No. 2461.
Zondag 19 Juli 1896
21ste Jaargang
Maatschappelijke hervor
mingen.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERD AG.
Redacteu r-U i tg e v e r, W. KÜPPERS.
BU REAU: St. Jansstraat. Haarlem.
AGÏTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels. 50 Cents.
Elke regel meer7llt»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrjjdag-avond
voor 6 uur ingewacht.
HooJ dag enten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicitè Etrangère
G. L. DA tl BE fy Co. JOHN., F. JONES, Succ., Parijs 31 bis Faubourg Montmartre.
Indien over honderd jaren de geschied
schrijver de historie van het einde der 19e
eeuw zal te boek stellen, dan is bjj ver
plicht om melding te maken van het
doorgaand streven om de maatgchappjj
geheel te hervormen in de richting van
een enkelen stand. Welke die stand is,
behoeven wjj niet breedvoerig te betoogen.
Het is toch i8u algimeeoe bekendheid,
dat de staatkundige richtingen, die in
vloed trachten te verkrijgen op den a'ge-
meenen gang van zaken in ons vaderland
en daarbuiten door bemiddeling van den
handwerksstand, niets verzuimen om dien
stand zooveel mogeljjk te begunstigen.
Het begin van 't kenmerkend karakter
van den tegenwoordigen tjjd ligt derhalve
in de zucht naar verkrijging der Staats
macht.
De geheele geschiedenis door vindt men
hiervan voorbeelden. Gewconljjk toch is
het streven naar machtsbezit de drijfveer
geweest voor hervormingen ec verande
ringen op staatkundig en maatschappelijk
gebied. Men kan hierop loffslgke uitzon
deringen aanwjjzen, maar in den regel
waren de hervormingen uitvloeisels van
de zucht naar staatkundigen invloed.
Zoo ook thans. De politieke richtin
gen, die op het oogenblik, waar het haar
invloed betreft, in de minderheid ver-
keeren, dringen het hardst op verande
ringen op staatkundig en sociaal terrein
aan en dit niet, omdat zjj die hervor
mingen beschouwen als noodzakelijke
maatregelen in hot belang van het vader
land, doch omdat zjj motieven noodig
hebben ter rechtvaardiging van hun op
positie tegen de bovendrijvende partgen.
Daarom hoofdzakelijk zien wjj den hand
werksstand beschermd, neen aangebeden
door hen, die er naar streven om aan de
tegenwoordige machtsbezitters hun invloed
te ontrukken; daarom wordt in onze da
gen het sociale vraagstuk zoo scherp
mogeljjk geBteld en worden breed uitge
meten de rechten, die door den hand
werksman moeten bezeten worden, en de
gebreken, welke in zjjn toestand kunnen
Worden aangewezen. Wie populariteit wil
verwerven, kan dit in onzen tjjd alleen
bereiken door op te treden voor den werk
man, die verdrukt wordt; wie zjjn naam
gaarne op aller tong boort, kan alleen
door te klagen over den handwerksstand
s'ch zekere beroemdheid verwerven. Eo
2<>o wordt men thans bjjna tot de vjjanden
van den werkman gerekend, wanneer men
*il trachten om ten minste het evenwicht
behouden tusschen de belangen van
de verschillende standen der samenleving.
Toch is dit laatste noodig, daar bjj
Verbreking van dat evenwicht niet slechts
de andere standen zullen ljjden, maar ook
de werkman zjjn maatschappeljjke positie
'o gevaar zal zien gebracht. De Geschie
denis levert geen enkel voorbeeld van
bloei der gemeenschap als gevolg der
bevoorrechting van een enkelen stand, zoo
dat, indien het tegenwoordig streven naar
bovenmatige begunstiging van den werk
man ongestoord kan voortgaan, eenmaal
60ö tjjd zal aanbreken, waarop het even-
Wicht is verbroken en de werkman hier
van zelf de wrange vruchten zal plukken.
FE PILLET ON.
De zoon van den speler.
44.
Vervolg.)
"Wanneer dit, zoowel als mijn gedrag jegens
11 u maar eens een masker ware geweest
en offer, dat mijn aangeboren liefde tot op-
ec"theid zwaar genoeg viel?»
"Een masker?// vroeg zij verwonderd. //En
01 welk doel?//
t "Het ware thans zoo goedkoop om mjj uit
lachen, dat ik van uwe edelmoedigheid ver-
aeht, ge /uit u dat billjjke genoegen ontzeg-
n> wanneer ik u als antwoord op uw laatste
efaag een verrassende bekentenis doe. Ik was
koaaa 8ewoon geraakt, Isa, om in u de toe-
mstige meesteres in Tannvald te zien.»
ch s en waarom zou ik u daarom uitla-
zÜr>n ik niet, als ik meerderjarig zal
jr,„.' mderdaad de medeeigenares van al de
dichtingen?//
va<j cb volgens de laatste beschikkingen uws
Vecht'8 ^UIU ge als zoodanig slechts een beperkt
°efenen. Neen, Isa, een ander toekomst-
Ci Was het, dat zich in mijn geest vormde.
"annclj1 ik n als meesteres op dien grond
zag, dan'^ak u toch immers slechts als mees
teres aan mijn niet als mijn compagnon
in den eigenlijken zRj des woords, maar als
de deelgenoote van mija leven zoowel als van
mijne bezittingen kortom, Jsa, als mijn vrouw!
Bijna to,t aan hef laatste woord hadhetjon-
Wanneer wjj hierop wjjzeD, dau verwjjt
mcu ons t?n onrechte geen oog te hebben
voor het belang van den werkman en
schrjjft men ous standpunt toe aan moed
willige blindheid voor de teebenen van
den tjjd. Doch zoowel het een als het
ander verwjjt is onverdiend.
In de allereerste plaats toonen wjj de
werkeljjke belangen van den handwerks
man te willen behartigen door, ondanks
verdachtmaking en verwjjtsn, ons stand
punt te handhaven en te bljjven strjjden
voor het noodzakelijk evenwicht tnsschen
de onderscheiden standen der samenleving.
Indien wjj met den stroom medegingen
en ons aansloten bjj het koor van hen,
die den werkman willen vleien, ons ver
schuilende achter de bewering, dat het
nu eenmaal «in de lucht» zit, terwijl wjj
voor ons zelf moesten bekennen eene val-
sche leuze te dienen, dan zonden wjj ons
zelf verachteljjk vinden en tevens met
schrik de toekomst tegemoet zien, die wjj
tegengaan.
Maar geljjk het toegeven aan verkeerde
neigingen nimmer iets goeds kau uitwer
ken, moet ook bjj de quaestie der verbe
teringen in het lot van den werkman
niet in de eerste plaats gevraagd worden,
wat op het oogenblik voor hem wel het
aangenaamst kau wezen. Men moet vragen
wat geschieden kan in z{jn belang, zon
der dat de belangen vau anderen worden
geschaad, dus zonder dat de maatschappij
in baar geheel uit het verband wordt
gerukt.
Wil men dit nu opvatten als een bljjk
van geriDge sympathie in bet lot van den
arbeider, dan doet men ons een groot
onrecht aan. Het zjjn toch niet ODze ware
vrienden, die maar steeds aangename
dingen zeggen en onze wezenljjke belan
gen onaangeroerd laten. Geljjk reeds van
A 1 p h e n zong, dat het een vriend ie,
die ons ouze feilen toonf, willen ook wjj
als vrienden van den werkman niet al-
tjjd maar loven en pfjjzen, wat op het
eerste oogenblik den handwerksman aan-
lokkelgk toeschijnt.
En in de tweede plaats beweren wjj
niet blind te zjjn voor teekeaen van den
tjjd. Deze teekenen voorspellen ons wei
nig goeds. Zij wgzen op eene averechtsche
levensopvatting bjj een groot deel van
den handwerksstand. De ernst en waar
digheid verdwjjnen om plaats te maken
voor een wnften geest, die slechts haakt
naar gemak en geoot. Met afgunst wordt
gekeken naar de beter bedeelden in de
samenleving en bet geluk van anderen
wordt ben jjd, zonder dat het eigen geluk
wordt bevofderd.
Waar, vergeleken bjj vroeger, zooveel
verbeterd is, vermeerderen in onze dagen
de eischen en behoeften. De eenvoud en
tevredenheid maken plaats voor zucht
naar opschik en weelde. Men vergenoegt
iich niet meer op bescheiden wjjze te
leven overeenkomstig de verdiensten, maar
verlangt vermeerdering van loonen bjj
vergemakkelijking van de werkzaamheden.
Het is derhalve eeae omwenteling in de
levenswijze en in do behoeften, welke niet
gering kan genoemd worden.
En omdat na de toestanden in de sa
menleving daaraan niet kunnen beant
woorden daar dez9 zjjn gebaseerd op andere
levensbeschouwingen, daarom verlangt
men die toestanden te wjjzigen eu tracht
ge meisje geen vermoeden gehad van de
onthulling, die haar daar geworden zou, nu
echter maakte zij zich noch gereed om haar
voogd uit te lachen, noch om zich met ver
ontwaardiging van hem af te wenden. Zij staar
de hem slechts met groote oogen in de hoog
ste stomme verbazing aan en trok toen zwij
gend met eene snelle beweging, ja, als't ware
met eene zekere ontsteltenis, de hand terug,
waarvan hij zich weder had meester gemaakt.
Sari Mercker, die zijne bekentenis zonder
eenigen hartstocht en in elk geval zonder de
geringste uitdrukking Yan wanhopige teleur
stelling had afgelegd, scheen de geweldige, en
voor hem niet blonder tleiende werking
danrvan niet te bemerken. Met een bijna
vroolijken glans op zijn koud, onverschillig
gezicht ging hij op lossen conversatietoon voort.-
//Eene goed en wel beschouwd hoogs- avon
tuurlijke voorstelling niet waar? Maar toch in
elk geval eene voorstelling, aan wier ontstaan
gij niet geheel en al onschuldig waaTt, lieve
Isa. Ik wil er zelfs niet eens over spreken,
dat uw gedrag jegens mij even goed een tee-
ken van toegenegenheid als van haat kon zijn,
ik wil er u alleen aan herinneren, dat uwe
eigen toekomstplannen op het nauwst met Tann-
wald verbonden bleven, en dat gij mij wel
honderdmaal een open krijg aankonaigdet voor
dien tijd, dat gij volgens uwe meening onaf
hankelijk en met dezelfde rechten hekleed te
genover mjj zoudt staan, En wijl ik nu van
lieverlede zoo ver gekomen was om de gedach
ten aan dezen strijd ernstig op te nemen, wij
ik echter ook tegelijkertijd bij my zeiven zei-
dit natnurljjk te verkrjjgen ten ko9te van
de andere klassen en groepen.
Dat zulks moet uitloopen op eene alge
heels desorganisatie der maatschappij, °P
een soort van sociale revolutie, wil men
niet bsgrijpeD, terwijl zjj die ons dit toe
geven en het niet willen loochenen, zich
achter de bewering verschuilen, dat ten
slotte de werkman nog genoeg verstand
zal bezitten om niet verder te gaan dan
met zjjne belangen overeenkomt.
Maar zjj,die zoo redem eren,vergissen zich
zeer. Wanneer de hartstochten eu ver
keerde neigingen langen tjjd zjjn geprik
keld geweest en zich ongestoord bobbeo
kunnen ontwikkelen, dan zal op het be
slissende oogenblik de werkman niet
genoeg weerstandsvermogen meer bezitten
om zich te houden binnen de hem ge
stelde grenzeD, en uitspatting/n van den
ergerljjksten aard zullen te betreuren zjjn.
Dit zonder overdrjjvicg geschilderde
tafereel vormt het logisch gevolg van de
eenzijdige richting, waarin velen de tegen
woordige samenleving willen ontwikkelen,
waarbjj nog komt, dat de hoogste begin
selen volstrekt niet meer worden geteld
Wie zich daarmede nog ophoudt, dien
beschouwen de maatscbappjj-hervormers
als een domper, die nog te veel gehecht
is aan middeleeuwsche wanbegrippen en
daarom geen woord kan medespreken in
de sociale quaestie.
Ja, wel moetsn da volksmisleiders er
kennen, dat onze Heilige Vader in zjjn
encycliek Rerum novarum vele goede din
gen beeft gezegd en ook streeft naar
verbetering vau het lot van den werkman
maar zij willen er Diet van weten, dat
die hervorming van de werkmanBtoestan-
den ondergeschikt is aan de hoofdzaak:
het Geloof.
Indien zjj dat erkenden, zouden wjj geen
bezwaar meer zien in hun streven, daar
wjj dan de overtuiging bezaten, dat zij
ten slotte eene harmonische ontwikkeling
der maatschappeljjke toestanden zonden
wenschen. Maar de godsdienst is bjj hen
contrabande en daarom zullen zjj als
schippers, die onbekend zjjn met het vaar
water, waarin zjj zich bevinden, nimmer
de veilige haven van het volksgeluk kun
nen bereiken.
Docb, geljjk wjj in den aanvang zeiden,
dit is ook niet het doel van 't tegen
woordig streven van velen naar begunsti
ging van den handwerksslaad. Bezit van
de macht in dea Staat, dat is het groote
lokaas voor het meerendeel der volkslei
ders. Mochten de oogen der werklieden
hiervoor toch opengaan, alvorens zij allen
zullen zjjn verstrikt in de netten der
heerschzuchtigen. Wjj zonden dit een ze
gen achten voor de werklieden zeiven en
voor do geheele samenleving!
Frankrijk.
Ia de Frsnsche Republiek is het ver
boden bjj stierengevechten den stier te
dooden; maar wat is na te Perpignan ge
beurd? Daar heeft de stier in het arena
den toreador doodgestoken.
De gevolgen bleven niet uit. Het pu
bliek maakte aan dezen echter eene prach
tige begrafenis, en toen voor den natio-
nalen feestdag opnieuw een stierengevecht
de, dat ge onmogelijk veel neiging kondet ge
voelen om tot aan uw dood als oude jonge
juffrouw de weldadige fee vau onze smerige
arbeiders en fabrieksmeisjes te spelen, zoo moest
ik daaruit wel de eenvoudige gevolgtrekking
maken, dat wij onze grooten tw estrijd nog een
maal als man en vrouw voeren zouden, Óf de
ze gedachte nu werkelijk zoo dwaas was, als
zij u thans wellicht toeschijnt, dit kunnen wij
nu, nu zij voorgoed afgedaan is,gerust onbespro
ken laten, maar ge zult het nu toch wel be
grijpen, dat ik in ons verkeer in pijnlijke angst
valligheid alles vermyden moest, wat ook maar
slechts in de verste verte een misbruik van
onze vertrouwelijke verhouding had kunnen
schijnen. Men mocht niet van mij kunnen zeg
gen dat ik van mijn ambt als voogd geprofi
teerd had, om mij van u te verzekeren. En
zoodoende kwam het, dat ik vaak hard en on
vriendelijk tegen u was, terwjjl ik toch dui
zendmaal liever
Isa was vermoedelijk niet erg benieuwd om
te vernemen wat hij duizer dmaal liever gedaan
zou hebben, want zij vergunde hem niet den
zin te voleindigen.
//Dit alles is voor mij zoo verrassend, mijn
heer Mercker,// zeide zij, „dat ik inderdaad
oiet weet, wat ik u daarop zal antwoorden.
Doch hoe dan ook, ik geloof dat wij maar
beter deden, van dat thema af te stappen.//
„Wees verzekerd, dat ik daarop in het ver
volg nimmermeer terug zal komen, thans ech
ter zou ik, ondanks uw verbod, er gaarne nog
een paar woorden willen bijvoegen. Ge ziet
immers, dat ik mjjn teleurstelling gelaten draag
zou plaats hebben, eischtm alls aanwezi
gen, dat de stieren in het arena zouden
worden doodgestoken als zoenoffer voor
den overledene. De Prefekt bad zich, al
heel laf, ontbonden te verschenen. Het
gemeentebestuur weigerde het gevraagde
verlof ie geven. Desgeljjks de Directeur
van het arena. Maar toea werd het pu
bliek woedend, brak de banken af, en be
gon alles kort en klein ts slaan. De Di
recteur van het arer a daardoor in het
nauw gebracht gaf daarop verlof om den
stier dood te steken, eu dadelijk veranderde
bet misbaar in overluide ovatie. De mata
dor Chufero werd na het schouwspel
iu triomf rondgedragen en ovsrladen met
geschenken, waarna de bevoegde macht
proces-verbaal van het gebeurde kou op
maken, en ieder verheogd naar huis ging.
Te Reims is het s' aodbsel 1 van J e a n-
n e d' A r c plechtig onthuld. Kardinaal
La n g n i e ux hield,wijzende op de laatste
oogaublikken van de Masgl van Orleans
eene schitterende redevoering tot den Pre
sident der Rspubliek. Do heer Felix
Fan re heeft in hoffelgke termen de rede
van den Kaïdinaal beantwoord.
De onthulling van het standbeeld is ook
kerkeljjk gevierd. In de Kathedraal was
een plechtige hoogdienstopgedragen. Gou-
aod's Mis ter eere van de heldin gecom
poneerd, werd gezongen, gevolgd door
een Té Dtum voor den goeden afloop van
den aans'ag op den President der Repu
bliek bjj de Revue te Longchamp.
Toen de heer F a u r e later aau een
banket zat, door den Gemeenteraad hem
aaugeboden, sprak hjj deze woorden! «Het
is de taak onzer democratie het beeld van
Jeanne d'A r c, dat beeld van een kind
uit het volk, te maken tot eene nationale
glorie, tot de Maagd der vaderlandsliefde.»
De beeldhouwer D u b o i s, de maker
van het standbeeld, heeft het Grootkruis
vau het Legioen vau Eer ontvangen.
Duitschland.
Iu de Barlgasche bladen wordt veel
gesproken over de meerdere of mindere
genegenheid van den nieuwen ItaliaaDSchen
minister van buitenlandsche zaken voor
het Drievoudig Verbond.
Hier tegenover moet het feit worden
gesteld, dat Visconti Venosta nog
in de laatste jaren herbaalde malen gele
genheid heeft gevonden, zich vriendschap
pelijk omtrent dat Verbond uit te laten.
Bovendien is de verhouding van Italië
tot het Drievoudig Verbond van dien aard
dat er niet de minste reden bestaat voor
de vrees, dat Italië voornemens zou kan
nen zjjn zich te verwjjderen van de poli
tiek, welke zjj tot nog toe gevolgd heeft.
Zou Italië het Drievoudig Verbond losla
ten, dan staat de Romeinsche quaestie voor
de denr die zich dan op den voorgrond
dringt.Het met geweld den Paus ontnomen
Rome met de Kerkelijke Staten,zou alsdan
wel eens heel spoedig teraggegeven moeten
worden. Keizer Wilhelm van Duitsch
land eu keizer Frans Jozef van Oos
tenrijk, de nog wel Apostolische Koning
vau Hongarije, bestendigen door het Ver
bond met deu rooverkoning gesloten, den
in 1870 met geweld van wapenen ge-
pleegden diefstal.
De Evangelische dominé's in Pruisen
krpgen het benauwd. De opperste kerke-
en niet in het minst genogen ben om door
klachten of verwijten, de rust van uw hart te
storen. Daar wij echter heden als 't ware een
afscheid van elkander nemen, moet ge me ver
oorloven om het beeld, dat gij in rie heriu-
nering van mij bewaren zult, eenigsziDs met
de werkelijkheid in overeenstemming te bren
gen. Ge zegt, dat ik hard en ongevoelig voor
mijne arbeiders geweest ben en verwoest beb
wat uw vader voor hen gedaan heeft. Zoover
dit verwijt waarheid beval, komt het even goed
op uw hoofd als op het mijne neer. Goed en
wel beschouwd heb ik er hoegenaamd niets
op tegen, dat het dien mensclun zoo goed
gaat, als zij het door hun gedrag verdienen,
en ik gun eenieder van liarte graag het loon
van den arbeid. Doch wanneer ik later
als mijne echtgenoote, moet ik weder herhalen
1 u de bevoegdheid toekende om mede te
j werken aan de beslissing in gewichtige zaken
j wanneer ik de welvaartsinrichtingen voor onze
arbeidersbevolking wellicht in hoofdzaak ge
heel aan uwe zorgen moest overlaten, dan moest
ik er ook bijtijds voor zorgen, dat gij behalve
de reeds aanwezige geestdrift voor zulk een
taak ook het juiste begrip kreegt van het we
zen en van de grenzen daarvan.Gjj moest vnnuwe
dwaze overdrijving genezen worden en moest lee-
ren inzien.dat een heilzame verhouding tusschen
werkgevers en werknemers slechts dan duur
zaam bewerkstelligd kan worden, wanneer de
wetten en de grenzen van onze eenmaal be
staande maatschappelijke orde met beslistheid
en strengheid gehandhaafd worden, Slechts op
den bodem van orde kunnen tevredenheid en
ljjke raad derEvangelische kerk heeft in een
vertrouweljjk rondschrgven aan den super
intendent de aandacht gevestigd op dein
omvang steeds toenemende propaganda
van de Roomsch Katholieke Kerk. Overal,
zoo wordt in het scbrgven gezegd, maar
vooral in de groote centra, tracht de Ka
tholieke Kerk den kring harer macht uit
te breiden. De opperste kerkelgke raad
dringt er op aan dat de proteBtantsche
geestelijkheid de oogen geopend hoade
voor dit gevaar, en verzoekt toezending
van adviezen omtrent de maatregelen
welke er tegen de katholieke propaganda
genomen zouden kunnen worden. Wat zal
vau dat geheim rondschrgven groeien?
Turkije.
De Saltan van Turkge vindt het zeer
onaangenaam,datPerzië bjj den eisch bljjft
omD schemaleddinbetrokken in den
moord op den Shah,uitgeleverd te krjjgen.
Perz heeft te kennen gegeven,dat do ver
standhouding tusschen zijn land en Turkge
niet kau bljjven, zooals zjj thans is.
Ook de Bulgaren maken het de Porte
lastig. Het fanatisme der Mahomedauen
zal ook daar spoedig tot eene uitbarsting
leiden. Da Tarken maken er dan ook geen
geheim van, dat zg zich wapenen. Zoo
groot is reeds da haat, dat te Salonika
zelfs de kiuderen der Mahomedauen door
de straten loopen onder het geschreeuw
van: «Weg met de Ongeloovigeo.»
Spanje.
In de Cortes te Madrid hebben verschil
lende Afgevaardigden vragen gesteld, welke
hoofdzakelijk betrekking hadden op het
niet-betalen der soldjj aan de troepen op
Cuba.
Toen deze vragen gedaan werden, was
geen enkel Minister tegenwoordig. Later
kwam de Minister van Openbare Werken
ter vergadermg, die mededeelde, dat de
Ministers werden weerhouden door onver-
mgdelgke verplichtingen.
Er ontstond nu een levendig incident,dat
gesloten werd beschouwd, nadat er ophel
deringen waren gegeven.
Perzië.
In het land van den Shah is nog heel
wat te arbeiden voor den R. K. Godsdienst.
Er zjju wel p. m. 100 kerken of kapellen
indertgd door EE. PP. Lazaristen ge
bouwd, maar gebrek aan priesters heersoht
er overal.
In 98 scholen wordt aau 1600 kinderen
onderwjjs verschaft. Het aantal priesters
is zeer gering, er zjjn er slechts twaalf;
met de zusters is het niet veel beter ge
steld. Niet meer dan 20 zusters moeten
alle werkzaamheden verrichten. De Apos
tolische Delegaat heeft zjjn residentie te
Khosrova, waar ook het seminarie is. Tn
de provincie van Khosrova zjjn slechts
8,000 katholieken over 200 dorpen ver
spreid. Perzië telt 80.000 Nestorianen, die
het geloof wel zouden omhelzen, als men
over meer hulpmiddelen kon beschikken.
De prote8tantsche missie van Onrmiah
(een Amerikaansche) welke jaarljjks een
budget heeft van 200,000 fr. heeft tot nu
nog niemand knnnen bekeeren.
goede verstandhouding gedijen. Wjjl ik u dit
steeds met tastbare voorbeelden voor oogen
wilde brengen, moest ik, hoe ongaarne ook,
trachten om u het verkeerde en noodlottige in
menige goed gemeende schepping uws vaders
duidelijk; te maken. Maar tevens ook moest ik
iedere, van de andere zijde uitgaande poging
om aan de grondpijlers der bestaande orde te
schudden, met een scherpte en onverbiddelijk
heid terugwijzen, die mij zeiven wellicht som
wijlen eenige zeltbeheersching kostten. Ik dacht
u op zulk eene wijze van lieverlede aan mijne
zienswijzen te onderwerpen, alleen om u dan
later grootere vrijheid te kunnen laten, om
binnen de grenzen daarvan geheel uw week
hart en menschenliefde te kunnen volgen.»
//Ge moest leeren, hoe men eene arbeiders
bevolking opvoedt, wijl ge in mijne gedachten
ertoe bestemd waart, om voor deze bevolking
eenmaal een beschermgeest te worden. "Wilt ge
ook na deze verklaring nog de bittere vijand
schap handhaven, die go mij toedraagt wegens
mijne vermeende hardvochtigheid?//
Wanneer Isa hem aanvankelijk slechts met
een zekeren tegenzin had aangehoord, zoo was
door de wijze van zjjne uiteenzetting hare op
merkzaamheid toch weldra geboeid geworden,
cn voor de eerste maal dwong de energie van
dezen man haar ongeveinsde bewondering at.
Toen hij geëindigd had, reikte zij hem uit ei
gen beweging de hand, die zij hem zooeven
bijna ontsteld onttrokken had,
„Neen,// antwoordde zjj, //want alhoewel ik
dit alles nog niet zoo terstond begrijp, zoo
geloot ik nu toch, dat ik u in mjjn gedachten
