No. 2421. Zondag 12 April 1896 21ste Jaargang. De socialisten en de boeren BUITENLAND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. 50 Cents. De zoon van den speler. Uuitschland. Spanje. Italië. Frankrijk. Engeland. Koloniën. ABONNEMENTSPBIJS Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG-, DONDERDAG en ZATERD AG-. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. IH t VI. Wij vestigen de aandacht op ach terstaande advertentie: LIEFDADIGE LAN OGENOOTEN* waarin een beroep wordt gedaan op het Nederlandscht volk ter ondersteuning van een aantal ongelukki ge»die bij den jongsten storm hm verzor gers hebben verloren. Vonden zever, menschen den dood in de golven en bleven hun dier bare betrekkingen onverzorgd achterdan vertrouwen wijdat het Nederlandsche volk gaarne een offertje zal storten om het lot van de overgeblevenen te helpen verzachten. Op verzoek van de Commissienemen wij gaarne voor dit goede menschlievende doel gijten in ontvangst. De Redactie. Die socialisten zjjn toch goede menschen. Reeds is bet hun gelukt een deel der werklieden in de steden te overtuigen van hun goede bedoelingen en kunnen zjj vooral in fabrieksplaatsen zich over eenig succes verheugen, doch daarmede stellen zij zich x iet tevreden. Zij hebben thans het oog ge slagen op het platteland en willen ook den boer bekend maken met den heilstaat, dien zjj het voornemen hebben te stichten op de pninhoopen der tegenwoordige kapita listische maatschappij. Dit propaganda-plan werd besproken op de socialisten-vergadering, welke ge durende de Paaschdagen in Utrecht is gehouden. Het was vooral de bekende Utrechtsche advocaat T r o e I s t r a, die dit denkbeeld verdedigde en de wensche- ljjkheid en noodzakelijkheid er van be toogde. Wjj behoeven aan deze plaats niet iu bijzonderheden de argumenten aan te halen, welke voor deze socialistische propaganda op het platteland werden aangevoerd. Men begrjjpt wel dat deze argnmenten in den grond der zaak overeenstemmen met die, waarmede men de socialistische begrippen aan den werkman in de steden tracht op te dringen. Toch gat de heer Troelstra in zjjn verdediging der propaganda voor het platteland nog een nienw argument aan. Hjj wees nameljjk op den Boerehbond, waarvan de stichting vooral door Katholie ken is aangemoedigd en die, volgens hem, niet ten doel had de belangen van den boer te bevorderen, maar enkel om de aanstaande plattelandskiezers te lokkeD. Daarom dus zeker was bet ook noodig, dat de socialisten eens aan de boeren kwamen vertellen, welke schoone resul taten de verwezenlijking van hun begin selen zon opleveren. Het is bijna onnoodig om te waarschu wen voor deze socialistische propaganda. Over het algemeen knnnen wjj aan onze boeren genoeg gesond verstaad toeschreven om van hen niet te verwachten, dat zjj in het socialistische lokaas zullen bjjten. De Hollandiche boer staak in ontwikkeling Sn godsdienstzin veel hooger dan in de meeste landen der wereld. Hjj leeft niet geïsoleerd, maar weet wat er in de wereld omgaat. Hjj laat zich niet zoo heel gemak kelijk om den tain leiden, en, al zjjn er voorbeelden van geringe snuggerheid aan FEUILLETON. 4. Vervolg.) Door een handgebaar gaf hjj beiden man nen hun afscheid, doch dezen draalden nog een oogenblik heen te gaan. '/Mijnheer Mercker, zeide Martens einde lek, «ik werk nu al 43 jaar in de weverij van Haedeuroth en heb daar al heelwat door leefd, goede zoowel als slechte tijden, maar een werkstaking hebben wjj nog nooit gehad en het zou mij bitter leed doen, wanneer ik °P mijn ouden dag zooiets nog moest mede waken." De fabrikant, die den beiden mannen den *ug toegekeerd had, wendde zich nog eenmaal heftig naar hen om. «Wat, je vermeet je dus °m mij te dreigen?// »Wij dreigen volstrekt niet, mijnheer Mer ger, maar wij mogen u ook niet verzwijgen, uat wij tot het uiterste besloten zijn. Ik heb e anderen genoeg gewaarschuwd en tot vrede Vermaand,zoolang het ons nog maar eenigszins Wogelijk was, om onzen toestand te dragen. Wanneer ge ons echter met zulk een antwoord laat henengaaD, dan moet ik zelf verklaren: Neen, er is geen ander middel meer, om ons a"1 ons goed recht te helpen." •£En ge denkt me daarmede te dwingen, w? Doch het is overbodig daar nog verder esn woord over te spreken. Gaat en doet wat te halen, in het algemeen laten de boereo zich maar niet zoo gemakkeljjk alles op den mouw spelden. De boerenstand heeft het echter» in den Juk jongsten tjjd hard te verantwoorden. Het vrpbandelsatelsel heeft vele landbouwers op den rand van den ondergang gebracht. In tal van streken is de welvaart veranderd in een kommervol, zorgenrjjk bestaan, en ziet de boer met smachtend verlangen naar betere tjjdea uit, die misschien nog zoo lang kunnen wegbljjven. Ia die omstandigheden is het begrjjpeljjk hoewel natuarljjk niet te billjjkeu dat hier en daar groote ontevredenheid heeischt. Waar gebrek en armoede voor de deur staaD, daar komen vaak ontevredenheid en ondankbaarheid voor httgaen tot nog toe geDOten wordt, het venster in. En dit is het, waarop de socialisten loeren. Grjjpen zjj in de Bteden iedere gelegen heid aan, welke hun geopend wordt om de werklieden tot opstand tegen de over heid aan te sporen, zp willen dit, nu op het platteland allengs de toestanden slech ter worden, ook bjj den boer trachten te doen. Gdljjk wjj zeiden, is bet vrjjhandelsstel- s> 1 de voornaamste oorzaak van dien ach teruitgang van het landbonwbedrjjf. Meer dan eenmaal hebben wjj aangetoond, dat hit voornaamste beginsel der liberalen hier te lande, de vrjjhandelstheorie, toe gepast op de voortbrengselen van den landbouw, voortdurend heeft gewerkt aan de vermindering van de welvaart />nder den boerenstand, totdat het op dit oogen blik reeds zoo ver is gekomen, dat velen er aaa beginnen te twjjfeleu, of ooit het herstel van den bloei van den landbonw weder mogelgk zal worden. En dit tjjdstip na achten de socialisten gunstig om hun zaad nit te strooien, en zieltjes te winnen voor hnn zaak. Hiernit bljjkt weder ten duidelijkste, dat op dit gebied het ook weder de libe ralen zjju geweest, die als wegbereiders voor de revolutie optraden. Zjj zjjn het, die den bloeiendeu toestand van den land bouw hebben vernietigd door hnn vrjj handelstheorie en zjj zijn doe ook de schuld van de neiging tot ontevredenheid, die op verschillende plaatsen te plattelande wordt aangetroffen en misschien vele boeren zal leiden in de armen van het socialisme. Mag deze Paaich-vergadering der socia listen na niet weder een wenk genoemd worden voor onze tegenwoordige regeer ders om beter laat dan nooit terug te komen van de noodlottige vrjjbaudels- theorit? Ons dankt, dat het thans meer dan ooit plicht wordt voor de Regeeriug om te lnistereu naar de roepstemmen, welke op verschillende plsatsen van ons land opgaan om de producten van onzen vaderlandschen bodem tegen die uit den vreemde te beschermen. Men moet ziende blind wezeD, om te bljjven vasthouden aan het ongelukkige vrghandslsstelsel. Al de ons omringende Staten zjjn er reeds van ternggekomeD. Zelfs het radicale Fraokrjjk ia ons daarin voorgegaan en daar te lande werd het bewjjs geleverd, dat de bescherming wel degeljjk een middel is om den eigen land bonw te helpen. Moet het na zoo lang doren, tot er geen sprake meer kan zijn van landbouw en de boerenstand geheel tot den bedelstaf is gebracht? ge goedvindt, doch neemt u in acht. Ge kon- det mij bij die gelegenheid wel eens van eene zijde leeren kennen, die u weinig pleizier zou doen." Gebiedend had hij bjj deze laatste woorden den arm naar de deur uitgestrekt, en ditmaal waagden de beide afgevaardigden geen ant woord meer. Zwijgend en terneergeslagen slo pen zij de deur uit, en met eene uitdrukking van kouden toorn in het blauwe oog keek Mercker hen door het raam na, terwijl zjj daar zwijgend en de grijze hoofden diep gebogen de richting naar het weversdorp insloegen. II Eene BELEEDIGING, die bloed eischt. De beide eenvoudig ingerichte kamers, waar mede de fabrikant Karl Mercker zich voor zjjn particuliere woning vergenoegde, lagen aan den,naar de fabrieksgebouwen toegekeerden kant der villa. Daarheen begaf hij zich nu om van kleeren te verwisselen en zijn bedien de, een man op leeftijd, met een baardeloos listig gezicht, was hem daarbij behulpzaam. Er werd geen woord tusschen beiden gespro ken en eerst toen zjjn heer den hoed opzette en naar de reeds gereedgelegde karwats greep, schraapte de bediende zich een paar maal, evenals iemand die gaarne eene aangelegenheid zou willen voordragen, zonder daartoe echter den moed te kunnen vinden. /rHoe is het?// vroeg Mercker, //Is de bruine al gezameld?// AGÏTE MA NON AGITATE. pBIJS DEB ADVEBTENTIEN. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag- en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht. Hoodagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicitè Etrangère G. L. DA ÜBE fy Co. JOHNF. JONES, Succ., Parijs 316ts Faubourg Montmartre. Wg hopen het niet en wenschen vurig, dat de Regeering afstand doet van haai meening, dat een bron van volksbe staan, die kunstmatig in werking moet worden gehoaden, maar behoort op te drogen, en dat de menschen, die daarvan bestaan, zich dan maar eene andere werk kring moeten biezen. Dat standpunt heeft men ten opzichte van den handel toch ook niet ingenomen. De Nederlandsche handel had zich nooit tot zjjn tegen woordigen bloei konnen ver heffen, indien de Staat hem niet had ge- steuDd met het aanleggen van havens, kanalen en spoorwegen. Doch znllie opofferingen vanfiuancieelen aard worden niet eenmaal voor den land bouw gevraagd. Het betreft hier Blecbts de opoffering van een onjuist vooroordeel, dat gebleken is onhoadbaar te zgn en welks opoffering tevens eene niet onaanzienlijke bate voor de schatkist zon afwerpen. Niet slechts indirect voordeel aan bet land door verbetering der landbouwtoe- standeo, ma*r ook directe voordeelen, in den vorm van stjjving der schatkist, zou dus het gevolg knnnen wezen vai een toe geven aan den drang tot het heffen van invoerrechten op de landbouwproducten. Toch bljjven de Staatslieden, die thans het roer in banden hekben, halsstarrig wei geren om hiertoe over te gaan. Hebben wjj dan niet het recht om hnn de schuld te geven van de toenemende ontevredenheid te platten lande en vaa de meerdere ontvan kelijkheid der boeren voor de socialistische wanbegrippen Wjj gelooven, dat niemand dit zal kunnen loochenen. De boerenstand heeft steeds de kern van ons volk uitgemaakt, maar de liberalen hebben het op bun ge weten, dat zjj bet krachtigste er toe hebben medegewerkt om de baere i te verarmen en hun stand van gerioger con ditie te maken. Om die reden zien wjj met bezorgdheid boe de social sten het plan hebben ook op het platteland propaganda te maken. Hier en daar zullen zjj em vruchtbaren bodem vindAn voor het zaad der tweedracht, dat zjj overal trachten rond te strooien. Waar armoede de vroegere welvaart heeft ver vangen, kan het socialisme, indien geen sterk godsdienstig geloof de menschen van de dwaalleer terughoudt, wel aanhangers vinden. Het is daarom te bopeD, dat de thans opgerichte Boerenbond een krachtige werk zaamheid openbaart en overal, waar het socialisme tracht wortel te schuten, de banier der ware beginselen omhoog houdt, zoodat ondanks achteruitgang en ver arming de spteekwoordeljjke braafheid van het meerendeel van den boerenstand bewaard bljjft en de hoop op betere tgden onze landbonwers moed en lust schenkt om de moeiljjke dagen van thans te door worstelen. Het heeft den schjjn, dat men te Berlgn het duel voor een noodzakeljjk kwaad houdt. De belachelijke lichte «tratfen die den deelnemers aaa een tweegevecht ge woonlijk worden opgelegd, en de dikwjjls geschonken vermindering van strafljjd doen duideljjk uitkomeu, dat er nog slechts voor «Om u te dieuen, mijnheer, hij is gezadeld doch wanneer u mij een onderdanige opmer king veroorloven wilt, dan zou ik u wel den raad willen geven, om heden dien wandelrit liever aehterwege te laten.// «Ben je gek geworden? Wat is er dan met het paard?// «Met het paard niets. Maar onder het volk daar ginds is niet alles in den haak, naar ik geloof. Ik bemoei me wel is waar niet met dingen, die me niet aangaan, maar dat belet niet, dat men toch zoo het een en ander hoort.// «Praat toch geen onzinl En wat zou je dan gehoord hebben?" «Meneer Mercker weet heel goed, dat ik met dat onbeschaafde volk niet gaarne wat te maken heb, maar toen hedenmiddag mijn weg mij langs een troepje van hen voerde, kon ik, helaas, niet meer uitwijken en toen lieten zij zich allerlei gezegden ontvallen doch het is maar beter, als ik dat voor mij houd.// „Je had eerst moeten nadenken, eer je met je gewauwel fcegont. Thans wil ik alles weten.// «Nu, ze zeiden dan met betrekking tot mij: Daar heb je ook weer zoo'n kruiperigen die naar van dezen voogd, en wanneer we bij een goede gelegenheid met zijn meester afrekenen, dan mag hjj ook wol oppassen, dat hem niet een paar beenen gebroken worden.// En daar bij wierpen zij mij zulke dreigende blikken toe, dat mij eene rilling over het ljjfging// «En dat was alles? Ik wil hopen, dat je erop gekt hebt, wie de schelm was, die dat zeide, en wie er in zijn gezelschap waren. Schrijf me hun namen op. Wanneer ik terug den vorm vaD strr.f sprake kan zgn. Toen dezer dagen te Berljjn in een doel een advocaat door een zeeofficier gedood werd, had men den advocaat feiteljjk ge dwongen te doelleereo. Hem was te ver staan gegeven dat, als hij de uitdaging niet aannam om te vechten, hem onge vraagd zjju ontslag zou gegeven worden als reserve-officier. De advocaat ging duelleeren en werd vermoord Te Potsdam heeft de Praisisohe Hof- ceremoniemeester Trjjheer Yon Kotze, onlangs vrijgesproken in de bekende zaak der anonieme brieven aan hooggeplaatste personen ten Hove, maar naar veler oor deel toch nog niet rein gewasschen, met den heer V o n S c h r a d e r, die dit ge voelen daideljjk genit had, geduelleerd. De beer Vod Schrader werd in het onderlijf .zwaar gewond. Bjj wordt in het stedeljjk hospitaal verpleegd. Uit Karlsruhe wordt gemeld dat het Ijjk van denij hoofdambtenaar Sijegel, den 9an Maart te Preiburg in Badenjver- dronken toen daar ds Schwabenthorbrücke tengevolge van de overstroomÏDgen in stortte, eindeljjk bjj Rust uit den Rjjn is opgehaald. Onder de timmerlieden in veleDuitsche steden is eene werkstaking uitgebroken. Niet minder dan 800 arbeiders heb ben te Altona in de fabriek van[de beeren Stück en Andressen, het werk ge staakt. Er zgn daarbg ongeregeldheden voorgevallen, zoodat 60 politieagenten tusschenbeide moesten bomen; de voor naamste rustverstoorders zgn in hechtenis genomen. Volgens barichten uit Havana hebben de opstandelingea onder bevel van generaal Maceo, een aanval gedaan op Palma. Zjj werden teruggeslagen met een verlies van 39 dooden ea 80 gekwetsten. De Spaansche kanonneerboot zGariota heeft zich meester gemaakt van een schip der opstandelingen. Drie compagoiëa genie-troepen die ait Madrid oaarCubazjjn vertrokken, werden door het volk zeer geestdriftig toegejuicht en uitgeleid. Tijdens de reis van keizer Wilhelm schjjnt de politiek niet bniten spel te bljjven. De Duitsche Gezanten te Rome en te Weenen zjja te Venetië aangekomen, waar ook koniQg U m b e r t o Duitsch- land's Keizer zal ontmoeten. Keizer W i 1- helm zal das niet naar Rome gaanlom daar Zjjne Italiaansche Majesteit te be zoeken. Koningin Margaretha van Italië heeft een bezoek gebracht aan Prinses A del he id van Sleeswjjk-Holstein, de moeder der Keizerin van Daitschland. De Dnitsche rijkskanselier prins Vod Hohenlohe is te Pargs aangekomen en zjjn reis wordt iD Terband gebracht met eene mogeljjke nieuwe wesding van de politiek van Daitschland in zake Egypte. Men veronderstelt, dat Daitschland, de expeditie Daar Dongola verder beschou wende als van geen belang voor Italië omdat Kassala zal worden ontruimd kom, wil ik de opgave hebben.,/ „Meneer wil dus, niettegenstaande dat alles, toch gaan rijden?// «Natuurlijk, of zouden die schelmen soms moeten gelooven, dat ik bang voor hen ben? Geef me alleen maar de revolver nit mijn nachttafeltje.// Hjj stak het wapen, na er zich van over tuigd te hebben, dat alle loopen geladenwaien in zijn zak en ging met vasten tred de trap at en door den tuin naar het traliehek, voor 'twelk zjjn ongeduldig paard reeds op den grond stond te trappelen. Met eene lichtheid, die duidelijk genoeg bewees, welk een verbazende kracht en ltnigheid er in dit magere lichaam woonden, spTong hij in den zadel, om vervol gens terstond in korten draf de richting naar de tabriek en het bijna uitsluitend door de arbeiders daarvan en hunne huisgezinnen be woonde dorp in te slaan. Het rustuur had reeds geslagen, en hg de zachte zwoele lucht van een zomeravond gaven de menschen aan een oponthoud iu de open lucht meestal de voorkeur boven een verblijf in de kleine bedompte woningen. En het scheen daarenboven of zij juist heden eene bijzondere behoefte gevoelden naar wisseling van gedach ten en naar gesprek, want bijna voor alle deu ren stonden groepjes met levendig pratende menschen. Behalve de kinderen, die in de volste zorgeloosheid in de dorpstraat stoeiden, waren er bijna alleen maar vrouwen en meis jes te zien, terwijl de verlichte ramen van de zijwaarts gelegen herberg duidelijk lieten zien waar het meerendeel der mannen te zoeken was. het plan zon koesteren om met Rnsland en Fraukrgk eene overeenkomst aan te gaan, zooals die welke verleden jaar tot regeling van de Chineesch-Japausche quaestie is tot stand gekomen. Na bet bezoek van prins Ferdinand aan St. Petersborg zal hg Pargs een offi cieel bezoek brengen en wel naar aanlei- van een gesprek met de ambassadeurs van Frankrjjk en Rusland te Konstanti- nopel. De heer F a u r e heeft van de pers in zgn land dezer dagen heel was tolver dragen. Zoo heeft o. m. de Gaulois het over zgn onberispelijke kleeding bjj de wedren nen te Autenil. «Het schijnt dat de overjas die de President der Republiek droeg, zegt het blad, kunstig vervaardigd was door den heer P r n d e n t-D e r v i 11 i e r a, socia listisch afgevaardigde en kleermaker van beroep; dat de hoed, die het presidiale hoofd dekte, afkomstig was van den heer F a b e r o t, socialistisch afgevaardigde en hoedemaker, en dat eindelijk de heer Felix Faure zich op het laatste oogen blik had laten scheren door den beer C h a u v i n, socialistisch afgevaardigde en kapper.» Prof. Max Muller te Oxford heeft met zjjne overwinning op Cambridge per telegram een gelnkwensch ontvangen van keizer W i 1 h e 1 m nit Palermo. Misschien heeft de Keizer vergeten, dat men in En geland op het oogenblik niet zeer gesteld is op zjjne voorkomendheden, Z. M. heeft niet bedacht, dat men om dit telegram een loopje met hem nemen zou. Maar het kan hem zeker niet schelen. Bjj het ontzetten van de posten Biloel en Lamkoenjit op Atjeh ondervonden onze troepen veel tegenstand. In het gevecht dat zich ontwikkelde, sneuvelde kapitein F. P. A. Geluk met negen minderen. Da luitenants J. H. H o e k s t e i n en R. Ten Seldam met ongeveer 25 minderen werden gewond. Generaal V etter brak bjj een val van zgn paard het sleutelbeen, hetgeen hem echter Diet belette op het terrein van den strjjd te big ven. Ook verschillende andere posten door den vjjand omsingeld zullen worden ontzet. Men zal dus in de eerste dagen nog wel hooren met welk een gedachten vjjaod onze troepen op Atjeh te kampen hebben. De gesneuvelde kapitein Geluk is bljjkbaar met de eerste suppletie van Padang te Atjeh aaugekomeia. Bjj bereikte den leeftjjd van 40 jaar, werd op 23 Dec. 1879 tot 2den luitenant der inf. bjj het O.-I. leger benoemd en bevorderd tot lsten luitenant op 3 October '84, tot kapitein 15 Maart 1894. Hg was versierd met het eereteeken voor belangrjjke krjjgsbedrjjven en het officierskruis voor 15-jarigen dienst. Kapitein Geluk laat eene weduwe achter met 2 zooas, nog sohoolknapen. Zjjne hoogbejaarde moeder en eene zuster wonen te Amsterdam. De laatste berichteo vermelden: Het! ontzetten san de bezetting van Biloel is uitgevoerd. Daarfcjj sneuvelde een Europeesche korporaal en werd ge- De heldere hoefslag van het naderende paard deed aller hoofden naar den ruiter wen den, die zjjn bruine in den langzaamsten gang langs de arbeiderswoningen deed loopen. Dui deljjk genoeg wa» op deie vermagerde en uit geteerde gezichten te lezen, hoe weinig gene genheid en aanhankeljjkheid voor dezen man in de harten woonde; doch de bedwingende macht, die er van zijne persoonlijkheid en zijne doordringende blikken uitging, openbaarde zich ook hierin, dat slechts zeer weinige der arbeid sters en van de afzonderlijk hier en daar op- duikende mannen het nalieten om hem te groiten. Nergens deed zich eene oneerbiedige of zelfs dreigende bemerking vernemen, en ongestoord reed Mercker het dorp door, om vervolgens, toen hjj den grooten weg bereikt had, met een zachten, spottenden lach zjjn paard de sporen te geven. Ongeveer een uur later keerde hij langs denzelfden weg terug. Witte schuimvlokken hingen aan stang en teugels van het paarden zijn flanken gingen woest op en neer. Het ge zicht des ruiters was niet de geringste scha keering hooger gekleurd dan te voren. En toch verrieden het gerimpelde voorhoofd en de uitdrukking zjjnrr oogen voldoende, dat het er ia het binnenste van dezen despotischen, trotschen en eigenzinnigen man lang zoo kalm niet uitzag, als hjj zich wel den schjjn trachtte te geven. Nog meer Isa's optreden tegenover hem, dan wel de komst van de arbeidersde putatie, had hem in opwinding gebracht, die slechts eene uiterlijke aanleidingbehoefde, om los te barsten. Wordt vervolgd)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1