No. 2416. Zondag 29 Maart 1896. 21ste Jaargang. agite ma non agitate. ^Zedelijke verheffing van ons volk. EERSTE BLAi». B U I T E H L A H l>. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. f 0,85 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Eene moeder en haar kind. Transvaal. Frankrijk. Zweden en Noorwegen. België. Duitschland. Italië. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERD AG Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. afTM aTétIbkdiu tT-j*. 50 Cents. 7 ll3 pRIJS DEft ADVERTENTIES. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk M a a n d a g-. Woensdag- en Vrijda g-a vond voor 6 uur ingewacht. Hooj dag enten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère G. TDAÜBE fy Co. JOHNF. JONES, Suce., Parijs 31 his Faubourg Montmartre. ta o Het moet wel van buitengewone ver blinding getuigen, dat liberalen en radi calen ia onzen tjjd maar blgveu voortgaan met het op den voorgrond plaatsen van de meest oepractische denkbeelden, terwijl de teekeneu vau den dag er op wijden, dat meer dan ooit de tijd is aangebroken om zich bezig te houden met het beramen van middelen, die strekken kunnen om de maatschappij voor geheelen ondergang te behoeden. De voorstanders 7an welke politieke richting ook zgn het er allen over eens, dat een sterke achteruitgang moet ge constateerd worden op moreel gebied en dat er werkelgk gevaar voor de orde en rust in onze samenleving bestaat, udien de kiemen van verderf zich ontwikkelen en tot wasdom komen. Vraag het een ieder, die met eenige belangstelling kennis neemt van den algemeenen toestand van ons hnd en volk, tot welke staatkundige partjj hij zich ook schaart, steeds zal rijn antwoord wezen, dat de beschaving en de wetenschap wel groote vorderingen maken, maar dat er Diettamin iets hapert, hetgeen wel de oorzaak kan worden van groote maatschappelijke beroeringen in de toe komst. Wat er eigenlijk niet in ord« is, weten libeiaieo en radicalen misschien voor het meerendeel niet te zeggen. Zjj toch kennen niet den zegenrjjken invloed, welken de godsdienst vermag nit te oefenen op een ieder, die er zich dcor laat leiden, en, ornaat zij de beteekeois van den godsdienst voor het maatscbappel jk leven niet kennen en begrjjpen, gevoelen zg ook het gemis er van al zeer weinig. Zjj zoeken verbetering, waar die niet te vindeu is. De radicalen hebben slechts oog voor de stoffelijke zaken en zjj gelooven, dat de verbetering der materieele belangen van den haedwerksstand in het bijzonder het middel moet fceeten om de geheele samenleving meer te doen beantwoorden aan hon ideaalHoe verkeerd dat staodpu nt is, kan voor een ieder duideljjk wezen, die weet, dat het waarachtig geluk niet uit sluitend kau worden gevonden in eene goede maatschappelijke positie. Men versta ous wel. Wjj juichen het toe, indien door vermogende personen veel gedaan wordt, waardoor het lot van den werkman wordt verbeterd. Ook wg zjja vast overtuigd, dat de minder bedeelde door de meer met aardsche goederen gezegen- den moet worden geholpen en dat niemand het recht beeft met minachting neer te zien op de werkmansklasse, welke zooveel tot vermeerdering van den bloei van het geheele volk kan bijdragen. Maar de lotsverbetering van den werk man kan den worm, welke thaos knaagt aan de maatschappelijke organisatie, niet vernietigen. Ten slotte zullen de vele voor- deelen en weldaden, aau de handwerks- klasse bewezen, biets anders uitrichten dan FE BILLET ON. 27. {Vervolg.) Angelica lachte en zeide: Neen, Eransjc! ik wil die linten niet neb ben. Neem gij ze en draag ze op de muts, die gij op mijn trouwdag zult opzet'.eu; de kleur zal u beter staan dan mij. Zeg dat niet Mejuffrouw! alles staat u goed. Wat mij het beste staat, fransje! is de eenvoud; deze komt met mijn. smaak en wil overeen. Op dit oogenblik werd de kamerdeur geo pend, en Mevr. Rieul trad binnen, die eene schoone witte roos in de hand hield. Angelica, om fransje genoegen te doen, maakte zicli van de bloem meester en weldra pronkte ze op haar hoofd. Aldus versierd ging zij met hare moeder naar den tuin en wandelden daar eenige oogenblik- ken op en neder, toen reeds eenige gasten aankwamen. Het is zonderling, zeide Mevr. Bieul dat onze vrienden nog niet gekomen zijn. Zij dienden tooh reed» hier te zijn. Moeder! antwoordde Angelica, Mevr. Damfree zal zeker op zich laten wachten. Te drommel! hernam Mevr. Rieul, dat Is duidelijk- moet men op dezen dag nie ui rmf5CWoon gekleed zijn? Moeder Damfree za °P het feest van haar zoon waardig te ver dat de levensstandaard bij hen is verhoogd, en, omdat de middelen geen geljjken tred hebbsn gehouden met de behoeften, zal de daardoor te voorscbjjn geroepen wanver houding de thans bestaande ontevredenheid nog grooter maken. Iu sehjjn practiscb, omdat radicalen en liberalen steeds da materieele zij le van het maatschappelijk vraagstak op den voor grond plaatsen, zija zg inderdaad zoo on verstandig mogeljjk, daar zjj door hun overdreven wenschen den werkman een ideaal voor oogen stellen, dat nimmer voor verwezenlijking vatbaar is. Het werk vac radicalen en liberalen aan de maat schappelijke hervorming en verbetering is zoo eauzjjdig mogelijk. Ja, wi l spreken zjj er van cm de mingegoeden te verheffen iu zedeijjken, versUndelijken en stoffelgken sin, gelgk in deafgeloopen week nog ge schied is door het lid der Tweede Kamer prof. Drncker in eene politieke red« te Groningen, doch wat diezedelgse verhef- frng van radicalen bant beteekent, is ons niet recht duideljjk. De vt rstandeljjke en stoffelijke verbete ring van den bandwerkestand wordt door de radicalen gverig behartigd hoewel het resultaat daarvan na met zoo schoon kan bieten, wanneer men let op de wanver houding, die geschapen wordt uit te booge eiscbeu aau den eeuen bant en te geringe midüelen aan den anderen kant. Maar die vooruitgang in verstandelijken en stoffeljj- ken zin zal ons volk niet verder brengen, wanneer daartegenover slaat een achteruit gang in zedeigken zin.Dit is helaas thar,s het geva1.Zelfs de meest optimistisch gez nde radicaal zal niet kunnen ontkennen, dat er van moreele verheffing vau ons volk in deze dagen geen Bprake kan wezen. Het aantal misdaden neemt toe; de gevengeuisseD en krankzinnigengestichten kunnen niat groot genoeg wezen; de baldadigheid onder het jonge geslacht vermeerdert voortdurend; steeds grooter wordt het aantal slacht offers van de i drankduivel en van de on tucht en, wat niet bet minst bedroevend is, de eerbied voor het gezag en voor den famil ebaad is in sommige kringen geheel verdwenen. Noemen de radicalen dit soms zedeljjke verheffing? Dan hebben zg het niet bjj het rechte eind. Wg beweren integendeel, dat het zedelgkheidsgevoel bij ons volk vermindert en bg sommigen reads geheel is verstompt. In geheele kringen staat de de moraliteit niet veel hooger dan bjj de dii rep. De laagste hartstochten hebben er vrji spel en de teederate banden worden er meedoogeulooi verscheurd n vernietigd. Neen, de radicalen mo<ea zich verhef fen op het vele goeds, dat zjj in het bjj- zooder aan den handwerksatand bewjjzeo wij blgven van oordeel, dat alle maatre gelen ten nutte vau de verheffing van dien sta id in verstandelgken en stoffelgkon zin krachteloos worden gemaakt door de de moralisatie, welke voortspruit uit het zuiver materialistisch optreden van het ra iicalisme. De radicalen hebben geen reebt om te spieken van zedeljjke verheffing des volks waar zjj de hoogste bestemming van den mejsch miskennen en alleen de verbete ring van zjju stoffelijk welzjjn beoogen. Wat op zich zelf beschouwd misschien goed kan heeten, verliest zjjn waarde door schijnen, zeker bare grijze haren zwartgeverfd hebben; dat is de reden, waarom zij zoo laat verschijnt. De notaris en de getuigen waren thans ge komen. De kaarsen zijn ontstoken, de vazen zijn gevuld met versche bloemen, alles heeft het aanzien van een feest en nochtans heerscht een pijnljjk zwijgen onder de genoodigden; weinig werd er gesproken, elkeen houdt zich met zijne gedachten bezig, en elkeen vraagt zichzelf af: Wat gebeurt er? Wat is er ge beurd? Maar elkeen houdt wij-elijk de vragen voor zich alsof men bevreesd ware den storm te doen losbarsten, door zijne vermoedens te uiten. Bedienden gaan en komen en voeren niets uit. Telkens wanneer de deur geopend wordt, wa ren aller blikken op den ingang gevestigd, daar men eindelijk de lang gewenschte hoopte te zien binnenkomen, en telkens in zijne ver wachting bedrogen, vestigde men zijne blikken op de oude schilderijen of op andere zaken om eenige afleiding voor de algemeene ver legenheid te vinden. Het slaat zeven uren. Eindelijk onderbreekt Mevr. Rieul de heer- schende stilte en zegt: Er moet iemand naar het kasteel gezon den worden; deze onzekerheid mag niet lan ger voortduren: wfj moeten zekerheid hebben van hetgeen gebeurd is, en wat die afwezig - 1 heid beteekent. Zij schelt: M. Rieul een blik op zijne dochter wendende, op wier gelaat angst en schrik staat te lezen, zegt tot een bediende: het moedwillig vertreden van elk hooger beginsel. De radicalen, die consequent willen zjjn, moeten den weg uit van h6t socialisme, de hoogste openbaring van de materialistische levensopvatting, de con sequentie van het eeD?jjdig streven naar volmaking in stoffelijken zïd. Dit is het vooral, wat in ons oog het radicalisme zoo noodiotiig maalit. De ra dicalen beweren wel, dat onze tegenstand voortspruit uit de zucht naar eigen belang en nit moedwillige verblinding omtrent den nood der minderbedeelden, doch dit is een® onwaarheid. Het radicalisme is de doodvjjand van de maatschappij, omdat het elk hooger levensbeginsel doodt od m de hoogste mate onverdraagzaamheid kweekt bjj zjjne aanhangers teu opzichte van hen, die 002 en hart hebben voor de werkelijke verheffing in zedeigken zin van ons volk. Wjj hopen, dat de oogea van onze Staatslieden hiervoor alleDgs m6er geopeud zullen worden. Mannen als pro'. Drnc ker, die in hon hooggeleerdheid alleen vau het verkond-gen vau schoonklinkende phrasen over volksverbetering heil ver wachten, zullen ons volk niet verder bren gen. Integendeel vija zg ju st degeneD, die valscho verwachtingen opwekken en het eerste zaad der ontevredenheid uit strooien. Vau hen verwachten wjj dan ook geen enkelen maatiegel, welke er toe kan bjjdragen om ons volk waarljjk ge lukkig te maken. Maar diegenen ouder onze regeerders, dia met ons erkennen, dat de godsdienst de bron is, waaruit a'le heil voor vo'ik en land opwelt, zjj kunnen samenwerken ook aan de zedeljjke verheffing der mir.gegoeden. Zjj zjjn aangewezen om in deze moeiljjke tgden den waasenden stroom van ongeloof en materialisme te keeren en onze geheele samenleving ta bezielen met een nieuw leven, dat geworteld is in het geloof. Reeds te lang heeft het radicalisme zjjn noodlottigen invloed uitgeoefend bjj de sa menstelling onzer landswetten en bjj zoo vee! andere regeeriagsdadeu. Nog heeft het wel niet zjjn hoogstenbloei bereikt, maar toch hebben de radicnlen reeds veel tot de desorganisatie van bet maatschappeljjk geheel bggedragec. Maar men wake voor den geheelen triomf der radicalistische theoritëD, want dan zou het wel eeos ta laat kunnen wezen om den achteruitgang in zedeigken ziu te keeren, Dan zouden roisichien stroomen bloeds moeten vloeitm, vóór de betere beginselen hun weldadige werkiog op de samenleving zoudea kun nen uitoefenen en dan zou eerst een vol gend geslacht de vruchten kunnen plukken van hetgeen door de geloovigea van thai s gedaan is voor da zedeljjke verhef fing. Wii men ook het thans levend en opgroeiend geslacht voor zedelgk bederf beschermen, dan is zeer krachtige tegen stand van bet radicalisme plicht eu deugd. Naar da limes nit Pretoria verneemt, hebben de onderhandelingen tusschen de Engelscbe en Transvaalsche regeeringen een ernstigen keer genomen. Ia de regee- ringskringen heerscht groote onrust. De Dat men inspanne! ik ga naar het kas - teel. Doe een andere jas aan, zegt hem zijne vrouw; want het is buiten koel. Hij verlaat bet vertrek. Angelica volgt hem naar zijne kamer, en werpt zich in zijne armen. Zij barst in tranen uit en kan geen woord uit brengen. Blijf kalm! zegt baar vader op droevigen toon, wij zijn, ik beloof het u, binnen het half uur weder. Jacob was afwezig; misschien is aan het rijtuig, dat hem moest terugvoeren een klein ongeluk overkomen; eene kleinigheid is voldoende, om dikwijls veel ongerustheid te veroorzaken. Gij moet u dus niet te veel ongerust maken. Indien er iets ernstigs gebeurd ware, zou men ons immers gewaarschuwd heb ben. Nadat nogmaals een uur in groote onrust was voorbijgegaan, kwam eindelijk M. Rieul terug. Zijne oogen waren rood geweend; hij drukt zijne dochter aan zijn hart en zeide: Verwissel van kleederen, mijn arm kind; Het rijtuig waeht on*. Is er een ongeluk gebeurd, vader? Iets verschrikkelijks.ga met mij, ik zal u alles onderweg mededeelen. Jacob? vraagde zij op hart verscheuren den toon. Hij leeft, en vraagt naar u. Terwijl de vader den gasten de oorzaak van het ongeluk mededeelde, verwisselde Angelica haar bruidstooi met het kleed, dat zij aan het sterfbed van Anton gedragen had. Zij ging naar beneden, plaatste zich naast haar vader Engelscbe regeering is zeer opgewonden en de Boeren in Transvaal blijven ka'm. Volgens een gerucht is er nit Londen een telegram in de Tra* svaal ontvangen, waarin onmiddellijk antwoord wordt ver zocht op de vorige nota's. President Kro ger heeft weer uitstel van antwoord verzocht, bij haast zich niet. Meu gelooft nu weer niet, dat president K r u g e r naar Engeland zal gaan. De uitslag van het proces in zake de geldafpersing van het miDioea8nkind L e- baurfy heeft ons niet in het miust ver wonderd. Twee der iu de zaak betrokken personen, de O e s t i, secretaris van L e b a u d y, en burggraaf de C 1 v r y, redacteur vau P.Echo de Varméewaren niet te redden.Davrjjspraak vau de overigen waaronde r Armand Rosenthal, (Jacques St. C r werd met verba zing vernomen door al de aanwezigen die de rechtszaal van het Paleis van Justitie vulden. Wjj hebben reeds bg herhaling er op gewezen, dat dit vuile zaakje wel meteen sisser zou efloopm. De poait e vauJ a e q 11 e s St. C r e als journalist is vernietigd, de man die vroeger een inkomen had van 60.000 franks en de hoogstgeplaatste personen ten zjjaeot ontving, staat nu feiteljjk op straat. De Figarodie haren medewerker da delijk na zijn inhechtenisneming verloo chende, schrijft nu«Wjj hebban nog slechts medeijjdeu met den talentvollen journalist van wien wjj ons gescheiden hebben en wiens treurige ervaring nn op nieuw bewjjst, dat de schrijvers wien bon onafhankelijkheid eu hun beroepswaardig- heid na aau het hait ligt, hun leven zoo- da: ig moeten inrichten dat zjj zich zelfs r iet aan den schijn van verdenking bloot stellen.» Koniug Oscar heeft ook al geen vrede in zjjn Rjjk. De Volksvertegenwoordigers van Noorwegen eischen algeheels afschei ding vau Zweden, waarmede men alleen wil verbonden zijn door een persoonlijke Unie. Men beeft het op het Koningshuis gemunt. De Vorsten moeten heen. Men doet thans een aanval opde beurs van den Vorst en zgn opvolger. Oorspronkelijk ontving de Koning een salaris van 326,000 kronen, de kroonprins van 80,000 kronen. Als bewgs zguer ontevredenheid hesft het Storthing deze sommen evenals hst vorige jaar vermin derd tot 256,000 en 30,000 kroneu. De Radicalen in Noorwegen gesteund door vier radicale Ministers, gaan nog verder. Zjj eiseben een eigen vlag, de Noorsche vlag mag niets meer gemeen hebben met die van ZwedeD. De val van het Ministerie-H a g e r u p staat voor da deur. De Senaat heeft mat 56 tegen 18 stem men en 6 onthoudingen het ganscbe wets voorstel aangenomen omtrent de frabrika- tie en den invoer van alcohol. De gezondheid van den oud-minis ter-president den heer D e B u r 1 e t, geeft weder aanleiding tot ernstige ongerustheid niet alleen maar het jscbgnt, dat de heer De Burlet bedreigd wordt door eene nieuwe verlamming der tong. Zgn vertrek naar Lissabon is nit in liet rijtuig, en vernam het volgende: Toen Jacob op het kasteel was gekomen, had hij aan zijne moeder het verslag zijner reis medegedeeld. Ongeduldig om Angelica weder te zien, had hij zijne moeder verzocht zich een weinig te haasten, om zoo spoedig mogelijk te vertrekken. Kreten werden geuit, en weldra werd de deur geopend. Eene vrouw door vlammen omgeven, ijlt den gang in, en Jacob snelt toe en drukt ze met geweld tegen zijne borst om het vuur uit te dooven, dat haar verteert of met haar te ster ven; hij trekt haar de brandende kleederen van het lijf, roept hulp, vraagt om water want het is zijne moeder, de eerste, de laatste ge negenheid, die nimmer kan vervangen worden, clie God het kind tot hulp, den jongeling tot raadsman, aan ieder mensch tot engelbewaar der geeft. Men snelt toe. Het vuur bedreigt Jenny niet langer; zij is gered. De pijn der brand wonden heeft haar alleen in zwijm doen val len. Redt mijne moeder! roept Jacob op wan- hopigen toon uit, en terwijl ecu ieder zich haast om Mevr. Damfree ter hulp te snellen, terwijl de eeu naar het bed loopt, de ander een ge neesheer gaat halen, valt Jacob, wien het vuur heeft aangetast, en vreeseljjke brandwonden ontvangt, als een slachtoffer door de Voorzie nigheid uitgekozen, op de steenen van den gang neder. Daar was het, toen de eerste schrik voorbij was,dat men hem uitgestrekt,stervend wedervond, De Dnitsche socialisten hebban den 70en verjaardag gevierd van hun leider den heer Liebknecht. Da sociaal-democratische fractie van den Rjjksdag en de redactie van het tot de [partij behoorend blad Vorwarts boden den jarige een feestmaal aan, van 150 converts. Het geschenk dat den leider der Rjjks- dagfractie werd aangeboden bsstond nit een bronzen plaat uit roodfluweelen grond met het opschrift: «Ihrem Senior, Wil helm Liebknecht, zum siebzigstan Geburtstage die Sozial-democratischeFrak- tion im deutschen Reiohstage. Felix qui potuit rerum cognoscere cansas.» B e- b e 1 overbaudigda dit geschenk met een toespraak. De prinses Pauline van Wur- tenberg is verloofd met prins C h r i s t i- a a n, ondste zoon van den kroonprins van Denemarken. Prins Christiaanis26 jaar; prinses Pauline 19 December 1877 geboren, is het eenige kind van koning Wilhelm van Wurtemberg nit diens eerste huwe- ljjk met da in 1882 overladen prinses Marie van W a 1 d e c k-Py r m 0 n t, een zuster van de Koningin-Regentes der Nederlanden. Keizer Wilhelm zal zich den I4en April te Weenen bevinden en daar de groote voorjaarsparade in oogenschouw nemen. Een paar dagen later gaan de Ke'zer en de Keizerin,ra hun twee oudste zonen aan de cadettenschool gebracht te hebben ter bruiloft bg de jongste dochter van den Hertog van Cobnrg, die in het huwaljjk treedt met den Erfprins van Ho- henlohe-Langenburg. Ook zal het keizerlijk echtpaar, nn een maal op reis zgnde, den Groothertog van Sak8en-Weimar en den Koning van Saksen bezoeken, om op 1 Mei weder naar Ber- Ijjn terng te keeren teneinde op dien datum ds Njjverheidstentoonstelling te openen. Prins H e i n r i c b, de broeder des keizers zal de kroningsfeesten te Moskou, met een talrgk gevolg, gaan bjjwonen. Uit Massana is te Rome een telegram aangekomen, melding makende, dat in de richting van Sabderat, ten noordwesten van Kassala, troepen cavalerie en infanterie van de Derwisjen zjja waargenomen. De stemming van den Abessynischep vorst Menelik is zeer vredelievend en meteen weinig goeden wil van Italiaansche zijde moet het einde van den oorlog nabij zjjn. Generaal E 11 e n a, die te Rome is aangekomen, hangt een treurig tafereel op vau den Italiaanschen krjjgsman in Afrika. Hg geeft zgn bevinding terug en verklaart, dat een leger nooff zoo slecht ingericht, zoo slecht gevoed en zoo tuchteloos was als dat, hetwelk zoo lichtzinnig naar Adoea werd gestuurd. De drie kolonnes waren zoo ver van elkander verwjjderd, dat alle gemeenschap met elkaar onmogelgk was. Er waren geen kaarten, men kende het terrein niet, men had niets voorzien en in niets voorzien. Men neemt hem op, brengt hem naar zjjne kamer; kreten en tranen getuigen genoegzaam hoezeer hij bemind is. De oude bedienden, die hem hebben zien opgroeien en lijden, smeeken God om het behoud zijns levens. M. Dausy die de lichte wonden van Mevr. Damfree ver bonden heeft, bevestigt dat haar zoon vele wonden heeft aan de handen, in het gelaat, op de borst; die laatste zijn doodelijk. Nog eeni ge uren, misschien een dag, en de aardsche loopbaan vau Jacob zal geëindigd zijn. Op het oogenblik, waarin hij meende gelukkig te worden, ontneemt hem God het leven. legen zeven uren kwam M. Rieul. Jacob bezat zjjn volle bewustziju. Hij erkende den edelen vriend, die er in toestemde hem zijne dochter te gsven, hem, dien hij binnen weini ge uren „vader// zou genoemd hebben. Hjj deed eene poging om hem de hand te reiken, en zeide met een zucht Angelical Zjj had dit verhaal aasgehoord. Verschei dene malen had zij hare handen voor de oogen gehouden, en had ze eindelijk gevouwen; zjj sprak geen woord en bad. Zij verliet het rjjtuiir schijnbaar kalm; God eischte niet meer. Zjj klom den trip op en trad do iamer van den stervende binnen, zonder dat liare krachten haar wil verrieden. Zjj stond eenige OOgen- blikken stil als om nieuwe krachten voor die vreeseljjke worsteling te verzamelen, zij leunde op haar vader, en wierp een blik op het schouwspel, dat altijd hartverscheurend is, als men jeugd en kracht met den dood ziet wor stelen. {Vervolg Tweede Blad)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1