaiteu.
Een manifest der fabrikaut9n in dezen
zin gesteld is aangeplakt. Van den
Kerckhove heeft aangenomen, enkele
loonen te verhoogen, maar de werkstakers
big ven algemeenen opslag eischen. De
socialisten zetten aan tot openbare be
loogingen, eu de metaalbewerkersbond
van Brassel heeft halp beloofd aan de
werkstakers. Het is opvallend, dat ook
weer de socialisten de leiding der werk
staking in handen hebben genomen.
Rusland.
De koningsfeesten van den Czaar zullen
bianeukort te Moskou plaats hebben. De
Raad der stad heeft een crediet van
480.000 roebels toegestaan om schitterende
feesten te honden in de oude Russische
hoofdstad.
Lord Scheffield eu twee Eu-
gelsche generaals is het verbljjf iu Sebas-
tobol ontzegd. De haven zal voortaan,
als oorlog8baveu, voor toeristen en voor
menschen die in de baart geen zaken
hebben te doeD, gesloten blgven.
De jeugdige keizerin van Rusland,
Alexandra Feodorovna, heeft
een schoon werk ondernomen. Door den
Czaar is een «Centralen Raad van beheer
voor verbeteringr-gestichten» ingesteld,
met het doel, het lot der armen in
arbeidshnizen te verzachten door hun
eerljjken arbeid t9 verschaffen.
Op verlangen van de Keizerin is deze
nieuwe instelling gesticht, zjj zelve heeft
de statuten er van opgemaakt.
Italië.
dapperen Franschen soldaat,
tot tranen toe be
dien
«die hem meermalen
wogen had.»
België.
De machinefabrikanfen te Gent hebben
manifest gericht tot hun werkvolk,
groote opschudding verwekt. De
een
dat
De Hertog van A o s t a met zjjne jeng -
dige gemalin prinses Helène van Or
leans, zjjn gisteren niet in Rome geweest.
Het trok zeer de aandacht, dat dit echt
paar zich van de feesten heeft verwjjderd
gehouden. Zou de vi jj metselaar Lemmi
eu zjjn vriend C r i s p i, geen invloed
hebben gehad op den jeugdigen Hertog 1
Of zou de Gemalin van den Hertog
prinses Helène van Orleans ge
weigerd hebbeu de feesten bjj te wonen
om den Paus, aan wiens roeten zjj onlangs
nog tranen schreidde, niet te beleedigen
Of heeft het jeugdig Koninklijk echtpaar
gedacht aan
Le Pape est un mets fort indigeste: qui
en mangeen meurt 1 De Paus is
is een zwaar te verduwen gerecht die
er van eetbesterft het
Gisteren ging het te Rome in optocht
naar de Porie Pia, de plek waar 25 jaren
geleden de overweldigers Rome binneDge-
rukt zjjnom het gedenkteeken der
schande, de gedenkzuil van raw geweld,
in te wjjden. Daarna werd het gedenk
teeken van Garibaldi onthnld. De
held van dec dag was O r i e p i, overal
ABONNEMENTSPRIJS
riM_A\S.TlKNpIufT
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
16.
Vervolg.)
VIII.
Adderzaad.
In het voorgaande hoofdstuk hebben wij even
den sluier opgelicht, die het verleden van Sir
Francis bedekte. Niet alleen in 't huis zijns
chefs, maar zelfs bij de gouden jeugd in de
Jokey-Club had hij een overwegenden invloed.
Zoeken wij hem thans weer op aan zijn
schrijflessenaar, waar wij hem door de herden
king overmand, gelaten hebben.
Gewaand had hij, dat de brug des verledens
voor hem geheel en al afgebroken was. Thans
moest hij, belaas, al te smartvol bekennen, dat
de mcnsch niet in staat is zijn eigen lot ook
slechts eene spanne breed met zekerheid te be
stemmen of de spoken uit het verleden te ban
nen.
En met nimmer vastere zekerheid dook het
op in des armen jongelings verbeelding, het
spookbeeld van dien spion uit Indië, een
ftfstootend,hatelijk monster, dat het eensgewaagd
lj®d met ongehoorde schaamteloosheid hem eene
'gelijke misdaad van zijn eigen geweten, in t
juicht te werpen en hem verraderlijk het
moordend staal in den rug te stooten!
Die spookgestalte droeg evenwel de trekken
van den Amerikaan, die zich sir Horatio Be-
net noemde en van New-York naar Londen
gereisd was, om der hoofdstad schoonste en
fierste roze te ontvoeren 1
Bij die gedachten stampvoette de arme Bran
ds en zuchtte diep. Begrijpen kon hij het niet,
dat een man als Sir Palmer, wiens hoogste ge
luk, gelijk hij zelf zoo menigmaal had
gezegd, gelegen was in 't heil zijner eenige
dochter, dezen man waardig kon achten, zijn
schoonzoon te worden.
En hij is het, mompelde hij, de kleine
kamer op en neer wandelde. De schrik, hoe
ras ook door hem onderdrukt, bij mijnen on-
verwachten aanblik evenals zijne handelwijze
daar ginds in West-End verrieden het mij maar
al te duidelijk, dat ook hij mij herkend heeft.
Hij is het! En zal ik kalm toezien, dat een
engel dien booswicht worde overgeleverd?
//Miss Alice!// Met koortsige gejaagdheid
stroomde het bloed hem naar 't hart; hij streek
haastig met de hand over voorhoofd en oogen
en drukte de hand dan op den jagend en boe
zem.
O, gij bemint haar, ongelukkige, sprak hij
zuchtend tot zich zeiven. Zie wel toe, dat ge
niet schipbreuk lijdt in den storm tusschen eer
en plicht. Wat kan de dochter u zjjn van dien
schatrijken man, die haar geluk alleen in gou
den schalen weegt? En zij? Hoe zou haar trot-
sche blik haars vaders bediende verplet
teren!
den gloed, die mijn binnenste verteert.
Hij wierp zich in een zetel en bedekte het
gelaat met beide handen: beelden en gedach
ten stormden betooverend door zijn brein.
Was zij het niet geweest, die na de levens
redding haars vaders dezen had aangespoord,
om den correspondent, die elke belooning had.
afgewezen, het compagnonschap der trotsche
firma op te dragen? En dat loon? De even
trotsche jongeman had het van de hand gewe
zen 1
Of hij door de afwijzing in hare achting ge
stegen was? Hij wist het niet, daar hare hou
ding dezelfde gebleven was, terwijl de chef
hem zijn grenzeloos vertrouwen had geschonken
en hem van stonde af als lid der firma be
handeld had.
Mijnheer Erancis durfde het zich bekennen,
dat hij die bevoorrechting zich steeds waardig
getoond bad en de afstand tusschen den chef
des huizes en zijne stelling steeds als een echt
edelman had geëerbiedigd. Mocht hij met roe-
kelooze overmoed dezen door hem zelf ge
stelden afstand met voeten treden en den door
Alice's vader begunstigden minnaar vijandelijk
tegenstreven?
Maar zij haat den vreemden indringer,
zoo berekende zijne gedachten m koortsachti-
gen haast, zij zoekt daarom mijne hulp, om den
vermeteleD avonturier van den drempel des j
parad ijzes te verjagen.Waar echter hnalik de be-
wijzen, dat deze Amerikaan met den wissel-
vervalscher, den lndischen spion, den vurigen
moordenaar een en dezelfde persoon is? Kan
mijne zedelijke overtuiging de bewijskracht ge-
9ais»,
noeg bezitten om hem aan de gerechtigheid
over te leveren?
Onrustig schreed hij op en neer en een on
verklaarbare angst legde zich op zijne borst.
Verschrikt bleef hij staan, toen men plotseling
klopte en op hetzelfde oogenblik de deur zich
opende.
-Zijt gij het sir Gerald! riep Francis ver
licht uit als de galante jonker, wiens kennis
wij reeds in de Jokey-Club maakten, ras bin
nentrad.
Goeden morgen, Sir! nikte Gerald ernstig,
de hand des correspondents, welke deze
naar hem uitstrekte, drukkende. Het verheugt
me van harte u te zien, wijl ik tot u kom,
met het verzoek mij hedenavond in onze
Jockey-Club te willen vergezellen.
Zeer gaarne, sir, antwoordde Francis, hem
onderzoekend aankijkende. Maar heeft uw
verzoek, als ik vragen mag, een bijzonder
doel.
Zeker, dat mag ik u niet verzwijgen, Sir,
nikte sir Gerald met ongewone ernst. Hoor mij
rustig aan.
Hij zette zich neer, terwijl Erancis met
gekruiste armen voor hem bleef staan en rustig
zonder de oogleden te verroeren, het bericht
van de beschuldiging van dokter M'Lean aan
hoorde.
Wie is dan eigenlyk die dokter M'Lean
vroeg hij, als Gerald ophield met spreken.
Etn vreemdeling, van wien niemand iets
weet, dan kapitein Brandson.
Wat dunkt u van dien kapitein, Sir? vroeg
Erancis verder.
Hm, niet veel bjjzonders, gaf Gerald ten
antwoord.
Hij is speler van beroep, en deed ieder mijn
zin, dan was die patroon sinds lang de deur
der club gewezen.
Ik moet hem echter dulden, daar de meerder
heid hem genegen is.
Ik zal heden-avond in de Club zijn,
sprak Francis, zich een dergelijke kennis als
dokter M'Lean niet herinnerende. Gerald stond
op en nam met een vreeseljjken handdruk af
scheid.
Men schijnt reeds mijnen aan te leggen,
mompelde Francis, nadat Gerald het vertrek
had verlaten, daarmee echter is ook de aan
wezigheid nijjns vjjands bewezen. Hm, geene
edele handelwjjze, mijne eer te belasteren. En
als de lastertaal in stilte voortwoekert en mij
den bodem, waarop ik zoo vast meende te
staan, ondermijnt?
Die gedachten scheen den jongen man ge
weldig op te wekken, wjjl hij zich gansch weer
loos gevoelde. Een onuitsprekelijke weemoed en
zucht naar huis kwam plotseling over den ver
latene.
Vleugels wenschte hjj, om huiswaarts te kee-
ren, gelijk de moede zwaluw komt rusten in
het oude nestje.
O, moeder, moeder, lispelde weer de van
smart saamgetrokken lippen. Kon ik uitrusten
op uw stille graf!
Mot gebogen hoofde keerde hij weer aan zijn
werk. Met geweld bedwong hjj de moede ziele
om zich te kwijten van zjjn plicht. Maar de
letters, door de hand werktuigelijk neergeschre-