NIEUWE 2396 Woensdag 12 Febrnarl 1886 2f8te .Jaargang Welke bril? BUITENLAND. Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderljjke auinmera 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BUBBAtl: St. Janstraat Haarlem. Van 16 regels .50 Centi Elke regel meer7V» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- eu Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht. Redacteur-Uitgever, W. K P P E R S. In de laatste afl. vau het uitmuntende maandschrift: De Katholieke Gids» komt een hoogst belangrijk artikel voor vau pas toor Van der Hejjde, getiteld «Katho lieken en Andersdenkenden» dat helder als glas aantoont, hoe bekrompenheid en gebrek aan kennis meer bjj de laatste dan de eer ste te zoeken zjjn.Zg die tot vervelens toe ons Katholieken het verwjjt Daar het hoofd slin geren, dat wg eenzjjdig zgn,bang voor vrjj onderzoek, gelooven op gezag, dat wg ons door onze Priesters alles op onze mouw laten speldeD, sgn het juist die in hun hooge wgsheid aan den leiband loopen hunner zoogenaamde voorlichters, die op het ge bied van katholieke geloofszaken bekrom penheid en onwetendheid zgn in één per soon of wanneer zg al katholieke in stellingen, voortbrengselen en personen be wonderen, zoo dalen zjj nimmer af tot het «waarom» tot de oorzaak die dat alias uitwerkt. Zjj, de onderzoekershouden op met onderzoek zoodra het de Katholieke Kerk geldt en toch is dit onderzoek zeker wel de moeite waard. Zg spotten met ons gelooven op gezag maar wat voor gezag hnldigen zg dan? De waarheid, maar hoe vinden zg die na hun eenzjjdig zoeken Zjj stellen eerst voorop dat wonderen onmogelijk en strjjdig met de rede zgn. Dan gaan zg aan het uitleggen en wat zjj verklaren is de aitspraak der wetenschap. Men verwjjt den Katholieken dat zjj geloof stellen boven wetenschap maar hoe zullen zg in 's hemels naam ver trouwen kannen hebben in een wetenschap, die telkens bekennen moet, dat zg zich ver gist, dat de hypothesen waarop zg heele stelsels bouwde, in elkander zakken en met hen die stelsels, dat zg over het ontstaan der dingen, over de groote vragen, die de menschheid bezighouden geen voldoend ant woord geven kan, dat sjj zelfs, door geen wonderen aan te nemen, over de eerste tgden van het Christendom geen licht weet te verspreiden. Onlangs moest een der professoren in de moderne theologie verklaren, dat men in de laatste jaren nog geen stap verder was gekomen in de verklaring van het Evangelie verhaal der Verrjjzenis d.w. z. dat men er nog altjjd verlegen mee zit deze wonder bare gebeurtenis waarop het geheele ge bouw van het Christendom gebouwd is te kunnen voorstellen als niet gebeurd Alle bjjbelsche voorstellingen van Re- na n beginnen met misschien het kan zijn FEUILLETON. Eene moeder en haar kind. Vervolg Het kind lacht,dat hem de tranen langs de wan gen rollen; hij heeft een hoog roode kleur; leven en vreugde schitteren hem uit de oogen zijne kiel is bedekt met zand, zijne haren ziiten vol stroo, toende wagen de plaats oprijdt. Marcellus staat op, hij draaft met Turk, de een roept: moederde andere blaft. Beiden werpen zich op de boerin, die weent terwijl zij het kind aan haar hart drukt. Och, wat is een kind altijd schoon in de oogen zijner moeder Hij hangt aan baar hals en streelt met de hand die hij vrij heeft, Turk, die ook zijn deel van de lietkoozingen verlangt, die voordurend blaft, die voordurend kwispelstaart en wien slechts de spraak ontbeekt, om de terugkomst zijner meestere? te vieren. Men komt in de kamer; daar zit de oudege brekkige vader, door de jicht aan zijn leunstoel gekluisterd, maar die zijne pijn vergeet nu hij zijne dochter omhelstnu drukt haar de moe der in hare armen de dienstboden heeten haar welkom, omringen haar, op aller gelaat staat vreugde en geluk te lezen De maaltijd duurt lang. Sientje verhaalt haar wedervaren te Parijs, zij zegt, dat men volgens hare meening ongelukkig is rijk tc zijn, en men gedwongen is in die stad te leven. Haar hart- klopt van vreugde bjj den aanblik van hare dier- dat de dingen zich zoo ea zoo in werke lijkheid hebben toegedragen alleen maar om niet aan te nemen dat er wonderen zijn ge schied. Op alle manieren heeft men gepoogd om ze langs menschelijkeu weg te verklaren, allerlei hypothesen opgeworpen, nu eens waren het hallucinaties, dan weer mythen, eindelijk hypnotisme en dan zou daarvoor de Katholiek zijn geloof, waarvan hg de gronden wel degelgk onderzocht heeft laten varen Wamt zooah de Eerw. Schrgver in zgn studie zegt«Het is veeleer plicht voor den redel jjken mensch zich te overtuigen dat God bestaat en Hg zich aan de men- schen heeft geopenbaard, dat de Kerk een bovennatuurlijke instelling is, die recht en plicht heeft te onderwjjzea. Maar de anders denkenden hoe trachten die zich te overtui gen Iu hnn hoofden heerschen de dwaaste voorstellingen van katholiekep, hun geloofs leer en gebruiken. In het dagelgksche leven reeds komen zjj op de grappigste wjjze te voorschgn. Het zon om te lachen *jjn, als het niet om te huilen was, hoe dom zich dikwgls de hoogst ontwikkelden op dit gebied aanstellen. In Encyclopaediën en woordenboeken vindt men blgkbaar te goedertrouw de gekste uitleggingen van katholieke cere moniën, feestdagen of gebruiken. In plaats voor eenige centen een cathechismue te koopen en letterlijk over te schrijven wat b. v. het H. Vormsel is, vertellen zij blak- keloos dat het 't zelfde is als het H. Olie sel. Vertalen zg een boek, waarin aver katholieke zaken sprake is, dan vertellen zjj de grootste domheden liever dan een ont wikkeld katholiek om eenige voorlichting of raad te vrageD. Hoe kan 't ook anders wanneer men zich herinnert ook de Z.Eerwaarde heer van der Hejjde haalt deze bijzonderheid aan dat een groot dichter en ge leerde als Doctor J. J. L. ten Kate bjj de veiling zjjner boekwerken bleek slechts éen katholiek boek te bezitten en toen korten tjjd later de bibliotheek van onzen zoo diepbetrenrden pastoor Brou wers van Bovenkerk onder den hamer kwam, verbaasde zich ieder andersdenken de over de veelzijdigheid der lectunr van dezen vnrigen voorvechter der Hollandsche katholieken. Een katholiek zal zich wel wachten dom heden te debiteeren of flaters te begaan op wetenschappelijk gebied,zjj kennen nietalleen hun godsdienst en hun eigen gemoedsleven maar ook «de vele gelooven der andersden kenden en de stelsels der menigtewjjsgeeren.» In onze gedachtenkring zelfs kannen an- bare kuisgenooten, bij het zoet gebabbel van haar kind, dat in hare armen in slaap zal val len. De huurlieden komen haar welkom heeten en drukken haar hartelijk de hand De bezoe kers moeten bij het nagerecht blijvenmen drinkt een goed glas wijn en de gezellige kamer weerklinkt van het vroolijk gelach en vriend schappelijk gekout. En des avonds, toen de gasten vertrokken zijn, gaat Sientje naar hare kamer, waar alles vrede, geluk en liefde ademt, waar orde en zindelijkheid heerschen, waar de goede vrouw de rust, door God gezegend, heeft gekend, de weldadige rust, van een zuiver, liefdevol en oprecht hart. Zij wierp zich op hare knieën. Waarom weent gij, Sientje Bevochtigt de overmaat van geluk uwe oogen Helaaseen ander kind, dat gij hebt gevoed, voor hetwelk gij eene moederlijke teedeiheid hebt opgevat, die de tijd niet kon uitwisschen, doet uwe tra nen vloeien lederen avond waart gij gewoon op die wijze bij het bed van den kleinen Jacob neder te knielen, en thans is Jacob er niet meer; maar bid, blijf bidden, want elk gebed dringt tot God door, tot den goeden God, die gelijk gij, Sientjede kinderkens zoo lief heeft. V. Twee jaren zijn voorbijgegaan. Damfree heeft met zijne vrouw en kind Parijs niet verlaten zij leven op grooten voet. Dienstboden, rijtuigen, kleeding, alles is er op kostbare wijze ingericht. Het buitenleven, waarvan Henri vroeger zoo veel hield, is h«m onverschillig geworden, want die eenzaamheid zou meer met zijn gemoedsaard overeengekomen zijn, maar het zou altijd de dersdenkenden zich niet verplaatsen; zij heb ben altgd hun mond vol van objec tiviteit maar niemand is zoo subjectief als zij. De protestautsche bril gaat hun geen oogen- blik van den neus. 't Best ziet men dat als zg een katholiek land bezoeken en daar alles meten naar hnn eigen maatje. Allerscherpst heeft Julius in het Sept.-no. van <l De Katholieke GidsDominé Hugenholtz over zgn Italiaansche reisindrukken de waarheid gezegd en hem duchtig op de vingers getikt, daar waar hg als een blinde vink doorsloeg over dingen, waarvan hg absoluut geen verstand of begrip had. Nn lezen wij in *Dé Spectatorno. 3 een dergelgke afstraffing van een Duittchen dominé maar no van een beel anderen kant komende. Zekere beer Y o s m a e r als wg ons niet vergissen een zoon van den bekenden schrgver zet daar zijn brieven «In en om Pompeï» voort en be spreekt aldus eeD 4-dee)igboek het werk van een jaren in Napels gevestigden Duitschen dominé Trede genaamd, het boek heetVas Heidenthum m der Römi- schtn Kirche, Bilder aus dén religiösen und sittlichen Lehen Sud-ltalien en bevat een eindeloozen schat van wetenswaardige feiten. «Jammer» gaat de berichtgever voort, «dat een zoo vlgtige stadie, een zoo groote feitenkennis en een veelal zeer juiste op merkingsgave gepaard gaan met een gods diensthaat van den Protestant tegen den Katholiek, als in de beste dagen van den brandstapel. De dominé schaamt zich niet om 4 deelen door circa 1000 bladzjjden op de lamlendigste manier den gods dienst van het volk te bespotten onder wien bjj als vreemde das in zekeren zin als gast leeft. Kan men dan niet verdraag zaam zjjn en eens anders meening eerbie digen, wil men in het strgdperk treden, omdat men een andere overtuiging heeft, een andere ^opvatting, een ander geloof, het is en blijft een laagheid om te bespot ten op de ruwe geestelooze wjjze als de Heer Trede eenige malen per pagina doet. Dat maakt de zoo belangrjjke lectuur van zjjn boek tot een zeer onverkwikkelgken arbeid en geeft een voortdurende ergernis. Even als honderden zaken in het dageljjbsch leven van den tegenwoordigen Zuid-Italiaan zgn gebleven zooals vóór 20 eeuwen, zoo ook is het godsdienstige leven van dat volk. Men zon daaruit mogen afleiden, dat die vorm van geloof nog zoo slecht niet is, dat die voor hen past en hen bevredigt. Omdat een «grübelnde» Germaan met zgn zware noordsche begrippen en inzichten, daar niet eenzaamheid zijn. Zijn hart is reeds lang voor liefde en geluk' gesloten. Jenny, die zich reeds vroegtijdig een type van een onvergelijkelijken echtgenoot had voorgesteld, heeft slechts misreke ning in het huwelijk gevonden. Uw echtgenoot is zeer beminnenswaardig, zeide haar eens, terwijl zij vertrouwelijk spraken, eene vrouw der groote wereld, die een zeer ja- loerschen echtgenoot had gehuwd. Ja antwoordde Jenny, beminnenswaardig voor u, die hem slechts des avonds op feesten ontmoet en slechts naar den uiterlijken schijn oordeeltmaar in het werkelijke leven maakt dat een groot verschil. Gij wilt mij toch niet doen gelooven, lieve Jenny 1 dat gij niet volkomen vrij zjjt, gij gaat uit wanneer gij wilt, men ziet u eiken avond, gij hebt loges in alle schouwburgen, een prachtig toilet en veel bewonderenwaardigs. Veroorloof mij u tezeggendat gij te veel eischend zijt. Te veel eischend, Lauraomdat gij voor mij onbeduidende dingen, geluk noemt, in ver gelijking van het groote geluk een echtgenoot te bezitten, dien men bemint en door wien men bemind wordt. Want, lieve Laura, wij staan op het punt elkander te ontvluchten, en het is om mijne diepe smart te vergeten, dat ik mij in den maalstroom der vermaken werp, die voor u het toppunt van geluk zijn. Laura zag Jenny met een verachtelijken glim lach aan. Zij kende het koude karakter dier jeugdige vrouw, en hetgeen zij in zich zelve dacht was waarheid, dat de woorden, zooeven gesproken waren, niet uit het hart op welden. mede bevredigd is, dat bewgst nog niet dat zgn opvatting de ware is, niet eens dat de zjjue in abstracto beter is. Men moet wel een fanatieke ader bezitten om na jareu onder hen geleefd te heb ben nog niet te voelen dat het kinderljjks gemoed van den Napolitaan behoefte heeft aan de kleur, aan het licht, aaa de lach- tige vroolgkheid, aan de poëzie van het Catholicisms zooals het zich nit. «Le ri dicule tue». Maar als de dominé meent door zgn belacheljjk maken van de «würdelo- sen R. K. Kirchen Sud- Italiens» propaganda te vormen voor zgn godsdienst dan ver gist hg zich. Eu als hij meent dat men «im Yatikan» niet weet hoe zich de oud- Romeinscha «pompa» tot de roomsche «pro cessie» verhondt en zooveel dergelijke zaken meer dan vergist hg zich ook. Na te hebben aangetoond boe eindeloos veel gebruiken in de Katb. Kerk afkomstig zijn van de Onden volgt dit oordeel«Die römische Kirche ist so armselig, dass sie bei der heidnischen Mythologie betteln gebt. Nu zou men toch werkelgk aan kwade trouw gaan denken. Doch laat ons clement zgn en aannemen, dat de dominé zioh liet meeslepen door het vuur van de redenee- rint? en het Oude Testament vergat. Maar genoeg hierover om vóór alles te protesteeren tegen den blinden haat en de onverdraagzaamheid van dezen predikant. Znlk een flinke boetpredikatie in den allesbehalve Katholieken Spectator aan het adres van een Dominé door een anders denkende is zeker geen alledaagsche ge beurtenis. Blinde haat en onverdraagzaamheid heet de bril waardoor andersdenkenden alles wat katholiek is beschouwen, of moet men hem niet liever noemen Onverschilligheid Bulgarije. Toen de deputatie uit de Sobranje den oubeschaamden Oobnrger dank kwam be tuigen voor het snood verraad gepleegd tegen den Roomscheu Godsdienst, voor den kaakslag dien hg Z. H. Leo XIII heeft durven geven, sprak vorst F e r d i- n a n d eene schijnheilige rede nit, waarvan wg den korten inhoud hier laten volgen «Door mjj deze opoffering opteleggen, heb ik slechts mjjn plicht vervuld jegens het volk, dat voor een tiental jaren zgn lot aan mgne handen heeft toevertrouwd. De heer Theodoroff heeft gezegd, dat deze opoffering groot en bard voor Bemin uw echtgenoot uit geheel uw hart, zeide Laura, want hij is die liefde waardig en dank God dagelijks, want hij heeft u meer ge geven dan gij weet. Kindmompelde Mevr. Damfree, terwijl zij opstond om van hare vriendin afscheid te nemen, gij kent niets van het levenin het huwelijk zoowel als in de boeken moet men alleen bij het begin blijven. Henri ziende dat hij geen invloed op het karakter zijner vrouw kon uitoefenen, en daar hij altijd moest hooren, dat mannen, in verdien sten verre beneden hem, werden voorgetrokken, had zich geheel uit de huiselijke omgeving, waarin hij zich zoo ongelukkig gevoelde terug getrokken. Jenny sprak dus waarheid toen zij zeide, dat zij elkander ontvluchtten, en dat da gelijks de afgrond tusschen hen grooter werd. Zij alleen had hem geopendhare koelheid, haar hoogmoed en hare overdreven eischen had den een hart gesloten, dat eenmaal liefhebbend voor haar klopte Henri had veel geleden hij had zich zeiven langen tjjd met de hoop gevleid iets op dat zelfzuchtig hart te vermogen. Hij zag zich echter bedrogen. Nu zocht hij het ver maak buiten zjjn huis. Na het middagmaal ging hij naar den schouwburg, daarna woonde hij slemppartjjen bjj, die tot des morgens duur den. Denkt hij niet meer aan de wijze lessen zijner moeder en aan bet godsdienstig voorbeeld, dat deze vrouw hem gegeven heeft? De wan hoop heeft het goddelijke zaad verstikt, het zieke hart heeft de ziel bedorvenhet zedelij k wezen is slechts eene groote wonde. Wordt vei volgd.) H i t KI.IHS( UI III R4 IT. ABONNEMENTSPBIJS AGHTE MA HOW AGITATE. PRIJS DEB ADVEBTENTIBN. 9.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1