NIEUWE
Woensdag 2 October 1895
20ste Jaargang
Steeds verder.
UIT E fl L A D.
Nt. 2340
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaateen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1*80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B IT B E A TT: St. Janstraat Haarlem,
Van 16 regels 50 Cent*
Elke regel meer 7V*
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertentie n worden uiterlijk M a a n d a g-, W o e n i d ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Bedseteu r-U i t g o v e r, W. K ii P F E R S.
Steeds hebben wij betoogd, dat het roe
pen van radicale zjjde om kiesrechtnitbrei
ding geen einde zal nemen, voor en aleer
het algemeen stemrecht zal zijn ingevoerd.
Dit werd herhaaldeljjk weersproken en be
streden met de verklaring, dat liberalen en
radicalen tevreden zullen wezen met eene
zoodanige vermeerdering van h8t aantal
kiezers, dat ook aan de stembus zullen
kannen verschijnen tal van ontwikkelde
personen, die thans verstoken zjjn van het
kiesrecht, omdat hun aandeel in de belasting
niet groot genoeg is.
Doch men behoeft er niet aan te denken,
dat genoemde richtingen met zulk eene
uitbreiding der stembevoegdheid genoegen
zullen nemen. Indien zg de vrjje hand had
den in de oplossing van dit vraagstuk, dan
zouden zg ons niets minder dan bet alge
meen stemrecht geven. Men heeft het ge
zien, toen het vorig Kabinet het kiesrecht-
vraagstuk trachtte op te lossen. De beer
Tak van Poortvliet kwam met eene
wet bg de Tweede Kamer, die slechts zeer
enkele beperfeiogen van het algemeen stem
recht bevatte en in haar aitwerking ODge-
twjjfeld denzelfden invloed op de samen
stelling der Volksvertegenwoordiging zon
gehad hebben als het allemans-kiesrecht.
En wil men weten, hoe de liberalen en
radicalen thans denken o?er het kiesrecht
en over het in hunne oogen «conservatief
geknutsel» van den heer Van Houten,
dau geeft de liberale Nederlander hierop
het autwoord, waar in het jongste nummer
van dat orgaan der «liberale» par tg o. a.
het volgende is te lezen:
«Met ons or. gunstig oordeel (ever het
kiesrechtontwerp) is volstrekt niet bedoeld
eenig advies te geven omtrent de houding,
die de liberale partij tegenover de voorge
dragen kieswet zal behooren aan te nemen,
indien de conservatieve meerderheid haar
te eeniger tjjd in beraadslaging zal gelieven
te brengen. Het zou kunnen zjjn, dat het
ontwerp alsdan in den smeltkroes der par
lementaire gedachten wisseling van de grofste
zjjner gebreken gezuiverd was. Het ware
ook mogelgk, dat reeds eene vermeerdering
van het geheele aantal kiezers met wellicht
30 a 40 pCt. naar het welbehagen der ad-
ministiatie en de grillen van het toeval
over platteland en steden en over de ver
schillende klassen der bevolking verdeeld,als
een begin van verbetering moest worden
begroet. Het tegengestelde is natunrljjk
evenzeer denkbaar. Hierover wordt thans geen
oordeel uitgesproken;dat zou voorbarig zgn.»
FEUILLETON.
Nog bijtijds.
Vervolgd
Yiersprak hij peinzend. Ge vertrekt dan
met den trein van 8 uur 30 minuten. Dat is
de laatste naar het vasteland.
Helaas, Sir, antwoordde Francis aarzelend,
zoo gauw zal 't niet gaan. Ik heb nog verschei
dene zaken op 't kantoor in orde te brengen, mijn
collega Williams in te lichten en voor mij zeiven
eenige onmisbare zaken in te pakken. Zoo zal
ik dus morgen ochtend per eersten trein moeten
afreizen.
Hm, als 't niet anders te vinden is mijn -
heer Francis, bemerkte Palmer nadenkend. We
verliezen in dit geval een kostbaren tijd, onwaar
deerbare uren, waarvan het gelukken der onder
neming afhangt. Zooals ge weet, handelt het zich
hier om 250U0 ponden sterling. Liefst ware het
mij, zoo ge oogenblikkelijk en wel per extratrein
kondet afreizen. De onkosten kunnen niet in
aanmerking komen.
Dat gaat in geen geval, Sirbesloot
Trancis vast en kalm. Al zou ik graag aan uwen
wensch gehoor geven, eene persoonlijke eere
kwestie dwingt mij, heden avond te Londen te
blijven.
O, dat verandert de zaak, nikte Palmer. Zoo
ge om een of ander mijne hulp noodig mocht heb-
en' weet mij dan al tjjd tevinden; ik ben daartoe
Indien de liberale partij zich ten slotte
bg het ontwerp neerlegt, dan beschouwt
het blad dit toch slechts als een voorloopi-
gen maatregel. «In geen geval zou zg (de
liberale partjj) zich daardoor ontheven kun
nen achten van haar plicht om, zoodra zg
er de macht toe mocht bezitten, alsnog de
kiesbevoegdheid uit te breiden tot hen, die
zonder bedeeling in hun onderhoud eu dat
van hun gezin voorzien en niet om bepaalde
redenen moesten worden uitgesloten.»
Uit deze laatste alinea blgkt, hoe gering
de tevredenheid der liberalen en radicalen
is over de door den minister Y a n Hou
ten voorgestelde kiesrechtregeling. Zonder
omwegen verklaart het bovengenoemde or
gaan, dat bg aanneming van de wat Y a n
H o n t e n het kiesrechtvraagstuk nog vol
strekt niet is opgelost. Men wil wel aan
nemen, wat de voorgestelde wet geeft, maar
beschouwt het slechts als een begin van
uitvoering. En zoodra men de macht bezit,
wil men de zaak alweder op het tapjjt
brengen en de kiesrechtquaestie opnieaw
aan de orde stellen.
Dit is het beste bewijs voor onze voor
opgezette bewering, dat liberalen en radi
calen niet rasten zullen voor het zoo goed
als algemeene stemrecht is ingevoerd. Bjjna
zon dit aan de tegenstanders van dat laat
ste stelsel aanleiding geven om thans ook
elke poging tot vermeerdering van het
aantal kiezers te bestrgden. Waar gezegd
wordt, dat bet tegenwoordig «conservatief
geknutsel» met bet kiesrecht slechts een
begin van uitvoering is, daar zoa er reden
bestaan om het liberalisme en het radica
lisme niet ter wille te wezen met de vol
tooiing van hun heilloos streven. Eenmaal
den weg der kiesrechtnitbreiding in het
radicaal gezelschap opgegaan, zal het later
blijken zeer moeielgk te wezen om dat ge
zelschap te verlaten cd te bljjven staan op
het punt, waar men zich bevindt.
Daarom hebben wg het noodig gekenrd
en dit wordt ook door het groota meeren-
deel der organen van onzs richting toege
stemd dat men slechts op zekere voor
waarden in het radicaal gezelschap op den
kiesrechtweg mag voortgaan. Van de radi
calen weet men, dat zij zullen voortgaan
tot eindelgk bet doel, 't algemeen stemrecht,
geheel zal zgn bereikt. Door ons moet daarom
even duidelgk worden verklaard, in welk
opzicht de kiesrechtnitbreiding moet plaats
hebben en tot hoever daarmede mag worden
voortgegaan.
Men boude wel in het oog, dat, indien
men zich eenmaal in het radicale vaarwa
ter bevindt, het zoo ontzaglijk moeiljjk
ieder oogenblik bereid. Overigens, ge kunt met
mij naar hui» rijden, want ge hebt zeker nog
niet gedineerd.
Hartelijk dank, SirIk heb nog zooveel
te doen, voor alles op het kantoor, dat mij geen
tijd overblijft. Wil, bid ik u, aan de dames
mijne nederige afscheidsgroeten brengen, Sir.
Wat zijt ge een zonderlingriep Palmer
half toornig. Dat zal u bij de dames niet erg
aanbevelen. Waar vind ik u, om afscheid te
nemen.
ïk zal wel tot 7 uur op 't kantoor werk
hebben, Sirl
Goed, tot straks
Hij reikte hem de hand en verwijderde
zich. Na eenige oogenblikken hoorde de corres
pondent het rijtuig wegrollen.
Hij ging aan het raam staan en blikte
naar buiten in de woelige straat. De gedachten
doorkruisten zijn brein.
Naar Duitschland terug Ongehinderd mocht
hij wel terugkeeren, daar de Koning, welke hem
verbande, middelerwijl gestorven was en nieuwe
vrijzinnige denkwijzen thans van den troon uit
gingen.
Naar 't vaderhuis terug!
Francis voelde bij die gedachte zijn hart op
springen. Ook den weemoed voelde hij weder-
keeren, die met al zijne kracht, al zijn moed
te lachen scheen.
Waarom niet vroeger had hij dat vaderhuis
opgezocht, daar toch de Oceaan niet meer tus-
schen hen lag
Helaas, het was het moedergraf, dat hem had
teruggehouden //Moeder, o, goede moeder, trilde
valt tegen den stroom in te roeien op het
oogenblik, waarop men bemerkt, dat de
stroom ons voert, waar wg niet willen en
mogen zgn. Er moeten dus vooruit waar
borgen gemaakt worden,die verhinderen, dat
het radicale vaarwater ons medevoert. Man
heeft nu eenmaal als vaststaande aange
nomen, dat het noodzakelijk is om een
eind weegs den radicalen stroom te volgen,
doch men zg zoo verstandig om er op
voorbereid te wezen, dat op het bepaalde
oogenblik moet worden gestopt en het:
«Tot hiertoe eu niet verder,» behoort te
worden uitgesproken.
Dat oogenblik op den kiesrechtweg vindt
men geformuleerd in de beide waarborgen:
kiesdwaug en meervoudig kiesrecht.
Over dien eersten waarborg hebben de
liberalen gelachen en gezegd, dat de kies-
dwang toch geen beperking van het kies
recht oplevert en hg dus nooit dienst kan
doen als een correctief tegen te groote
uitbreiding van het aantal kiezers. Maar
die spot van de liberaieu zal wel verdwjjuen,
indien zij de aitwerking van den kiesdwang
eenmaal kannen waarnemen. Zij zullen dan
zien, dat de groote meerderheid van de
kiezers zich niet laat ringelooren dcor en
kele dwepende leiders, die bg een zeer
uitgebreid kiesrecht zonder kiesdwang zoo
gemakkeljjk hun invloed op da stemming
kunnen doen gevoelen. De liberalen zullen
dan kunnen opmerken, dat het volk, indien
het tot de stembus geroepen wordt (hoe
wel het volk, in 't algemeen genomen,
volstrekt niet zoo begeerig is om kiezer te
wezen) toch nog de voorkear geeft aan eene
samenstelling der Tweede Kamer, die eene
ricktige behartiging der landsbelangen
waarborgt.» En indien dan de uitslag der
verkiezingen bekend wordt, dan zal er ge
legenheid te over wezen om waar te nemen,
dat het liberale en radicale geknoei lang
niet in den geest der natie valt. De waar
borg, die dns gelegen is in de verplichte
deelneming aan de stemming, bezit veel
grooter waarde dan de liberalen thansslechts
kannen gissen.
De beteekenis van den tweeden waar
borg: het meervoudig kiesrecht, springt
zoo duidelijk in het oog, dat de liberalen
en radicalen maar niet getracht hebben
het karakter daarvan te miskenneD.
Met deze waarborgen gewapend, kan
men het wagen een eindweegs den radi
calen kiesrechtweg op te gaaD, hoewel men
altjjd hoogst voorzichtig moet wezen en
geen oogenblik uit het oog mag verliezen,
dat het radicalisme wel trachten zal ons
van den rechten weg af te brengen of ons
het ook nu weer van zijne lippen, door mijne
schuld zijt ge gedaald in den killen grafkuil voor
uwen tijdj Bouw en smart hadden uw trouw
harte verpletterd. En hoe zou ik den eenza
men vader tegemoet treden met die schuld op
mijne zielAl mocht ook het heimwee hem
somwijlen het hart doorvlijmen, hij bleef als
boeteling, als arme banneling in het vreemde
land.
Voorwaarts den blik, mompelde hij.
Daar viel zijn oog, dat tot hie i toe onverschil
lig gestaard had, op twee mannen, welke aan
de andere zijde der straat in een portaal had
den postgevat en daar druk met elkander rede
neerden.
Francis keek verbaasd daarheen. Die twee
mannen kende hijhet waren de Amerikaan
Horatio Benett en kapitein Brandon I Het bleeke
gelaat van den correspondent nam eene vreese-
lijke uitdrukking aan zijne oogen schoten vlam
men.
Heden avond grijp ik u, schurkmompelde
hij, de vuist krampachtig samentrekkende. //Hoe
ge u ook vermomt, mij ontgaat ge niet 1
Hij trok zich snel terug,trok haastigzijn overjas
aan, greep zijnen jhoed en ging dan weer aan
't raam. Op dit oogenblik scheidden de beide
mannen van elkander, om hun weg naar
tegenovergestelde zijden voort te zetten.
Snel als de wind was Francis buiten en in
drie schreden op straatmaar den door hem ge-
zochten persoon kon hij nergens ontdekken. Haas
tig liep hij naar 't midden der stad toe, met
scherpen blik uitziende naar zijnen man, den
eerloozen kapitein. Plotseling bevond hij zich
te misleiden omtrent bet puDt waar wÖ
van ben moeten scheideD. Want, geljjk wij
vooropstelden, de radicalen zullen blijven
voorthollen op den kiesrechtweg en willen
vau wachten Diets weten. Indien zg zich
al geljjk thans met de wet-V a n H o u-
t e n tevreden stellen met enkele stap
pen, dan verklaren zg er dadelgk bg, dat
zg de eerste de beste gelegenheid verder
gaan, zoo ver als het hon slechts moge
lgk is.
Men heeft dit al weder aan bovenaan
gehaalde uitlating vau een der liberale orga
nen bunnen bemerken. Wg achten het
onzen plicht daarop te wjjzen, gedachtig aan
het bekende woordUn homme averti en
vaut deux.
Engeland.
Waar de hitte ieiuaud toebrengen kan.
Een niet onaardig geval deed zich dezer
dagen in ceu Gerechtszaal te Londen voor.
De timmerman M o r i s o n, stond terecht
wegens mishandeling van zjjne vrouw. Als
verontschuldiging daarvoor gaf hg op, dat
bij, toen zjjne vronw hem een verwjjt deed,
zgn geduld had verloren tengevolge van
de bnitengewone hitte. De Rechter kon
dit excuus niet aannemen en veroordeelde
den man tot eene geldboete.
Als opvolger van sir JosephRe-
n a I s, is tot Lord-Mayor van Londen voor
het volgende jaar gekozen sir Walter
Wilkin.
De Engeleche regeering heeft een
ultimatum gericht tot de Chineesche regee-
rirg r aar aanleiding vau de Christen-
moorden io de provincie Szechuen. Enge
land verlaagt, dat de Keizer van China
binnen 14 dagen eeDe proclamatie uitvaar
digde, waarbjj de Onderkoning dier pro
vincie van zjjn ambt wordt ontzet.
Geeft de Chineesche regeering geen ga-
hoor aan dezen eiscb, dan zal de bevel
hebber van het Engelscbe eskader in Oost-
Azië tot krachtiger maatregelen overgaan.
Spanje.
Met welk eene verbittering door de op
standelingen op Cuba tegen de Spanjaarden
gestreden wordt, geeft de Imparcial aan. Bg
eene schermutseling tnsschen Cubanen en
Spaansche troepen, geraakte een officier
der vrijwilligers, die zich bg de Spanjaar
den had aangesloten, slaags met zgn
zoon, die bjj de Cubanen diende. Va
der en zoon werden handgemeen met het
bij het overstappen eener straat aan des kapiteins
zijde, die zeer ongeduldig en norsch voorwaarts
drong, maar door de politie beleefd tot kalmte
aangemaand werd.
Ah, menheer Brandon, het doet me genoe
gen, u zoo onverwacht aan te treffen, sprak
Francis, hem zacht de hand op den schouder
leggende.
Brommend keerde de kapitein zich omhjj
schrikte zichtbaar, als hij den correspondent zag.
Dat doet mij eveneens genoegen, Sir, be
vestigde hij, die eer heb in lang niet meer gehad
misschien op reis geweest of ziek?
Geen van beide, Sir, maar hebt ge wel
licht een kwartiertje voor mij beschikbaar.
Geene minuut, Sir, ge ziet zelf hoezeer mij
't ongeduld verteert om voort te komen.
Toch moet ik op dat kwartier aandringen,
Sir, volhardde Francis ernstig. Wachten moeten
we toch treden we dus dit koffiehuis binnen.
Het is in uw eigen belang, kapitein Brandon,
voegde hij er op zoo nadrukkelijken toon bij,
dat de brave Ned zich gedwongen voelde toe
te geven. Zoo traden ze dan binnen.
Francis bestelde eene flesch wijn en zette zich
tegenover den kapitein neer.
Wat wenscht ge dan van mij, Sir? begon
deze kort en afgebeten.
Drink, kapitein, zei Francis, de glazen vul
lende. Ik wensch van u, inlichting omtrent zeke
ren dokter M'Lean, die, naar ik vernomen heb,
den wensch heeft te kennen gegeven, aan mjj
te worden voorgesteld.
Wordt vervolgd.)
HllRIIHSIIIE
ABONNEMENTSPBIJS
AGITE MA HOI? AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEW.
20.
