N E IT W E
2423
VrUtog 17 April 1896
21ste Jaargang
Hoofd en hart.
BUITENLAND.
De zoon van den speler.
Oostenrijk-Hongarije.
Frankrijk.
Duitschland.
Engeland.
België.
DillSLEHSUIÏ (OCR
ABQHNEMJSlSrTSPBJJfe
Pei 3 maanden voor Haarlem. f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland L80
Afzonderlpke nummers 0,03
Dit blad verschgnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BÏÏBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
AOITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEKTEWTIEH
Van 16 regels 50 Gent»
Elke regel meer7V»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Contant.
Advertentiën worden uiterlpk Maan dag-, Woensdag
en Vrjda g-a v o n d voor 6 uur ingewacht.
Bedacteu r-IJ i t g e v e r, W. K F F E B 8.
Talrpke klachten wjjzen er op in de
Katholieke pers over bet zedenbederf on
zer dagen. Men wjjst er terecht op, boe
het sensualisme op het tooneel en iu de
literatuur bjjzonder in de Fraosche, op
de meest aanlokkelijke wpze wordt voor
gesteld. Met nadruk heeft men den vinger
op de wonde gelegdmaar nu komt ook
het tweede deel onzer taak, het geneesmid
del tegen de kwaal toedienen.
Het gaat met het toedienen van dat ge
neesmiddel niet als met eene lichamelijke
abnormaliteit, waarvoor dikwjjls slechts éen
kruid gewassen is. Onze H. Godsdienst,
de Katholieke leer, geeft tal van middelen
aan de hand, waarvan de Katholieke pers
een machtig middel is ter bestrijding van
het voortwoekeren der kwaal. Let men
daar wel genoeg op in onze dagen dq een
ieder lezen wil? Geeft men den mannen die
ter verdediging der goede zaak geroepen
zjjn wel genoegzaam levenslast in hun
vaak moeielijken arbeid en gevoelen zjj
zich gesteaud om met vreagde de pen te
voeren
Z. H. Leo XIII wjjst bp herhaling op
de kracht die van de pers aitgaat en moe
digt de Katholieke schrpvers zoowel pries
ter als leek aan, om hnn verheven arbeid
met lust voort te zetten. Het middel der
pers moet dan ook wil het doeltreffend zijn,
tweeledig worden toegepast.
Reeds Horatins gaf ons de les, dat
de lezer niet alleen door vermanen, maar
ook door behagen moet worden gewonnen.
De kenrige opstellen in onze katholieke
tijdschriften zjjn nit den aard van vorm
en inbond niet voor de groote massa
bestemd. Toch is het te bejammeren, dat
zjj ongelezen bljjven door velen vooral
onder de katholieke jongelieden, die ont
wikkeling en oordeel genoeg bezitten, om
de scboone producten der katholieke lite
ratuur te kunnen genieten. Zjj vooral moe
ten er opmerkzaam op gemaakt worden,
dat daar veel nuttigs met veel schoons is
vereeuigd. Men geve hun de katholieke
werken en geschriften in handen zooveel
en zoo dikwpls mogeljjk. De lezing ervan
zal wel haast de dubbele vrucht drageD,
van het kwaad te voorkomen of, zoo htt
noodig mocht bljjken, tegen te gaan.
Maar ook de minder ontwikkelde klas
sen heeft baar waarheids- en schoonheids
gevoel, en geldt hier het vermanen, zeker
niet minder is het behagen een onafwijs
bare eisch. Het is een verblijdend verschijn
sel, dat velen het volk eene aangename
FEUILLETON.
6. Vervolg
Maar denk tenminste toch aan onze toekomst.
Denk eraan, wat mijn vader zeggen zou, wanneer
hjj je onder de opstokers en oproermakers zag
f Wat gaat mjj je vader aan, meisje Laat
die bange oude maar achter den haard blijven,
Wanneer het hem niet bevalt. Eerder zal alles
naar den duivel gaan, voor ik den ellendeling
ginds de betaling schuldig blijf voor dit lit-
teeken."
Onzacht schudde hij het meisje van zich af
en dit deed nu geen verdere poging meer om
hem tegen te houden. at
Haar gezicht met haar schort bedekkend,
schreed zij wankelend naar het dorp. George
heinicke daarentegen begaf zich, zooals hij was
met de bloedige striem over het doodsbleeke
gezicht en met koortsachtig slaande polsen naar
de herberg, uit welker geopende ramen hem
een verward geschreeuw van opgewonden stem
men tegenklonk.
III
De aanval op de fabriek.
De volle schijf der maan was over de met
hout bewassengebergten opgestegen,en de onweers
wolken, welke aan het firmament gedreigd had-
en degeljjhe katholieke lectuur in handen
geven. Ongetwijfeld zpn en worden er boe
ken geschreven, die het katholieke volk een
tegengif kannen zjjn voor de verderfelijke
romanlectuur.
Wjj lezen in een der oude jaargangen
van «De Katholiek«Het lezen van een
zedeljjk goed en welgeschreven verhaal,hetzjj
historisch of verdicht (al moet het slechts
uitspanning nooit voorname bezigheid wor-
d«D) zal ons gevoel verfijnen, ons met de
wereld en de menscheljjke natuar meer
bekend maken en tevens onzen geest on
schuldig en aangenaam bezig houden. Zalk
een roman, hjj zal behagen en onderwij
zen, niet door enkel te vervrooljjken, noch
door het boekstaven van droge lessen en
dorre regelen, maar door vereeniging van
het utile en het dulcein zoo treffende, ware
navolging der natuur, dat het verbaal ocza
verbeelding levendig houdt, ons hart weet
te treffen en voordeelig werkt op onzen
wil.»
En al huiveren wij bp de leziDg van
hetgeen tal van groote mannen, waaronder
er zjjn, die waarljjk niet van pruderie moe
ten beschuldigd worden, geschreven hebben
over de vele en hooge eischen, die aan een
goeden roman gesteld moeten worden, al
hoiveren wjj, omdat wij dan eerst recht
begrjjpen, hoe ontzettend ver de gevolgen
strekken eener slechte romanlectuur, toch
vinden wjj velen, die een lans gebroken
hebben voor de Katholieke novellen zooals
onze tijdschriften De Katholieke Gids
en anderen te lezen geven, die dienen
tot verheerlijking van het ware en schcone.
Wjj behoeven ze niet te vermelden de
keurige hartverheffende novellen en schet-
8ea van tal van katholieke schrpvers, wjj
willen alleen als onze meening zeggen, dat
er naast zooveel degeljjks voor het ver
stand, ook een gelpke plaats moet worden
ingeruimd voor zooveel schoons, waaruit
het hart kracht kan putten in den strijd.
Is het waar dat de invloed der zeden
bedervende lectuur zoo machtig is, dat
Rousseau zich zelf eeu «misdadige»
noemde en beweerde «je ne regarde au-
cun de mes livres sanslrémir,» even waar
moet ook het tegendeel zjjn, dat een schoon
en onderhoudend geschreven boekeen gaarde
io, waaruit de heerlijkste genren opstijgen
die niet bedwelmen maar verfrisschen.
De Duitscbe Keizersfamilie is teWeeneD
gearriveerd. Dinsdag-ochtend te 11 uur
den, schenen voor hare stralen te vluchten. In
eene bijna dagheldere verlichting lagen daar de
hooge uitgestrekte fabrieksgebouwende villa
van den overleden handelsraad echter was in des
te diepere schaduw gehuld..
Nog geheel gekleed leunde Mercker tegen het
half openstaande raam van zijn slaapkamer en
blies uit een kort aarden pijpje dichte rook
wolken al dwarrelend in de stille zwoele lucht.
Het half luide knorrende aanslaan van den
grooten Leonberger hond,die des nachts ter bewa
king van het huis in den tuin gekten werd,
deed hem verwonderd opkijken. Hij boog zijn
'oovenljjf ver over het kozijn van het raam naar
buiten. De hond was weder verstomd en wanneer
zijn kort geblaf de heimelijke nadering van een
mensch naar het huis gegolden had, dan moest
deze voorbijgegaan zijn, of wel het moest iemand
geweest zijn, dien het dier kende. Mercker spitste
echter nog meer de ooren en nu zag hij plotseling
dat er zich iets wits tusschen de heggen bewoog.
„Wie is daar?// riep hij met een forsche me
taalachtig klinkende stem, en daar er geen ant
woord van uit den tuin kwam, liet hij er cp
volgen: //Antwoord of ik schiet."
//Ach, om Godswil, mijnheer Mercker,//klonk
nu dicht onder zijn venster, //ik heb 1och wer
kelijk niets kwaads in den zin. Ik wilde alleen
maar mevrouw Haedenroth of de juffrouw eene
gewichtige tjjding doen.//
Blijf staan, waar gij staat,// beval hij
//Wie zijt gij?//
//Gertrude Martens uit de spinnerij, mijnheer
Mercker, de dochter van den wever Martens."
„De dames slapen reeds, doch wanneer uwe
werd zij aan het spoorwegstation verwel
komd door keizer Frans Jozef en leden
der keizerlpbe familie.
De begroeting was uiterst hartelijk en
droeg een zeer vertrouwelpk karakter. Kei
zer Wilhelm deKeizerin, de Kroonprins
en prins E i t e 1 zagen er vergenoegd nit.
In het paleis waren ter opwachting aan
wezig, de hoogste waardigheidsbskleeders
ten hove, de drie gemeenschappelijke Oos-
tenrpk-Hongaarsche ministersde beide
ministers-presidenten, de Oosteurpksche mi
nistère, eu de Hongaarache minister baron
J o s i k a.
Graaf Eulenburg, de Duitache am
bassadeur te Weenen, was onder het gevolg
deg Doitschen Keizers en heeft dadelpk een
bezoek gebracht aan den Oostenrpksch-
Hongaarschen minister van Buitenlandsche
Zaken graaf Golucho wsk i.
De radicale regeeringsmaunen in Frank
rpk hebben wat over voor hun land. Hon
Minister van Oorlog, de heer Cavaignac
zal volgens La France esn kredietaanvra
gen tot het aanschaffen esner nieuwe soort
snelvuur-kanonnen voor het leger. De kos
ten worden op 470 millioen frs. geschat.
Yindingrpk zpn de Franschen, dat het
een lust is. De Gaulois heeft ontdekt, dat
er een ideetje bestaat hetgeen hierop
neerkomt: zeer geheimzinnig heeft het blad
in diplomatieke kringen iets hooren ver
luiden en een geheimzinnig plannetje, neer
komend op een tegen Engeland gericht
bondgenootschap tnsschen Rusland, Duitsch-
land en Frankrpk. Ea de verloren provin
ciën dun? De oplossing is zoo eenvoudig
raogelpb: die blpven ReichsLand, maar
Frankrpk wordt schadeloos gesteld met
uitbreiding van zpn grondgebied tot aan
de Maas. Wp zpn er gelukkig nog eet
buiten: annexatie van België tot aan Hol
land (sic) dat, door een bondgenootschap
of op andere wijze geroepen zon wor
den, deel uit te maken van het Duitsche
rijk.»
Het Fransehe blad erkent voorzichtiglpk
dat er eerst nog eeDige voorwaarden van
binnenlandschen aard te vervallen zonden
zpn. En misschien ook nog van bui-
tenlandschen aard.
De dood van Freiharr Vod Schra-
d e r heeft in Duitschland veel pennen in
beweging gebracht om in afkeurenden zin
te schrjjven over het duel tusschen V o n
Schrader en Von Kotze waarin
eerstgenoemde is vermoord.
mededeeling werkelijk zoo gewichtig is, zult
ge haar mij ook wel kunnen doen. Kom maar
boven.//
Het blauwachtige maanlicht had thans ook
den tuin bereikt, en hij kon nu de gestalte
van het meisje met volle duidelijkheid onder
kennen.
Ondanks zijn nadrukkelijk bevel,kwam de aan
gesprokene niet van hare plaats en het scheen
dan ook, dat Mercker plotseling van gedachte
veranderd was.
//Blijf maar waar gij zijt. Ik zal terstond
bij u zijn.//
De omtrek zijner gestalte was van het raam
verdwenen.Eene huivering ging het jonge meis
je over het lichaam, en zij deed een paar haastige
s»hreden, evenals of zij wilde ontvluchten. Een
onweerstaanbare, onzichtbare macht verhinderde
haar echter zeker om dit voornemen ten uitvoer
te brengen. In de schaduw van de hooge heg
die den weg omzoomde, bleef zij staan en wach-
te, met het hoofd diep op de borst gebogen, het
verschijnen van Mercker.
Nog geen twee minuten later of hij was aan
hare zijde. Hij had den hoed op gezet en droeg
wederom de karwats in de rechter hand.
//Nu wat is er? Wat heb je mij te zeggen
kleine?//vroeg bij op een toon, waarvan de argliste
vriendelijkheid wellicht nog veel onaangenamer
klonk, dan de vorige ruwheid. //Ik wil toch niet
hopen, dat die gewichtige mededeeling maar
een flauw uitvluchtje geweest is, en dat je hier
het een of ander lichtzinnig avontuur zoekt.
Gertrude schudde het hoofd. Yrees en bevan
genheid snoerden haar keel toe, en de tranen
Het is dan ook te laken, dat keizer
Wilhelm aan duelleerders, die door het
gerecht worden veroordeeld maaraltedik-
wjjls gratie heeft verleend. Men ziet in dat
gratie verleen en van den Keizer eerder een
aanmoediging, dan een afkeuring van het
duel.
Te Munchen is de weduwe van K a u 1-
bach gestorven. Hp had haar heel jong
gekend, toen ze bp haar moeder aan een
boekenstalletje zat, haar schoonheid had
een diepen indruk op hem gemaakt, en
niet dan na vele bezwaren te hebben over
wonnen, was hp er in geslaagd haar tot
zijne vrouw te maken.
Volgens een telegram dat de Engelsche
minister C h a m b e r 1 a i n uit Hongkong
heeft ontvangen, zpn aldaar verleden week
67 nieuwe gevallen van pest voorgekomen.
Sedert 1 April werden 482 menschen door
de vreeseljjke ziekte aangetast.
De Britsche regeering heeftte Durban
tien Maxim-kanonnen gekocht, die eenige
maanden geleden door particulieren aldaar
waren ingevoerd. Dit bericht is vrp on
schuldig wanneer niet gebeurd vlas, wat
sedert 1 Januari in Zuid-Afrika in de
Transvaal gebeurd is.
Sprekende over dezen invoer «langs par
ticulieren weg», vraagt de Kölnische Zei-
tung dan ook zeer terecht: «met welk
doel?»
Het antwoord is daarop gemakkelijk te
geveD.
In de Belgische nationale wapenfabriek
teHeratal is eene belangrjjke werkstaking
uitgebroken. Het werkvolk klaagde reeds
geruimen tpd over den opzichter in de af-
deeling, waar het pletten geschiedt.
Maandag weigerden 90 werklieden uit
die afdeeling nog iets te doen, indien hun
meesterknecht, G r a n t z, niet werd weg
gestuurd, maar de directie der wapenfabriek
docht het niet rechtvaardig, zoo maar in
eens den eisch der werklieden in te willi
gen. Zjj wildea de zaak rpper onderzoeken.
Dinsdag hebben daarop 1700 arbeiders
van de ongeveer 2400 het werk neergelegd.
De afgevaardigden der verschillende groe
pen werkstakers, want elke groep voert een
bjjzonder werk nit bjj het vervaardigen
der wapens, hadden Dinsdag eene samen
komst op het gemeentehuis met de direc
teuren-leden der nationale wapenfabriek.
De directeur heeft de gegrondheid erkend
van een deel der grieven, door de werklie-
parelden nog maar steeds over hare wangen.
//Nu, spreek dan toch,// drong Msrcker aan.
//Is het dan zoo iets ongehoords, dat het zelfs
niet over je lippen wil
//O, mijn God, zult ge me dan ook beloven
om mij niet te verraden Het is toch immers
zoo slecht, dat ik hierheen gegaan ben en wan
neer ik had kunnen denken, dat mijnheer Merc
ker mij ontdekken zou
»Dan had je het niet gedaan,vulde hjj hare
woorden aan „Nu, dat is een zeer vriendelijke
bekentenis, want, naar ik vermoed, betreffen je
mededeelingen toch juist een aanslag tegen mjjn
persoon?"
//Hebt ge dan reeds vernomen wat men daar
ginds in 't schild voert?//vroeg zij verschrikt.//En
gelooft ge dat er nog een mogeljjkheid bestaat
om het onheil te verhoeden
Gelijk zij daar in het heldere maanlicht voor hem
stond, in haar angst en opwinding, zag zij er
werkelijk zeer lief uit en niet als eene, sinds
haar prilste jeugd, tot harde werkzaamheid ver
oordeelde fabrieksarbeidster.
De koude blauwe oogen van Mtrcker rustten
onafgewend op haar en terwjjl hjj nog een schre
de naderbij kwamzeide hjj, in plaats van
een antwoord,met gedempte stem;„Natuurlijk is
het je vrijer, die Reinicke, die daarachter zit
Hoe, in 's hemels naam, kan toch een fat-
lijk, net meisje zich hechten aan zoo'n kerel?
Heb je er dan nooit aangedacht."
Wordt vmolgd.)
