N I
W E
N» 2429
VrP*)? 1 Mel 1896
giste Jaargang
Werklleden-vereenigingen.
BUITENLAND.
Pei S maanden toot Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U B E A TT: St. Janstraa t Haarlem.
Van 16 regels .50 Gents
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte..
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Advertent iën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrjjda g-a rond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Aan de orde van den dag zjjn tegen
woordig de organisaties van werkmans-
vereenigingen, buiten den godsdienst om.
De leiders, zg mogen collectivisten, anar
chisten, socialisten van allerlei schakeering
zgn, die zich aan bet volk als redders
aanbieden, komen in een punt van hun
program met elkander precies overeen: Geen
godsdienstDe meest verzoenljjken zelfs stel
len zich tevreden met den bjjstand van
deD godsdienst van de hand te wjjzen en
ten opzichte van den godsdienst eene zekere
onverschillige neutraliteit te bewaren; maar
allen zonder onderscheid stooten den gods
dienst terug als een vjjand, die bestreden
en vernietigd moet worden.
Wat is hiervan te verwachten De alge-
meene geschiedenis van alle volken en van
alle tjjden geeft het antwoord op deze
vraagzoowel voor de maatschappij als
voor het individu is de godsdienst de grootste
kracht, in staat om eeu breidel aan te
leggen aan het hoogmoedige en begeerige
egoïsme, hetwelk de menscheljjke natuur
beheerscht en maakt, dat de zwakken op
geofferd en overgeleverd worden aan de
sterben en op noodlottige wjjze moetan
bezwjjken in den strjjd om het bestaan.
In dezen strjjd zgn de onverantwoordelijke
vereenigingen méér te dnchten dan de geïso
leerde individuen. Elke vereeniging en elke
partjj zal, willens of onwillens, ten laatste
zich vereenzelvigen met het hoofd, hetwelk
die vereeniging of partjj bestuurt. Baiten
den godsdienst om, kan men niet rekenen
ntfbh op het geweten noch op de belange
loosheid van zulk een opperhoofd.
De werkende klasse wordt in onze dagen
beheerscht door eene beweging, die eiken
dag in hevigheid toeneemt. De Katholieke
werkman staat midden in die beweging,
Van den eenen kant bljjft hg en behoort
hg te bljjven een getrouw kind van de
Katholieke Kerk van den anderen bant
kan hg niet onverschillig en vreemd blg
ven tegenover de beweging, welke rondom
hem heerecht.
Vandaar wordt eiken Katholieken werk
man als vanzelf deze vraag opgedrongen
Wat is er rechtvaardigs in de bewegingen,
die geheel de werkende klasse in beroering
brengen En waarin zgn die bewegingen
onrechtvaardig en gevaarljjk In welke
ponten moet ik mjj van die bewegingen
ontbonden? Tegen welke gevaren moetik
mg zei ven in de maatschappij vrjj waren
Hieromtrent moet een oprecht Katho
liek werkman ten volle ingelicht worden,
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
12. Vervolg.)
//En daar je het kleine nietige woordje niet
spreken wilt, dat wellicht nog eenmaal een or
dentelijk meusch uit mij gemaakt zou hebben,
zoo mag je je ook niet beklagen, wanneer het
einde je niet bevalt. Het zou ook jammer ge
weest zjjn, wanneer de soldaten zoo heelemaal
voor niets waren gekomen en hun mooie, blank-
gepoetste geweren niet een enkele maal hadden
kunnen afschieten. Ik wil hun de gelegenheid
daartoe geven, doch ik zal de reis niet alleen
maken, en sommige lui zullen het nog helsch
heet hebben, voor en aleer ik in bet zand bijt.
Na honderd jaren nog zal men hier aan dezen
dag denken
George Reinicke wierp Isa een blik van haat
en woede toe en nam zonder eenig verder
woord van afscheid van Gertrude den weg, dien
zjj hem zooeven tot zijn redding had aangewezen.
En het was hoog tijd voor hem, zich in
veiligheid te begeven, want bijna op hetzelfde
oogenblik, dat hij in de, aan de woonkamer
grenzende keuken verdween, weerklonken er
buiten een paar korte commandowoorden, een
Vaste mannentred en het kletterende aanstooten
van een sabel klonk op den vloer en dooT de
geopende deur schoot de kleine dokter Wal-
tershausen blauwrood van opwinding de kamer
binnen.
#God zjj lof en dank,/1/ kuchte big. //Het was
door mannen met kennis van zaken, niet
door sociale hervormers wiens eigenbelang
meebrengt den werkman oproerig te maken.
Zoo kort mogeljjk, maar met onbeschroomde
vrijmoedigheid moet de werkman gewezen
worden op hetgeen hem toekomt, maar
geljjk de waarheid dit vordert moet hg ook
gewezen worden op de door hem te vervul
len verplichtingen.
Het eigenljjk karakter, dat aan de werk-
mans-beweging hare bela ngrjjkheid en be-
teekenis mededeelt, is de streving naar ver
eeniging, ten einde aldns de vereenigde
individnëele krachten dienstbaar te maken
aaD de gemeenschappelijke belangen. Deze
streving, om de werklieden bjjeen te bren
gen op het gebied van arbeid en beroep,
ten einde door gezamenlijke pogingen hunne
wettige belangen en bnnne onbetwistbare
rechten te doeD zegevieren, is ongetwijfeld
gerechtvaardigd; zjj is heilzaam, ja zelfs
noodzakelgk.
Maar wjj constateeren, dat deze pogin
gen om de werklieden te vereenigen zonder
degelijk en duurzaam welslagen zullen blijven
indien de godsdienst buiten spel gelaten wordt.
De werklieden moeten op velerlei wjjzen
geholpen worden in hunne pogingen. Zjj
bannen hierbjj niet aan zich zeiven wor
den overgelaten. Zjj hebben absoluut be
hoefte aan opperhoofden en leidersdie zorg
moeten dragen voor de belangen van de
werklieden-vereenigingeo. Wie zal aan de
werkende klasse den waarborg geven, dat
zjj die aan het hoofd der werklieden-ver-
eenigingen staan, al hare belangen ter
band nemen, geen misleiders en bedriegers
zgn indien zij geen godsdienst bezitten De
leiders zonder godsdienst spreken immers
aanhoudend over de onbarmhartige exploi
tatie, waaraan kapitalisten zonder geloof
en zonder eerbied voor de wet zich plegen
over te geven, omdat dezen bnn onverza
digbare hebzucht pogen te bevredigen ten
koste ven de werkende klasse. Zulke leiders
zjjnf gevaarljjk omdat zij niet het gelnk
van den werkman maar «ef/verheffing
zoeken.
Voor den werkman is geen rechtscha
penheid en belangeloosheid te vinden bjj
goddeioozen die zich aanbieden om de be
langen van de werkende klasse te besturen.
Indien een man, die over de macht van
het kapitaal beschikt, zjjne werklieden we
derrechtelijk exploiteert ten zjjnen nutte,
omdat hg een man is zonder God en bjj-
gevolg zonder liefde welken waarborg zul
len de werklieden dan bezitten, dat een
zoogenaamde vriend des volks, hen niet
exploiteert, wjjl hg noch aan God noch aan
nog niet te laat.Ach juffrouw Isa, wat hebt gij
mij, armen man, vandaag een angst en zorg
bereid
Isa betuigde echter met geen enkel woord
baar leedwezen, ja, het scheen half en half alsof
zjj hem «och gezien noch gehoord had, zoo on
verschillig gleed haar blik over hem been, om
op de gestalte van den man te blijven rusten,
die militairement stram en rechtop in de ope
ning van de deur stond.
Gelgk de drie sterren op zijn schouderpas
santen aantoonden, was hij de kapitein van de
zooeven, met bataljonsmuziek binnengerukte
compagnie, ofschoon zgn schrander en fijnge-
vormd gelaat nog opvallend jong scheen voor
dezen rang. Hg had zulk een hooge gestalte, dat
hij met den halm op het hoofd onmogelijk de
kamer zou hebben kunnen binnentreden, zonder
te bukken en het indrukwekkende zijner ver
schijning werd nog verhoogd, door den diepen,
bijna somberen ernst in zijne trekken.
Eenige seconden lang had zijn blik in dien
van Isa gerust en al was zijn door wind en zon
gebruind gelaat ook al onbeweeglijk gebleven,
zoo moest toch zeker haar aanblik als eene mach
tige verrassing op hem gewerkt hebben, want
voor een man van goede opvoeding was de rust
poos bijna al te lang, die hij had laten verstrij
ken eer bij tot den militairen groet de band
aan den helm bracht en met een diepe wellui
dende stem zeide//Kapitein Von Nordenholz.
Gij hebt, zooals van zelf spreekt, van dit oogen
blik af niets meer te vreezen, mejuffrouw, want
ge staat onder mjjne bescherming en die mijner
manschappen.''
den duivel gelooft, zooals men dit pleegt
te zeggen
Bovendien, hebben wg niet telkens het
schouwspel voor onze oogen, dat er een
vreeseljjke strjjd losbrandt tusschen de per
sonen, die zich aan het hoofd der werklie
den-beweging stellen Biedt de tegenwoor
digs tjjd, waarin de congressen en ver
gaderingen aanmerkeljjk vermenigvuldigd
worden, ons hiervan geen treffende voor
beelden Wg ondervinden immers dagelijks
dat die mannen elkaar wederkeerig het
verwjjt van egoïsme, van particularisme,
exclusivisme naar het hoofd slingeren, welk
verwijt zjj weleer aan het adres der kapi
talisten richtten
Iets dergeljjks kon daD ook moeieljjk nit-
bljjven, want zonder godsdienst en zonder
de kracht van zjjne wettige voorschriften
en zonder de kracht van zjjne machtige ge
nade, worden wjj allen zeer spoedig de
prooi van het egoïsme, wie wg dan ook
mogen zgn, hetzjj rjjk of arm, kapitalist
of werkman.
Daarom znllen de strevingen naar veree
niging van de werkende klasse alleen dan
met goeden uitslag en onverwrikte dnnr<-
zaamheid worden bekroond, indien zjj
worden bestuurd door mannen die diep
doordrongen zgn vaa een ernstig te vervul
len plicht, met kennis van zokea in sociale
toestanden, waarbjj de godsdienst niet nit
het oog wordt verloren. Werpen fortuin
zoekers zich op aan het hoofd van werk-
lieden-vereenigingen, mannen die eigenbe
lang op den voorgrond plaatsen of niet
genoeg op de hoogte zgn der sociale-
quaestie en wordt de godsdienst daarbuiten
gehonden, dan zal een onverzadigbaar
egoïsme de mindere klassen verdrukken en
verpletteren.
Frankrijk.
Vorst Ferdinand vanBulgarjje legde
in Parjjs allerlei officieele bezoeken af,
door een escadron lanciers begeleid. Een
reeks van diners werden ter zjjner eere
gegeven en op het Elysée behandelde
president F a n r e en zjjne omgeving hem
met bjjzondere statie.
De Sultan Tan Turkjje heeft dan ook den
President der Fransche republiek zjjDen
dank betuigd voor de ontvangst, zgn vazal
Ferdinand, te Parjjs bereid.
Wie dos proeven van «bedorven karakters»
wil zien, behoeft Parjjs waarljjk niet te
verlaten.
Even weinig als er aan getwijfeld kon worden,
dat Isa gedurende de laatste minuten werkelijken
en doodelijken angst had uitgestaan, even on
miskenbaar tartte het kalm zelfbewuste optreden
van den jongen officier, die msende zich terstond
als haar beschermer te mogen bekend maken,
haar licbt gewekten toorn uit.
Slechts zeer licht en met een bijtia hoogmoedig
gebaar boog zij, ter beantwoording van zijn groet
het hoofd, en wendde zich toen met haar ant
woord niet tot hem, maar tot den nog steeds
ademloozen, op het eerste het beste bankje neer
gezonken dokter.
//Ik dank u zeer voor uwe opofferende bemoei
ingen, dokter, doch ge ziet, dat uwe
bezorgdheid voor mijne veiligheid volkomen on
gegrond was. Niemand dacht er in ernst aan
mjj eenig leed te doen en ik geloof niet, dat er
eene militaire bedekking noodig is, om mij on
gedeerd thuis te laten komen.//
Verwonderd keek de dokter naar haar op,
want het was buiten iederen twjjfel voor hem
geweest, dat hij hier als een redder in den
boogsten nood verschijnen zou, en nu eerst be
merkte bjj, dat bjj zijn binnentreden nog alleen
maar de beide jonge meisjes bij den doode ge
weest waren.
//Maar, voor den duivel,// stamelde bjj verlegen
in het rond ziende, „rende die ijzervreter mjj
daarbuiten dan niet bet onderste boven, dat al
mjjne ribben er mij nog pijn van doen Waar
is hij verduiveld nu zoo plotseling gebleven
Met een angstig smeekenden blik keek Gertrude
naar de dochter van den handelsraad, doch Isa
knikte haar veelbeteekend en geruststellend toe
Engeland.
Bjj het Bestnur der Gbartered Company
te Londen heerscht groote opgewondenheid
nu niet alleen vjjf handlangers der Compa
ny, in de Transvaal ter dood zgn veroor
deeld, maar bovendien volgens een telegram
nit Johannesburg zestig medeplichtigen
veroordeeld zgn tot twee jaar gevangenis
straf £2000 boete en drie jaren nitbanning.
De minister Chamberlain heeft het
Lagerhuis er mede in kennis gesteld en
president Kroger verzocht de doodvon
nissen niet te laten voltrekken. Hg doet
dat al zeer onhandig na zich te hebben
nitgelaten, dat de Administratie in de Trans
vaal als gebrekkig en bedorven te qoalifi-
ceeren ie.
Jhr. Beelaerts van Blokland,
gevolmachtigd Minister der Transvaal, be
dankte voor de nitnoodigiDg tot bjjwoning
van een Zuid-Afrikaansch diner 't welk den
21en Mei e. k. onder voorzitterschap van
den minister Chamberlain zal worden
gehonden.
Transvaal.
De Transvaalsche rechters te Pretoria
hebben de vjjf leiders van het hervormings
comité, die scholdig zgn bevonden aan
hoogverraad, ter dood veroordeeld. Zoodra
de Engelsrhe minister Chamberlain
dat vonnis vernam, heeft hg president
K r n g e r de volgende boodschap doen over
brengen; «Wg hebben het doodvonnis over
de vjjf leiders vernomen; de Regeering
twjjfelt niet of gjj znlt het vonnis veran
deren; zjj heeft het Parlement verzekerd,
dat dit naar hare overtuiging uw voorne
men is.»
Met welk recht de Engelsche Minister
hier in 't belang van de oproerlingen op
treedt, is niet bekend.
Oostenrijk-Hongarije.
Over het voor keizer Frans Jozef
vernederend verzoek, dat hg Dr. L u e-
ger heeft gedaan, vernemen wg nog:
Z. M. wist dat Dr. L a e g e r niettegen
staande hg het gedrag van zgn Vorst in
alle deelen niet mag noch kan goedkenren
zgn Keizer hoogachting toedraagt. Dat
wisten ook de Raadgevers des Keizers, de
vjjanden van den edelen patriot, den vriend
des volks, den bjj herhaling wegens zgn
deugden herkozen burgemeester van
Weenen.
Keizer Frans Jozef werd er persoon-
ljjk voorgespannen. Dr. L o e ge r werd ont
boden en Z. M. sprak tot hem deze woorden;
«Van nw persoonlijke achtenswaardigheid
ben ik overtnigd en dat n de noodige be
en de dokter bleef zonder antwoord op zjjne
verwonderde vraag. Naar het scheen, was hem
in zijne voldoening over de ongegrondheid zjjner
zwarte vrees ook zoo bjjzonder veel niet aan
zulk een antwoord gelegen en niet hg, maar de
kapitein was het, die tot Isa's verbazing aan
het onderwerp vasthield.
//Naar ik hoor, mejuffrouw, zjjt gjj lastigge
vallen door een mensch, die mjj als een der
hoofdraddraaiers bjj het opstootje van gisterenis
aangewezen geworden. Het is mjjn plicht dezen
man te arresteeren, en gjj zult daarom zeker
wel de goedheid willen hebben mjj te zeggen,
waarheen hij zich gewend heeft.//
Ondanks den hoffelijken vorm had deze vraag
in lsa's gevoelig oor veel meer de beteekenis
van een bevel, dan van verzoek, en daar haar
de houding van den officier steeds onverdraag
lijker scheen, zoo gaf zij zich volstrekt geen
moeite hem te verhelen, hoe weinig zij genegen
was om zich door een vreemden man de wet te
laten voorschrjjven.
//Waarheen hij zich gewend heeft l/i herhaalde
zjj koel. //Ik weet het niet, want hij had, zooals
ge wel denken kunt, kapitein, geen bjjzondere
neiging, mjj tot zjjne vertrouwde te maken. Maar,
zelfs wanneer ik daar toevalligerwijze kennis van
gekregen had,// en met fonkelenden trots richtten
zich bjj deze woorden hare oogen op zjjn gelaat
„dan zou het nog niet bjj mjj opkomen om
u daaromtrent inlichting te geven.//
Wordt vervolgd.)
BURL
ABONNEMENTSPBIJS
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJ8 DEB ADVEBTENTIEK
