NIEÜ W E
Woensdag II Maart 1896
21ste Jaargang
Bet oud-katholicisme.
BUITENLAND,
Pel 8 maanden; voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlglre nummers 0,08
Dit blad verschijnt
elkea DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels .50 Cents
Elke regel meer 7Vs
Groots letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie a Contant.
Advertentien worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r p d a g-a vond voor 6 nur ingewacht.
Eedacteu r-U i t g e v e r, W. K P P E 8.
Zij, die zicli met den aanvang van het
nieuwe kwartaal1 April a. s., op dit Blad
abonneeren, ontvangen de gedurende deze
maand verschijnende nummers GRA Z'iS.
P Onlangs is te Bonn op 75 jarigen leef-
tjjd overleden Jozef Hubert Rein-
kens, bisschop der oud-katholieken aldaar.
Wjj zullen den doode laten rusten en zijn
secte bespreken, die hem in zjjn afval tot
Bisschop proclameerde-
Het oud-katholicisme toch bad slechts
aan den gouvernemeateelen steun het schijn
bestaan te danken, dat het ooit in Duitsch-
land genoot, en toen die steun ophield viel
de nieuwe godsdienst in duigen.
Deze dateerde aldaar van 27 Augustus
1870. Dien dag werd de protestatie ver
kondigd door Döllinger gemaakt tegen
het dogma der Pauselijke onfeilbaarheid,
dat in strjjd met de vroegere leering der
Kerk een nieuw katholicisme genoemd
werd. Vandaar de naam van oud-katho
lieken, die aan D 11 i n g e r'si volgelingen
werd gegeven.
Dit ond-katholicisme kon nergens eenï-
gen voet krijgen dan in Dnitsehland en
Zwitserland. In Frankrjjk was het streven
van den afvalligen Hyacinthe L o y-
s o n, dat met de oud-katholieks beweging
wel eenigszins parellel ging, daarvan toch
zeer onderscheiden, niettegenstaande alle po
gingen ter toenadering, dis werden aanga-
wend. En ook in Duitschland en Zwitser
land werd de leer der secte nooit met juist
heid omschreven, en de verschillende sy
noden die gehouden werden om een alge
meen syinbolum vast te stellen, brachten
niets dan verwarring voort.
Eerst verzekerden de ond-katholiekeo
en volgden zoo het voorbeeld van alle her
vormers dat zjj allen eerbied hadden voor
de hiërarchie der Kerk en dat, naar de
woorden van Döllinger de hervorming
alleen binnen de palen der Kerk moest
plaatB hebben. Doch dra werd het daideljjk
dat deze bewering geen stand kan honden
en niettegenstaande den onwil van velen
verkregen de oud-katholieken spoedig een
eigen organisatie.
Toen werd R e i n k e n s tot bisschop der
secte benoemd. Hg ontving de wjjding van
den Jacsenistischen bisscbop Hepamp
van Deventer.
Het Daitsehe gouvernement, dat zijn
droevige Kulturkampf aanvingsteunde
nog al zeer in 't oogvallend de nieuwe
FEUILLETON.
Eene moeder en haar kind.
19.
(Vervolg.)
Wat kan dac jeugdige meisje, dat slechts aan
den hemel denkt, mijne gebrekkigheid schelen?
zeide hij tot zich zei ven. Misschien zal zij vrien
delijker zijn en meer medelijden bezitten voor
iemand, die de maatschappij heefi uitgesloten
en die geene wereldsche genoegens zal kennen.
In alle geval zal ik hare stem hooren, ik zal
van haar de kracht en de bekoorlijkheid leeren
die er in gelegen zijn een offer te brengen!
Jacob bemerkte niet de zelfzuchtigheid die
zich van hem meester maakte. Hij zou nimmer
zich zelve hebben willen bekennen, dat hij leed
bij de gedachte, dat het meisje dat hij beminde
•f op bet punt stond van te beminnen in de
wereld zou blijven Gelijk alle eenvoudige zie
len, die van hunne indrukken onbewust zijn,
geloofde Hij zich alleen met het geluk van am-
dere bezig te houden. Hij nam dus het besluit
met deze dames kennis te maken en zijne gewo
ne schroomvalligheid te overwinnen.
Maar wanneer het rijtuig der familie Eieul
verscheen, begon de strijd; hij aarzelde, hij dacht
aan zijne moeder; beefde; was onbesloten, wilde
en wilde niet, deed eene schrede voorwaarts
en achterwaarts en eindigde altijd met zijne
plaats bij het venster te behouden en van daar
de vrouwen gade te slaan.
Angelica was een schoon meisje van vijf en
secte, hopende dat het zoo tal van katho
lieken daartoe zouden overgaan. Doch spoe
dig bleek bet, dat buiten enkele drootnerige
theologanten en eenige al te ijverige amb
tenaren niemand de scbismatieken wilde
volgden in hunne waanzinnige pogingen,
waarin zjj zich even jjdel en hulpeloos toonden
als die, welke in 1848 door denabbéCha-
t e 1 beproefd werden om eene Fransche
katholieke kerk te vestigen en deD Sile-
zischen pastoor R o n g e in denzelfden
tjjd, om eene Duitsche katholieke kerk te
stichten.
Het is opvallend maar het valt te consta-
teereo, dat de katholieken die in onze dagen
hun geloofsverliezen, in onverschilligheid of
ia openljjkejgoddeloosheid vervallen; uiterst
zelden gaan zij tot een anderen godsdienst
over. Het oud-katholicisme werd dan eene
bijzo rideredielijden is met ongeveer even vele
aanhangers als de Moravische broeders, veel
minder dan de Mennonieten en de Anabap
tisten, die toch schier niet in aanmerking
komen.
In Zwitserland was 't wat anders. De
ond-katholieken kozen daar een bgzonderen
bisschop, Herzog genaamd.'De radicale
gouvernementen van Berne, Soleure, Ge-
nève enz., wilden dsn oud-katholieken de
rechten en voorrechten doen behouden
welke de Bonds-en Caetoceele Constitutie
en de traktaten van 1815 aan het katho
licisme toekensen.
Te Genève, om slechts een enkel voor
beeld aan te halen, ontmoet men den hoogst
zonderlingen toestand, dat de onde kathe
draal, door de katholieken gebouwd, in
handen der andersdenkenden is, de nieuwe
kathedraal in 't bezit der oud-katholieken
en de Roomsch-katholieken, die op eigen
kosten deze twee grootache gebouwen
hebben opgericht, moeten zich tevreden
stellen met onaanzienlijke kerken, gebou
wen welke primitief zelfs niet voor dat
doel bestemd waren.
Het geheele budget voor den katholieken
eeredienst, komt schier aitslaitend terecht
in den zak van esnige afvallige priesters,
waarran de meesten uit verschillende bis
dommen in Frankrijk ontvlocht zjjn cd
zelfs geen enkelen geloo»ige tellen.
Da Geneefsche bladen publiceeren des
Zondags de Ijjst der kerkeljjke diensten en
onder de rubriek «Katholieke Eeredienst»
meent men dan natnurljjk de uren en aan
vang der goddeljjke diensten te lezen, terwgl
men alleen met de oefeningen der oud
katholieken te doen heeft.
De officieele naam der secte is «Natio
nale katholieke kerk» en deze heeft slechts
twintig jaren. Hare oogen hadden een buiten
gewonen glans. Dikwijls reeds was zij ten huwe
lijk gevraagd; zoowel om hare goede hoedanighe
den als om haar fortuin, maar zij had alle aan
vragen afgewezen.
Hierop gronden zich de vermoeden» der ouders,
dat Mej .Eieul neiging had voor het kloosterleven.
Daar zij voor alles zeer godsdienstig is, zoo
beschouw t zij hare vrees voor de wereld als
afkeer, en hare godsvrucht als een roeping.
Angelica heeft zich een leefregel voorge-
geschreven, die veel overeenkomst heeft met
die van een klooster. Zij bezoekt de armen en
is hen, waar zij kan van dienst. Alle ongeluk-
kigen van het dorp kennen en zegenen haar.
Is het wel te verwonderen, dat Jacob, die al
tijd met zooveel lof van mej. Eieul hoort spreken,
haar ten laatste eene innige genegenheid toedraagt
en dat zij eene groote plaats in zijn hart inneemt?
Van hare zijde stelde zij veel belang in Jacob,
Zij had dikwijls hooren spreken van het ongeluk,
dat hem in zijne jeugd overkomen wai; zij kon
in de kerk den gebrekkige waarnemen, die zoo
gelaten in zijn ongeluk was; zij wist dat hij zijn
leven in groote afzondering doorbracht; zij ver
langde somtijds hem aan te spreken, cm hem
de hartelijke welwillendheid te betuigen, die
nooit hinderlijk en dikwijls zoo troostrijk is.
Eens vroeg zij aan Mevr. Damfree waarom
M. Jacob nooit verscheen.
Hij is een weinig menschenschuw, ant
woordde deze verlegen, en de wanhoop die hem
wegens zijne gebrekkigheid bezielt, doet hem voor
de menschen vluchten.
Angelica durfds antwoorden, dat een christen
haar voortbestaan te danken aan den haat
tegen Rome.
Sterven de oud-katholieke priesters, dan
vindt men schier geen andere meer om
hen te vervangen. Niettegenstaande al de
voordeelen, die zg genieten, wankelt de
secte op hare moedejbeenen. Nooit heerschte
er in haren boezem, eenige disciplinaire of
doctrinale eenheid.
Dezen namen het huwelgk des priesters
aan, genen verwierpen het. Hier las men
de Mis in de taal des lands, daar eiichte
men de handhaving van het latgn. Som
migen waren voorstanders van onafhanke-
ljjke nationale kerken, anderen waren over
tuigd dat de katholiciteit der algemaene
H. Kerk boven aile nationale verscheiden
heden moest worden gebaudhaafd.
Döllinger was opzg o manier een
behoudsman en de gansehe macht van zgne
wetenschap en zjjn genie bracht hg ten
dienste zgner idees, doch de priesters, die
zich ongelukkiglijk onder zgne hoede ge
steld hadden, gingen veel verder dan hg.
Waar zonden zg dan ook een gezag ge
vonden hebben om hunne meeningen op
•eu vasten grondslag te boawen
Tal van ond-katholieken, zooals b. v. de
heer M i c h a n x, een ex-priester, thans
professor aan de universiteit van Berne,
zijn niets anders dan protestanten, liberale
protestanten zelfs niettegenstaande zjj voor
zich den naam van katholieken willen
handhaven.
De poging dan om eene katholieke kerk
te stichten, van Rome onafhaokeljjk, heeft
in Duitschland en Zwitserland, niettegen
staande den brachtigaten steun, volkomen
schipbreuk geleden.
Het oad-katholicisme zal voorbjjgaan,
zonder eenig ander teeken van zjjn bestaan
na te laten dan zjjn naam alleen.
Italië.
De ongeregeldheden in Italië daren voort.
Te Milaan heeft het volk zjjn haal tegen
de Regeering getoond in het tegenhouden
der treinen, het werpen naar de politie met
steeoen,enhet inwerpen der spiegelruiten in
pl. m. 30 winkels. Een escadron cavalerie
werd door het volk aangevallen, vier sol
daten werden gewond en 15 personen
werden gearresteerd.
Te Pavia was de bevolking eveneens even
oproerigook daar zjjn verscheiden per
sonen in hechtenis genomen. Dergeljjke
boven zulk eene beproeving moest verheven zijn.
Dat is zeer gemakkelijk voor u om te
zeggen, mijn lief kind, hernam Jenny, die aan
hetgeiprek eene andere wending wilde geven,
voor u die met alle bevalligheden versierd zijt.
Wat is de waarde van die uiterlijke schoon
heid, Mevrouw
Als men in de wereld v.erkeert, lieve
Angelica, is de uiterlijke schoonheid van on
berekenbare waarde.
Mij dunkt, dat deze eerder een groote
last is, en dat God ons eens streng rekenschap
zal vragen van dat ijdel en gevaarlijk voordeel.
Weest gerust meisje de Hemel zal voor
u vroom kind zeer inschikkelijk zjjn.
Angelica zweeg, want zjj haatte die vleierijen;
maar Mevr Damfree had haar doel bereikt, het
gesprek had eene andere wending genomen,
en er werd dien dag niet meer over Jacob ge
sproken. Hoe laaghartig had zij niet dat edele
hart van wanhoop beschuldigd, dat zich slechts
aan aller oogen onttrok en in de vergetelheid
leefde om den hoogmoed zijner moeder niette
kwetsenlHoe gemakkelijk zou hij zijne gebrek
kigheid vergeten hebben indien zij hem niet
een hart geiloten had, op welker liefde hij een
heilig recht had 1 Wie had zijn leven verwoest?
Wie weerde met onmeedoogende hand de gene
genheid af, die men voor hem gevoelde Zjj die
eens wreed en openhartig gezegd had Het be
spottelijke boezemt mij meer afkeer in dan de
dood.
Jacob moest eindelijk zich zeiven bekennen,
dat hij Angelica bemindehjj schrikte toen hij
zich overtuigd had, dat dit gevoel in zjjn hart.
berichten komen uit Napels, waar men niet
geneigd schgat de troepen rustig naar
Afrika te laten vertrekken.
De Kroonprins van Napels moet den
vriend van zjjn vader,den braven C r i s p i,
een bedrieger hebben genoemd. De Prins
moet in het Qairinaal (het koninkljjk paleis)
zjjn gearresteerd, omdat hg zjjn garnizoen
heeft verlaten.
Volgens de Italiaansche bladen zal
bet Dieuwe ministerie aldus zjjn samenge
steld: D i R n d i n i, minister-president en
minister van bionenlandsche zakengene
raal R i c o 11 i, minister van oorlog; B r i n
buitenlandsche zakenP i r a z z i, minister
van schatkistadmiraal R a c c h i a, ma
rine Gnicciardini, financiën, en
Granturco, justitie.
De materieele verliezen in den slag bjj
Adoea door de Italianen geleden, worden
bjj benadering geschat op een millioen
patronen, 5000 bommen, 5000 mnilezels
ea 10.000 geweren, Ook elf battergen moe
ten den Sjoanen io handen zjjn gevallen.
Duitschland.
Ooder de 10.000 werklieden in het koek -
drukkersvak teBerljjo dreigt eene werksta
king uit te breken. Er worden te Berljjn
35 a 40 dagbladen uitgegeven, waarvan de
meeste tweemaal daags verschijnen.
Opmerkelijk is het, dat geen enkele
Berljjnscke courantdrukkerij met zetmachi
nes werkt. :Proeven, met Amerikaansche
en Engelsche machines genomen, zjjn ge
staakt, terwjjl de machines in de kelder
staan te roeiteD.
Keizer Wilhelm zal dezen zomer
niet naar Cowes (Wight) reizen om de
zeilwedstrijden bjj te wonen. Hjj zal met
zgn nieuw jacht Ostende bezoeken, waar
hg de gast zal wezen van koning Leopold.
Door aanhoudende regens zgn de Rjjn
en zgn bjj-rivieren snel gerezen. De Kinzig
heeft bjj Elgersheim, Schutterwald en Bühl
djjken doorgebroken. Tegenover Offenbnrg
verkeert een dgk in groot g6vaar.
Oostenrijk-Hongarije.
Uit Weenen wordt gemeld, dat Dr. L u e-
g e rbjj eene herkiezing tot Burgemeester,die
benoeming niet zal aannemen. De onbekende
en onbeteekenende chriiteljjk-iociale leider
K n p k a heet nu eerste burgemeester te
worden, terwgl Dr. Lneger als vice-
bnrgemeester zal optreden.
Natnnrljjk is dit slechts voor den vorm.
Want de meening van Dr. Lneger zal
toch overwegend zgn in bet dageljjkBch
bestuur, ook al is hg slechts onder-bur
gemeester.
huisvestte. «Ik bemin liaar,// zeide hjj, «en wat
kan ik haar in ruil voer hare schoonheid en hare
rjjkdom aanbieden? Een misvormd lichaam I Ik
moet dat gevoel onderdrukken en mag er niet
meer aan denken.//
Eenmaal dit besluit genomen, trachtte hjj zjjn
aandacht op iets anders te vestigen, en hjj stel
de zich voor zjjne moeder te bekeere». Wtt toch
kon hem dierbaarder zjjn dan het eeuwig welzjjn
van haar die hem het leven geschonken had P
Nimmer had hij zjjne moeder, van het onge
luk hem overkomen, beschuldigd. Hij herinnerde
het zich wel, de indruk bleef onuitwisehbaar;
eene rechtmatige droefheid had hem wel be
zield maar nimmer was een verwjjt over zjjn
lippen gekomen. Hjj had zich integendeel het
lot van Mis3 Aurora aangetrokken, die van
hare krankzinnigheid g«nezen,goed uitgehuweljjkt
was.
De kinderlijke taak, die Jacob op zjjne schou
ders nam, was zwaar en ondankbaar om niet te
zeggen onuitvoerbaar. Anderen voor hem hadden
het tevergeefs beproefd. Zijn vader had vruch
teloos eene ernstige gedachte in die jjdeleziel
zoeken op te wekken. De menigvuldige lessen
der Voorzienigheid beurtelings zacht en hard,
hadden Jenny slechts verbitterd. Hare onverschil
ligheid heild gelpen tred met hare zelfzucht
een hart minder verblind door teederheid dan
dat van haar zoon,zou zelfs niet aan eene nieuwe
proef gedacht hebben.
(Wordt vervolgd.)
if™ TT -
!1SIH[ (lil
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
