N I E U W E
N« 2469
Vrijdag 7 Augustus 1S96
21ste Jaargang
Barmhartigheid.
BUITENLAND.
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Ahonderlgke nummer» 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBEAtI: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regeb .50 Cent*
Elke regel meer7V*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redscteur-Uitgev er, W. K F F E E S.
Medelgden of barmhartigheid is eene
dengd, waardoor wg deernis hebben met
de ellenden van een ander, tegelgk met
den vasten wil om die ellenden te lenigen
in zooverre wg daartoe in staat zgn. Me
delgden wordt die dengd genoemd, omdat
zg ons hart vervult met droefheid, bg het
zien van de rampen onzer evenmenschen;
zoodat wg daarvan te ljjdea hebb3D, als
werden wg er zelven door bestormd.
Wg pogen vervolgens die rampen te
verzachten, als waren het odzs rampen.
De daad, waardoor wg onzen evennaaste
ter hulp komen, wordt aalmoes genoemd.
De aalmoes is het uitwendig gevolg van
het medelgden. En daar de menschheid ge
kweld wordt door twee soorten van tegen
spoed, waarvan de eene soort de ziel en
de andere soort het lichaam treft, bestaan
er ook twee soorten van aalmoe?, namelijk
de geestelijke en de lichamelijke.
Indien wg van onzen overvloed aan brood
mededeeleD aan den arme, die te lgden
heeft van den honger; of indien wg den
arme een kleedingstnk geven, hetwelk zgne
ledematen beschut tegen het gore jaarge
tijde; of indien wg Daar een armzalig zol
derkamertje klimmen ten einde aan den
armen zieke, op een stroozak uitgestrekt,
iets ter verkwikking te brengen; dan
geven wg een aalmoes in stcffelgken vorm.
Maar wanneer iemand vrgwiliig eenige
nren btsteedt aan het onderricht van de
kinderen des volks in de waarheden van
den godsdienst; wanneer de patroon een
gedeelte van zgne inkomsten besteedt met
het doel om eene christelijke school te stich
ten of wel eene vereeniging, die de zede
lijke toekomst van de jengd moet beveiligen
dan beoefenen zjj werken van barmhartig
heid op geestelijk gebied, en deze geestelgke
werken van barmhartigheid overtreffen de
stoffelijke in zooverre, als de geest boven
bet stof verheven is.
De meeste maatschappelijke instellingen,
welke door het vrnchtbaar vernuft vau het
Christendom in deze eeuw zgn geschapen,
zgn gemengde instellingen, zoodat zij een
Staathuishoudkundig en tevens een gods
dienstig karakter hebben. De werklieden-
vereenigiogen, de gildeD, de kassen van
onderling hulpbetoon, ja zelfs de Vereeniging
van St. Vinceatins a Paulo zgn even zoo
vele instellingen, gesticht met het doel om
den tjjdeljjken toestand van den werkman
te verbeteren, maar die den werkman tevens
ontvankelgk maken voor den zachten invloed
van de waarheid en van de dengd.
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
51. Vervolg.')
//Ik, voor mijn persoon, ja, want ik bezit
veen middelen om u tot bekentenis der waar
heid te dwingen. Doch ik vrees, dat ge alsdan
zeer spoedig gedwongen zoudt worden, om een
ander inzage te vergunnen van uwe boeken, zoo
wel de openbare als de geheime.//
//Een ander? En wie zou die ander dan wel
zijn, mijn waarde beer?//
„De procureur-generaal, die aangaande enke
le veikoopen van juweelen zonder twijfel wel
eens eene bijzondere weetgierigheid aan den dag
kon leggen.,,
Niets wat meer geschikt was, om mijnheer
Klinkenberg zijne tegenwoordigheidvan geest te
rug te doen krijgen, dan zulk eene bedreiging.
Nooit had hij vriendelijker geglimlacht dan op
dit oogenblik.
„Vergun mij, u daarop onderdanig te ant
woorden, dat de koninklijke procureur-generaal
ten gevolge van de geheime aaDgifte van dwaze
jongelui al tot tweemaal toe de moeite heeft
genomen, om beslag op mijne boeken te leggen
en eene instructie tegen mij te openen.In beide
gevallen ben ik volkomen onschuldig bevonden
en van eeD aanklacht is in de verste verte geen
sprake geweest. Wanneer ge nu den wensch
koestert,om mij diezelfde voldoening ten derden
male te verschaffen, dan kan ik daar niets op
tegen hebben.//
Welnu, bet medelgden, de barmhartigheid,
aldus verstaan eu becrepsD, is de eerste
maatschappelijke deugd want al heeft de
maatschappij, om te kannen bestaan, de
rechtvaardigheid noodig, de barmhartigheid
met de veelvoudige werkeD, welke zjj voort
brengt, is nog veel meer onontbeerlijk voor
de maatschappij.
De reden hiervan is niet moeilijk te vat
ten. Inderdaad, de rechtvaardigheid heeft
enkel ten doel om in den boezem der meu-
scheljjke samenleving te voorkomen of te
onderdrukken een zekere soort van wanorde
lijkheden,namelijk die,welke uit de cchending
van een zeker recht voortkomen. Hare
zending is derhalve binnen deze grenzen
beperkt en gaat niet over deze grenzen
heen.
Maar de barmhartigheid ontplooit zich
op een gebied, dat zich veel verder uit
spreidt. De barmhartigheid strekt zich uit
van den «enen horizon naar den andereD.
De barmhartigheid streeft uiteraard naar
de leniging van alle ellenden, welke deze
ook mogen zjjD, en naar de verbetering
van alle maatschappelijke ongeregeldheden.
Ziedaar het ideaal, dat door de barmhar
tigheid wordt nagestreefd; en al kan zg
dit ideaal niet ten volle bereiken, zg zal
ten minste haar best doen om eiken dag
daar dichter bg te komen. Wanneer de
rechtvaardigheid hare rechten ten volle zal
hebben veroverd; wanneer zg de haar op
gelegde rol volkomen zal hebben vervnld,
dan zal zg nog bg lange niet alle leemte
hebben aangevuld, welke er bestaan in de
hedendaagsche maatschappij. Wat al lijden
ontsnapt er aan hare werkdadigheid! Wat
al schokkende ongeregeldheden bestaan er,
die de vreedzame verhoudingen tusscheu de
menschen onderling verstoren, en die alleen
door de barmhartigheid kunnen worden
genezen!
Er zullen altjjd zeer vele menschen zgn,
die even gebiedende en even talrjjke be
hoeften eu nooden hebben ah hunne ge-
lgken, maar wier rechten bovendien zeer
beperkt zgn, hetzjj wegens hunne lichame
lijke of verstandelijke of zedeljjke onge
schiktheid, hetzjj omdat de tegenspoed aan
hunne schreden onverbiddelgk is verbonden,
hetzjj omdat zjj moeten werken onder uit
wendig ongunstige omstandigheden.
De eene werkman wordt van zjjnejeugd
af bezocht door zwakte van lichaam, welke
hem weinig geschikt maakt tot den arbeid;
een ander heeft van de natuur een stomp,
weerspannig verstand ontvangen; een ander
is met een talrjjk gezin, zonder dat zjjne
verdiensten met de tosname van het getal
Mercker beet zich op de onderlip, deze mensek
was hem dan toch de baas, en zjjn aalgladde
lenigheid scheen iedere poging, om hem met
vasten greep te pakken, als in openlijken hoon
te bespotten. Voor een oogenblik gevoelde hij
zich als volkomen radeloos, doch toen ook ge
schiedde er iets, dat hem eensklaps degansche
energie en beslistheid van zijn wezen weergaf.
Isa was van haar stoel opgestaan en terwijl
zij haar sluier terugsloeg, trad zij tot vlak voor
Ehrenfried Klingenberg.
//Wij moeten u om vergiffenis vragen, mijn
heer.// zeide zij met bevende stem, //want wij
zijn hier met de bedoeling gekomen, om
u onaangenaamheden te bereiden, of ons onge
roepen in uwe zaak t6 mengen. Het was, gelijk
ge zooeven juist raaddet: men had mijnbeer Von
Nordenholz belasterd, en alleen om de midde
len tot zijn rechtvaardiging op de eenvoudigste
wijze te bekomen,bega ven wij ons hierheen. Eene
eenvoudige verklaring, gelijk gij baar zooeven
in het vooruitzicht steldet, was ons meer dan
voldoende. En niet waar, ge zult niet aarzelen,
om ons te onzer geruststelling deze verklaring
te geven!//
Klingenberg, wiens listige oogjes door de
blauwe brilleglazen geheel verrukt in het aan
vallige, bleeke meisjesgelaat staarden, drukte de
hand op het hart en het leed geen twijfel, dat
hij in het volgende oogenblik met den een of
anderen plechtigeu eed bevestigd zou hebben,
wat zij verlangde.
Karl Mercker voorkwam haar echter doordien
hij met forsche stem zeide: „Vooraf echter nog
eene opmerking, mijnheer Klingenberg. Het
der huiselijke leden zgn gestegen; een an
der wordt achtervolgd door kwade kansen,
die niet voorzien zgn door den wetgever
of die niet vallen onder zgne rechterlijke
bevoegdheid. Wat kan er door de recht
vaardigheid gedaan wordeu voor alle deze
ongelukkigeD? Hier moet de christelijke
edelmoedigheid, de barmhartigheid hulpe
en verbetering brengen. Het gebied vau de
christelijke barmhartigheid strekt zich der
halve verder oit dau het gebied van de
rechtvaardigheid. Daarom kan er nooit ge
noeg wordeo aangedrongen op hot beoefe-
ceu van de christelijke barmhartigheid,
want daarin is voor een groot gedeelte de
oplossing van het sociale vraagstuk gelegen.
Engeland.
Aan een verslaggever der Daily Chronicle
heeft Li Hung Chang gezegd, dat bg
in Engeland de meeste vrienden had eu
dat hg zich kostelijk amuseart. De Onder
koning van China vertelde verder, dat hg
niet alleen in het belang van China's han
del in Europa was gekomen maar in dat
van den wereldhandel!
In Qost-Londen beerscht groot gebrek
aan water waardoor de daar heersahende
diphtheria en roodvonk in de hand worden
gewerkt.
Duitschland.
Van de nog levende strijders oit de
veldtochten van 1848 tot 1870/71 in het
Duitsche Rijk, 700.000 iu getal, ontvan
gen 15,000 man eene eeresoldjj van 120
Mark jaarlgks. Zg driogen er thans sterk
op aan, dat de indertijd door keizer W i 1-
h e 1 m I voor het invalidenfonds bestemde
581 millioen Mark, du ook eens worden
verdeeld ten einde in veler behoefte te
voorzien. Tot beden bleven die millioenen
voor hun doel onaangeroerd.
In de Sachsische Schweiz boven het
zoo schilderachtig gelegen dorpje Schmilda
bij Hernskretschen aan de Elbe, brak Za
terdag-avond een onweder los, vergezeld
van een wolkbreuk, die het dorpje bjjua
geheel heeft vernield.
Rotsblokken, door het woest vau den
Winterberg neerstroomende water mede-
gesleept, verpletterden huizen en schuren.
Iu de Edmundsklamm steeg het water in
enkele miauten tot ongekeade hoogte; eene
der broggen naar Hernskretschen werd
weggeslagen, uit de restauratie iu de
moge zijn, dat ge den procureur-generaal uiet
vreest, wijl ge slim genoeg zijt om de strafwet
te ontduiken,doch al uwe slimheid heeft u in
het geval, dat ons hier alleen interesseert, toch
niet daarvoor kunnen bewaren, om als koop
man eene zeer groote onvoorzichtigheid te be
gaan. En aangezien ik geen lust heb, om met
iemand van uw soort lang verstoppertje te spe
len, zoo verklaar ik u bij deze, dat mijnheer
Von Nordenholz niet in de gelegenheid zal ko
men, om dat bewijs in te lossen, wijl ik tot het
bewuste huwelijk nimmer mijne toestemming zal
verleenen.Uwe zeer te waardeeren discretie zal
den kapitein alzoo even weinig baten als u zel-
ven.Daarentegen zou er wellicht in eene zekere
schikking te treden zjjn geweest, indien ge ver
standig en eerlijk genoeg waart, om ons klaren
wijn te schenken."
Mijnheer Ehrenfried Klingenberg's hand was
langzaam weder van het hart afgegleden en de
dikke lippen spitsten zich een weinig, even a's-
of hij geluidloos de eene of andere melodie voor
zich uitfloot.
//Wat hebt ge dat jonge mensch van mij wel
betaald voor zijn spionneeren?// vroeg hij na een
kort stilzwijgen. //Het is merkwaardig, zooals
men zich somwijlen kan vergissen. Ik heb dat
mensch tot nog toe steeds voor een uitgemaak-
ten domkop gehouden.//
//Maar om Gods wil,// riep Isa de saamgL-
drukte handen opheffend, //die beschuldigingen,
maar zeg dan toch eindeljjk dat ze gelogen zijn.//
De juwelier L aaide betreurend de schouders op.
//Er zijn twee soorten van menschen, mejuf
frouw, menschen van zaken en gevoelensmenschen,
Klamm spoelde de inboedel weg, terwjjl
hat personeel slechts met moeite hst lijf
kou bergeD; de wegen door de dalen zjja
voorshauds ooberg ibaar, het is eene ruïne
vaa belang. Gelukkig «jju, zoover bekeud,
geen menschenleveas te betreuren.
Frankrijk.
Op de Place Maubert te Parijs hebben
Zon lag een groot aantal socialisten eu
vrjjdenkera «ane anti-cleücale betooging
gehouden. Men schat de menschen,die deels
uit nieuwsgierigheid, deels uit belangstel
ling zich op en in de Dabjjheid van het
plein bewogen op p. m. 20.000 personen.
Da bekende vrjjdenkers Viriaai,
Ernest Roche, Paula Mincken
anderen voerden het woord. Wat er ge
sproken werd kaa elk fatso?nlijk mensch
wet gissen; daar werd gescholden op den
godsdienst, het gezag, enz.
Was de politie niet iu trjds komen
aanrukken, dan had een botsing met de
goede bevolking en de oproermakers on-
twgfblbaar het gevolg geweest van de be
tooging. Eenige arrestaties werden gedaan.
Oostenrijk-Hongarije.
Een satanische aanslag is in de werk
plaats van den slotenmaker B a s c h te
Weenen gepleegd. Een onbekende trad de
werkplaat? binnen en gaf aan een leer
jongen een pakje af zooals hg mededeelde
van de gieterij. Toen de leerjongen het
pakje opende, ontplofte het meteen hevigen
knal, zoodat de jongen zwaar en twee
werklieden licht werdea gewond. Ds eerste
stierf kort na zgn aankomst ia 't zieken
huis.
Da gewetealooze dn het pakje afgaf,
heeft hoogst waarschijnlijk den patroon wil
len treffen en heeft, verblind door haat, er
drie ouschuldigen aan gewaagd, Wat geven
ook de dynamieters om een menschenleven
in hun boosaardig spel.
Amerika.
De Amerikaansche sporenmarkt is weer
geschokt, en dat wordt ook te Londen zeer
gevoeld, door het faillissement van de firma
Gebroeders M o o r e te Chicago.De firma had
een reusachtige lucifer-trust en speculaties
in beschut maandenlaog gaande gehouden;
dat nam bjjua de geheele aandacht van de
beurs te Chicago in beslag. De passiva gaan
de twintig millioen dollar te boven. Het
bsursbestuur te Chicago vond het geraden
de beurs te sluiten, tot de Gebroeders M o o-
re geliquideerd zgn en de speculaties meer
men kan alleen of het een of het ander zijn.
Het is heel mooi en poëtisch, om een gevoels-
mensch te zijn,maar men kan daarvan niet leven
en wanneer men een huisgezin te onderhouden
heeft, moet men daar ook geheel van afzien.
Nemen wij eens aan, geachte heer, dat ik zulke
papieren van den kapitein werkelijk bezat, welk
voordeel zou ik er dan wel van hebben, om ze
u te laten zien?»
„Antwoord hem niet,// riep Isa haar voogd
gebiedend toe. „Mag ik u tevens verzoeken om
mij hier vandaan te geleiden. Deze man beliegt
ons en wil ons bedriegen.
„Ik koop ze u aanstonds tot het volle bedrag
af,„ zeide Mercker zacht, terwijl Isa zich naar
de deur wendde, en al was zijn gezicht ook
marmerbleek, zoo flikkerde het toch in zijne oogen
als in die van een roofdier op,dat zich, na uren
lang geduldig gewachten geloerd te hebben,einde
lijk tct den sprong op zijn wissen buit gereed
maakt.
„Nog een oogenblikje slechts, mejuffrouw//
klonk Ehrenfried Klingenberg's zacht verzoe
kende stem Isa achterna. „Ook eene voorname
dame moet niemand voor een leugenaar en be
drieger uitmaken zonder hem ten minste de
gelegenheid gegeven te hebben om zich te recht
vaardigen. En het zou de eerste maal zijn, dat
Ehrenfried Klingenberg zulk een verwjjt op zich
liet zitten.//
Wo> dt vervolgd.)
HilRLGMSCHI C0EB41T.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA WON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIE!».
