I E IT W E
Ni 2468
Woensdag 5 Angostus 1896
2!ste Jaargang
m
Kerk of gemeente?
BUITENLAND.
Pei 8 maanden voor Haarlem. 1 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummern 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT B E A TT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16
Elke regel meer
50 Cent*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AdvertsntiSn worden uitorlgk Maandag-, Woensdag-
eu V r a d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redscteur-Uitgev ar, W. KüPPERS.
De proteotantsche secten, vooral die, welke
zich min of meer tot de «moderne» rekenen,
noemen zich bjj voorkeur eene «gemeente
van het woord «kerk» schgnen zjj een hart-
grondigen afkeer te hebben en die afkeer
wordt grooter, naarmate de «vrijzinnigheid»
van de durgenoemde gemeente grooter is.
Wat daarvan wel de reden is, wordt ons in
het Weekblad \Onze Kring, orgaan van den
NederlaudschenProtestantenbond^afd. Schie
dam) welk blad onder redactie staat van
Ds. F. W. N. Hagen holz Jr. dnide-
ljjk gemaakt. Men wil daar nameljjk bewjj-
zen,dat Christus niet eene «kerk» maar 6ene
«gemeente» gesticht heeft of, beter gezegd,
dat Hij heeft getracht zulk eene gemeente
tot stand te brengen, iets, wat noch aan
den goddeljjken Verlosser zelf, noch aanZjjne
apostelen is mogen gelnkken, maar waarin
o grenzenlooze jjdelheid -eeist in onze
dagen de aauvoerders der moderne richting
geslaagd zijn. Als hier de dwaling niet aan
volslagen verstandsverbijstering grenst dan
weten we niet, welk woord hier bater op
zgn plaats zon zjjn
«Wat onderscheid is er,» zoo vraagt het
blad, <tnB8oheo kerk en gemeente? Laten
wjj beginnen met te zeggen, dat Jezus noch
Zjjne apostelen er ooit aan gedacht hebben
om eene kerk te stichten.» En wat bstee-
kanen dan de woorden van den Zaligmaker
«Gjj zjjt Petrus en op deze steenrots zal Ik
Mjjne Kerk bouwen Of is het woord
«Ecclesia,» zooals dat in het Latgnsch Nieuw
Testament voorkomt, niet altjjd door «kerk»
vertaald? Maar 'tis niet het woord zelf,
maar de beteekenis, waarop 't hier aankomt
«Jezus,»zoo lezen we verder,«heeft nooit eene
kerk bedoeld met eene vaste leer, met cere
moniën of sacramenten AIzoo even on mo
gelijk als de stelling is, even onmogelijk
zgn de argumenten, welke dienen moeten,
om die te verdedigen. Kan 't ook anders
Immers dit dwaze opwerpsel wordt duideljjk
weerlegd door Christus'eigen woorden: «Gaat
en onderwijst alle volken en leert hun on
derhouden alles wat Ik n bevolen heb.»Of-
is datgene wat geleerd moet worden geen
/eer?Zeer zeker en zelfs eenerasfe,onverander
lijke leerwant de Goddeljjke MeeBter legde
den apostelen uitdrukkelijk de verplichting
op alles te leeren onderhouden, wat Hij hun
bevolen haddas niet een deel daarvan,
naar hun eigen goeddunken, maar alles,
zonder uitzonderingook mochten zg niet
onderwijzen dat, wat zjj zelf noodig achtten,
maar datgene, waaromtrent Christus zelf
hou Zgn bevel gegeven had. De leer der
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
Vervolg.')
Merck er geleidde haar naar een stoel. Hij
zelf bleef hoog opgericht naast de oude schrijf
tafel van den heer Ehrenfried Klingenberg staan,
//Zijn wij ongestoord en gewaarborgd tegen
ongeroepen luisteraars?// vroeg hij, en daar de
juwelier dit door een gebaar bevestigde, ging
hij voort:
//Wjj behoeven ons, geloof ik, niet met lange
en nuttelooze inleidingen op te houden, want
de zaak is te pjjnljjk, dan dat zij ook maar een
overtollig woord zou kunnen verdragen. Ge staat
in handelsrelatie met den kapitein Hellmuth
Von NoTdenholz?//
De waarde heer Klingenberg schudde zijn
grijs hoofd heen en weer.
//Ik herinner me dat niet precies. Men zou
eerst in de boeken moeten nakijken, om het te
kunnen zeggen. Doch het zou wel kunnen we
zen dat de kapitein eens wat bij mij gekocht
had. Ik heb in deze kringen een zeer uitgebrei
de clientèle.//
„Neen, neen, mijn waarde heer, op deze wij
ze zullen we het nimmer met mekaar eens wor
den. Ook zonder uwe boeken na te slaan, zult
ge me wel uit het geheugen zeggen kunnen, of
ge aan mijnheer Von Nordenholz geld geleend
hebt of niet!//
De juwelier kneep de listige oogjes achter de
Kerk was dus wét vast en bepaald en nauw-
kenrig aangegeven.
Ook den apostelen mocht het niet gelnk
ken aene «gemeente» zooals de heeren
modbrnen zich die denken tot stand te
brengennn, daaromtrent zal wel niemand
eenigen twjjfel koesteren Maar wat hebben
zjj dan wel gesticht De waarheid is al
te onwederlegbaar, al te duidelijk, zjj staat
den schrjjver van 't famense artikel bljjk-
baar met zoo groote klaarheid voor oogen,
dat hjj ze redeljjkerwijs met geen mogeljjk-
heid kan wegredeneerenChristus heeft
deze wereld verlaten enZjjne kerk, de heilige,
Katholieke Kerk is gevestigd op Hare on
wankelbare Rots, den onsterfeljjben Petrus
een wondervol Gods-WerkDit is eene
waarheid, van welke de wereld zich nog ieder
oogenblik kan overtuigen en waarvan zjj
zich altjjd zal kunnen overtuigen tot aan
het einde der tjjden.En met welke drogre
denen trachten nu de geavanceerde theologen
deze waarheid aan te vallen? «De apostelen,
die geroepen waren Zgn a beginselen aau het
menschdom te verkondigen en alzoo de
komst van het Godsrijk te bevorderen, heb
ben Jezus echter niet goed begrepen.»Kan
het dwazer? De Goddeljjke Zaligmaker gaf
dus dit wetende de gansche wereld
vrjjwillig over aan de noodlottigste dwa-
liog toen Hjj de woorden«Wie [J
hoort, hoort Mijwie U versmaadt, ver
smaadt Mij» uitsprak en daarmede het
menschdom den plicht oplegde om zich
aan het leergezag van Zjjne Kerk vrjjwil
lig te onderwerpen. Hg verliet dos dezo
wereld zonder iets te hebben tot stand ge
bracht, [ja, liet baar zelfs opzettelijk in
dan rampzaligsten toestand achter totdat
ja, totdal de moderne wijsheid aan 't woord
kwam en licht ontstak in deze duisternis
waarin de Kerk onder Gods toelating de
meuschheid gevangen hield en datgene in
't aanzjjn riep,wat noch aau Christus zelf,
noch aan d« apostelen had mogen geluk
ken: eene «gemeente»; met deze«gemeente»
nu, die het Godsrijk op aarde moet vtr-
tegenwoordigen,bedoelt men zeker den Pro
testantenbond of de zoogenaamde «vrjje
gemeente Tot welke godslasterlijke be
weringen neemt het ongeloof al niet zgn
toevlucht, wanneer het geldt de Kerk van
Christus aan te vallen.
«Zij (de apostelen) vormden gemeenten,
die eenvoudige vereenigingeu waren van ge
lijkgezinden» echter niet de «ware gemeente»
dat hebben de modernen gedaan en «door
den nood gedrongen is de behoefte ontstaan,
de verstrooide gemeenten te vereenigen,
waaruit'de Katholieke Kerk is geworden.»
blauwe brilglazen te zamen en zette overigens
het ontschuldigste en onbevangenste gezicht ter
wereld.
#Dat is eene duidelijke en ondubbelzinnige
vraag, mijn waarde heer„, zeide hij uiterst be
leefd, //en het betaamt mij, dat ik u daar dan
ook een duidelijk en ondubbelzinnig antwoord
op geef. En dat antwoord luidt, dat ik u tot
mijn innig leedwezen geen inlichtingen kan geven
omtrent mijn intieme handelsaangelegenheden.//
//Ook niet wanneer dit geven van inlichtin
gen in uw eigen belaDg dringend geboden, wan
neer het het eenige middel ware, om u voor zeer
gevoelige verliezen te behoeden?//
//Het belieft u zeker te schertsen. Al denk
ik er ook in de verste verte niet aan om mijn klei
nen, bescheiden handel met uw grootsche, we
reldberoemde zaak te vergelijken, zoo zal het
mij wellicht vergund zgn, om de alleronderda-
nigste vraag tot u te richten, of gij in een der
gelijk gevaldat wil zeggen alleen op geheim
zinnige bedreigingen afgenegen zoüdt zijn een
vreemde een blik te vergunnen in de delicaat
ste toestanden van uw zaak?,,
//Men moet dingen, die niets met elkaar te
maken hebben, niet te zamen gooien,,, wees
Mercker hoogmoedig af. //Het zou mij zeeT ze
ker nooit in het hoofd komen om mij te bekom
meren over uwe betrekkingen tot kapitein Von
Nordenholz, wanneer ik daar niet een groot
persoonlijk belang bij had. Gig hebt dien heer
geld geleend op zjjn zoogenaamd aanstaand hu
welijk, en ik ben de voogd der jonge dame,
waarvan hier bij dit huweljjk sprake is. Het is
dus zeker wel meer dan eene geheimzinnige be-
Ja,de apostelen vormden, naar Christus be
vel, vereenigingen van gelijkgezinden, van
Christenendat doet de Kerk heden fen
dage nog en zai Zjj altgd doenmaar on
der een Hoofd, door Hem zelf als zoodanig
aangesteldden apostel Petrus, voortle
vende in Zjjne wettige opvolgers de Pausen.
Van everstrooide gemeente» dus geen sprake:
deGoddelgke Meester bad éo Zgae schapen éa
Zijne lammeren achtergelaten ODder de hoede
van ésn Herder, wiens heldhaftige liefde
met Gods bjjstand Hem de vervulling zjjner
mceieljjke taak zou mogelijk maken. Deze
geheele kudde onder évn Horder werd niet
later, maar was de Katholieke Kerk.
«Zoo werd langzamerhand het beginsel
van Jezus vergeten» lezen we verder«en de
kerk trad met steeds meer aanmatiging op
als met goddelgk gezag bekleed en van
bovennatunrljjken oorsprong.» De eene
dwaasheid komt hier noodzakelijk uit de
andere voorthoe zou Christus' Kerk Zgoe
beginselen, Zjjne leer kunnen vergeten, Zjj,
tot wie de Goddeljjke Stichter zelve gespro
ken heeft«Wie U hoort, hoort Mg, wie
(J versmaadt, versmaadt Mjj en Ik zal U
Mjjn Geest, den Geest der Waarheid zen-
deD, opdat Hg met U bljjve in eeuwigheid»
en «Ik zal met zgn tot aan de volein
ding der eeuwen ?»'t Is eene onzinnige be
wering, welke de moderne theologen hier
aanvoeren. Behoeft het nog bewezen ,te
worden, dat de Kerk, wier Goddeljjke zen
ding onder meer allerduidelijkst bljjkt
art de woorden van Christus«Ge'ijk de
Vader Mij gezondeu heeft, zoo ook zend ik
Uwel degeljjk recht had, verplicht was
met Goddelgk gezag op te treden.Haar boven
natuurlijken, Goddeljjken oorsprong getrouw?
«De kerk werd nu alles, stelde de leer vast,
deelde in hare Sacramenten genadegaven
uit en sprak het wel u of het wee u nit
over elk harer leden.» Ieder woord, wie
anders dan Zjj had daartoe de macht van
God ontvangen? «Gelukkig heeft nooit de
geheele beschaafde wereld zich dat juk
laten opleggen en bleven er ten allen tjjde
die protesteerden tegen de gewelddadige aan
matiging der kerk.» Voorzeker de ketterij
beeft meermalen het hoofd opgestoken
maar is het ook gelukkig Is het geluk
kig dat de geest des opstands, de geest
vau Satan zich bjjwjjien vaardig maakte
ten nutteloozsn kamp,dat de duisternis wilde
heerschen over bet Licht?
Het blad spreekt verder van de hervor
ming«Onze hervormers,» zegt het,«ver
vielen weder in dezelfde fout en werden
weer kerkstichten.» Natnurljjk, hun was
nog zooveel van de waarheid der Kerk over-
dreiging, wanneer ik u zeg, dat ik de macht
bezit, om aan uwe zaken met den heer Von
Nordenholz door een enkel woord haar gouden
bodem te ontnemen.//
Isa maakte eene beweging, alsof zij opspringen
en protesteeren wilde. Mercker keerde zich ech
ter naar haar om en zijn tegelijk verwonderende
en ernstig waarschuwende blik ketende haar we
der ondanks haar wil aan haar plaats.
Ehrenfried Klingenberg had de vette korte
duimen weder in "beweging gebracht, en zijn
eerwaardig vriendelijk hoofd was bijna geheel
naar den rechter schouder overgezonken. Zijn
lang, veelbewogen leven was rijk aan ervaringen
van den meest verschillenden aard, doch een
toestand, die te vergelijken ware met dien, waar
in hij zich thans bevond, was hem toch nog
nooit voorgekomen. Zooals hij de zaak overzag
kon inderdaad een ondoordacht woord hier dui
zenden koiten, en was hij al onder gewone om
standigheden de man niet, om ondoordacht te
handelen en te spreken, dan zou hij zeer zeker
thans aan zulk eene domheid zich wel het aller
minst schuldig maken.
//Het is zeer pijnlijk, om eene meening te zeg
gen over dingen, die mij volstrekt niet aangaan//
zeide hij op zijn zachtsten, deemoedigsten toon.
//Doch naam we woorden, hooggeachte heer, heeft
het al den schijn, alsof de een of andere slech
te of afgunstige persoon den Kapitein bij u heeft
belasterd. En in dat geval zou ik u den beleet-
den raad willen geven, om aan dergeljjke las
teringen geen gehoor te schenken. Mijnheer de
kapitein is een trotsch mensch, een zeer trotsch
mensch, dat moet waaT zijn, maar hij is ook een
gebleven, dat se overtuigd waren van de
noodzakeljjkheid van het gezag, doch ce
■telden het gezag van den Bjjbel, uitge
legd naar ieders persoonljjk gevoelen; de
feilbare individueele rede werd dus boven
het gezag vau God gesteld.
«Zoo zien wjj dus,»alzoo besluit het blad
«dat, zoo wjjhetGodsrjjk op aarde willen vin
den inde tigeest van Jezus, de kerk moet worden
afgebroken en de gemeente moetworden opge
bouwd. Al wat bovennatuurljjk is, al wat ge
zag oefent op onzen geest moet wegDns ook
het heilig,eeuwig,rechtvaardigen noodzakeljjk
Godsgezag moet weg en daarom geen «kerk»
maar «gemeente.» «Eene vereeniging van ge-
loovigen», eene «gemeente» is das eene ver
eeniging van geloovigen, maar waaraan èn
de eenheid èn het geloof ontbreekt 1 Immers
die zich noemende «geloovigen» gelooven niet
aan 't gezag van God, niet aan Zjjne leer
zjj bekommeren zich niet om wat Gode wil
is, zjj doen, alsof er geen God bestond, als
of Hjj niet gezegd had Wie geloofd zal
hebben en gedoopt zal ijjn, zal zalig worden.»
«Wjj leven niet meer voor onszelf, maar
voor God, voor het goede, voor den broeder.»
«En dat noemt men dan nog «levenvoor God!»
«Van zulk eene gemeente zal kracht uitgaan
ten zegen van allen, zulk eene gemeente zal
iets kunnen bjjdragen tot de komst van het
Godsrjjb». Voorzeker, kracht gaat er van
zulk eene gemeente nit, maar kracht ten
verdervede bewjjzen liggen, helaas, maar
in al te groot aantal voor de hand.
Het woord «kerk» sluit dus voor het
begrip der modernen het denkbeeld in van
«gezag», van de noodzakeljjkheid om eigen
wil en eigen wjjsheid ondergeschikt te ma
ken aan Gods heiligen wil, aan Gods on
eindige Wjjsheid, dus van nederigheid, van
zelfverloochening.Het woord «gemeente» daar
entegen heeft voor hen de beteekenis van
eene vereeniging die hun algeheels vrjjheid
van handelen toestaat,die zich nóch aan God
nö«h aan zjjne heilige geboden iets laat
gelegen liggen, die aan hoogmoeden en ei
genwaan den vrjjen teugel laat en daarom is
bet, dat de moderde theologen en hun aan
hang niet van eene «kerk,» maar wel van
eene «gemeente» willen hooren. M. V.
Bulgarije.
Te Sofia ia een dynamiet-aanslag ge
pleegd op het graf van den vermoorden
Bulgaarschen staatsman Stamboeloff.
Het kruis op het graf en het hek zgn ver
nield de kist met den doode is daaren
tegen ongeschonden gebleven.
gentleman en een edelman van top tot teen.
Wanneer ik eene huwbare dochter had en de
kapitein Von Nordenholz zou mij de eer hebben
willen bewijzen, om haar tot tijne vrouw te be-
geeren, dan zou ik hem haar zonder bedenken
hebben gegeven, zelfs wanneer ik een comman-
deerend generaal of een vorst ware.//
;/Ge schijnt u zijner toch eensklaps uitstekend
te herinneren,,, onderbrak Mercker hem met
kouden spot. Doch, eerlijk bekend, is het mij
minder te doen om te weten, wat gij gedaan
zoudt hebben, dan wel, wat ge werkelijk gedaan
hebt.,/
//Ik wil u dan ook de moeite sparen, om mij
eene geschiedenis te vertellen. Antwoord mjj
eenvoudig met ja of neen. Is de kapitein Von
Nordenholz u twintigduizend mark schuldig te
gen een door hem geteekenden wissel en tegen
een bewijs, waarin hjj zich op zjjn eerewoord
verbindt om kapitaal en interest terug te beta
len op den dag na zijn huweljjk met Isabella
Haedenroth?//
Ehrenfried Klingenberg was zeer zeker geen
slechte komediant, maar onder den indruk van
zulk eene overrompeling lieten zijn kunsten hem
toch in den steek. Hij richtte zich op en steun
de op den kant van zijn schrijftafel, terwjjl hij
met een zichtbare onzekerheid vroeg: „En wan
neer ik u daar nu eens op antwoordde, neen,
het is nietwaar, zoudt gij daar dan mede vol
daan zijn?,,
Wordt vervolgd).
D44RIEII8CHE C0ER4IT.
ABONNEMENTSPRIJS
PBIJS DER AD VERTEN TIEN
AGITE MA NON AGITATE.
51.
