'N I E U W E
Woenste 18 Maart 1896
21ste Jaargang
Gelijkheid en vrijlHd.
BUITENLAND.
N® 241
Eene moeder en haar kind.
Engeland.
Italië.
H 44RLE1S6H OOVR4ÏIT.
ABOWNEMjENTSPEIJB
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
elkea DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B ÏÏEBAIT: St. Janstraat Haarlem.
AGTTE MA STCOT A&ITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEK.
Van 16 regels .50 Cent*
Elke regel meer7V*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertent iën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
eu Vr|da g-a vond voor 6 unr ingewacht.
Eed to t e a r-U i t e t er, W. K P F E R 8.
Zij, die zich met den aanvang van het
nieuwe kwartaal1 April a. s., op dit Blad
abonneeren, ontvangen de gedurende deze
maand verschijnende nummers GRA T1S,
Kapitaal en aibsid zijn de twee groote
vraagstukken, waarover de strjjd, de ge
duchte 8tr|jd van onze dagen loopt. Het
zijn de twee punten, waarop steeds de
strijdwapenen worden gericht.
Wanneer wij verklaren, dat deze strjjd
van den kant des werkmans maar al te
vaak veel te fel wordt gestreden, dan
voegen wjj er aanstonds bg en we! zonder
omwegen, dat van deu bant van bet kapi
taal deze strjjd ook te veel van eiken
rechtsgroud wordt ontkend. De strjjd tus-
schen arbeid en kapitaal hesft de gonden
keten verbrjjzeld, die het menschdom te
zamen moet verbinden ondanks alle maat
schappelijk en individueel verschil. En deze
verbintenis is geene verbintenis als die dér
slavernjj geenszinsMaar evenals een
goed geheel nooit anders en nooit beter
gevormd wordt dan door onderdooien die
in elkaar passen en aldus gezamenlijk een
goed geheel uitmakenaldus is het ook
met de maatschappij, met het maatschap-
pelgk geheel. De maatschappij kan niet
bestaan dan nit de samenleving van per
sonen, die aan elkander ongeljjk zjjn. En
dit is jnist de groote font van bet socia
lisme, dat bet eene maatschappij zon willen
vormen nit personen, die volkomen aan
elkander gelgk warea.
Maar indien deze streving van het socia
lisme eens werbeljjk gelukte, wat zou men
dan aanstonds zien gebeuren? Dat de aan
elkaar volkomen geljjke personen elkander
zonden willen voorbijstreven, dat de een den
ander zon trachten te overbeerscben, en
aldas zon de gelgkheid wederom als vanzelf
opgeheven zijn.
Doch niet enkel bet socialisme maakt
zich scbnldig aan deze tont. Het libera
lisme heeft daartoe op verschillende wgzeo
de middelen aangewezen en zelf ook die
middelen aangewend, voor zooverre het de
bestaande toestanden beeft gemoderniseerd,
Neen, de geschiedenis van het liberalisme
gelgk zg zich in de laatste jaren vertoonde,
is allesbehalve gunstig. Eu ait die geschie
denis bljjkt hoezeer ook sommigen bun
best doen om het tegendeel te beweren
dat het liberalisme geen beginsel heeft.
Het is reeds verscheidene malen gezegd,
en deze bewering bljjkt hoe langer zoo
FEUILLETON.
Vervolg.)
22.
Er bestaan geene nuttelooze schepselen,
Mijnheer! Onderzoek uw hart, het zal u leeren
om die arme vrouw, die ik wederom zou kun
nen noemen (en zjj wees sprekende op Fran -
oisca in een hoek nedergezeten) te troosten;
zie, hoe zij is uitgeput! Hoor moederliefde ge
dreven, bedwingt zij haar snikken, en verbergt
zjj haar hoofd in haar voorschoot, opdat het
gezicht harer tranen, die van hare kinderen
niet zou doen vloeien.
Zij begaf zich naar de bedroefde vrouw, zij
schoof haar voorschoot en handen die het gelaat
bedekten weg, en drukte een kus op dat door
tranen bevochtigde gelaat.
Ach! mijne arme kinderen! riep de onge
lukkige vrouw, terwijl zij met het hoofd tegen
Angelica leunde, wat zal er van mijne arme
kinderen worden, lieve juffrouw?
Er is een vader in den hemd Francisca,
een vader,die de weezen aanneemt, die ze lief
beeft, die ze beschermt, die ze voedt gelijk de
vogelen, die ze kleedt geljjk de bloemen.Houdt
moed. Francisca! God zal u bijstaan.
Angelica weende met de vrouw en moeder,
terwijl zij aldus sprak, en de arme vrouw, door
zulk een teeder mededoogen tot in het diep
ste des harten getroffen, riep uit:
Wat zjjt gij goed waarde juffrouw! Ach,
ik zie het wel, gig hebt ons lief!
duidelijker, waarheid te bevatten, dat het
liberalisme de vader is van het socialisme
Maar da vader wil zjjn zoon als zoodanig
maar niet erkennen. Niettemin het feit is
er, en valt niet weggeredeneerd te worden.
Doch niettegenstaande de verderfelijke in
vloed, dien het liberalisme sinds dagen en
jaren op maatschappelijk gebied uitgeoefend
heeft, duideljjk aan het daglicbtds getreden
nietiogaosiaaude het liberalisme eeue vree-
seljjke begripsverwarring heeft veroorzaakt,
een ontzettenden toestand heeft voortge
bracht niettegenstaande zoo menigmaal en
zoo krachtig mogeljjk geweien wordt opdien
verderfalijken invloed van het'liboralisme
toch zjjn er zoovelec, die de verderfelijke
strekking va» het liberalisme en de hei!-
looze gevolgen van de liberale beginselen
(indien hier van beginselen mag gespro
ken worden!) maar^'niet scbjjnen in te
zien.
Ons dunkt, dat dit te bejammeren ver
schijnsel voornameljjk hieraan moet worden
toegeschreven: omdat bet liberalisme zich
verschuilt en verbergt achter een schoon-
klinkenden naam, achter eene verleidelijke
leuze. Het liberalisme geeft hoog op van
vooraitgaug, van beschaviug, van verlich
ting, van vrijheid en zoo meer. En door dien
sirenenzang laat menigeen zich verlokken
eo verleiden.
Het woord «liberaal» in zjjne eigenljjke
beteekenis is fraai en betooverend. Het
stamt af van het latjjnsche liheralis liber,
hetwelk beteekent: vrjj, vrjjgevig, milddadig
enz. Maar het woord «liberaal» kan ook
beteekenen: vrijzinnig.En zooals de ervaring
van verscheidene jaren geleerd heeft, is
dit juist de beteekenis, welke aan het woord
liberaal en liberalisme gehecht moet worden.
Immers nit de dageljjksche ondervinding
bljjkt, dat bet liberalisme voor zich en
voor zgne aanhaugers alle vrjjheid, d.w. z.
breidellooze onafhankelijkheid, eiseht; ter-
wjjl datzelfde liberalisme zjjn tegenstanders
indien dezen eenmaal in de minderheid
zjjn op om wraak roepende wjjze weet
te verdrukken en zulks nog wel onder het
bedriegelgke masker van vrijheidsliefde.
Men hoort wel eens, ja zelfs zeer dik-
wjjls, de bewering niten: op pol tiek gebied
ben ik liberaal, maar vóór alles katholiek.
En ziedaar de liberaal-katholiek, zooals er
in België en Frankrijk vooral, maar ook
ten onzent velen worden gevonden.Maar
bg deza bewering, vragen wij in allen ernst:
Zou het zuiver politiek gebied wel altjjd
en overal van het godsdienstig gebied te
onderscheiden zjju? Eu hoe zullen zjj, die
zeggen liberaal te zijn in de politiek, maar
Ja, ik heb u lief, arme vrouw! zeide An
gelica, met die overredingskracht, die geen
twijfel overlaat, ik heb u van ganscher harte
lief, maar Jezus bemint u ook, al beproeft hij
u onderwerp u dus aan zijn wil, breng hem
het offer, dat gij vraagt, hoe wreed, hoe smar
telijk het ook voor uw moederhart zij; geef aan
Antoon het voorbeeld eener christelijke onder
werping.
De kinderen, die Mej. Rieul kenden, waren
naderbij gekomen zij voerde ze in de armen
hunner moeder: zij liet het aan hun liefkoozingen
over, haar geheel te troosten en keerde tot den
zieke teiug.
Jacob naderde nu op zijn beurt Francisca,
en ofschoon in het eerst beschroomd, vond hij,
door het voorbeeld van Angelica aangespoord,
weldra woorden om zich van de moeilijke taak
te kwijten die op hem rustte. De arme vrouw
luisterde, met dankbaarheid vervuld, naar hem;
een weinig hoop verlichtte de toekomst harer
kinderen dat was genoeg om haar de Voorzie
nigheid te doen zegenen en hem die haar werk
tuig was.
Jacob wist nu, wat het is gezegend en bemind
te worden.
Oogen door tranen bevochtigd, zien tot hem
op, en die tranen worden uit dankbaarheid ge -
storthij hoorde zich den beschermer der zwakken,
den weldoener der ongelukkigen noemen de
heilige aandoeningen van den volbrachten plicht
vervulden zijn hart met eene onbeschrijfelijke
zaligheid.
Langzamerhand was Antoon tot het bewust
zijn wedergekeerd. Angelica maakte er gebruik van,
vóór alles katholiek, bet aanleggen, wan
neer er eene zaak moet besproken worden,
waarbjj èn de belangen der Kerk èn de be
langen van den Staat tegelgk in aanmer
king komen? Deze vraag zullen wjj heden
maar niet beantwoorden want zij zou ons
voeren om bittere waarheden te verkon.-
digen.
Doch genoeg hierover voor ditmaal.
Uit een en ander bljjkt ten daideljjkste, en
dat wen«cben wjj aan te stippen, dat zoowel
het socialisme als het liberalisme in welken
vorm ook,allerverderfelgkste dwalingen zijn,
die nooit genoeg kunnen worden bestreden,
want bet jongere geslacht, dat uit de school
van een liberaal-socialisme voortkomt, boe
zemt de grootste bezorgdheid in voor de
toekomst. Het kweekt verbittering en ver
deeldheid; pedanterie e x domheid; woelzi eke
partgen, die niets anders kannen dan de
handhavers van Gods rechten te belagen
en te verguizen.
De Eugelsche minister Chamberlain
heeft in het Parlement een klacht doen
hooren, dat de meerderheid der Transvaal-
sche bevolking geen stemrecht heeft en
een billijk aandeel mist in bet staatkundig
gezag.
Da Transvaalsche Volksstem gaf den En-
gelscben minister daarop een lesje van dezen
inhoud: «Ieder nitlander die na twee jaren
in het land gewoond te hebben zich als
burger laat naturaliseereD, kan «aen billjjk
aandeel in bet staatkundig gezag» krjjgeo,
doordat hjj kiesgerechtigd wordt niet enkel
voor plaatselijke officieren, maar tevens voor
den Tweeden Volksraad, waar alle zaken
behandeld worden die de nitlandersbevol-
kÏDg het meest betreffen. Is zoo durven
we vragen de heer Chamberlain
hiervan wel op de hoogte gesteld? En zoo
ja, vindt bij dat niet buitengewoon billjjk?
Wet willen onze Engelscbe vrienden dan?
In welk land der wereld kan een inkome-
ling na twee jaren verbljjf reeds voor een
volksvertegenwoordiger meekiezen? Waar
blijven nu d« famense grieven der uit-
.'auders, die zoo bereidwillig door de Brit-
sche regeering worden geëndosseerd Als
er van grieven sprake is, dan zon de re
geering van president Krnger veel meer
reden hebben tot klagen. Hoeveel nifc-
landers te Johannesburg voldoen aan de
wet en laten zich bij aankomst in dit ons
laDd bg den veldkornet inschrijven. Hoeveel
om hem van de noodzakelijkheid te overtuigen,
om zich tot den dood voor te bereiden. Eenige
buurvrouwen waren binnengetreden die, toen zij
van den dood hoorden spreken, luide klachten
aanhieven, en de wanorde jvan het oogenblik
slechts vermeerderden. Angelica bleef rustig en
kalm.
Door hare woorden wekte zij den zieke tot
heilige begeerten op. Ongerust nochtans over
de weinige oogenblikken, die haar overbleven
om die ziel,die zich aan de poorten der eeuwig
heid bevond, voor te bereiden, zoo nam zij
alle middelen te baat om alles tot een gewenscht
einde te brengen.
Hoeveel kinderen hebt gjj Antoon? vraagde
zij met belangstelling.
Acht Mejuffrouw.
Ik hoop toch, dat gij ze christelijk op
voed?
Waarde juffrouw! eiken avond en eiken
morgen laat ik ze knielen, de handen samen
vouwen en bidden om brave en eerlijke lieden
te worden; anders wilde ik liever dat God ze
m| weer ontnomen bad. Is het niet waar,
mijne kinderen? voegde hij er bij, terwijl hij de
kleinen riep.
De kinderen snelden toe. Zij waren van ver
schillenden leeftijd; armoede en ontbering waren
op hun gelaat te lezen; maar hunne oogen waren
helder en zacht, zij waren met liefde op den
stervenden werkman gevestigd.
Mijne kinderen, fluisterde hij op wanhopi-
gen toon.
Knielt neder kleine engelen, zeide mej.
Rieul, terwijl zij nederknieldeen laat ons
nitlanders te Johannesburg voldoen aan de
wet en bstaleu ban 18 s. persoonlijke be
lasting behalve als ze door die kleine
belasting te betalen kunnen deelnemen aan
een claimloterjj waarbjj ze voor niets een
klein fortuintje kannen maken Hoeveel
nitlanders te Johannesburg hebben zich
begeerig getoond om door naturalisatie
«een billijk aandeel iu het staatkundig
gezag» te veikrjjgen Hoeveel Britsche
onderdanen hebben de wapenen opgenomen
om het land waar ze hnn geld verdienen
van kaffer-opstanden te bevrjjden Hoeveel
Britsche onderdanen hebben gewillig hnn
geldeljjk offer gebracht toen er gerequireerd
werd tjjdens den kaffer-oorlog Hoeveel
uitlanders hebben in 1894 gehoor gegeven
aan de oproeping onzer Regeeriug om hen
namen te laten registreeren als gewillig tot
het doen van krjjgsdienst
Koning M e n e 1 i k van Abessynië die
met zjjn leger de Italianen een geducht pak
slaag beaft gegeven, treedt thans niet op
als overwinnaar. Z. M. heeft vredesvoor
slagen aan Italië doen toekomen, die de
Italia Militare buitengewoon gunstig noemt.
Zij komen hierop neerontruiming van
Adigrat met de in den oorlog gebrnikeljjke
eerbewijzen als grenzen de Mareb en Se
nate geen oorlogsschadevergoedingeen
handels- en vriendschapsverdragTigré
onafhankelijk onder een Ras; als vriend
van Italië verbindt de Negns zich de der-
wisschen te bestrjjdeu; verboden wordt aan
Italië eenenienwe versterking inde kolonie
te bouwen.
De liberale bladen Tribuna en Riforma
toonen zich niet ingenomen met de voor
waarden door koning M e n e 1 i k aange
boden en noemea de vredesonderhandelingen
van den Abessynischen Vorst een val
strik voor Italië. Deze bladen echter, zegt
de Kölnisché Zeitung maken tviel larm um
niehts
Wanneer Italië nog iets wil behouden in
Afrika dan neemt bet de verzoenende hand
van den Negus aan, die zich niet de rol
van een overwinnaar aanmatigtmaar zjjn
vjjand grootmoedig behandelende, hem thans
niet alleen een vredes-, maar ook een
vriendschaps-alliantieverdrag beeft aange
boden.
Rukken de Derwisschen op Kasala aan,
dan zullen de Italianen in Afrika reddeloos
verloren zjjn. Zg zullen dan den oorlog naar
twee fronten te voeren hebben.Het zal voor
Italië een weldaad zjjn, wanneer met N e-
bidden om onderwerping aan Gods H. wil.
Men bad slechts een onze vader, de kinderen
kenden geen ander gebed. Angelica smeekte God,
dat het mocht strekken om de ziel, die weldra
voor zjjn rechterstoel zou verschenen, genadig
te zijn en haar in het hemelsoh vaderland op te
nemen.
Eene beworderenswaardige onderwerping was
bï den stervende op te merken hij bevaliijne
we*zen in de liefdadigheid van hen, die hem
omringden, vraagde om den priester, ontving
de H Sacramenten, en stierf terwei he allen,
die hem naderden en hem bijstonden door zen
voorbeeld stichtte.
Twee dagen gingen in dien vrceseieken dood
stod voorbij.
Jacob had de hut verlaten, waarin Angelica
achterbleef. Bij elk zijner bezoeken, vond hg
haar zoo moedig als op het eerste oogenblik.
Zjj bewees alle diensten en vergat zich zelve.
Zij wist die armelijke hut in eene zindelijke
woning te herscheppen. Hare godsvrucht
deelde zich mede, aan allen, die haar omring-
den;zij slaagde er in om hunne smart te lenigen,
hunne tranen te drogen, en sprak over de
goddelijke belooning, die de ziel in een
ander leven wacht.
Zjj was wegslepend en overtuigend God
zegende haar woord, gelgk hij alles zegent, dat
men in zijn naam zegt.
{Wordt vervolgd).