N I E U
N« 2425
Woensdag 22 April 1896
21ste Jaargang
Overtuiging.
BUlTE^LAim
ABOHNEMEïTTSPBIJB
Pei 8 maanden voor Haarlem. f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,08
Dit blad verschgnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BÏÏBEAÜ: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels
Elke regel meer
50 Genta
7%
Groote lettere worden berekend naar plaatsruimte,
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
R e d ac t e ur-Uitg ev er, W. KüPPBRS.
In onze dagen van begripsverwarring
op sociaal gebied is het noodig diep door
drongen te zjjn van de leer, die wjj ver
dedigen, omdat het hart alleen welsprekend
maakt. Wij kannen ons dan ook niet aan
den plicht onttrekken, de meeningen, die
godsdienst en gezond verstand ons als
waar leeren kennen in 't volle daglicht te
plaatsen. Het mag overbodig heeten er op
te wjjzeu eene overtuiging te bezitten, con
sequent zijn is, deze te doen ge ldan.
Immers zonder dat kan er geen wrijving
van gedacbtau ontstaan en kan dus nooit
de waarheid geboren worden. In dezen
geldt het «du choc des opinions jailiit la
vérité». Wg weten wel, dat er ook in de
politiek in 't algemeen in de sociale-quaes-
tie in het bgzonder «chauvins» gevonden
worden, lieden, die geen onderzoek dulden
van hnn maatschappelgk leerstelsel, dat
uitsluitend op individueels sympathie is
gegrondvest, maar zulke zgn goddank Hechts
weinigen en hg die weinigen zal van over
tuiging in den vollen zin van het woord
toch wel geen sprake zgn. Is het daarom
te laken de meeningen der bekende socio
logen over te nemen Wie zou inderdaad
zoo dwaas zgn op dezen Scylla te willen
stranden als hjj dea Charybdis van het
chauvinisms heeft ontweken De mannen,
die in de eerste gelederen der strgders aan
het spits staan, hadden zeker nooit hun
baton de maréclial gekregen als zjj niet
een ruimeren en scherperen blik hadden
dan de minderen.
Onze groote Pans Z. H. L e o XIII, heeft
ons allen den weg juist afgebakend in
zjjne encycliek Rerum Novarum. Dat is
onze grondwet, de begrippen hierin neer
gelegd willen wg steeds in praktgk bren
gen, deze onze overtuiging moeten en wil
len wg toonen waar en tegen wie ook.
In de eerste plaats om hen te winnen voor
wie wg strgden. En wij weten, dat het niet
alleen den werkman geldt in de enge be-
teekenis van het woord. De werkmansstand
vormt numeriek de meerderheid en ons lot
is aan het hunne zoo innig verbonden,dat
het geen twgfel ljjdt, of zg sleuren allen
en alles mede ten verderve, als verkeerde
of gebrekkige leiding den stroom buitan de
beddiDg voert. De geschiedenis der revolutie
met hare verschrikking is daar om het te
bewgzen. Verstandige mannen hebben er
daarom immer toe aangespoord, het volk,
dat even gemakkelijk te leiden is als te
verleiden, niet vruchteloos te laten roeper,
als het zgne stem verheft. De billjjkheid
FE U1LLETON.
De zoon van den speler.
Vervolg
De anderen waren nog steeds stom gebleven,
even alsof de eene of andere verschrikkeljj' e
aanblik hen met eene verlammende ontsteltenis
Vervuld bad. Doch eindelijk verhief zich een
Woest tumult.
iiMoordenaar! Doodslager! Verrader// klonk
het verward dooreen, daartusschen een gegil uit
vrouwelijke monden en een vertwijfeld gero/p
om hulp. Alles drong zich op een plek tot een
Verward kluwen samen, en de voorgenomen be
storming van het ketelhuis scheen geheel vergeten.
Verbluft en vragend staarde Tenzke naar
zijn meester. Mercker echter begon luid te lachen
en zeide, terwijl hij de revolver weder in den
zak stak. „Zij moesten, naar het schijnt, tot elkea
prijs bloed zien en wrj mogen denjiemel dan
ken, Tenzke, dat zij daartoe liever wn van de
hunnen uitzochten dan een van ons. Zet je
knuppel maar weer stilletjes in dien hoek, mijn
vriend. Voor vandaag zal hun de lust tot ver
dere heldendaden denkelijk wel benomen zgn.
En al aarzelde de portier ook nog eenigszins
twijfelend, om dit halfschertsend gegeven bevel
°P te volgen, zoo bleek toch reeds na enkele
minuten, dat M ercker's scherpe menscbenkennis
het ook ditmaal bij het rechte einde gehad had.
De ladder, waarvan men zich had willen be
dienen, om het gebouw binnen te klimmen,
eischt het maar ook het welbegrepen eigen
belang.
Wij Katholieken moeten de mannen voor
ons winnen, die bij eeue nienwe orde van
zaken zoo gemakkelgk tot uitspattingen en
gruwelen overslaan als de jaren der Fransehe
revolutie ous te aanschouwen gaven. Ia
zjjae gedenkschriften schreef reeds de graaf
van der Duin van Maasdam, die
wel niet verdacht zal worden de kerk van
Rome bgzonder genegen te zjjo.
«Neen in haar staatkundig belang en in
«het belang van den godsdienst en der
«zeden kan de kerk van Rome niets be-
«ters, noch iets geachikters doen, dan zich
«aan 't hoofd der hedendaagsche bescha-
«ving te plaatsenen zulks ware zeer
«wenscheljjk in de tegenwoordige tijdsom-
«standigheden, onder de beroering welke
«de maatschappjj ondergaat ter voorberei-
«ding van eene nieuwe orde van zaken.»
Dat woord i» in de zeventig jaren, die er
verliepen sinds het werd gezegd (ia 1825
tjjdena de oprichting van het collegium
Philosophicum) een feit geworden.
Ook thans misschien beleven wg den
vooravond vau een anderen en God geve
beteren dag. De volKeren maken zich op
een nienw tijdperk in te gaan en het ware
dwaas zich in slaap te wiegen met de ge
dachte «het zal wel bjj het oude big ven
De geschiedenis staat niet stilzooals zjj
de eerste schrede zet op de nieuwe baan,
zoo gaat zjj voort tot een volgenden twee
sprong. Het komt er dus op aau die eerste
schrede in de goede baan te leiden. «Con
cordia res parvae crescunt» is een eeuwen
oude waarheid. Is in geheel het bevriende
kamp der sociologen hetzelfde wachtwoord
van kracht? Altijd zullen er lieden gevon
den worden, die zich aanvankelijk tegen
iedere nieuwheid kanten. Ook zjj moeten
gewonnen worden met hart en ziel, want
ook in bjjkomende schjjnbaar nietige zaken
is eendracht zoo noodig. En dit is zeker
niet een der minste redenen om onze mee
ning niet te laten voor wat zjj is, maar
ze open voor ons uit ta dragen voor het
aanscbjju van allen.
Zonden wjj daardoor niet veeleer afge-
keerJheid en wrevel verwekken dan gene
genheid Dat zij verre. Tegenstanders im
mers zullen zeker door dit openlijk ver
toon gewonnen wordeD.
Zeker patten allen die het wel meenen
met het volk in de bron die ons door
Z. H. Leo XIII is aangewezen, al ver
schillen zg misschien met de beste be
doelingen in de toepassing er van in
het praktische leven.
werd weggenomen, wijl zij thans waarschijnlijk
als draagbaar voor den verwonde dienst moest
doen, en zonder dat de beide mannen in het
inwendige van het gebouw ook maar een enkel
tegen hen gericht dreigwoord vernomen hadden
zagen zij, hoe van lieverlede de gansche bende
weder naar het dorp aftrok.
De roode lichten der fakkels verdwenen in
de verte en nauwelijks was een kwartier verster
ken, sinds de rede van den ouden Martens zulk
een treurig einde genomen had, als het op het
geheele fabrieksterrein reeds stil en vreedzaam
was als op een kerkhof. Ware niet de harsach
tige brandlucht der half droge knuppels in de
zwoele stille lucht geweest, dan had men na
dit treurig einde, het geheele woeste nachtelijke
tooneel slechts voor eene spookverschijning of
een zwaren droom kunnen houden.
Tenzke, die heimelijk een lange, zeer lange
teug uit een zijwaarts staande flesch genomen
had, zag er thans werkelijk veel ontstelder en
moederloozer uit, dan zooeven in het aangezicht
van het gevaar. //Ik kan me nog niet voorstel
len, dat ze niet weerom zullen komen,// zeide
hij, toen Mercker hem bevel gaf om de ver
sperring voor de ingangsdeur weg te ruimen.
//Zij stelden zich daar straks toch aan, of zij
niet een steen op den anderen zouden laten.//
//Zei ik je niet terstond, dat die honden niet
het gevaarlijket zijn, die het hardst blaffen? Voor
vannacht zult gij verder met rust gelaten wor
den, daar geef ik je mijn woord op. En morgen
nu morgen, dan zullen wij naar ik hoop, hier
eene compagnie infanterie hebben,die hun dat
opstand maken wel af zal leeren.//
Niemand late zich door valsche schaamte
op eeu verkeerd ingeslagen weg voortdu
wen. Immers Z. Em. kardinaal M a n n i n g
heeft gezegd«niet hij is onstandvastig
«van karakter, die om dengdelgke redenen
«verandert van gevoelen en richting. Hjj
«zou veeleer onstandvastig zjjn, indien hg
«duidelgk inzag redelijkerwijze te moeten
«veranderen en toch zgn vroegere meeniDg
vasthield.»
Nog een raden willen wg aanvoeren
waarom het noodig is onze overtuiging ta
doen blijken, want in den strjjd op maat
schappelgkgebied moeten alle krachten wor
den ingespannen. Te betreuren is het dat
er nog zooveel krachten zjjn die zich met
de groote vragen des tjjds bitter weinig
bezighouden.
Simon Gorter zeide reeds dat de
zaak der arbeiders de zaak is van de ver
stanaige lieden.Dat woord is ook in ruimeren
«iin waar.
Nu kunnen er echter oorzaken bestaau
die wettigen, dat menigeen zich uit de
gelederen der strgders terughoudt, maar
dat neemt niet weg, dat allen toch in hun
nen kring zekeren invloed ten goede kun
nen uitoefenen. En om dit doel te bereiken
achten wg' het dringend noodig, dat zjj,wier
meening eenigen invloed heeft, onvermoeid
medewerken om die meeoing te verkondigen,
in het bolaug van Kerk en Staat.
Rusland.
De Vorst van Bulgarge is te St. Pa-
tersburg met veel eerbewjjzen ontvangen.
Eene eere-compagnie van een der garde
regimenten met vaandel en muziek was op
het perron aanwezig. In de keizerlgke
wachtkamers bevonden zich o. a. de com
mandant-generaal van het keizerijjk hoofd
kwartier, de adjunct van het ministerie
van het keizerlgke hof, de gouverneur van
St. Petersburg, de commandant van de garde
dn corps, de plaatselijke commandant, de
prefect der stad en eene deputatie der Bul-
gaarsche kolonie, Kort voor de aankomst
van den trein was ook grootvorst W 1 a-
d i m i r aangekomen.
Ferdinand die de uniform van Bulgaarsch
generaal droeg met het band der Bulgaar-
sche orde van Alexander, begaf zich
onmiddellijk naar den Grootvorst en in
specteerde daarna de compagnie, welker
maziek het Bulgaarsche volkslied speelde.
Vorst Ferdinand toonde zich diep
erkentelijk, de slaaf in gouden uniform ge
voelde zich gelukkig den verheven persoon
Tenzke bromde iets onverstaanbaars voor zich
uit. Hij had het met militairen niet erg op, sinds
hij wegens een vergrijp uit den militairen dienst
was weggejaagd geworden, doch hjj had toch
den moed niet om zijn meening onverholen uit
te drukken. Toen hg de hindernissen had weg
geruimd die den uitgang versperden, nam hij
zijn muts af om den fabrikant goeden nacht
te wenschen.
//Goeden nacht, Tenzke,,/ antwoordde deze
met meer oprechte vriendelijkheid, dan hij an
ders tegen zijn arbeiders betoonde. //Je hebt je
flink gehouden en reken erop, dat ik, wat jou
betreft, dezen nacht niet vergeten zal. Wanneer
die geheele geschiedenis voorbij en alles weer
tot d« gewone orde teruggekeerd is, dan zul
len we daar eens op terugkomen.//
Hij groette vluchtig en schreed hoogopgericht
en veerkrachtig de trappen voor de deur van
het machinehuis af.
Op zijn terugweg naar de villa had hij dan
ook nauwelijks eenig gevaar te vreezen, want
overal heerschte eene diepe, nachteljjke stilte en
bovendien werd het geheele dallandschap, zoo
ver hij het door te gaan had, bijna daghelder
door het blauwachtige licht van ds volle maan
beschenen.
Mereker schoof zijn lioed uit het voorhoofd
en vervolgde met de handen op den rug lang
zaam zijm weg. Ma echter een honderdtal schre
den gedaan te hebben, bleef hij plotseling staan.
Hij herinnerde zich den hond, die met hem
mede gekomen was van de villa en dien hg na
het betreden van het machinegebouw niet meer
gezien had. Tenzke had dus vermoedelijk de
des Keizer», te mogen bezoeken. Hg
noemde den Czaar, een beschermer van
Bulgarge.
In gezelschap van grootvorst Wladi-
m 5 r reed hg naar het winterpaleis, waar
ter zjjner eere een diner gegeven werd.
Aan het diner werd deelgenomen door den
Keizer, de Keizerin met gevolg, pring L o-
b a n o f f, den vleagel-adjudaot van den
Saltan, M e h m e t-A 1 i en anderen.
De Keizer bracht een toost uit op den
Sultan, daarna op vorst Ferdinand en
prins Boris. Dat arme kind, waar alles
om heen draait, moeit helaai ook nog ge
noemd worden. Zou de Judas, de ver
rader van zjju zoontje, toen niets gevoeld
hebben
Des avonds werd een bezoek aan den
schouwburg gebracht.
Frankrijk.
Generaal S a a s s i e r, de bevelhebber van
Pargs, heeft het garnizoen eergister-nacht
gealarmeerd en trok er mede naar Saint-
Germaia waar de troepen werden geïn
specteerd.
De President der Fransehe repabliek
heeft Toul bezocht en daar een rede ge
houden voor de militairen, In de militaire
club gaf de heer F a u r e de man heeft
overal verstand van niting aan de aan
doening welke hg ondervond bjj zgn be
zoek aan da Maasliuie en hjj prees den
jjver der officieren in het drillen der troe
pen, die als voorposten het gewicht van
hun taak beseffen. Het land, zoo sprak de
President, kan terecht op u rekenen en gjj
kant ervan verzekerd zjjo, dat gjj de hoop
zjjt van het vaderland. Daarop stelde hjj
een dronk in op het leger en in het bg
zonder op het zesde korps.
De minister van oorlog Cavaignac
en generaal H e r v zegden F a n r e dank
voor zjjn belangstelling.
Een Vrijmetselaars-banket.
Flink steken de vrijmetselaars in Frankrjjk
de hoofden omhoog zich bewust van kracht.
Brutaal treden ze op, want niet meer in het
geheim, van uit de Loge waar de Satan op een
troon gezeten is, bestoken ze den godsdienst. In
het openbaar met Ministers in hun midden komen
ze voor den dag. Brutaler nog, de Fransehe
minister van Koloniën G u ie y s e, presideerde
het dezer dagen gehouden banket der Broeders.
Aan dat banket werd eene motie aangenomen
tot lof van het magonniek Fransch ministerie en
tot afschaffing van den Franschen Senaat. De
Minister hoorde het aan zonder een woord van
protest. Hij hield een speech op de vrouw en
hoopte dat de magons haar cmaneipatie zouden
bevorderen. Daarna bedankte hjj voor den lof op
deur gesloten, eer het dier de tjjd had gehad
eveneens naar binnen te komen.
Mercker floot en riep herhaalde malen den
naam van den Leonberger, zonder dat hem het
wslbekende vrooljjke geblaf van den hond had
geantwoord sn na eene korte aarzeling zette hij
daarom zjjn weg naar huis voort.
Dicht voor het tuinhek der villa lag in het
heldere maanlicht eene groote donkere massa,
dwars over het witte grintpad. De fabrikant
bemerkte baar reeds van verre en hjj liet nu
het eigenaardige gefluit hooren, waarop de hond
gedresseerd was. De donkers massa, bleef echter
bewegingloos, als te voren.
Met versnelde schrsden trad Mercker nader
bjj en boog zich een weinig naar den grond
toe. Thans was het verkaard, waarom de trouwe
Leonberger voor de eerste maal gehoorzaamheid
had geweigerd.
Waarschijnlijk had hjj zich zsoeven met ware
doodsverachting den hoop aanvallers te gsmoet
geworpen en was door hen daarvoor op de vree-
selijkste wijze toegetakeld geworden.
De fraaie kop van het dier was gsheel on
kenbaar gemaakt door een aantal gapende won
den, terwjjl een zijner oogen door een wreed-
aardigen slag of stoot geheel vernield was ge
worden.
Met inspanning zjjner laatste krachten moest
hij zich zalven zeker tot hier voortgesleept heb
ben, doch hij had toen de kracht gemist, om
over het hek te springen en aan den drempel
van het huis, voor welks bewoners hjj zjjn leven
geofferd had, was hij hier in den stillen zomernacht
gestorven. Wordt vervolgd.)
HlUSÜHSdiE 101: K 41T.
PBIJS DJSB ADVEBTENTIEH
A»ITE MA HOST AGITATE.
8.
