NIEUWE
Ne 244!
Woensdag 3 Juni 1896
21ste Jaargang
Iets over conrantenlectour.
BUITENLAND.
ABONIfEMENTSPEIJS
Pex S maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen ia Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels .50 Cents
Elke regel meer7V«
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Advertent iën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r g d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
R e d a c t e n r-Ui t g e v a r, W. KüPPERS.
Wegens het feest van II. Sacramentsdag
zal het volgend nummer van de NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT een dag vroeger,
dus morgen-middag, worden uitgegeven.
Naar aanleiding van een Pauselijk woord.)
«Koningin der aarde» wordt de courant
begroet, terwjjl zjj ook eene veile deern ge
noemd wordt. De conrant oefent, hoe dan
ook genoemd, eene wereldheerschappij uit
over zielen en lichamen, over verstand en
hart.
Z. H. Paus Leo XIII wjjst er bij elke
gelegenheid op, dat de conrantenschrjjvers
als de verdedigers der waarheid een apos
tolaat te vervullen hebben, dat zjj in hunne
macht hebben, de waarheid over de leugen
te doen zegevieren, recht en gerechtigheid
de plaats te doen innemen van onrecht,
verdrukking en dwingelandij. Toen ZH.
de Paus onlangs aan pater Zocchi,S.J.
eene audiëntie verleende, liep bet gesprek
van Z. H. Leo XIII met dezen beroemden
prediker en schrijver ook over de pers, en
welk een kracht van de goede, onver
schrokken en eerlgke pers kan uitgaan.
e.Schrijf artikelen, paterzoo sprak Leo
XIII en voegde er aan toeZij zullen nog
tmeervrucht dragen dan uw tpreeken
want, waar uw kanselwoord niet doordringt,
daar komt wel de Courant. Zij, die geen
preek gaan hooren, lezen wel een dagblad.-»
De ifUnione van Bologoa juicht over
deze woordeu door Z. H. den Paus gespro
ken. Dat man dan ook, zegt het blad, de
Katholieke couranten oreral verspreidde,
in de familiën, in koffiehuizen en hotels, in
de kazerne, enz.
Men zoekt nieuwe abonnenten te vinden,
waarmede de Katholieke pers gesteund
wordt. Het is immers den aitdrnkkeljjken
wil van Z. H. L e o XIII dat de Katholieke
pers gestenud wordt onpartijdig van wien
zjj nitgaat en met allen ernst wijst Z. H.
op de zending die de katholieke Journa
list te vervullen heeft in het vljjtig benut
tigen van iedere gelegenheid, die zich voor
doet, om dengenen, die den godsdienst ter
harte nemen, te «bevestigen» en te «ver
lichten.»
Het is das plicht van een ieder die de
woorden van Z. H. ter harte neemt, de
Katholieke pers te steunen opdat zij in het
verkondigen der waarheid niet bezwjjke in
den storm die tegen haar opsteekt.
Wjjlen de groote Engelsche Bisschop
kardinaal M a n n i n g, heeft de katholieke
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
Vervolg.)
Ilij bood den vrijheer het openstaande kistje
aan. Deze echter, nadat hij de genomen sigaar
wantrouwend een poos tusschen de vinger» had
gedraaid, legde haar weder in het kistje.
//Ik zal voor het ontbijt daar liever nog maar
geen gebruik van maken,// zeide hij, en daar
schiet mij ook jui*t te binnen, dat een gewich
tige afspraak mij dwingt, om je nu reeds weder
te verlaten. Doch, a propoi, mijn beste Hellmuth,
daar je steeds zoovele goede raadgevingen voor
mij in petto hebt, zoo moet je bij wijze van
uitzondering mij ook eens veroorloven, om er
jon ook een te geven.
fik zal n daar oprecht dankbaar voor zijn,
beste vader.//
//Het is hoog tijd, dat je eens aan trouwen
gaat denken, mijn jongen. Zulk een armzalig
huishouden is niets voor een officier, die eene
schitterende carrière voor zich ziet. Je woont
hier waarachtig als een arme duivel, die er zich
door moet redden door het geven van privaat
lessen. Het is waarljjk een jammer om het aan
te zien Wil je soms, dat ik je eene vrouw uit
zoek uit de doch teren des lands?»
Lachend schudde de kapitein het hoofd.
»D»t is eene moeite, die ik me toch zeker zelf
zou moeten geven, altijd in de veronderstelling
dat ik eenige neiging tot trouwen bij mij be-
couranfc eene macht genoemd, die haars ge
lijken niet beeftZjj weerklinkt als
bazuingeschal door de ruimte, en Hopt
iederen dag aau de deuren om binnenge
laten te worden.
In den Katholiekeu Volksbond te 's Her
togenbosch heeft Z. D. H. Mgr. Van de
Ven, sprekende over de pers, onlangs het
volgende gezegd:
«Vlacht de tijdschriften en dagbladen,
die niet van den Katholieken geest door
drongen zjjn. Zjj brengen den mensch ten
verderve. Waagt het zelfs niet ze in te zien
opdat de nieuwsgierigheid u niet ten ver
derve zjj.»Uit deze woorden door den Bis
schop gesproken, bljjkt duidelijk hoe ge
vaarlijk het is, anti-katholieke bladen ter
hand te nemen.
Door het lezen van echt katholieke bla
den wordt men bekend met ds ware be
ginselen van zjjnGeloof. Onopgemerkt wordt
alzoo de godsdienst diep in 's menschen
hart geplant; men voelt zich als van zslf
tot ds deugd aangespoord «u getrokken.
Tal van menschen worden tot in merg
en been bedorven door het lezen van slechte
couranten-lectuur waarin de godsdienst
op listigs wjjze,zonder dat de lezer het direct
voelt, wordt geminacht; anderen worden
lauw en onverschillig in hun geloof, omdat
zjj in de zoogenaamde neutrale bladen ge9n
godsdienstig voedsel ontvangen sn den
godsdienst wel niet openlgk er in wordt
veracht, maar beschouwd als eene saak van
minder belang,eene zaak waarmede men zich
niet te veel moet bezig honden.
De hevigste vjjanden van de Roomsche
Kerk hsitrjjden de Katholieke pers met al
de kracht die in hun is. Het vrjjmetselaars-
handboek Amico del populo bevselt de
Broeders ten zeerste aan, dat zjj de familiën
die katholieke bladea lezen, moeten bespot
ten, belachelijk maken en voor domen ach
terlijk uitkrijten. Da vrijmetselaar moet,
volgens genoemd handboek, zorgen, dat in
elk gezin een neutrale courant gelezen wordt.
Vooral moeten zjj de Roomsche couranten
op alle mogeljjke wjjzen trachten te verdrin
gen en wel in hoofdzaak omdat zjj als ver
dedigers van het Pausdom en het priester
lijk gezag optreden.
Uit het boren aangehaalde zal het een ieder,
nn de leeszncht eenmaal is opgewekt, dni-
deljjk zjjn, welk een strjjd de Katholieke
pers heeft te strjjden. Zjj heeft eene hooge
roeping in den strjjd en 't is daarom niet
minder dan plicht haar te stennen.
Wanneer Z. H. de Paus, Bisschoppen en
Priesters," bet goed recht van katholieke
bladen niet alleen erkennen, maar wjjzen
speurde. Doch op het oogenblik heb ik geen
tijd om aan zoo iets te denken, en als een mid
del om mijn uiterlijke omstandigheden te ver
beteren, zou ik bovendien het sluiten van een
huwelijk vrel nimmer beschouwen.//
//Nu, nu, een beetje liefde moet er natuur
lijk ook bij komen, en het spreekt vanzelf, dat
de uitverkorene niet alleen Tijk, maar ook mooi,
beminneljjk en geestrijk moet wezen. Is daar
ginds in je fabrieksdistrict met al zijn million-
nairs hoegenaamd niets van je gading te vin
den geweest?»
De kapitein bladerde in zijne papieren. De
wending; die het gesprek thans genomen had,
viel onmiskenbaar al weinig in zijn smaak.
„Ik voor mij geloof, beste vader, dat men een
vrouw moet vindeu zonder ze te zoeken, en dat
ik nog ongehuwd, ja zelfs nog niet eens verloofd
ben, is er zeker wel een afdoend bewijs voor,
dat mjj dit geluk tot dusver nog niet ten deel
is gevallen.//
//Nu, wellicht is het zoo ook maar heter. Hier
in Berlijn is in elk geval de keuze grooter.
Werp je maar gerust in den bruisenden stroomvan
het gezellis e le ven,en met jou voorkomen zoude
koekoek al in het spel moeten zjjn, wanneer de
goudvischjes je niet spoedig van alle kanten
omzwermden. Doch een andermaal spreken wij
daar eens nader over. Voor vandaag moet je
me verder excuseeren. Het betreft wel slechts
een klein heeren-dejeuner doch men moet ook
in kleine zaken punctueel zijn, wanneer men
er ten minste prijs op stelt, om de achting zij
ner vrienden te behouden. Tot weerzie*» dus,
mijn beste jongen, tot weerziens!"
op de verheven zending die een katholiek
blad te verrallen heeft, en de gezworen vij
anden van den godsdienst er op nit zjjn
om de katholieke couranten te willen be
spotten en te willen vernietigen, dan durven
wjj onze geloofsgenooten tewgzen op hetgeen
het hoogste gezag hnn oplegt, nl.: dat de
Kinderen der Kerk een plicht te vervullen
hebben in het stennen van de Katholieke
pers.
Z. H. L e o XIII de vader van de Chris
ten volken wil, dat in onze dagen van
openlijk verzet tegen de H. Kerk en hare
instellingen, zjjne kinderen in het geloof
«bevestigd» en «verlicht» worden, niet alleen
van den kansel maar ook door de courant
opdat de goede beginselen bjj hen ingang
vinden en de kwade gekeerd worden.
Z. H. de Paos wil, dat allen die er in
de pers toe geroepen zijn, door voorbeeld
en voorgaan hnn plicht doen met de waar
heid te verkondigen, maar Z. H. wil ook
dat zjj dan stenn ontvangen in den itrjjd
tegen het moderne heidendom, dat zich on
der verschillende nuances baan breekt ter
vernietiging van den godsdienst en den
ondergang van vorsten en volken.
Hoe meer de waarheid gekend wordt,des
te overtuigender zal het bljjkeD, dat de
godsdienst de hoofdkracht der wereld is,
immers alles wat door den godsdienst werd
ingegeven bloeit. Wjjst Europa niet op
tallooze instellingen der chrieteljjke liefde,
op reusachtige werken des geloofs? Buiten
den godsdienst bestaat niets dan bedrog en
slavernij.
Rusland.
Bjj de nitdeeling van de gedachtenisbe-
bers, toen het keizerljjk paar zich vertoonde,
klonk het nit duizenden kelen: «God be-
scherme den Czaar.», terwijl de kanonnen
balderden door de lacht.'1
Toen het keizerljjk paar zich op het
balkon aan het volk vertoonde, brak een
oorverdoovend hoera los; de Czaar en de
Czarina groetten zoo lang de ovatie duarde;
telkens nog werden de nationale liederen
herhaald en weerklonk het gejuich.
Na afloop dezer hnlde van het volk be
gaven Hunne Majesteiten zich naar het
Petrofsky paleis waar de depotatiëu nit de
verschillende colleges van Moskou, die
adressen aanboden, ontvangen werden. Ver
volgens had in drie ontzagljjke groote ten
ten voor het paleis de spjjsnitdeeling plaats
aan vele honderden oudsten van verschil
lende dorpen. Het keizerljjk paar wandelde
Hij maakte een gebaar, dat men zoo noodig
voor de aanduiding van eene omhelzing had
kunnen houden, bracht den monocle, die hem
daarbij uit het oog was gevallen, weder op zijn
plaats en maakte behoedzaam de knoopen toe,
van zijne elegante handschoenen terwijl hij met
een laatsten vrooljjken hoofdkmik de kamerver-
liet.
De vrooljjkheid verdween echter van zjjne
trekken, toen hij langzaam de trap afging, en
toen hij door de half duistere vestibule de straat
optrad, zeide hij halfluid voor zich heen:
//God zij dank, dat we dat alweer achter den
rug hebben. Waarachtig, ik zou op een heel
anderen toon met hem gesproken hebben, wan
neer ik nietGod zjj geklaagdzoo geheel
van hem afhankeljjk ware."
En als gevoelde hij dringend behoefte om
zoo spoedig mogelijk eene schadeloosstelling te
zoeken voor de inspanning van dit bezoek, zoo
verhaastte liij zijne schreden, om eenige minuten
later achter de glazen deur van een zeer voor
naam en duur restaurant te verdwijnen.
VIII.
Twee onveewachte ontmoetingen.
Drie jonge officieren in de uniform der Garde-
Ulanen wandelden, vrooljjk keuvelend, dooreen
der lanen van de Berljjner Diergaarde, welker
bladeren zich reeds herfstachtig getint hadden.
//Ken je soms dien reus van een kapitein,
die daar naar ons toekomt, Hedmondt?// vroeg
de eene. //Het schijnt waarachtig, of hjj het in
rechts en links groetend, door de tenteo;
de Czaar dankte de boeren voor de ge
voelens van liefde en trouw die zjj aan dsn
dag legden en verklaarde dat de zorg voor
het welzjjn der boeren hem even na aan
't hart lag als dit met zjjn grootvader en
zjjn onvergeteljjken vader het geval war.
De Czaar hoopte dat de boeren de woorden
zjjns vaders bjj diens kroning indachtig
souden zjjn, en dat deze woorden voor hen
altjjd eso vast richtsnoer zonden vormen,
en besloot met den wensch dat hun God
hun altjjd gezondheid en zegen op hun ar
beid zon verleenen.
Turkije.
De diplomaten der Europeesche Hoven
te Konstantinopel hebban begrepen dat zjj
toch iets moeten doen, nn in het Turksche
rjjk met at hnnne vertoogingen den toe
stand er niets op is verbsterd.
Zjj hebben nu elk afzonderljjk een ver
toog tot da Porta gericht, wegens het niet
ten uitvoer leggen van de belofte, te Zei
toen een christeljjken kaimakan te be
noemen.
België.
Wezen wjj ia een hoofdartikel van f 1.
Donderdag op de speelwoede in België en
de maatregelen die de Regeering van het
land er denkt tegen te nemen, dan bljjkt,
dat wjj ons niet vergist hebben met in
afkeurenden zin. op het dobbelspel te hebben
gewezen. Dat er grof gespeeld wordt bleek
dezer dagen te Brossel waar de politie een
inval heeft gedaan in de club St. Michel
in de Rae da Percil. Zjj nam daar 45.000
franks aan inle^geldeD, die onder speelta
fels verborgen waren, in beslag. Op het
oogenblik worden te Brussel reeds 700 per
sonen vervolgd wegens hazardspel.
Spanje.
Generaal W e y 1 e r, de commandant op
Caba, achjjot geen kans te zien om de op
standelingen onder de knie te krjjgen. Hjj
heeft volgens het Madridsche blad Titmpo
zgn ontslag Bangevraagd. Generaal Primo
d e R i v e r a is als zgn opvolger aange
wezen.
Frankrijk.
De President van de Fransche republiek
heeft door tusschenkomst van den Mim'ster
van Boitenlandsche Zaken den Franschen
Gezant aan het Russische hof opgedragen
den Czaar te doen weten, hoezeer hjj ge
troffen is door het onheil op het veld van
Kodycski bjj Moscoo.
het bijzonder op jou gemunt heeft!//
De gevraagde keek op, en een glans van
ongeveinsde bljjdschap vloog over zijn jeugdig,
frisch, beminnelijk en knap gezicht.
„Of ik hem ten? Wel, dat is immers Nor-
denholz, mijn beste, oude vriend Nordenholz,
die zich mjjner als een broeder heeft aangetrok
ken, toen ik als een piepjonge luitenant bjj
hst regiment kwam, waarbij hjj toen als eerste
luitenant stond. Wjj verloren elkander uit het
oog, wijl ik bjj de cavalerie werd overgeplaatst.
Ge zult me zeker wel willen verontschuldigen,
mijne heeren?//
Hij groette zij*e kameraden en snelde met de
gansche ongekunstelde levendigheid zjjner vier
en twintig jsar op den kapitein toe, Hartelijk
schudden de vrienden ter verwelkoming elkan
der de handen en met een zichtbaar welgeval
len rustte de blik van den anderen officier op
de krachtig ontwikkelde lenige ruitergestalte.
//Je bent een heele kerel geworden, Kurt,
sinds we elkander de laatste maal gezien heb
ben,» zeide hij, //ik verkeerde werkelijk een
oogenblik in twjjfel, of deze jonge reus en mjjn
tenger bedeesd vaandrigje een en dezelfde per
soon konden zjju.„
//Maar ik heb jou op den eersten aanblik
herkend, oude Hellmuth. Dat is werkeljjk een
ongekend geluk dat we mekaar hier te midden
van het oerwoud ontmoeten. Welke vriendeljjke
wind heeft je hierheen geblazen?»
//Ik ben overgeplaatst geworden bjj den Ge-
neralen Staf, e* bevind mjj al sinds eenige we
ken te Berlijn.»
Wordt vervolgd.)
HAARIEMCHE COURANT
PRIJS DER AD VERTEETIEN
AGITE MA WON AGITATE.
24.
