No. 2339. Zondag 29 September 1895. 20ste Jaargang agite ma non agitate. Ons protest. B U 1 T E iU A i\ i). ABONNEMENTSPRIJS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Italië. Frankrijk. Duitschland. Japan. IIRMT. Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDE R D AG en ZATERD AG. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. TXMSIIENDH1T Van 16 regels. 50 Cents. Elke regel meer 7'/s Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrijda g-a a voor 6 uur ingewacht. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DA UBESf Co. J OHN., F. J ONES, Succ., Parijs 31 it's Faubourg Montmartre Onder dezen titel bespreekt een onzer eminente staatslieden deRomeinschequaes- tie, die de geheele wereld dezer dagen met meer dan gewone belangstelling heeft doen opzien naar de Eeuwige Stad, naar de daden daar gepleegd tegen den Stede houder van Christus op aarde, tegen den Paus-Koning. Laten wq Mr. Heydenrjjck aan het woord, waar hjj zegt Wat voor 25 jaren te Rome plaats had, zjjn wareZefgebeurtenissen voor allee, dus ook voor niet-KatholiekeD, van het aller uiterste belang. Het is daarmede als met de jongste Bismarck-viering, ten nauwste met de zoo genaamde eenheid van Italië verwant, en welke viering ik in de Amsterdamsche Cou rant van 17 April jl. besprak. De staatsman van welke richting ook, wien het om de welvaart der maatschappij en elke harer klassen wien het om de grondslagen dier welvaartrecht, orde, plicht, passende gehoorzaamheid en liefde te doen is, hebbe een open oog voor die feiten, en bescbouwe ze, bespreke ze met al de gevorderde voorzichtigheid, kalmte, berekening vao omstandigheden en Staats belangen maar kome uit voor zijn over tuiging, zonder iemand te kwetsen het is zjjn roeping, zjjn taak. Het was waarachtig geen onbeteekenend feitde donatie van Karei donGroote vestigende, voor meer dan duizend jaren, de Btoffeljjke macht des Pausen. Rome was de wereldstad en Italië, het door ligging, municipaal leven, geest ontwikkeling, klimaat, natuurschoon eenig Italië gebleven, niet zonder de keerzjjde van dat alles. I) Attila, Genserik, Alarik, Teo- d o r i k of hoe ze heeten mogen, met hunne Europa overstelpende horden, veelden zich van zelven tot dat middenpunt getrokken, zjj moesten, als volgens eeue natuurwet, daarheen. Wat zou er van Rome, wat van Italië en wat, als noodzakelijk gevolg,van Europa geworden zjjn, indien niet in het Eerste, Bedert eeuwen, de hoogste zedeljjke macht gezeteld en de bedwinger van den geesel der volksverhuizing, de éenige Karei, zjjn roeping begrepen hadde! Geestelijke en wereldljjke machten reik ten zich de hand, Europa werd verchris- teljjktde beschaving, het woord in den ruimsten zin genomeD, was gered. Nu zegge men niet, dat wjj, na zooveel eeuwen, aan dat samengaan van boven zinnelijk en stoffelijk gezag ontwassen zgnhet is niet zoo, bet kon zoo niet wezen slechts wat vergaan moest, is ver anderd. Daarenboven, de middeneeuwen mogen het Karolingische tjjdvak niet zjjn, veel min de Protesteerende 16e of 17e,laat staan de daaruit geboren vrijdenkende 18e of 19e eenwen maar hoe de maatschappij, 4. Wat Italië betreft en de thans zoo hoog ge roemde eenheid van dat land, zie men een betrek kelijk oud werk (1872) «Le dernier des Napoleon» bl. 137 en volg. in. Ik zou niet alles, wat daar wordt gezegd, voor mijn rekening willen nemen, maar dat er zelfs nu nog veel Heidensch in het schoone schiereiland over bleef, valt niet te ontkennen en verklaart veel. FE UIL LET ON. Nog bijtijds. 19. Vervolg Gij kondt immers lid der firma Palmer zijn, Sir! sprak Alice met onderdrukten toon, wie geen moed tot koene daden heeft, moet in den yergetelhoek blijven. En dat zegt gij mij, miss Alice! riep hij met bitterheid. Wel, ge kunt gelijk hebben, den man te verachten, die het versmaadde, de be oefening der eenvoudigste menschenplichten zich ®et woeker te laten betalen, die naar Engelsch begrip dom genoeg was, den geldgod minder te te schatten dan zijne mannenwaarde. Ik heb uw verwijt verdiend; alleen betreur ik het, dat ik van mijne leerstellingen geen werkelijk nut kan trekken voor de toekomst, daar ik in een volgend geval niet anders handelen zou. hier boog hij, greep zijn hoed en had de amer verlaten voordat miss Alice in hare op gewondenheid den moed had, hem dat te be letten. Sir Francis! riep zij dan eensklaps, als uit bewusteloosheid ontwakende. Mijn God, hij gaat heen en ik ik zelf draag de schuld zoo hem een ongeluk gebeurt zoo hij he den-avond in de Jockey-Club Haastig schelde zij en beval den binnentre dende bediende mijnheer Francis te verzoeken eens bij hanr terug te komen, bitusschen dc bediende trof hem niet meer, hoe eeu Staat, groot of klein, zonder wet, zonder eerbiediging van algemeen en bij zonder recht, zonder een reeks booger beginselen, dat is, zonder een elders ons boven geworteld gezag zou kunnen leven, is mg een raadsel; of ja, het kan een tijdlang gaan, maar dan met militair geweld, met elkander afwisselende despo ten, zooals in den vóorchristelijken tjjd en gelgk het in evenredigheid weer wordt of worden zal. Ik zou treden buiten den mg afgeba- kenden kring door het betoog te leveren, dat slechts de ésne, onverdeelde, in de Apostelen gegrondveste, algemeene (Katho lieke) Kerk, vertegenwoordigd door een waarlgk zelfstandig, onafhankelijk, tegen elk stoffelijk geweld beveiligd Bestuur den Band tusschen wat Boven en Hier beneden ie, kan vormen. Mg richtende ook tot andersdenkenden, heb ik hun overtuiging te ontzien. Doch vooreerst zjjn ook de lessen der geschie denis voor hen geschreven. 2) Als de Karoliqgers waren ontaard, en de schikking van Verdun (843) het groote Europeescbe Rjjk had verbrokkeld, was het bg de Franken onder de Kape- tingere, in Lotharingen ouder zjjn afwis selende Vorsten, maar vooral in de Ger- maansche landen onder de Hohenstauffen en hun opvolgers, telkens en telkens weer wanorde, rechtsvertrediDg, roof, plunde ring en moord, ofondragelijk despo tisme, zoo dikwgls men in conflict kwam, ik gebruik het zachtst mogeljjke woord, met het Rome der Pausen. Daargelaten alle mogeljjke ondeugden, fouten, vergrij pen, soms gruwelen van beide zjjdeo, is de les der geschiedenis die, welke ik aan gaf en zjj kon geen andere wezen Gods wet, of jjzer en staaler is geen midden. Met opzet, men begrgpt waarom, ga ik de 16e eu 17e eeuwen voorbjj maar de eeuw der Fransche Omwenteling en het begin der ouze Heb ik 1793, heb ik bet Napoleontisch despotisme, heb ik P i u s VI, P i u s VII te noemen deze laatsten gehoond, ver jaagd, gevangen, of gevierd, in mackt hersteld, bjjkans vergood een barometer zon men zeggeu voor de waarneming van den onspoed of de welvaart der volken. Ik weet wel, dat men mg wjjzen zal op de beschaving onzer negentiende eenw in haar verder verloop geen geloofswaar heden worden, om met den beer L i e f- t i n c k te spreken, van Boven opgelegd een ieder zoekt op zjjn manier wat waar, wat goed, wat plichtmatig en wat dies meer zjj, is, en als men het niet vinden kan, klopt men aan bg eenige onzer dui zenderlei Congressen, terwgl ,het Gezag (er moet dus steeds een gezag zjju wordt geërbiedigd, zoolang bet buigt voor een meerderheid, ook de kleinste meerderheid van stemmen Goed het zjj zoo, maar in 's He mels heiligen naam, slnit niet het oog voor de keerzjjde, voor den steeds blim- menden vloed der conséquenten, om het afgezaagde woord socialisten niet te ge- 2. H. Tain e par Amedie de Margerie, Paris,rue Cassette 15,wordt te weinig geraadpleegd. Ranke en zoo menig andere frij onpartijdige Duitsche geleerde brachten het er gelukkiger af. daar Francis in een voorbjjslenterende droschke was gestegen en lang uit diens blikken ver dwenen was. Miss Alice begaf zich na deze mededeeling naar haar vertrek om zich daar op te sluiten en zelf de zieke te spelen. Noch de even bezorgde als verbaasde tante, noch hare trouwe kamermeid kregen toegang bij haar. Roerloos, met gesloten oogen lag zij op de zijden kussens van haar rustbed, om daar na te denken en haar eigen hoogmoedig hart te doorgronden. Dat sir Herald Francis een schoon en bui tengewoon paan was, had zij van af het eerste oogenblik zjjner verschijning in hare woning gezegd. Sinds dien waren drie jaren verloopen. Alice was destijds 17 jaren. In die tijdsruimte had zij zich ontwikkeld tot eene volmaakte schoonheid, welke kiezen kan onder de jonge millioenen der City of onder de jeugdige tel gen van den adel. Toch had zij tot nu toe hare meerlingen niet laten blijken. De millioenen-erfgename had baars vaders correspondent in den beginne weinig oplettend heid geschonken ofschoon deze door Sir Pal mer bij elke gelegenheid geroemd werd en zieh door zijne fiere zelfbewuste verschijning, zijn moed en zijn flink vooikomen in de kringen der jonge sportmannen een zeker aanzien ver worven had. Toen echter diezelfde mgnheer Francis door miss Alice als den onderdaan baars va ders onopgemerkt,den laatsten met eigen levens gevaar van een wissen dood redde, toen moest natuurlijk de verhouding veranderen en de bruikeD, voor al onze maatschappelijke euvelen en kwalen waarom anders werpen zich zooveel geneesheeren op? Sluit niet het oog voor de 12 millioen krijgers, tot de tanden gewapend zg zjjn uw laatste hoop, duur betaald, het is waar, uw hoop is extremis. En dan vraag ik vooreerst: hoe zoudt gjj den val vaneen meer dan dnizendjarige Macht, de Wereldljjke des Pauser, kunnen vieren javieren Nog dezer dagen las ik in een Duitsch werk 8), hoe bv. Cat bar in a II of F r e d e r i k II, onverdachte getuigen, over zulke vraagstukken oordeelden Voelt gjj dan niet den schok bjj het zien vau een dergeljjk voorbeeld, door de menigte, door het volk gevoeld?? Dat de geheime genootschappen, wier invloed op de joogste lotgevallen van Rome door mijn vriend A. Nuyens4), zoo juist werden geschetst, hun vreugde niet meester zjjn, laat zich begrgpen dat S a v o y e n-C a r i g n a n de loftrompet steekt over wjjlen het roodhemd G a r i- baldi en de Minister Cr is pi, dezen laatsten, de held vau het toenmalig Con gres van Gerève, der dankbare mjjner geloofsgenooten aanbeveelt... nu ja... maar gjj, mannen van recht, waarheid, orde, plicht, welke uw eerljjke, gods dienstige overtuiging zjj, bestuurders, bur gers van eeu kleinen Staat,is dan uw oog ge sloten voor het gevaar, gelegen in de politiek van de middelen geheiligd door het doel? Aangenomen, dat het doel zg, werkelijk zjj, de vrije kerk in den vrijen Staat, het geen te betwjjtelen valt; aangenomen, dat het te bereiken zg 5) hetgeen een oomo- geljjkheid is, wjjl de bette Waarborgen- wet, hoe krachtig gesanctionneerd, hoe eer- ljjk en hoe lang ook nageleefd, steeds afhankeljjk blgft van de wisselingen in het Italiaansch Bestuur, dat is van den strgd der factiën in land en Kamers is zóóveel toch zeker en onloochenbaar als het daglicht, dat de onttrooning van den Paus, bet werk is e6ner politiek, haar brandmerk zoo duidtljjk op hit voorhoofd dragende, dat m6n geen schrijver van «le dernier des Napoleon», van «La Prussb et la France devant l'histoire», geeo schrjjver als E. L a r i s s e of L u d w i g Bamberger, geen man van het inter nationale recht als W h a e t o n, de M a r- tens of Asser behoeft te wtzeD, om het te zien en te verfoeien. Zeg niet, dat het in de wereld altjjd zoo ging, dat geen zelfstandigbeidskrjjg aan die euvelen ontsnaptedat de hoogste wet ligt in het recht van nationaliteit. Het eerste is waar, doch bewgst niets, het kwaad blgft kwaad, gelgk al het kwaad, dat door ons Strafwetboek wordt geitraft; het tweede valt bniten de quaestie, wjjl geen tractaat de onregelmatigheden dekte, en een der partjjeD, het hoofd eener we reldmacht, de beste beoordeelaar barer rechten en belangen, zwijgend of sprekend, het doet er niet toe,blgft protesteeren', en het 3. Feldmarschall Carl Joseph Fürst de L i g n e, von A. grafen Thürheim. 4. De Katholiek16 Sept. 1893. 5. Zie «Mémorial Diplomatique» van 8 Sept. '95 en volg., een vertaling van de Olivar door S w i n e y. correspondent eene bevoorrechte stelling in de familie zijns chefs bekleeden. De trotsche Alice was afkeerig van zulk oorlof aan een bedien de. En die gedachtte gaf haar 't denkbeeld, hare erfenis met hem te deelen, indien hij als lid in de firma wilde intreden. Dan sleep ik het onaangename gevoel eener niet betaalde schuld niet langer meer met mij rond, bemerkte den verwonderden va der bij dit voorstel. We zijn effen, indien we uw leven met de helft yan ons inkomen be talen. Sir Palmer had na lang tegenstreven eindelijk moeten toegeven. Daarop was toen het onverwachte feit gebeurd, dat mjjnheer Francis het waarlijk koninklijke aanbod en daarmede een vorsteljjk vermogen afgewezen had. Als een bliksemstraal had het door het hart der trotsche miss gegaan, toen de vader haar deze daadzaak mededeelde. Wie was dan die mensch, die het wagen durfde, zulk eene toekomst van zich af te wjjzen P Mijnheer Palmer had lachend gemeend, dat mijnheer Francis te slim was om niet als koopman zjjn waar voordeel af te wegen en in te zien, dat hij als parvenu slechter daaraan toe zou zijn onder de City-vorsten, dan thans. Hjj was daarover zeer tevreden en kreeg zijn correspondent ter wille van die juiste er kenning zjjner stelling en terwille vnn zyn over leg nog des te liever. Miss Alice echter zweeg en aohtte den fleren onderworpene vanaf dat uur hooger, al wist de trotsche dame stipt de grenzen te trekken tus schen de ongenaakbare dochter des huizes en recht van nationaliteit tot opperste wet verheven, moge een carbonaro of droomer als wjjlen Napo 1 eon III tot middel dienen; 1 het is en blgft de brou van anarchie, straks voor Polen, straks voor Posen, st-aks voor Macedonië, straks voor de Oosten- rjjksche erflanden bruikbaar; een leugen dus, wel te onderscheiden van de recht matige historische ontwikkeling, van het langzaam, vreedzaam samengroeien der verschillende bestanddeeleu van een onaf hankelijk volksbestaan en.hét laatste was met Italië niet het geval. Eindelijk. Waarom zonder noodzaak, ten minste indien eigen politieke nood niet tot scbjju- vertoon dwong, waarom gevierd, let wel, gevierd, wat wederrechtelijk geschiedde?? Ik mag noch zal bard zjjn en hier het «Iuiquitas mentita est sioi» van de H. Schriften niet gebruiken. Wel mag ik zeggen, dat men door de viering der wederpartjj een sohoonen triomph heeft bezorgd. Kalm, als de bruid uit het «Boek der zangen», onberoerd bleef de Kerk, bleven haar doorluchtig Opperhoofd, haar Epis copaat, hare ledeD. Huo protest was een gebed! Als volksman zou ik dat gebed onder de schaduw van banieren en banderollen, of onder het gehoor van een welsprekend redenaar hebben willen storteD, maar ik dacht beter te doen met het dienstbaar te maken aan de belangen ook van anders denkenden, door nogmaals te wjjzen op de gevaren, die de samenleving, de maat schappij, en vooralde kleine zoowel van despotisme als van anarchie afkeerige Staten bedreigen. Den Haag, 22 September 1895. HEFDENRIJCK. De leugenberichten nit Italië overstroo- men de wereld. De feesten van 20 Sep tember hebben totaal fiasco gemaakt en men wil bet doen voorkomen alsof geheel het volk juichend en jubelend daaraan heeft deelgenomen. Een Stefani-telegram zegt dat 3000 personen tegenwoordig wa ren bg de manifestatie te Montana, ter wgl slechts 250 plaatskaartjes werden ontvangen en een 100-tal te voet waren aangekomen. De betocging is mislukt, zooals de geheele feestviering in Let water viel. Gewetenswroeging deed C a d o r n a, die 25 jaar geleden de bres in de Porta Pia deed schieten en met zjjn troepen door de stukgeschoten moren van Rome binnentrok, nu weigeren op die plek te verschjjnen, bjj de onthulling van het vrgmetselaarsmonument, daar geplaatst. De Katholieke bladen Unita Cattolica en de Osservatore Cattolica zjjn reeds tweemaal in beslag genomen omdat zjj de waaiheid verkondigden. Zoo werden ook de Corriere Nazionale en de Sicilia Cattolica geconfisqueerd en twee manifesten der Katholieke Jongelingsvereeniging te Mi laan en een manifest der studenten te Brescia, in beslag genomeD. Z. H. L e o XIII neemt onder dat alles den correspondent. Sir Francis van zjjne zijde bewoog zich met voorname deftigheid en ern stige terughouding, zonder een weinig slechts van zijne mannenwaarde uit het oog te verlie zen, in dien kring. De ontdekking, dat de jonge, hoogst ontwik kelde man ook in muziek en zang zeer bedre ven was, vervulde Alice mei nijd, maar tevens met vreugde en geheime bewondering. Zij zelve voelde noch lust noch talent tot die oefe ningen, en de vader, zooals we reeds hoorden, had een waren tegenzin in muziek; zoodat die verheven kunst, wijl de moeder vroegtijdig overleden was, nooit in Palmer's huis had kunnen tot haar recht komen. En toch hield Alice veel van muziek en leerde die door Sir Francis eerst in hare volle schoonheid en vervoerende toovermacht ken nen. Wat kon zjj vol ontroering luisteren naar de Duitsche liederen en wonderdroomen van een Beethoven, een Mozart? Hoe wist zijne heer lijke baritonstem tot hare ziele door te dringen! Ook tot haar hart! De trotsche Miss wees zulke gedachten van zich, en wee, hem die het hadde gewaagd, zich ook slechts de geringste toespeling van dien aard te veroorloven; dit had mynheer Edgar Virch tot zjjne schande reeds eens ondervonden. Voor eene dergelijke zinspeling immers had hjj zich gedurende twee maanden haar huis zien verbieden. Heden echter nu zij, mijmerend, op hare zachte kussens, zich in vrijwillige eenzaamheid die vraag stelde, nu ging haar als gouden zon; zjju toevlucht tot het gebed op het graf van den H. Petrus. Daar ziet men des avonds den grjjzen Opperherder weenen en bidden voor zjjue vjjanden, die driest het hoofd opsteken om het Pausdom te bestoken ea het schoone Italië in een poel van ellende te dompelen. De correspondent van de liberale Frank furter Zeitung meldt, dat op 20 Septem ber reeds dertigdaizend protest-telegram men uit alle boeken der wereld iu het Vaticaan waren aangekomen. Sinds dien is dit aantal nog aanzien lijk vermeerderd. Koning U m b e r t o heeft met zjjn gezin Rome verlaten en werd aan 't sta tion door MenottiGaribaldi be dankt naar aanleiding van zjjn tegen woordigheid bg de onthulling van G a r i- baldi's monument. Hst is toch bespot telijk zooals de rooverkoning met zich spelen laat. De correctioneele Rechtbank der Seine heeft B o n t e i 1 h e,die een aanslag pleegde op het kantoor van den heer Rothschild te Parjjs, veroordeeld tot 3 jaren gevan genisstraf en honderd franks boete. Frauschen en Spanjaarden hebben te Tonlouse gevochten, zoodanig, dat de po litie met de sabel op de menigte moest inslaan om de orde te herstellen. Twee en twintig personen zjjn in hechtenis geno men. De twist was ontstaan doordat een Spanjaard en een werkman te Toulouse aau 't vechten waren geraakt, waarbjj deze laatste vrij *ernst'g was mishan deld. Na het Noord-Oostzee-Kanaal (Keizer Wilhelm-Kanaal) het bewjjs heeft gele verd aan zjjne bestemming te beant woorden, doordat vier groote Duitsche pantserschepen er zjjn doorgevaren zonder eenig ongeval, denkt men aan nieawe plannen. Er zal een groot kanaal gegra ven worden, dat uit een krijgskundig oog punt van niet minder belang is dan dat van Kiel. De Rjjn door het graven van een ka naal met de Elbe te verbinden, waardoor kanonneerbooten van Hamborg uit naar de Rijnprovincie kunnen varen, heeft voor Duitschland van een strategisch staodpuut beschouwd, groote waarde. De kosten van zoo'n groot werk waar men binnenkort mede denkt te beginnen, worden geraamd op 200 millioen Mark. De Japansche regeering heeft te Londen 800 mjjlen telegraafkabel besteld om het eiland Formosa met Japan te verbinden. De rnim 60.000 man Japansche troe pen die zich op Formosa bevinden, tellen 3000 zieken. Zjj hebben bovendien op het eiland een hardnekkigen tegenstand te verduren en veel vermoeienissen te trotseereD. Nadat Taiwaofoe vermeesterd werd, trokken zg door naar Amping, waar de Zwartvlaggen sterke stellingen hebben iDgeuomen. nestrale door de ziel, en door 't hart trilde een lied voor Francis als zalige openbaring-' Weest gegroet, gij, frisscke beemden, Plekjes mij 't herdenken waard, Waar in 't lommer van abeelen, 't Minnelied van filomeelen, Zich aan sijsjes fluittoon paart. Weest gegroet, gjj, heuvlen, dreven, Waar mjjn roos der liefde ontlook! Waar het windje aan kwam zweven Als des avondswolkjes dreven En de zon ter kimme dook. Zjj opende de oogen, lachend keek zij rond. Is dat werkeljjk liefde? fluisterde zij haast angstig. Ja, zoo moet het zjjn, en ik, o dwaze stiet, zijn hart in vcrachteljjken hoogmoed van mij. Over haar gelaat ging als een gelukvolle straal der lente: //In der droom en duister Zweeft een beeld mjj voor Beeld vol stillen luister Vol van toovergloor!// Of hjj ook deze hand afwijzen zou, als ze hem millioenen in den schoot werpt? De anders zoo overmoedige Misse beefde bij die gedachte als voor een spookbeeld. Haastig sprong zij op, belde en schoof den grendel van de deur. Tante Ellen verscheen zelve op haar gc- bel.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1895 | | pagina 1