NI E W E
W». 2453
Woensdug IJdIII896
21ste Jaargang
Een woord over de pers.
BUITENLAND.
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBBAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels 50 Cent*
Elke regel meer7l/«
Groote lettert worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advortentie Contant.
Advertentiën worden uiterlpk Maandag-, Woensdag-
eu V li'da g-a vond voor 6 uni ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPEB8.
Geloof en ongeloof 1 Ziedaar twee mach
ten, die steeds gewapend tegenover elkander
staan. Verschillend zgn de wapenen, welke
zg hanteeren het zgn zichtbare en on
zichtbare wapenen. Tot die zichtbare wape
nen, welke beide genoemde machten han
teeren, behooren de school en de pers.
Hoe gedacht en ontzagljjk machtig zgn
deze twee zichtbare wapenen in de handen
der apostelen van het ongeloot 1 Hoe ge
weldig groot is het kwaad, door het onge
loof met deze twee wapenen gesticht
Waarlijk, ook hier is het woord van toe
passing de kinderen dezer wereld zijn
voorzichtiger dan de kinderen des lichts.
Maar ook het geloof hanteert de twee
wapenen school en pers. Openlijk moeten
wg het hier erkennen, dat de geloovigen
op het gebied der school reeds ontzagljjk
veel hebben gedaan ofschoon het daarom
niet mag ontkend worden, dat er nog meer
te doen overblijft. Hoerele godsdienstige
scholen zgn er gebouwd door de voorstanders
van godsdienstig onderwijs en worden door
hen onderhouden, geheel nit eigen middelen
somtijds
En wat het gebied der Katholieke pers
aanbelangt, ook bier heeft men niet werbt-
looe, in veroordeelenswaardige rust neerge
zeten. Integendeel, er wordt wel op dit ge
bied gearbeid, groote en zware offers worden
gebracht die ontzaglijke moeite en inspan
ning kosten. Zg die zich de zware offers ge
troosten, die vrienden en kennissen ver
loochenen waar te strgden valt voor de
groote zaak, zg weten wat de Katholieke pers
te beteekenen heeft, en wat een steun kan
en moest gegeven worden.
Naast de school bestaat er dan ook bjjna
geene zaak, die zoo machtig veel aan de op
voeding der menigte kan werken ala de pers.
Niet te verwonderen is het dan ook, dat
Paus Leo XIII zoo herhaaldelijk aandringt
en aanspoort tot het steunen van de Ka
tholieke pers. «Sahrjjf, schrgf veel ter ver
dediging van den Pans, van den godsdienst,
van de Kerk», zoo sprak Leo XIII nu weer
in eene audiëntie tot den hoofdredacteur van
een Spaansch Katholiek blad. En bg ver
schillende andere gelegenheden heeft de Paus
met kracht en klem tot het steunen vaa de
Katholieke pers aangespoord.
Hier ter plaatse echter willen wg eens de
vraag opperen: Wordt wel altgd en overal
de Katholieke pers door den Katholiek ge-
■tennd Of gaat het hiermede Diet, zooals
het weleer ging, toen men pas begon met
de oprichting van confessioneels scholan
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
Vervolg.)
«De oplossing, die je voorstelt, Isa, is ook
volkomen duidelijk. Zooals jk echter de persoon
in quaestie ken, is voor de uitvoering daarvan
helaas, een zeer bedenkelijke hinderpaal aan
wezig. Degeen der bside vrienden, die zich niet
terugbemind waant, zal er nimmer toe te bren
gen zijn om aan de jonge dame zijne liefde te
bekennen; met een blo.dend hart zal hij veeleer
voor den ander bjj haar aanzoek doen en ik
houd het volstrekt niet voor onmogelijk, dat zij
dan uit pure hoofdigheid dezen haar jawoord
geeft, u
In twijfelende verwondering schudde Isa het
hoofd.
i/O, hoe dwaas moesten die personen zijn,
wanneer deze vermoedens uitkwamen. Ik hoop,
dat hst totaal overbodig is, dat wij ons over
den afloop van hun hartsconflict de hoofden
breken, want de jonge dame, waarvan hier spra
ke is, zal daaraan wel de juiste oplossing weten
te geven. En al doet de uitverkorene van haar,
't zü voor zich zelve, 'tzjj voor een ander aan
zoek, toch zal zij heel goed bemerken, hoe het
hem daarbij om het harte is, en al ben ik voor
mjjn persoon ook nog nooit in zulk eene positie
geweest, zoo kan ik mij toch niet voorstellen,
dat men nit pure koppigheid een geliefden
man terugstooten, en een ander, dien men niet
Toen zeiden er zoo velen Wat wil men toch
met die confessioneels scholen Esn kind
kan op eene openbare school toch best lezen
•n schrgven en rekenen leeren En de gods
dienstleer kan immers door den priester
aan het kind onderwezen worden buiten den
scbooltgd Met de oprichting van die bij
zondere school wordt slechts twist en ver
deeldheid gezaaid onder de zonen van het
zelfde vaderlandjLatea de kinderen van
verschillende godsdienst-belijdenis te zamen
naast elkander op de achoolbanken plaats
nemen, dan zullen zg leeren verdraagzaam fa
zgn jegens elkander en dit zal hun later, in
het maatschappelijk leven, te stade komen
Dsze redeneering is nogal kunstig in
elkaar gezet. Maar de ondervinding heeft
geleerd, dat het geen profetie is, die on
feilbaar zeker in vervulling is gegaan. Het
is namelijk gebleken, hos de openbare
school, eerst een echt troetelkind, later een
echt bedorven kind is geworden hetwelk
zich tegenwoordig niet meer laat leiden
en groote onrnst en vreei8 veroorzaakt bjj
zjjne verzorgers.
Welnu, zooals het weleer ging bg de op
richting van bjjzondere scholen, zoo gaat
het ook bg de opkomst en ontwikkeling
van de Katholieke perseene soortgelijke
redeneering, als hierboven is ten beste ge
geven, doet hier dienst. De courant, die ik
al jaren gelezen heb, is nog zoo kwaad
niet, er staat wel eens wat ia tegen den
godsdienst, maar er komen ook berichten
in over zaken 'den godsdienst niet vjjan-
dig. Zg houdt oas wezenlijk goed van alles
op de hoogteook het kerkeljjk nieuws
wordt in hare kolommen opgenomen, en
soo meer. Ja hst eeniga is, dat zg bg
verkiezingen wat liberaal gezind is, maar
dat is ook alles en dat behoef ik ook niet
te lezen, wanneer ik n:st wil.
Hoe vindt n deze redeneering, waarde
lezer Aardig gezegd, niet waar Maar
of sjj steekhoudend mag genoemd worden
En toch, hoevelen worden er gevonden,
zelfs dü nog, onder Katholieken, die bo
vendien voor ontwikkeld en verstandig wil
len doorgaan, en die aldus ongeveer, ja
dikwgls nog vsel onverschilliger redeneeren
over de pers en met hunne gevleugelde (1?)
woorden hunne eigen zaak, de Katholieke
zaak, groot nadeel aandoen
Laten we tocb, ieder naar best vermogen,
de Katholieke zaak dienen en in het bjj-
zondér de Katholieke pers steunen. Want
wezenIjjk, naast de school is er bijna
geene zaak, die zoo ontzagljjk veel aan de
opvoeding der menigte kan meewerken als
jnist de pers. Welk een heerlgk schoon
bemint, zijn hand schenken zou,//
//Alles goed en wel. Maar de jonge dame zou
in dit geval nog veel meer moeten doen. Zy
zelve zou den al te edelmoedige en tot afstand
doen bereide te kennen moeten geven, dat zij
hem bemint. Lijnrecht in strijd met alle goede
zeden en met de eisohen van den vrouwelijken
trots, zou zij den eersten stap moeten doen om
in het hart van den man, wiens plichtsbesef
wellicht wat grooter is dan bij het meerendeel
der menschen, de liefde de zege op de vriend
schap te helpen behalen. En geloof je, Isa dat
eene fiere en zelfbewuste vrouwennatuur daartoe
in staat zij?//
«Al» zij bemintzeer zeker.Want voor eene
ware liefde moet zelfs de meest hardnekkige
trots wijken.//
Vol levendige warmte en op den toon van
innige overtuiging wa» dit snelle antwoord
van hare lippen gekomen. Of Kurt Von Hed-
mondt daardoor werkelijk bevredigd wa» gewor
den, viel niet te bemerken, want hij keek voor
zich uit en woelde met de punt van zijn voet
in het kiezel van het pad. Zijn plotseling ver
stommen had iets bevreemdends voor Isa, doch
de tijd bleef haar niet om hem naar de rsden
daarvan te vragen, want thans dook Hellmuth's
gestalte in hunne nabijheid uit den groenen
plantenchaos op.En met eene levendigheid, die
niet» verried van datgeen, wat er gedurende
deze oogenblikken in zijn hart mocht zijn om
gegaan, riep de Ulanenofticier zijn vriend bjj
zich.
//Zoo, zoo, ben je ook al gedeserteerd van de
strenge heer»cheres Terpsischore? Ik ben bang
Ivoorbeeld wordt ons in Duitschland gege-
j.ven, een voorbeeld, dat inderdaad eerbied
afdwingt, maar ook vooral navolging ver
dient Daar bestaat namaljjk sinds ver
scheiden tientallen van jaren eene ver-
eeniging, onder de hooge baschermiag van
den H. Carolus Borromaeup, wien» naam
zjj ook de eer beeft te dragen. En deze
Borromaeus-Vereeniging stelt zich ten doel,
den noodlottigen invloed tegen te werken,
welken de slechte literatuur op alle klassen
der maatschappij uitoefent. En het middsl
daartoe is het verspreiden en helpen ver
spreiden van goeds boeken en goede tijd
schriften. Reeds bestaan ar 1700 afdee-
lingen van deze zegenrjjke vereenigiug in
alle streken van Duitschland. Elk jaar
ontvangen do leden dezer vereeniging een
of meer boekwerken, en bovendien een
catalogus van boeken, welke door de ver
eeniging tegen veel verminderden prgs aan
hare leden op eauvrage worden geleverd.
Aldus werpt deze vereeniging een flin-
keu dam op tegen den met geweld aau-
rollanden stroom der goddelooze en zede-
looze peraprodactenaldus biedt zjj eeu
krachtig tegengif tegen het noodlott'g
veujjn, dat de ongeloovige pers eiken dag
tracht te verspreiden onder alle rangen en
standen der maatschappij.
Zouden wg met vereende krachten hier
te lande niet eene dergeljjke schoone ver
eeniging kunnen oprichten Hoezeer zou
daardoor hst goede krachtdadig worden
bevorderd
Oostenrijk-Hongarije.
De liberale en jodenpsrs ts Weenen is
zeer verheugd over het vertrek van Mgr.
A g 1 i a r d i, door Z. H. den Paus na zgn
volbrachte zending naar Rusland, verheven
tot Kardinaal. Zg uit zich aldusDa Keizer
heeft gisteren een gehoor verleend aan
Mgr. Ag 1 iar di,dengelukkig verdwijnenden
nuntius, en een paar andere leden van het
pauseljjk gezantschap.
Duitschland.
Te Berlijn en in andere plaatsen van het
Daitsche Rjjk gaan protesten op in zake
het huwelijks-recht. De vereeniging Frauen-
wohl en andere Berlgnsche vroawenvereeni-
gingen hebben eene protestvergadering ge
houden tegen de besluiten, bg de behandeling
van hst Burgerlijk Wetboek door den Rjjfcs-
dag genomen.
De Reichsanzeiger bevat de mededeeling,
dat de Koning het verzoek om ontslag van
dat onze jonge dames on» later zwaar zullen
laten boeten, en van de zwaarte van mijn mis
drijf, dat bij den zoon des huizes zeker dubbel
zwaar weegt, word ik mij zeiven thans eerst
ten volle bewust. Je geeft er zeker de voorkeur
aan, lieve Isa, om hier nog wat te bekomtn,
ik voor mij moet me echter haasten om tot mijne
plichten terug te keeren.//
Hij liet der verraste zelfs geen tijd tot een
antwoord, knikte den kapitein «lecht» met een
roelbeteekenend lachje toe, en verwijderde »ich
met haastige schreden. Het kletterende toevallen
van d# glazen deur moe*t er de achtergeblevenen
een minuut later van overtuigen dat hij den
wintertuin had verlaten.
In doodelijke verlegenheid stond Isa voorden
kapitein, met wien zij zich zoo plotseling alleen
»ag, en daar hij eenige s»conden lang zweeg,
raapte zij eindelijk al haar moed bijeen, om hem
met stokkenden adem voor de attentie te be
danken, die hij haar door de 's middags ge
brachte bloemen bad bewezen.
Nordenbolz bemerkte eerst nu, dat zij eene
donkerroode roos, volkomen gelijk aan die,
welke hij haar ten geschenke had gegeven, in
het haar droeg, doch hjj zag daarin niets anders
dan een toeval, hetwelk voor hem geen betee-
kenis mocht hebben,Met eene hoffelijke wending
wees hij haar dank af en toen volgde er weder
om een eenigszins langdurig, bedrukkend stil
zwegen, totdat de kapitein met een kloek be
sluit en met meer militaire openhartigheid dan
wel diplomatisch beleid, zonder omwegen en
zonder inleiding, op zijn doel losging.
//Terwille van de waarheid, juffrouw I»a,v
den minister van koophandel V o n B e r-
1 e p s c h ingewilligd en hem deo titel en den
rang vaa minister van staat gelaten heeft. De
onderstaatssecretaris aan het departement
van openbare werken B r e fe 1 d is tot staats
minister ea minister van ngverheid be
noemd.
Het dikwgls voorspelde en aangekondigde
ontslag vaa den minister van koophandel
VonBerlepsob,die kort vóór Y ouBis-
marck'a terugtreden nit het openbaar
leven op psrsoonlgk verzoek van den Keizer
zich beschikbaar stelde omdat zgn sociaal-
politieke denkbeelden niet met die van B i s-
m a r c k o rereonkwamen, is dan na verleend.
Het heeft deze beteekenis, dat in de sooiale
politiek weer een langzamer tempo aal
worden genomen en dat ook de sociaal-
politieke stroo ning in de partgen, uitge
zonderd in het centrum, aaumerkelgk zwak
ker is geworden. De nieuwe minister van
koophandel B r e f e 1 d schgnt een aeer ver
dienstelijk hoofdambtenaar aan het minis
terie van openbare werken te zgn, maar
als politiek persoon is hg tot du toe weinig
op den voorgrond gekomen.
De onderkoning van China L i H u n g
Chang had Zaterdag teBerljju eene confe
rentie met den Japanschen gezant, graaf
A o k i. Verscheidene wen bleven de beide
staatslieden te zamen. 's Namiddfegs om drie
nar begaf Li Hung Chang zich naar
Spandau, tmeinde een bezoek te brengen
aan de fortificatiën, waar militaire autori
teiten aanwezig waren om hem bereidwillig
inlichtingen te geven.
Des avonds werd op de terreinen der
Ngrerheidstentoonstelling een feest gegeven
ter eere van den Chiueeschen Onderkoning,
waarbg kosten noch moeiten werden ontzien
om L i eea groot denkbeeld ervan te geven.
Engeland
De Cobden Club te Londen heeft ter
gelegenheid van het 50 jarig jubileum van
het intrekken der graanwetten in Engeland
een adres gezonden aan C. P. V i Uiers,
den eenig overblg venden van de vier staats
lieden aan wie het initiatief tot dezen
maatregel te danken is.
De agitatie voor het zilver en het
zelfvertrouwen van de zilverpartg in de
Vereenigde Staten nemen toe. Op de de
mocratische conventie van Noord-Karolina
Btemden slechts 31 voor het goud-, en 907
voor het zilverplatform. De populisten gaan
overal met de zilvermannen mee. Het bi-
metallistisch plan van W h i t n e y vindt
nergens genade.
zeide hij //moet ik u bek»nnen, dat het geens
zins een gril van het (oeval is, dat wij op deze
stille plaats elkander weder ontmoeten. Ik heb
veeleer geweten, dat ge u hier bevond, en ik
ben u komen opzoeken, wijl ik den wensch
koesterde om u te spreken.
Alhoewel hg zieh alle mogelijke moeite gaf
om kalm en onbevangen te schijnen, verschilde
zijn wijze van spreken toch zoo hemelsbreed van
de gelaten sekerheid, waardoor hg tot du»rer
zoozeer indruk op haar gemaakt had, dat Isa
tegenover zijn merkbare beklemdheid en verwar
ring hare eigen verlegenheid voelde verdwijnen
en dat het haar al* 'in een lichte vlaag van
overmoed ontglipte:
//Woudt u mij spreken, kapitein? Soms over
deselfde treurige zaak waarin reeds mijn neef
mij zooeven, zonder dat ik er eenigstins aan
spraak op kon hebben tot scheidsrechtere* heeft
geroepen?//
Met een onzekeren blik trachtte Nordenbolz
in hare blikken te lezen.
//Inderdaad, ik weet nietof zou mijn vriend
zjjn aangelegenheid met u soms reeds in orde
hebben gebracht?//
«Zjjn aangelegenheid! Neen! Van hem zeiven
was er volstrekt geen sprake. Hjj heeft mjj alleen
een geschiedenis verhaald, een allerzonderlingste
geschiedenis, die, naar ik meen,, eenieder recht
dwaas moet voorkomen, die met zjjn eigen hart
daarbjj betrokken is. Doch heb ik u wel ver
staan, kapitein? 't Was dus over een aangelegen
heid mjjns neefs, dat u mjj wenschtet te spreken?//
{Wordt vervolgd.)
H riKlKHStUnill HUI.
ABONNEMKNTSPBIJ8
PBIJS DEB ADVEBTKWTIEW.
AGITE MA HOW AGITATE.
36.
