N I E U W E
m 2391
Vrijdtg 31 Jannari 1196
21ste Jaargang
0p zijn gemak.
BUITENLAND,
Eene moeder en haar kind.
Frankrijk.
Engeland.
H ttRLEHSdEE (81RI1T.
ABONNEMENTSPBIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjjke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT B B A TT: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEW
AGHTE MA HOB AGITATE.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 7l/>
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertent iën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
on V r p d a g-a vond voor 6 unr ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Alles is den menschen van tegenwoordig
te veel moeiteer is niets wat hen niet
drakt, belemmert, zwaar valt. Soms zou
men denken dat het lichaam ons nog te
lastig wordt en wanneer het doenljjk
was, liep men 't liefst in zjjn ziel rond,
maar na dit eenmaal niet gaattracht
men zich zijn last van kleederen zoo licht
en los mogelijk temaken.
Zie eens de kleedingstnkken en wapen
rustingen van vroegere eeuwen en verbeeld
n een 19de eenwsch mensch daar eens bij!
Wat zou die zuchten, puffen, zich lomp en
onhandig voelen in die nauw gesloten
wambuizen,die gespannen broeken,nog erger
in die zware harnasseD, en maliënkolders,
onder die lompe helmen, en achter die vizie
ren en met die ijzeren handschoenen aan
de banden Hoe konden die onde ridders
daarmede loopen, vechten, paardrijden
Hoe luchtiger, losser de kleeren om onze
ledematen zwiereD, hoe lieverHet jongere
geslacht jjvert reeds sterk tegen het stijve
Engelsche hemd en de benauwende hals
boordjes. De vrouwen zjjn op dit pont nog
niet zoo geavanceerd als de mannen; veel
meer dan het leeljjke geslacht is het schoone
er van doordrongen dat het mooi-zjjn nog
wel waard is last en pjjn te ljjden
maar toch gaan er ook in het dameskamp
reeds vele stemmen op kwaadsprekers
beweren dat deze stemmen behooren aan
oude, leeljjke vertegenwoordigsters van haar
sexe die om gezondheidsredenen op meer
of minder afdoende wijze beweren, dat het
hoog tjjd wordt ook voor de dochters van
Eva te breken met het bezwarende en
knellende van sommige kleedingstukken.
Zoover zjjn wjj nogniet dat deze welgemeende
raadgevingen overal met sympathie opge
volgd worden. Toch gelooven wjj dat ook
hier het afwerpen van bezwarende banden
al zjjn het ook stennsels nog maar
een qnaestie van tjjd is. Zoodra de mode
er zich mede gaat bemoeien verdwjjnt ook
deze laatste dwang.
«De mensch is vrjj geboren,» zoo heet het
en daar hjj vrjj geboren is, wil hjj ook vrij
leven en natuurljjk denkt bp er niet aan
dat zoo'n arm zoo pas geboren vrjj wormpje
bitter weinig aan die vrjjheid heeft, daar
het zich toch niet bewegenverroeren
kan om in de allereerste behoefte vaQ zjjn
jong lichaampje te voorzien. Slecht zou 't
hem gaan, als moeder en baker uitgaande
van het beginsel, dat hjj vrjj geboren was
hem ook zich vrjj liet ontwikkelen, dat wil
zeggen aan zijn eigen lot overliet.
FE UIL LET ON.
4.
Vervolg
Een jaar ging aldus voorhij. Er was geen
sprake meer van naar Parijs te gaan de lust
tot wereldsche vermaken was uitgedoofden
moederlijke liefde deed elk ander gevoel ver
dwijnen.
Gelijk een kleine vogel, wanneer hij kan
vliegen uit de kooi of uit het donzen nestje
ontsnapt, zoo ontsnapte op zekeren dag Jacob
aan de armen, die hem geleidden en steunden,
en deed het zand der laan onder zijn klein
voetje kraken. Op een anderen tijd stamelde hij
de namen van vader en moederhij had eene
bijzondere taal, die slechts zij begrepen, die altijd
in zijne nabijheid waren, en onverstaanbaar voor
vreemdelingen was. Al dat geluk genoten Henri
en Jenny in volle mate; er bestonden voor hen
van die zalige oogenblikken, waarin men de
knieën buigt en bidt.
De vader van Mevr. Damfree stierf aan een
aanval van jicht, op het oogenblik dat hij zijne
kinderen wilde bezoeken. Dit verlies was dubbel
noodlottig voor hen, omdat het hun noodzaakte
hunne vreedzame woning te verlaten en eene
reis naar Parijs te ondernemen. Henri verliet
met smart eene verblijfplaats, waar zijne dagen
in vreugde en geluk waren heengevloden. Of
schoon hjj bij zich zeiven herhaalde, dat de
En die vrjjheid wil men zich zelf en an
deren zooveel men kan in alle levensui
tingen verzekeren er niet aan denkend hoe
men hon daardoor misschien een even slech
ten dienst mede bewjjst als aan dat hnlplooze
kind.
't Begint al met de kinderen, die men
volgens het tegenwoordig systeem vrjj op
voedt. Zjj moeten hon eigen natuur vol
gen de onders moeten hun geen hin
derpalen in den weg leggen,hen niet bezwa
ren en intoomen met lessen en met verbieden,
nanweljjks met raad. Hun karakter moet
zich naar rechts en links vrjj kannen ont'
plooien; de geest moet natuurljjk de noo-
dige kennis opnemen maar ook dit dient
gepaard te gaan met de meest mogelijke
vrijheid. Goed en kwaad kruit laat men in
het jonge kinderhart opschieten. Alles is
beter dan deo aard van het jonge mensch
geweld aan te doen door er het snoeimes
bütjjds aan te brengeD.
Geen wonder dat zoo'n in volle vrjjheid
gedresseerd kind later alle banden, alle
wetten haat, dan het niets anders zoekt dan
zich nog vrjj baan te maken en alles van zich
af te schudden, wat maar eenigszins aan
die vrjjheid afbreuk doet.
En van daar die strijd tegen eiken brei
del, eiken tengel welke de wilde begeerten
van den mensch tracht in te toornen. Van
daar die veldtocht tegeD godsdienst, moraal
en wetten van allerlei aard.
Alles drukt, alles hindert den mensch en
daarom weg met het huweljjk, dat hem aan
eene enkele vrouw zjjn leven lang bindt, weg
met het huisgezin, dat den vrjjan man zoo
veel kogels smeedt aan het been en hem in de
losheid van zjjn levenswjjze geen klein beetje
hindert. Het dageljjksche werk drnkt op hem,
daarom zal en moet hjj rjjk worden door
geoorloofde en ongeoorloofde middelen, dan
eerst ban hij doen en laten wat hjj verkiest.
Niets gemakkeljjker dan nog een stapje
verder te gaan; als men reeds zooveel durft,
als men zich reeds zooveel veroorlooft,
waarom dan niet eenvoudig elk eigendom
te veroordeelen, waarom niet ieder recht te
geven op het leven van een ander. Als mjj A
of B hindert waarom moet de wet mjj ver
bieden dien nit den weg te ruimen Maar
laat ons htt niet eens zoo ver zoekeü, er zjjn
nog zoovele andere kleinere dingen, waarin
die zacht naar vrjjheid, naar losheid van
a'le banden zoo dnideljjk uitkomt! Io het
d&geljjkscbe leven, vertoont zij zich als een
verachting van alle vormen, en verwaarloo-
zing van wetten der beleefdheid of hoffeljjk-
heid 1
Wat 'n poover fignnr maken onze heeren
afwezigheid niet lang zou duren, zoo maakte
zich toch eene onbeschrijfelijke treurigheid van
zijne ziel meester. Hoe dikwijls doorliep hij de
lanen, de boschjes, terwijl elke schrede hem
herinnerde aan het vreedzame geluk, dat hij
moest vaarwel zeggenMet welke ontroering
zag hij zijnen kleinen Jacob na, die met zijn
zoogbroeder in de weide dartelde Met welk
een smartelijk gevoel dacht hij er aan, dat het
kind reeds morgen een gevangene in Parijs zou
wezen, berooid van de zon, van een tuin, van
de vrijheid; dat het eenvoudige kinderpakje
door eene stadsche kleeding zou vervangen wor
den Och hoeveel onrust, welke bittere
gedachten, die wij niet zullen beschrijven, kwa
men in zijn geest op.
Het rijtuig staat gereed, eenige koffers werden
opgeladen. M. en Mevr. Damfree stjjgen in, mat
Jacob op den arm. De voedster neemt afscheid
van haar ouden vader, van haar echtgenoot, van
haar kind. Onder die ruwe schors klopt een
even zoo feeder gevoelig hart als in de borst
eener dame. Het brave schepsel weentzij maakt
niet veel gedruisch, zij heeft slechts gezegd
Vaarwelen vervolgens ziet zij met oogen
door tranen verduisterd, die zij niet afwischt,
zoolang het uitzicht het haar toelaat, haar lieven
kleinen jongen aan, die op den arm harer
schoonmoeder zat, welke op zich genomen heeft
hem in hare afwezigheid te verzorgen, te be
derven zooals alle grootmoeders doen.
En als de afstand aan Sieatje al de voorwerpen
harer innigste genegenheid onttrekt, werpt zij
nog een blik vol liefde en leedwezen op het
dorp, waarin zich haar huis bevindt, op den
en dames van heden vergeleken bjj de over
levenden van een vroeger geslacht 1 Wat
zien wjj bjj dezen nog een hoffeljjkheid van
maniereö,een opvolgen van zeker bjj ons lang
uitgediend wetboek van wellevendheid, dat
ondanks alles ons toch nog aangenaam
aandoet, wanneer wjj zelf ons maar niet
aan die lastige gebruiken behoeven te onder
werpen. De etiquette raakt zelfs aan de
hoven in onbruikde vorsten weten niet
wat te doen om aan haar strenge voor
schriften te ontsnappen.
Laes de brieven, van dertig, veertig jaar
geleden eens over. Hoe geheel anders treft
u da toon daaruit 1 Zeker er is veel vor-
meljjks, veel stjjfs en gedwongeos in,
dikwjjla zjjn die vormen ook ledig en
kunnen zjj ons niet bedriegen over de
jjlheid van den inhond maar wanneer
men den ongegeneerden, meer dan lossen
stjjl van onze tegenwoordige briefsehrjj-
vers vergeljjkt dan is het voordeel ook
niet altjjd aan den kant van dezen.
In letterkunde en knnst zien wjj hetzelfde
verschjjnsel. Het liefste wat men thans
doen kan is den jongen kunstenaar of
schrjjver in spe een penseel of een pen in
handen te geven en hem dan te zeggen:
Smeer, klad, schrjjf maar zooals nw hart
bet u ingeeft en uw hand het kan 1 Wat
voor monsters of prullen gjj voortbrengt
het zal wel altjjd beter zjjn dan als ge u
laat wringen in het keurslpf, dat anderen
u aantrekken.
Een der onhebbeljjkste vormen, van
dien zucht om alles naar zjjn eigen wil, op
zjjn gemak te doen is welde zoogenaamde
vereenvoudigde spelling. Nn is het zeker
waar, dat onze taal vele lastige inconse-
quentiën op hat gebied der spelling kan
aanwjjzen, maar iedere taal heeft baar las
tige wetten, haar uitzonderingen, die den
hoofdregel bijna geheel te niet doen. Me
nigeen heeft in zjjn jeugd en zelfs op late-
ren leeftijd een kwaad cnr doorgebracht
met de scherpe en zachte ee's en oo's heeft
een wanhopenden strjjd gevoerd om zich
vertrouwd te maken met de t's en dt's
maar hoe 't ook zjj men deed zjjn best,
trachtte er zich vertrouwd mea te maken
en ontsnapte er eens een foutje, nu ja, dat
gebeurt den beste wel, maar nu komt men
weer aan met een nieuw soort van spel
ling, waarin het gemak de hoogste wet is
en die toch voor velen lastig genoeg zal
zjjn. Schrjjf zooals gjj spreekt, wordt er
gezegd, maar hoe spreek ik? Op zjjn Haar-
lemmerdjjk8ch, of op zjjn Maastrichtsch of
op zjjn Rotterdamsch 1 Hoe minder letters
gjj noodig hebt hoe beter 1
toren barer kerk, op de weiden en velden,
overal waar zij als een schuldeloos meisje, als
eeDe gelukkige vrouw geleefd, gebeden, en ge
werkt heeft.
Met naar Parijs te gaan brengt zij een groot
offer. Winzucht heeft haar niet bekoord haar
echtgenoot is een goed werkman, en kan ruim
schoots in de behoeften des huisgezins voorzien.
Maar toen Henri haar gezegd heeft//Het leven
van mijn kind hangt er mogelijk van af, heeft
zij zich de bewezen weldaden van M. Damfree
herinnerd, en zij heeft die alle ruimschoots be
taald, door dit eenige woord, dat haar het harte
brak, te weten//Ik zal u volgen."
De reis was gelukkig. Twee of drie maanden
gingen rustig voorbijde zware rouw van Jenny
veroorloofde haar niet veel bezoek te ontvangen
of uit te gaan. Maar toen de rouwt jjd voorbij
was, werden de bezoeken talrijker en na verloop
van een jaar was het rustelooze en beslommerde
leven van vroeger voor de jonge vrouw weder
eene behoefte geworden.
De kleine Jacob leed ook bij die leveuswijze,
die zoozeer aan Henri mishaagde, het kind
moest aan de vrienden en aan de talrijke ken
nissen worden vertoond. Altijd moest hij nu
bijzonder net gekleed zijn. "Weg was de vrijheid,
de vrije lucht, de gezonde kleur, al de kleine
en zoete voorrechten van het buitenleven, die
het kind met de vogelen^ en de bloemen gemeen
heeft.
III.
Ik herhaal het, juffrouw Laurence ik moet
mevrouw spreken, zeide de voedster, met
Het gemak dient den mensch, geen
wonder dat velen zich aangetrokken voelen
tot die nieuwe spelling en er maar op los-
schrjjven. 't Is toch altjjd goed 1 maar
waar dit zich op zjjn gemak stellen toe
leidt wjj wezen daar zoo juist reads op
het begiut met een of o te weinig en 't
eindigt met bandeloosheid, schaamteloos
heid en anarchie.
Niemand leeft meer op zjjn gemak dan
de wilde. Zjjn wjj bjj geval ook op weg weer
wilden te worden
Enelt die duurgekochte en hoog geroemde
beschaving ons dan reeds zoo pjjnljjk?
Daar hebben wjj 't al weer. De schur
ken in de Fransche republiek doen elkaar
geen leed. Rosenthal J a c q u e s
S a i nt-C ere, de geldafperser en verkwis
ter, de landverrader, die beschuldigd wordt
vau spionnage in dienst der Pruisische
regeering, de Wurtembergsche jood, die in
Parjjs als journalist 60,000 franks's jaars
verdiende, maar nog meer door zjjne lieder-
ljjke levenswjjze verkwiste, is of zal uit
zjju voorloopige gevangenis worden ontsla
gen. De gezondheidstoestand van den man
is bedenkelijk, hjj zal of is reeds naar een
der hospitalen gebracht.
De Fransche regeering heeft niet
minder dan 2 officierskruisen en 20 ridder
kruisen vod het Legioen van Eer beschik
baar gesteld, om te verleenen naar aanlei
ding van de z.g. Wereld-Tentoonstelling te
Amsterdam.
Da Fransche regeering wil beproeven
den Paus eene belofte af te dwingen om
het Fransche volk te helpeD misleiden.Dat
noemeu wjj een echte vrjjmetselaarstaktiek
n.I. zjj wil dat Z. H. eerst bjj de tweede
lezing van htt wetsontwerp tegen de kloos
terorden er de stem tegen zal verheffen,
opdat de Kamer het hebbe aangenomen,
voor de agitatie onder het volk is ontstaan.
Z. H. de Paus moet er dus de Kloos
terlingen laten inloopen Zoo'n brutaal
optreden van een troep vrjjmetselaars die
de Fransche repnbliek besturen, is nog niet
gehoord.
De Correspondent van de Pall Mall Ga
zette heeft uit Konstantinopel een telegram
gezonden aan zjjn blad, waarin deze ver
klaard, dat een Turksch-RusBisch verbond
is gesloten.
Geheel in tegenspraak met de corres-
eene levendigheid, die bjj haar ongewoon was,
op een Zondag des morgens om acht uur.
En ik zeg u, antwoordde de kamenier,
met zeer veel kalmte, dat gij haar niet zult
spreken. Mevrouw is laat te bed gegaan, zjj heeft
den avond in de opera doorgebracht, zjj zal
zeker niet dan om tien of elf uren ontwaken
zoolang zjj rust mag niemand in haar vertrek
komen.
Altjjd dezelfde geschiedenishernam de
voedster zichtbaar teleurgesteld, ik ben nu reeds
drie maanden te Parijs en heb nog niet een
maal de H. Mis kunnen bjjwonenMevrouw
alleen kan vergunning geven, en Mevrouw slaapt.
Mevrouw was op eene partij, in den schouwburg,
op een bal.... En in de week, als ik haar wil
spreken, heeft Mevrouw te veel te doen....
Goed, goed, min I wjj zullen daar op een
anderen tijd over spreken; gjj zult zeker aan
staanden Zondag naar de kerk kunnen gaan
niets is billijker, maar op dit oogenblik wacht
ik bezoek, of het rijtuig is ingespannen, ik moet
uitgaan. Ik hoor altjjd hetzelfde.
Als het Zondag is, heeft niemand bevel ont
vangen om op het kind te passen en ik moet
den geheelen morgen te huis bljjven Och
welk een ondragelijk leven 1
Seintje had op bitteren toon gesproken; men
zag, dat zjj reeds langen tijd iets op het hart
had, en zjj thans haar gevoel niet meer kon
bedwingen.
Wordt vervolgdj)