NIEÜ W E Mo. 2465 Woensdag 29 Jail 1996 21ste Jaargang Eene onderwljs-quaestie. BUITENLAND. ABONNEMENTSPRIJS Pet 8 maanden voor Haarlem. t 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Af'zonderljjke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BÜBEAII: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NOKT AGITATE. PBÏJS DER ADVERTENTIES, Van 16 regels .50 Conts Elke regel meer7V« Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant. Advertentiën worden niterljjk Maandag-, Woensdag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. R e d e t e u r-Uit g e v er, W. KüPPERS. Een onderwijzer te Amsterdam heeft een paar hoofden van scholen aldaar voor «kwa jongens» uitgemaakt.Zietdaar een feit, waar door niet alleen de openbare onderwijzers wereld in opschudding is gebracht, maar ook de pennen van tal van personen bui ten het onderwjjs heel wat te doen hebben gekregen. De liberale bladen zijn gernld met «ingezondea stukken» en hoofdartike len over de straf, die aan den schuldigen onderwijzer moet worden opgelegd. De straf, welke Burgemeester en Wet houders aan den Raad voorstellen, is het ontslag nit de betrekking, niets meer ook niets minder. De AmEterdamsche Burge meester, niet gewoon om halve maatrege len te nemen, wil de buitensporigheden der onderwjjzers met een slag den kop verplet teren en een voorbeeld stellen aan anderen, die misschien neiging zouden gevoelen den aangeklaagden onderwijzer na te volgen. Waarover het geschil heeft geloopen tusachen den onderwijzer en de door hem beleedigde hoofden, zullen wjj het niet be spreken. Deqnaestie, of rangexamenB voor de onderwjjzers nuttig en noodig geacht moeten worden, laten wjj over aan de on derwijzers zeiven en aan de schoolaHtori- teiten, die haar natnnrljjk beter kannen beoordeelen dan zjj, die buiten het onder wjjs staan. Wjj willen ook geen oordeel vellen over de aan den Gemeenteraad voorgedragen straf. Het is zeer gemakkelijk om te zeggen, dat de straf te zwaar is of misschien niet zwaar genoeg, maar ten slotte draagt al leen de Amsterdamsche Raad de verant woordelijkheid voor die straf en moeten de leden van dien Raad ernstig met hun ge weten te rade gaan, welke gedragslijn zjj hier hebben te volgen. Zjj, die hier advies geven en bniten de verantwoordelijkheid voor de te nemen beslissing staan, laten zich zoo gemakkeljjk door hun gevoel of door andere omstandigheden leiden tot het innemen van een standpunt, waarvoor zjj zich wel zonden wachteD, indien van ben de beslissing afhing. Maar waarop wjj wel de aandacht onzer lezers meenen te mogen vestigen, is de verschrikkelijke toestand, waarin bij ons te lande het openbaar onderwjjs zich bevindt. Verschrikkelijk noemen wjj dien toestand, en wjj nemen er geen woord van terug. Of de bedoelde hoofden van scholen er aanleiding toe gegeven hebben dan wel niet, is ons onverschillig, omdat dit aan de zaak zelf niets verandert, maar wjj vragen, FEUILLETON. De zoon van den speler. 48 Vervolg «/Dit punt meen ik met u reeds met de groots,e duidelijkheid besproken te hebben,// zeide hjj koel. «/De betaling geschiedt, nadat ik mij van de betrouwbaarheid uwer inlichtin gen zal overtuigd hebben en zij zal geheel en al afhangen van de waarde van de door u ge presteerde diensten. Bewaarheidt zich datgeen wat ge me zooeven verteld hebten ik zal in elk geval nog beden de proef op de som nemen dan zult ge geen reden hebben om ontevreden over mij te zijn.// Een handgebaar, dat den ander duidelijk te kennen gat, dat het onderhoud was afgeloopen, begeleidde de laatste woorden, en al draalde mijnbeer Cesar Martini ook nog eenoogenblik met heengaan en mompelde hij van groote uitgaven en een klein voorschot, zoo deed toch de onverbiddelijke onverschilligheid waarmede Karl Mercker zijne aanwezigheid geheel en al over het hoofd scheen te zien, hem spoedig tot den terugtocht besluiten. Nog onder het heengaan vond hij gelegenheid om te wijzen op den wereldroep van zijn instituut en op zijn vijfentwintigjarige werkzaamheid als politiebe ambte, zonder daarmede een grooterewerkkring te verkrjjgen dan te voren. Mercker had hem den rug toegekeerd en zich verdiept in de lectuur van het achtergelaten papier met aan vaar het met de jeugd heen moet, waaneer zjj is overgeleverd aan de leiding van per sonen, die zich zoo vergeten als door den betrokken onderwjjzer is geschied? Of liever, vergeten is hier het woord niet, want blijk baar heeft die onderwjjzer niet de overtui ging, dat de door hem verrichtte daad iets is, hetwelk onbestaanbaar moet wezen bjj iemand, die balast is met de opleiding van het toekomstig geslacht. Hij heeft toch in een schrjjven betoogd, dat hjj niet het recht had om te doen, wat hjj gedaan heeft, daar hem gebleken is, dat de beide hoofden slechts handelden als uitvoerders van door de aatoriteiten gegeven bevelen. Zulks maakt er zjjne handeling niet beter op, omdat hjj nu de beleedigtag heeft geworpen naar hem, die als de saperieureu van bedoelde hoofden beschouwd kannen worden. Over de daad zelf zullen wjj niets meer zeggen, maar wel leggen wjj er nadruk op, dat zjj eene uiting vormt van den geest, die zich allengs van de openbare school meester maakt. Was die school in vroeger tjjden geschikt om op te leiden tot alle Chris telijke en maatschappelijke deugden, zelfs haar ijverigste voorstanders zullen ons moe- te a toegeven, dat zjj aan dien eisch niet meer voldoet en niet meer kan voldoen. De openbare school heeft tot devies de neatraliteit, een standpont, waarop men bet geen dag kan nithonden.Wie kan neu traal wezen, wanneer het een der christe lijke of maatschappelijke deugden geldt? Wie kan neutraal wezen, wanneer hjj zjjn oordeel heeft uit te spreken over vaderlands liefde, over godsdienstzin en over zoovele andere deugden, welker beoefening een deel der opvoeding uitmaakt? Dit is immers onmogeljjk en daarmede heeft men dus de openbare school geheel veroordeeld, want de ouderwjjzers, die er arbeiden, zjjn niet nentraal. Zij moeten kiezen en han onderricht doordringen van het resultaat hqnner keuze. En dat zjj ge kozen hebben, bljjkt uit betgeen nu en dan vernomen wordt omtrent het op de open bare school door de kinderen geleerde. De neutraliteit moet dan ook niet anders ge noemd worden dan een vlag, waarmede men de ladiDg tracht te dekken. Doch die lading treedt herhaaldelijk aan den dag als voor haar meerendeel contra bande te zjjn, welke binnengeloodst wordt achter een zeer klein gedeelte goede waar, dat echter weder bedorven wordt door de gesmokkelde artikelen. En daarom zjjn wjj ook niet gediend van het weinige goede, dat de openbare school ons voor onze kin deren wil geven. teekeningen. Hij bestudeerde dit met eene grondigheid, als wilde hij rederen afzonder lijken regel onuitwischbaar in zjjn geheugen prenten, en er verliep zeker wel een half uur eer hij het blad samenvouwde en zich kleedde om te gaan. Bij den portier van het hotel informeerde hjj naar het magazijn van den juwelier Ehren- fried Klingenberg, en het ontging hem niet, dat de gevraagde zijne inlichtingen met een ietwat wantrouwenden zijdelingschen blik op den vrager gepaard deed gaan. Vervolgens toog hij in de aangeduide richting op weg doch hij vergenoegde er zich mede om twee maal langs de verleidelijke winkelramen van den waardigen Ehrenfried voorbij te gaan en de prachtige winkelinrichting van buiten af te bewonderen. Zijn weetgierigheid scheen daar mede volkomen bevredigd, want bij stapte op de eerste de beste standplaats van rijtuigen in een droschki en noemde den koetsier de woning van den regeeringspresident Von Hed- mondt als het doel van den rit. De bediende die hem daar ontving, meldde met de betui ging van leedwezen, dot er niemand van de familie thuis was dan juffrouw Haedenroth, doch dat mevrouw Haedenroth vermoedeljjk wel spoedig te huis zou komen. //Daar ik gekomen ben om van de familie afscheid te nemen, is het mij wellicht veroor loofd om op hare terugkomst te wachten//, ver klaarde Mercker. „Zeg echter aan de juffrouw dat zij zich niet behoeft te geneeren, wanneer zjj soms niet genegen mocht zijn, mjj voorde lerugkomst van mevr. hare moeder te ontvangen.// De neutraliteit ia naatn vau de open bare school draagt de schold vau haar lang zaam maar zeker verval. Is het niet een oamogelijk stelsel om kinderen te trachten op te leiden en te vormen voor de samen leving, maar hen onbewust te latea vau de voornaamste roerselen, die deze maatschap- pjj baheersohen. In plaats van de kinderen das voorloopig tot gids op den levensweg te verstrekken, voor zoover nataarljjk de oaders hierin aiet voorzien, zoa mea den onderwjjzer een soort van machine willen doen zjjo, enkel bestemd om aan zjjn leer lingen wat nattige kennis te verschaffen. Als men hierover ean oogenblik nadenkt moet het bespotteljjke van zulk eeu systeem aan den dag treden en moet men over de eigenzinnigheid verbaasd staan, waarmede dat systeem nog steeds wordt aangeprezen en verheerljjkt. Het is mogelgk, dat men bjj handwerkslieden in de uitoefening van hun beroep kan spreken van neutraliteit, maar bjj deu onderwjjzer had men het moeten laten en zich spiegelen aan de er varing, die geleerd heeft, dat de kinderen han leermeasters niet alleen trachten na te volgen op intellectaeel gebied, maar voor al hen als voorbeeld aannemen op moreel gebied, zoodat er niet gedacht kan worden aan neutraliteit. De eenige onderstelling omtrent de mee ning der voorstanders vaa een zoogenaamd neutraal onderwjjs kan zjjn, dat zjj op on der wjjsgebied zich iets voorstellen als op religieQS terrein van een godsdienst zonder ge loofsverdeeldheid wordt gedacht.Die fraaiig heden behooreu echter voor goed te wor den opgeborgen bjj het andere klatergoad, waarmede men indertjjd de liberale begin selen heeft bedekt. Onze tjjd stelt zich met zulke hersenschimmen niet meer tevreden. Er moet partjj worden gekozen voor of tegen de godsdienstlooze school, die langza merhand verandert in eene godsdienstvjjan- dige school. Dit wordt opnieuw bewezen, door het geen nu op schoolgebied te Amsterdam weder is voorgevallen. De geest van het onderricht op de openbare school wordt voortdurend meer doortrokken van vjj- andschap tegen den godsdienst, omdat de onderwjjzers zeiven niet meer met den gods dienst te maken willen hebben. Zoo wordt op die school een geslacht gekweekt, dat groot geworden, zal behooren tot de aan hangers van dat moderne heidendom, 't welk slechts denkt aan vermeerdering van stofïeljjk welzjjn met veronachtzaming van alle hoogere beginselen. De Amsterdamsche onderwjjs-quaestie Hij ging in het kleine ontvangsalon zitten en begon in een der daar liggende werken te bladeren, even alsof het hem volkomen onver schillig ware, of Isa hem met een onderhoud verwaardigen zou of niet. Doch nauwelijks wa ren er twee minuten verloopen, of de tegen overgelegen deur werd geopend en zijn pupil stond voor hem in een allerliefst huistoilet rooskleurig en schitterend als een jonge zon nige lentedag. //Welk eene boodschap is dat nu, die ge me hebt laten doen?// vroeg zjj. „Waarom zou ik u niet ontvangen? Ja, wanneer wij nog vijanden waren zooals vroeger, maar dat is nu voorbij. Met eene werkelijk betooverende beminnelijk heid bood zij hem de hand en Mercker drukte de smalle lippen opeen, even alsof haar begoo chelende aanblik een vurig woord op zjjn tong had geroepen, waaraan hij met geweld den uit gang beletten moest. Isa bemerkte het ternau wernood, dat hij hare begroeting zoo zwijgend en schijnbaar koud beantwoordde, zij was on miskenbaar in de gelukkigste stemming en blij de een mensch gevonden te hebben, tegen wien zjj de overstroomde vroolijkheid haars harten lucht kou geven. //Ik zou u wel eens wat willen laten zien,,, keuvelde zij, //een geschenk, dat de een of an dere opmerkzame of beminnelijke anonymus mij dezen voormiddag gezonden heeft. Wellicht kunt gij mij helpen om hem te raden.» Zij snelde naar de aangrenzende kamer om na enkele seconden met eene kleine geopende lederen étui terug te keeren, op welks zwart zijden kussen eene sierljjke, met paarlen en bril. roept alle Nederlanders, die nog hechten aau den godsdienst, op tot stenn aan de bjjzondere scholen, die thans in een stadinm van opkomst verkeeraa, maar nog groote behoalte hebben aan de practische belang stelling van zeer velen. Deze plicht mag niet worden veronachtzaamd, want dan doet men het opkomend geslacht te kort. Dat heeft er recht op, dat wjj zorgen voor hn n toekomst, zoo goed als ieder in het bjj- zonder te waken heeft voor het toekomstig heil zjjaer kinderen. Ook zjjn er tegenwoordig onder de onder wjjzers velen met een socialistisch tintje en vreeseljjk prikkelbaren, zoo hoorden wjj onlangs vaa een dier prikkelbare, fijnge voelige menscheo spreken, die zich o. m. beklaagde over een broek antwoord, dat zou gegeven zjjn door een Burgervader een onzer dorpsn en hierdoor nu voor den Inspecteur vau het ouderwjjs veel nutteloozeu tjjd zal doen verloren gaan om de hem aangedane «beleedigiog» te wreken. Wjj kannen echter moeiljjk aannemen, dat het hoofd eener gemeente zich «barsch» zal oiten tegenover een zjjner gemeentenaren. Laten de openbare onderwgzers onder elkander twisten en kibbelen over rang- examens, verhooging van salaris, bevorde ring naar anciënniteit, hnmane behandeling en verdere middelen, waardoor zjj meenen hun taak te verlichten en te veraangena men, maar laten wjj streven naar bevor dering van een onderwjjs, waardoor onze kinderen komen tot waardeering van den grooten schat, dien het geloof ook voor eene practische levensbeschouwiogaanbiedt. Wij veroordeelen den openbaren onder wjjzer die zich aan beleedigiog van zjjne superieuren heeft schuldig gemaakt, dan ook slechts godeelteljjk, omdat bjj zelf het logische resultaat moet geheeten worden van het onderwjjs der openbare school, dat reeds zoovele wrange vrachten heeft opgeleverd. Engeland. In het Hydepark te Londen hebben Zon dag socialistische manifestaties plaats ge had ten gunste van den internationalen vrede. Slechts een klein aantal personen omringde elk der twaalf tribunes. Het aan tal Fransche sprekers was vrjj talrjjk. Liebknecht vertegenwoordigdeDuitsch- iand, A d 1 e r Oosteurjjk en Van der Velde was de vertegenwoordiger van België. lanten bezette broche lag. „Wonderschoon niet waar?// vroeg zij met schitterende oogen. „En niets verder er bij dan een briefje waar op. Maar zij voleindigde den zin niet. Onder het spreken zag zjj op tot Mercker en bemerkte hoe deze met scherpe blikken het kleinood, maar meer nog het étui, waarin het geborgen was, nauwkeurig opnam. Zij werd zoo getroffen door het onheilspellende van zjjn blik, dat de woor den haar op de lippen bestierven. Een oogenblik zweeg Karl Mercker. Het was hem aan te zien, dat bet hem moeite kostte zijne gewaarwordingen te verbergen, hem die anders zoozeer gewoon en in staat was, in alle omstan digheden zich zeiven te bebeerschen. Hjj had een etiket opgemerkt, dat den naam Ehrenfried Klingenberg vermeldde, en een reeks van ge dachten was hem door het hoofd gevlogen. //Die heer levert dus zelf de bewijzen van zijn schuld, kwam het daarna van zijne lippen, en toen Isa hem naar opheldering van dit voor haar raad selachtige gezegde vroeg, had hij reeds de armen over de borst gekruist en begon nu met een somber gefronst voorhoofd in de hevigste opwin ding de kamer op en neer te loopen. „Ontsla er mjj van, u dat uit te leggen,,, zei- de hij eindeljjk. //Ik heb u immers al gezegd, dat ik mjj om deze dingen niet bekommeren zal. Doch sta mij toe, dat ik heenga, want ik zou wellicht niet voor mij zeiven kunnen instaan, wanneer een ongelukkig toeval mij hier met dezen heer te zamen mocht brengen.// (Wordt vervolgd.) Him icon

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1