NIEUWE
Vrijdag 22 November 1895
20ste Jaargang
Verdrukking en lijden.
BUITENLAND.
N« 2362
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,08
Dit blad verschjjat
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBE AIT: St. Janstraat Haarlem
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer7Vs
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertent iën worden niterljjk Maandag-, Woensd ag
es V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. K P P E R S.
Een heerljjk beeld in verdrnkking en
lgden geeft ons bet leven van de H. E 1 i-
sabeth van Hongarije. De eeuwen door,
tot op den haidigen dag heeft het huichel
spel der menscben zjjne triomfen gevierd
en de stem om gerechtigheid is gelijk een
roepende in de woestijn. Vernedering en
laster treffen als voorheen ia dit aardsche
tranendal den rechtvaardige, zoo mogeljjh
zou men hem willen vernietigen. Hjj zoa
bezwpken indien niet de troost van den
Godsdienst hem deed volharden in denstrjjd.
In verdrukking en vervolging is de H.
Elisabeth een troost, in lijden is zjj de
baken te noemen waarop de schipbreukeling
zjjn oog gevestigd kan houden om door de
stormen heen te komen in veilige haven.
W jj meenen, nn de Dames der St. Eli
sabeths- Vereeniging in onze Spaarnestad een
Weldadigheids-Concert hebben georganiseerd
een woord van aanbeveling deze Vereeniging
niet te mogen onthouden, door te wjjzen
op hare patronesse.
Het geschiedde in den nacht van 19 No
vember 1231, dat de gelukzalige en beval
lige Elisabeth van Hongarjje, uit een
koninklijk geslacht geboren, en door haar
howeljjk, landgravin van Thüringen, ter
nauwernood haar 24ste levensjaar voleind
hebbende, door God werd opgeroepen, om
het rjjke loon te ontvangen voor haar heilig
leven.
De vereering, waarvan zjj reeds tijdens
dat glorierjjke leven het voorwerp was,
nitte zich weldra in de stichting van ker
ken en kapellen. Tal van wonderen beves
tigden het teeder vertrouwen van zooveel
arme geloovigeo, wier vriendin zjj, de ko
ningsdochter, was. En die vereering breidde
zich allerwegen in de Christenwereld uit.
Te Trier, Straatsburg, Kassei, Winchester,
Praag, en in geheel België, namen kloosters,
gasthuizen, toevluchtsoorden voor zedelijk
en lichameljjk ljjden, haar als patrones en
beschermvrouwe bjj God aan. Ook de te
dien tjjde ontstane vereeoigiogen van maag
den en weduwen, onder den name van Be
gijnendie de kloostergeloften aflegden, en
zich aan al de oefeningen van het klooster
leven onderwierpen, behalve aan het slot,
kozen baar als patrones en beschermheilige.
Zoo drong de groote roem der lieveheilige
Elisabeth door tot in ons land en wel
allereerst in het Graafschap Knik. De vrome
Juttha van Nassau, tweede gema
lin van J a n I, heer van het Land van
Knik en van de stad Grave, stichtte om-
FE FILLET ON.
Nog bijtijds.
streeks 1290 te Grave de groote Parochie-
kerk, en liet deze toewjjden aan de H.
Elisabeth.
Vele stormen heeft het trotsche gebouw,
door zjjn eenvoud zoo schoen, doorstaan.
Het heeft zjjn machtigen toren overleefd
en ofscboon reeds het westelgk deel der
grjjze kruiskerk voor eanige jaren instortte,
nog dwingt de tempelbouw eerbied af, en
spreekt elke vreemdeling zjjne bewondering
uit, als hg de kerk bezoekt.
Wanneer we nadenken over dien tijd,
overweldigen ons de groote herinneringen
aan het schitterendste, gewichtigste tgdperk
der katholieke maatschappij, waarin Eli
sabeth werd geboren in dat half onbe
kende, half Oostersche koninkrjjk uit het
hart van Hongarjje.
Dan spreekt de geschiedenis der eeuw
van Franciscus, van Dominicus
tot ons; de eeuw ook, die in zich den ge
weldigen 8trjjd zag geboren worden om de
zegepraal voor de stoffelijke kracht.
De voorspelling op den Wartburg door
1 i n g s o h r van Zevenbergen gedaan,
gaat in vervulling op dag en nar, en
den koning Andreas II van Hongarjje
wordt door Geertruda, zjjne gemalin,
eene dochter geschonken die E 1 i s a 'o e t h
gedoopt wordt. Dit geschiedde te Pres
burg in 1207.
'c L gt niet in onze bedoeling eene be
knopte levensschets te geven van de H.
Elisabeth, waarom wjj ons hier bepalen
tot enkele algemeene trekken.
Graaf Herman van Thüringen, de
machtigste vorst van Dnitschlaud, verno
men hebbende, welken grooten schat men aan
het Hof van Andreas het gelnk bad te
bezitten, vaardigt de edelste zjjner ridders
af, om de hand der dochter voor zgn zoon
Lodewjjk te verwerven.
Elisabeth aan het Thüringer Hof
gekomen, groeit daar met Lodewijkop
ia vriendschap en harteljjke genegenheid,
die met den dag aangroeien. Gedurende
hare kindsheid miskend, om hare gods
vrucht geminacht, bljjft toch haar bruide
gom haar trouw, troostende woorden haar
toesprekend voor de vervolgingen, waaraan
zjj blootstaat.
Hij noemde haar zjjne lieve znstar; zjj
noemde hem haar lieven broeder. Zoo
dra Lodewjjk meester was over zijne
Staten,en na beslechting van een strjjd tegen
den aartsbisschop Siegfried van Mentz,
dat was, zoo lezen wjj in de boekeu der
historie, een harden tijd, huwde hjj E 1 i s a-
be t b, in 1220.Hjj telde 20, zg 13 jareD.Geen
huwelijksleven is een meer schitterend,
heerljjk voorbeeld geworden van een Chris-
ten-huweljjk. Maar te midden van het ge
luk des levens, de groote pracht van bet
Hof de eerbewjjzen en de moedervreugde,
snelt hare ziel reeds naar de eeuwige bron
der liefde door verstervingen, nederigheid
en vurige godsvrucht. De kiemen van een
bovennatuurljjk leven in haar nedergelegd,
ontwikkelen zich in eene grenzenlooze liefde,
en in een onvermoeiden kommer voor al de
ellenden der armeD.
De onweerstaanbare roepstem voor den
eersten kruistocht verwjjderde haren echt
genoot na een 7-jarigen echt, en nu vangt
voor de hulpeloos achtergeblevene een tjjd-
perk aan van ongeluk en rampen. Zg wordt
verjaagd door de nu heerschende schoon-
broeiers; doolt langs de straten met hare
kindertjes, ten prooi aan koude en honger;
zjj, die zooveel armen had gevoed en ge
steund, vindt geen toavnehtsoord meer. Op
20-jarigen leeftjjd weduve geworden, wjjst
zij de hand at van machtige vorsten. Da
wereld doet haar pjjo; zjj gaat met Chris
tus eene onverbreekbare vereeniging aan.
In den persoon der ellendigen dient zjj
Hem. Zjj kent geene droefheid over mis
kenning en lastering, over vereterving en
ontbering. Na de weldoende machtige vor
stin, na de verdrukte en verjaagde moeder,
zien wjj haar thans ah de strenge religi-
euse. Door tnsschenkomst van paos Gre-
g o r i 8 IX, haren hoogen beschermer, ont
vangt, zjj van den heiligen Francisco s,
wiens heldhaftige deugden zij in den Dar
den Regel wil navolgen, zgn armeoman-
tel. Zg is de eerste in dagteekening en be
roemdheid. Den 19o November 1231 te
Marburg in een simpele hnt in geur van
heiligheid gestorven, wordt zij op Pink
sterdag, 26 Mei 1235, heilig verklaard de
Bulle 1 Juni d.a.v. door paus Gregorins
IX te Perugia in het Dominicanen-klooster
afgekondigd, en aanstonds naar de Prinsen
en Bisschoppen der Kerk gezonden.
De lieve Heilige van den Wartburg, de
H. Elisabeth, is ontwjjfelbaar eene be
schermster der verdrukten en van hen die
in lijden zgn.
Mogen dan ook de Weldadigheidspreek
door den onvermoeiden strjjder, den Zeer-
8erw. pater W u 1 f i n g h te honden en het
Weldadigheids-Concert te geven ten voor-
deele der St. Elisabeths-V er eeniging met
gunstig succes slag6nopdat de dames
leden die als troostende engelen de stulpen
der armen binnengaan, met milde hand
kunnen geven waar geleden wordt.
Frankrijk-
De in Londen gearresteerde Panama-held
A r t o n, zal beden of morgen te l'arjjs
aankomen. De Justitie en politie te Patjjs
bewaart het diepste stilzwjjgen ten aanzien
van de uitkomsten die de onderzoekingen,
te Londen verricht, hebben opgeleverd.
De Commiss'e voor de Parjjsche We
reldtentoonstelling van 1900 is gisteren
onder voorzitterschap van den nieuwen
minister van koophandel Mesnrear bij
eengekomen, ea heeft het plan goedgekeurd
om 60 millioen op te nemen door de uit
gifte van obligatie a die den houder ver
minderden toegangsprijs, verlaagd spoor
wegtarief en een lot in de loterjj zullen
verschaffen. De Staat en de Parjjsche ge
meenteraad zullen elk voor de helft deel
nemen in de dan nog ontbrekende 40
millioen franks.
Turkije.
De Turksche Regesring maakt groote
haast met de mobilisatie van troepen in
A natolie.
Volgens het tractaat van Parjjs van 1856
mag de Sultan aan de Mogendheden die
dit verdrag teekenden, verlof geven om
twee lichte oorlogsschepen in plaats van éen
door de Dardanellen te brengen, ten einde
op de uitvoering van het Douau-tractaat
toezicht te honden. Rusland, Oostenrjjk en
Italië hebben na de Porte verzocht om een
daarop betrekking hebbende iradé uit te
vaardigen. Aan Griekenland is, als niet tot
de contracteerende Mogendheden behoord
hebbende, de vergunning geweigerd. Maar
deze stap van de drie Mogendheden moet
den Saltan te denken geven, te meer nu
er zooveel groote oorlogsschepen even bui
ten de DarJansllea gereed liggen.
Bulgarije.
De tweede zoon van vorst Ferdinand
zal C y r i 11 n s heeten en den titel prins
van Preslaf dragen. Preslaf, in het district
Sjoemla, was in de vroege middeleeuwen
de hoofdstad van het Bulgaarsche rjjk.
Zondag, den sterfdag van haar man, is
gravin Hartenan te Sofia geweest. Met
vorsteljjke eer werd zjj aan het station
ontvangen. Na gebeden te hebben op het
graf van haar vroeg gestorven man, prins
Alexander vanBattenberg,eens
vorst van Noord- en Zuid-Bulgarge, met
recht genoemd de edele eerste Vorst van
het herstelde Rijk, bezocht Gravin Har-
HAilRLElISCIIE C01R4IT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PB IJS DER ADVERTENTIEN.
41. Fervolg
Hij goot eenig reukwerk in zijn zakdoek, bel
de en bestelde een rijtuig, waarna hij met trot-
8che vooruitzichten zich ten diner begaf naar
Sir Palmer.
Deze ontving zijnen gast met de onaangena
me mededeeling, dat miss Alice zicli liet ver
ontschuldigen, wijl eene hevige hoofdpijn haar
op hare kamer hield opgesloten.
Dat bedroeft mij inderdaad, Sir,antwoord
de Benett onaangenaam verrast. Ik heb wezenlijk
geen tijd meer te verliezen en zou de zaak
toch gaarne voor mijne afreis in orde gemaakt
zien, ja liefst miss Alice als echtgenoote mede-
nemen naar New-York.
Dat was ook het beste, Sir! nikte Palmer
nadenkend.
Mijn plicht roept mij gebiedend terug,
vervolgde de Amerikaan. De plotselinge dood
mijns ooms heeft mij eene leelijke streep door
mijne huwelijksplannen gemaakt.
Kon ik langer in Londen verwijlen, dan mocht
ik wellicht hopen op eene verwezenlijking daar
van. Zoo ligt de zaak echter twijfelachtig voor
mij, wat ge niet kunt loochenen, Sir Palmer!
Vooral die neiging voor dien heer Pr an eis.
Laat dien.heer uit het spel, mijnheer
Benett, viel hem Palmer in de rede. De zaak
zal en moet een einde nemenheden nog.Ver-
trouw op mijik zal een ernstig woord met
mijne dochter spreken.
Mijnneer Benett schokschouderde.
Eens vooral hebt ge verklaard, mis3 Ali
ce tot geene verbintenis te dwingen, Sir!
Zeker, maar slechts onder zekere voor -
waarden, hernam de oude heer ernstig YYatr
de eer des huizes op 't spel staat, daar treedt
het vaderlijke gezag in zijn volle recht op.
En als miss Alice ondanks alles toch wei
geren zal, mijne gemalin te worden?
Pah, Sirde vraag der eere is ook voor
mijne dochter onder alle omstandigheden ge
biedend, en die vraag is reeds te berde gebracht.
Heb geduld tot morgen, dan zal ik u een be
paald antwoord kunnen geven.
En de verloving? vroeg Benett bevredi
gend.
Die zal miss Alice zeker zoodra mogelijk
verlangen, nikte Palmer zonderling lachend.
Maar laat ons nu dineeren, Sir! het eten is mij
heden toch reeds zoo vergald.
Hij nam den arm van den aanstaanden schoon
zoon en geleidde hem naar de eetzaal, waar
tante Ellen reeds aan de gedekte tafel wachtte.
Sir Benett egroette de oude dame met zijn
gewone beminnelijkheid waardoor hij zich steeds
in hare gunst verheugde. Zij betreurde levendig
Alice's afwezigheid. Benett's gedachten evenwel
draaiden slechts om dat eene punt: op welke
wijze zoo plotseling de eer des huizes op 'tspel
was gezet, een raadsel, dat hij om eiken prijs
wilde oplossen.
Miss Palmer lijdt dikwijls aan hoofdpijn?
vroeg hij.
Och neen, Sir! antwoordde tante Ellen
haastig. Het is zonderling,daar heeft Alice voor
heen nooit van geweten. Heden heeft ze weer
eens wat ook hare gewoonte niet is, bij al hare
vriendinnen bezoek afgelegd. Ge kunt niet den
ken, Sir Benett, hoe ellendig ze er uitzag—als
een lijk. Dadelijk stuurde ik om dokter Wilson
ofschoon zij er zich tegen verzette.
En wat zei dr. Wilson er van? vroeg Be
nett
O, die was natuurlijk weer niet thuis; dat
gaat ons allen zoo, als we een geneesheer
noodig hebben.
Nu, hij kan zoo iets toch niet vermoeden
of ter wille van die hoofdpijn thuis blijven, riep
Palmer met zichtbaar ongeduld. Alice had beter
gedaan door eene wandeling te doen, in plaats
van die praatpartijen. Ik begrijp die onverstan
digheid mijner anders zoo slimme dochter niet.
Ei, Sir, nam Benett lachend het woord,
hoe kunt ge eene zoo natuurlijke zaak op zulke
wijze veroordeelen. Als eene jonge dame zich
eenzaam, zonder gezelschap gevoelt, dan zoekt
zij dat
Welnu, Alice had een bezoek gekregen,
dat haar wel tot uitrijden kan aanleiding ge
geven hebben, bemerkte tant Ellen. Miss Virch
was hier met veel boosaardig nienws.
Het is goed! onderbrak haar de huisheer,
dat allemaal zijn dingen waarin een edelman
geen belang heeft. De gemeene lastertaal schijnt
zich van onzen kring meester gemaakt te heb
ben en in de geheimste familieaangelegenheden
te willen doordringen. Ik was het lang niet ge
woon, mijn huis tot brandpunt van dien laster
gemaakt te. zien en zie mij verplicht, om de
booze tongen tot rust te brengen, mijn huis te
sluiten.
Bah, Sir! riep Benstt lachend, men zal toch
zoo dwaas niet zijn, de firma Palmer te belas
teren?
Neen, antwoordde de koopman fier. De
firma Palmer is zeker, mijn oud City-huis spot
met den laster. Maar de familie, Sir Benett.
Dit huis hier, daarheen richt de laster plotse
ling hare pijlen.
Ah, ik begrijp dat, viel Benett rustig in*
de heeren, die op Alice's hand hoopten, zijn
door mijne tusschenkomst eenigszins warm ge
maakt en willen hunnen kwaden luim nu zeker
op die onedele wijze bot vieren. Mij is iets der
gelijks reeds gisteren ter oore gekomen, waarbij
zoo ik mij niet vergis, Erancis' naam genoemd
werd. Bah, Sir, zulke dwaasheid kan mij niet
treffen.
Alzoo heeft men zich niet ontzien, zelfs
san U, die met mijn huis in nauwe betrekking
wilt treden, van dien ellendigen laster te ge
wagen? riep Sir Palmer in woede. Dat is te
veel, dat vordert voldoening.
Indien miss Palmer zulks van mij ver
langt, sprak Benett op vasten toon, indien ze
mij het recht daartoe geeft, den lasteraar te
tuchtigen, dan zou ik op staanden voet er toe
bereid zijn.
Dat recht zal ik u geven, Sir Benett, klonk
het plotseling van de deur, waar Alice bleek
en onbeweeglijk als eene spookverschijning stond.
Wordt vervolgd).
