NIEUWE
2396
Woensdag 12 Febrnarl 1886
2f8te .Jaargang
Welke bril?
BUITENLAND.
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke auinmera 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBBAtl: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels .50 Centi
Elke regel meer7V»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
eu Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. K P P E R S.
In de laatste afl. vau het uitmuntende
maandschrift: De Katholieke Gids» komt
een hoogst belangrijk artikel voor vau pas
toor Van der Hejjde, getiteld «Katho
lieken en Andersdenkenden» dat helder als
glas aantoont, hoe bekrompenheid en gebrek
aan kennis meer bjj de laatste dan de eer
ste te zoeken zjjn.Zg die tot vervelens toe ons
Katholieken het verwjjt Daar het hoofd slin
geren, dat wg eenzjjdig zgn,bang voor vrjj
onderzoek, gelooven op gezag, dat wg ons
door onze Priesters alles op onze mouw
laten speldeD, sgn het juist die in hun hooge
wgsheid aan den leiband loopen hunner
zoogenaamde voorlichters, die op het ge
bied van katholieke geloofszaken bekrom
penheid en onwetendheid zgn in één per
soon of wanneer zg al katholieke in
stellingen, voortbrengselen en personen be
wonderen, zoo dalen zjj nimmer af tot het
«waarom» tot de oorzaak die dat alias
uitwerkt.
Zjj, de onderzoekershouden op met
onderzoek zoodra het de Katholieke Kerk
geldt en toch is dit onderzoek zeker wel
de moeite waard.
Zg spotten met ons gelooven op gezag
maar wat voor gezag hnldigen zg dan?
De waarheid, maar hoe vinden zg die na
hun eenzjjdig zoeken Zjj stellen eerst
voorop dat wonderen onmogelijk en strjjdig
met de rede zgn. Dan gaan zg aan het
uitleggen en wat zjj verklaren is de aitspraak
der wetenschap. Men verwjjt den Katholieken
dat zjj geloof stellen boven wetenschap
maar hoe zullen zg in 's hemels naam ver
trouwen kannen hebben in een wetenschap,
die telkens bekennen moet, dat zg zich ver
gist, dat de hypothesen waarop zg heele
stelsels bouwde, in elkander zakken en met
hen die stelsels, dat zg over het ontstaan
der dingen, over de groote vragen, die de
menschheid bezighouden geen voldoend ant
woord geven kan, dat sjj zelfs, door geen
wonderen aan te nemen, over de eerste tgden
van het Christendom geen licht weet te
verspreiden.
Onlangs moest een der professoren in de
moderne theologie verklaren, dat men in
de laatste jaren nog geen stap verder was
gekomen in de verklaring van het Evangelie
verhaal der Verrjjzenis d.w. z. dat men er
nog altjjd verlegen mee zit deze wonder
bare gebeurtenis waarop het geheele ge
bouw van het Christendom gebouwd is
te kunnen voorstellen als niet gebeurd
Alle bjjbelsche voorstellingen van Re-
na n beginnen met misschien het kan zijn
FEUILLETON.
Eene moeder en haar kind.
Vervolg
Het kind lacht,dat hem de tranen langs de wan
gen rollen; hij heeft een hoog roode kleur; leven
en vreugde schitteren hem uit de oogen zijne
kiel is bedekt met zand, zijne haren ziiten vol
stroo, toende wagen de plaats oprijdt.
Marcellus staat op, hij draaft met Turk, de een
roept: moederde andere blaft. Beiden werpen
zich op de boerin, die weent terwijl zij het
kind aan haar hart drukt. Och, wat is een kind
altijd schoon in de oogen zijner moeder Hij
hangt aan baar hals en streelt met de hand die
hij vrij heeft,
Turk, die ook zijn deel van de lietkoozingen
verlangt, die voordurend blaft, die voordurend
kwispelstaart en wien slechts de spraak ontbeekt,
om de terugkomst zijner meestere? te vieren.
Men komt in de kamer; daar zit de oudege
brekkige vader, door de jicht aan zijn leunstoel
gekluisterd, maar die zijne pijn vergeet nu hij
zijne dochter omhelstnu drukt haar de moe
der in hare armen de dienstboden heeten haar
welkom, omringen haar, op aller gelaat staat
vreugde en geluk te lezen
De maaltijd duurt lang. Sientje verhaalt haar
wedervaren te Parijs, zij zegt, dat men volgens
hare meening ongelukkig is rijk tc zijn, en men
gedwongen is in die stad te leven. Haar hart-
klopt van vreugde bjj den aanblik van hare dier-
dat de dingen zich zoo ea zoo in werke
lijkheid hebben toegedragen alleen maar om
niet aan te nemen dat er wonderen zijn ge
schied. Op alle manieren heeft men gepoogd
om ze langs menschelijkeu weg te verklaren,
allerlei hypothesen opgeworpen, nu eens
waren het hallucinaties, dan weer mythen,
eindelijk hypnotisme en dan zou daarvoor
de Katholiek zijn geloof, waarvan hg de
gronden wel degelgk onderzocht heeft laten
varen Wamt zooah de Eerw. Schrgver
in zgn studie zegt«Het is veeleer plicht
voor den redel jjken mensch zich te overtuigen
dat God bestaat en Hg zich aan de men-
schen heeft geopenbaard, dat de Kerk een
bovennatuurlijke instelling is, die recht en
plicht heeft te onderwjjzea. Maar de anders
denkenden hoe trachten die zich te overtui
gen Iu hnn hoofden heerschen de dwaaste
voorstellingen van katholiekep, hun geloofs
leer en gebruiken. In het dagelgksche leven
reeds komen zjj op de grappigste wjjze
te voorschgn. Het zon om te lachen *jjn,
als het niet om te huilen was, hoe dom
zich dikwgls de hoogst ontwikkelden op dit
gebied aanstellen.
In Encyclopaediën en woordenboeken
vindt men blgkbaar te goedertrouw de
gekste uitleggingen van katholieke cere
moniën, feestdagen of gebruiken. In plaats
voor eenige centen een cathechismue te
koopen en letterlijk over te schrijven wat
b. v. het H. Vormsel is, vertellen zij blak-
keloos dat het 't zelfde is als het H. Olie
sel. Vertalen zg een boek, waarin aver
katholieke zaken sprake is, dan vertellen
zjj de grootste domheden liever dan een ont
wikkeld katholiek om eenige voorlichting of
raad te vrageD.
Hoe kan 't ook anders wanneer men zich
herinnert ook de Z.Eerwaarde heer van
der Hejjde haalt deze bijzonderheid
aan dat een groot dichter en ge
leerde als Doctor J. J. L. ten Kate
bjj de veiling zjjner boekwerken bleek
slechts éen katholiek boek te bezitten en
toen korten tjjd later de bibliotheek van
onzen zoo diepbetrenrden pastoor Brou
wers van Bovenkerk onder den hamer
kwam, verbaasde zich ieder andersdenken
de over de veelzijdigheid der lectunr van
dezen vnrigen voorvechter der Hollandsche
katholieken.
Een katholiek zal zich wel wachten dom
heden te debiteeren of flaters te begaan op
wetenschappelijk gebied,zjj kennen nietalleen
hun godsdienst en hun eigen gemoedsleven
maar ook «de vele gelooven der andersden
kenden en de stelsels der menigtewjjsgeeren.»
In onze gedachtenkring zelfs kannen an-
bare kuisgenooten, bij het zoet gebabbel van
haar kind, dat in hare armen in slaap zal val
len. De huurlieden komen haar welkom heeten
en drukken haar hartelijk de hand De bezoe
kers moeten bij het nagerecht blijvenmen
drinkt een goed glas wijn en de gezellige kamer
weerklinkt van het vroolijk gelach en vriend
schappelijk gekout.
En des avonds, toen de gasten vertrokken
zijn, gaat Sientje naar hare kamer, waar alles
vrede, geluk en liefde ademt, waar orde en
zindelijkheid heerschen, waar de goede vrouw
de rust, door God gezegend, heeft gekend, de
weldadige rust, van een zuiver, liefdevol en
oprecht hart. Zij wierp zich op hare knieën.
Waarom weent gij, Sientje Bevochtigt de
overmaat van geluk uwe oogen Helaaseen
ander kind, dat gij hebt gevoed, voor hetwelk
gij eene moederlijke teedeiheid hebt opgevat,
die de tijd niet kon uitwisschen, doet uwe tra
nen vloeien lederen avond waart gij gewoon
op die wijze bij het bed van den kleinen Jacob
neder te knielen, en thans is Jacob er niet meer;
maar bid, blijf bidden, want elk gebed dringt
tot God door, tot den goeden God, die gelijk
gij, Sientjede kinderkens zoo lief heeft.
V.
Twee jaren zijn voorbijgegaan. Damfree heeft
met zijne vrouw en kind Parijs niet verlaten
zij leven op grooten voet. Dienstboden, rijtuigen,
kleeding, alles is er op kostbare wijze ingericht.
Het buitenleven, waarvan Henri vroeger zoo
veel hield, is h«m onverschillig geworden, want
die eenzaamheid zou meer met zijn gemoedsaard
overeengekomen zijn, maar het zou altijd de
dersdenkenden zich niet verplaatsen; zij heb
ben altgd hun mond vol van objec
tiviteit maar niemand is zoo subjectief als zij.
De protestautsche bril gaat hun geen oogen-
blik van den neus. 't Best ziet men dat
als zg een katholiek land bezoeken en daar
alles meten naar hnn eigen maatje.
Allerscherpst heeft Julius in het
Sept.-no. van <l De Katholieke GidsDominé
Hugenholtz over zgn Italiaansche
reisindrukken de waarheid gezegd en hem
duchtig op de vingers getikt, daar waar
hg als een blinde vink doorsloeg over
dingen, waarvan hg absoluut geen verstand
of begrip had.
Nn lezen wij in *Dé Spectatorno. 3
een dergelgke afstraffing van een Duittchen
dominé maar no van een beel anderen
kant komende. Zekere beer Y o s m a e r
als wg ons niet vergissen een zoon van
den bekenden schrgver zet daar zijn
brieven «In en om Pompeï» voort en be
spreekt aldus eeD 4-dee)igboek het werk
van een jaren in Napels gevestigden
Duitschen dominé Trede genaamd, het
boek heetVas Heidenthum m der Römi-
schtn Kirche, Bilder aus dén religiösen und
sittlichen Lehen Sud-ltalien en bevat een
eindeloozen schat van wetenswaardige feiten.
«Jammer» gaat de berichtgever voort,
«dat een zoo vlgtige stadie, een zoo groote
feitenkennis en een veelal zeer juiste op
merkingsgave gepaard gaan met een gods
diensthaat van den Protestant tegen den
Katholiek, als in de beste dagen van den
brandstapel. De dominé schaamt zich niet
om 4 deelen door circa 1000 bladzjjden
op de lamlendigste manier den gods
dienst van het volk te bespotten onder
wien bjj als vreemde das in zekeren zin
als gast leeft. Kan men dan niet verdraag
zaam zjjn en eens anders meening eerbie
digen, wil men in het strgdperk treden,
omdat men een andere overtuiging heeft,
een andere ^opvatting, een ander geloof,
het is en blijft een laagheid om te bespot
ten op de ruwe geestelooze wjjze als de Heer
Trede eenige malen per pagina doet. Dat
maakt de zoo belangrjjke lectuur van zjjn
boek tot een zeer onverkwikkelgken arbeid
en geeft een voortdurende ergernis. Even
als honderden zaken in het dageljjbsch leven
van den tegenwoordigen Zuid-Italiaan zgn
gebleven zooals vóór 20 eeuwen, zoo ook
is het godsdienstige leven van dat volk.
Men zon daaruit mogen afleiden, dat die
vorm van geloof nog zoo slecht niet is, dat
die voor hen past en hen bevredigt. Omdat
een «grübelnde» Germaan met zgn zware
noordsche begrippen en inzichten, daar niet
eenzaamheid zijn. Zijn hart is reeds lang voor
liefde en geluk' gesloten. Jenny, die zich reeds
vroegtijdig een type van een onvergelijkelijken
echtgenoot had voorgesteld, heeft slechts misreke
ning in het huwelijk gevonden.
Uw echtgenoot is zeer beminnenswaardig,
zeide haar eens, terwijl zij vertrouwelijk spraken,
eene vrouw der groote wereld, die een zeer ja-
loerschen echtgenoot had gehuwd.
Ja antwoordde Jenny, beminnenswaardig
voor u, die hem slechts des avonds op feesten
ontmoet en slechts naar den uiterlijken schijn
oordeeltmaar in het werkelijke leven maakt
dat een groot verschil.
Gij wilt mij toch niet doen gelooven, lieve
Jenny 1 dat gij niet volkomen vrij zjjt, gij gaat
uit wanneer gij wilt, men ziet u eiken avond,
gij hebt loges in alle schouwburgen, een prachtig
toilet en veel bewonderenwaardigs. Veroorloof
mij u tezeggendat gij te veel eischend zijt.
Te veel eischend, Lauraomdat gij voor
mij onbeduidende dingen, geluk noemt, in ver
gelijking van het groote geluk een echtgenoot
te bezitten, dien men bemint en door wien men
bemind wordt. Want, lieve Laura, wij staan op
het punt elkander te ontvluchten, en het is om
mijne diepe smart te vergeten, dat ik mij in den
maalstroom der vermaken werp, die voor u het
toppunt van geluk zijn.
Laura zag Jenny met een verachtelijken glim
lach aan. Zij kende het koude karakter dier
jeugdige vrouw, en hetgeen zij in zich zelve
dacht was waarheid, dat de woorden, zooeven
gesproken waren, niet uit het hart op
welden.
mede bevredigd is, dat bewgst nog niet
dat zgn opvatting de ware is, niet eens
dat de zjjue in abstracto beter is. Men
moet wel een fanatieke ader bezitten om
na jareu onder hen geleefd te heb
ben nog niet te voelen dat het kinderljjks
gemoed van den Napolitaan behoefte heeft
aan de kleur, aan het licht, aaa de lach-
tige vroolgkheid, aan de poëzie van het
Catholicisms zooals het zich nit. «Le ri
dicule tue». Maar als de dominé meent
door zgn belacheljjk maken van de «würdelo-
sen R. K. Kirchen Sud- Italiens» propaganda
te vormen voor zgn godsdienst dan ver
gist hg zich. Eu als hij meent dat men
«im Yatikan» niet weet hoe zich de oud-
Romeinscha «pompa» tot de roomsche «pro
cessie» verhondt en zooveel dergelijke zaken
meer dan vergist hg zich ook. Na te hebben
aangetoond boe eindeloos veel gebruiken
in de Katb. Kerk afkomstig zijn van de
Onden volgt dit oordeel«Die römische
Kirche ist so armselig, dass sie bei der
heidnischen Mythologie betteln gebt.
Nu zou men toch werkelgk aan kwade
trouw gaan denken. Doch laat ons clement
zgn en aannemen, dat de dominé zioh liet
meeslepen door het vuur van de redenee-
rint? en het Oude Testament vergat.
Maar genoeg hierover om vóór alles te
protesteeren tegen den blinden haat en de
onverdraagzaamheid van dezen predikant.
Znlk een flinke boetpredikatie in den
allesbehalve Katholieken Spectator aan het
adres van een Dominé door een anders
denkende is zeker geen alledaagsche ge
beurtenis.
Blinde haat en onverdraagzaamheid heet
de bril waardoor andersdenkenden alles
wat katholiek is beschouwen, of moet men
hem niet liever noemen
Onverschilligheid
Bulgarije.
Toen de deputatie uit de Sobranje den
oubeschaamden Oobnrger dank kwam be
tuigen voor het snood verraad gepleegd
tegen den Roomscheu Godsdienst, voor
den kaakslag dien hg Z. H. Leo XIII
heeft durven geven, sprak vorst F e r d i-
n a n d eene schijnheilige rede nit, waarvan
wg den korten inhoud hier laten volgen
«Door mjj deze opoffering opteleggen,
heb ik slechts mjjn plicht vervuld jegens
het volk, dat voor een tiental jaren zgn lot
aan mgne handen heeft toevertrouwd.
De heer Theodoroff heeft gezegd,
dat deze opoffering groot en bard voor
Bemin uw echtgenoot uit geheel uw hart,
zeide Laura, want hij is die liefde waardig en
dank God dagelijks, want hij heeft u meer ge
geven dan gij weet.
Kindmompelde Mevr. Damfree, terwijl
zij opstond om van hare vriendin afscheid te
nemen, gij kent niets van het levenin het
huwelijk zoowel als in de boeken moet men
alleen bij het begin blijven.
Henri ziende dat hij geen invloed op het
karakter zijner vrouw kon uitoefenen, en daar
hij altijd moest hooren, dat mannen, in verdien
sten verre beneden hem, werden voorgetrokken,
had zich geheel uit de huiselijke omgeving,
waarin hij zich zoo ongelukkig gevoelde terug
getrokken. Jenny sprak dus waarheid toen zij
zeide, dat zij elkander ontvluchtten, en dat da
gelijks de afgrond tusschen hen grooter werd.
Zij alleen had hem geopendhare koelheid,
haar hoogmoed en hare overdreven eischen had
den een hart gesloten, dat eenmaal liefhebbend
voor haar klopte Henri had veel geleden hij
had zich zeiven langen tjjd met de hoop gevleid
iets op dat zelfzuchtig hart te vermogen. Hij
zag zich echter bedrogen. Nu zocht hij het ver
maak buiten zjjn huis. Na het middagmaal
ging hij naar den schouwburg, daarna woonde
hij slemppartjjen bjj, die tot des morgens duur
den. Denkt hij niet meer aan de wijze lessen
zijner moeder en aan bet godsdienstig voorbeeld,
dat deze vrouw hem gegeven heeft? De wan
hoop heeft het goddelijke zaad verstikt, het
zieke hart heeft de ziel bedorvenhet zedelij k
wezen is slechts eene groote wonde.
Wordt vei volgd.)
H i t KI.IHS( UI III R4 IT.
ABONNEMENTSPBIJS
AGHTE MA HOW AGITATE.
PRIJS DEB ADVEBTENTIBN.
9.