No. 2470.
Zondag 9 Augustus 1896
21 ste Jaargang
i
Het Gouden Feest
Ons Hoogerliuis.
BUITENLAND.
Per S maanden voor Haarlemf
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
i^t blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERD AG.
Redacteur-Uitge v er, W. KÜPPERS.
BUBEAU: St. Jansstraat. Haarlem.
1—6 regels50 Cents.
regel meer7US»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vrijdag-avond
voor 6 uur ingewacht.
Hoojdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DA UBE 8f Co. JOUNF,JONESSuccParijs 31 bis Faubourg Montmartre.
van Zijne Doorl. Hoogwaardigheid
Mgr. C. J. M. BOTTEMANNE.
Wanneer wij reeds nu het a. s Gouden
feest van Haarlem's Bisschop opa.s. Za
terdag aankondigen, dan doen wij dat in
vreugdevolle stemming.
Wij roepen onze geloofsgenooten toe:
Hef aan, hef aan, van allen kant,
Een nieuwen Bisschopszang;
Het davere langs berg en strand;
Hij leev', hij leve lang.
T)e Bisschop leev'! Hij leve lang,
Die slechts een volk bemint,
Die wars van onrecht en van dwang
Op aller welzijn zint.
Die elks belang, die aller lot
Met de eene maat bepaalt,
En die steeds door den naam van
Zijn Bisschopsrechten staalt.
God,
Ziegansch Uw volk, van vreugd vervoerd,
Bezield door d'eenen band,
Zoo vast en veilig saamgesnoerd,
Den zegen vraagt van Uwe hand.
Wij zingen fier ons Bisschop slieJ,
Wij leven vrij en blij;
Hoe dreigend somber 't naast verschiet
Op 't hoofd der volken zij.
Stijg dan in 't jubellied omhoog,
Een bede tot den Heer;
O God, zie met goedgunstig oog,
Op onzen Bisschop neer.
Na dezen vreugdezang reeds te heb
ben geuit, kunnen wij mededeelen, dat
de Doorluchtige Jubilaris, op zijn feest
dag in den voormiddag te half 11 uur
eens plechtige pontificale H. Mis zal op
dragen in de Kathedra'e kerk aan de
Jansstraat, waaronder Z. D. H. de HH.
Wjjdingen van het Priesterschap en Dia
conaat toedient.
Des middags van drie tot vijf uur zal
Z. D. H. Mr. C. J. M. Bottemanne
aan het Bisschoppelijk paleis de gele
genheid geven voor hen, die mernen te
kunnen komen om Z. D. H. hunne op
wachting te n. \«n.
De Kathedrale Kerk is in feestdos
gehuld, reeds bij het binnentreden trekken
de toebereidselen der versieringen de aan
dacht; hoofd-altaar en het inwendige van
het kerkgebouw hebben een alleszins rjj-
ken tooi aangenomen.
Wjj richten tot de katholieken het
dringend verzoek op den 15en Augustus
hun Treugde te doen bljjken in het gou
den priesterfeest van Z. D. H. Mgr. C.
J. M. Bottemanne, door de Vader-
landsche Driekleur met deD Bisschoppe-
ljjken wimpel te doen wapperen.
Immers, verheffen wij onze beden vurig
tot den troon van God op het feest van
onzen Bisschop voor het behoud zijner
gezondheid, zenden wjj beden van dank
1.) Zie hieromtrent onder Stedelijk Nieuws.
FEUILLETON.
De zoon van den speler.
Vervolg
De sleutel knarste in het slot van de oude
schrijftafel en met een licht kraken sprong de
klep open. De juwelier bracht eene zware, le
deren portefeuille te voorschijn, die de onmis
kenbare sporen van een langdurig gebruik ver
toonde, en hij hoefde niet lang te zoeken, om
uit het pakje daarin zichbevindende papieren de
heide bladen te halen, waar het om te doen
was.
»Isa had reeds met de eene hand de portie-
anesdeur teruggeslagen, toen
op voor de vele zegeningen die de Kerk
onder den kromstaf van Mgr. Botte
manne door Gods genade mocht onder
vinden, dan rust op de Katholieken in
het Haarlemsche Bisdom voorzeker ook
de plicht op het Gouden Jubelfeest van
den Baarlemschen Prins der Kerk uit
wendig hunne vreugde te toonen door al
gemeen het vlaggendoek te doen wapperen.
Toen dezer dagen het Voorloopig Ver
slag van de Eerste Kamer over de Kies
wet van den Minister Van Houten
verscheen, vernam men in de radicale pers
talrjjke stemmen van afkeuring over de
onbeschaamdheid van dat Staatslichaam,
welks meerderheid zich niet kan vereeni
gen met de wet, maar haar slechts zal
aannemen, omdat nea de gevolgen eener
verwerping niet te zjjner verantwoording
wil hebben.
Die afkeuring was zoo sterk, dat in
verband tot de Kieswet dadelijk werd ge
sproken over de taak, de bevoegdheid en
de samenstelling der Eerste Kamer, en
dat wel niet in bewoordingen, die bljjk
gaven van geringe sympathie met ons
Hoogerhuis.
Het is en blqft in het oog der radi
calen een gruwel, dat genoemd Staats
college het recht bezit om over de beslis
singen van deTweedeKamer een oordeel te
vellen en dus de macht heeft om besluiten
van ons Lagerhuis, indien het die niet in
overeenstemming acht met de belangen
van ons Vaderland, te vernietigen.
Wij bezitten dan ook de zekerheid, dat
bet bestaan van de Eerste Kamer voort
durend meer bedreigd wordt. Ofschoon
haar bevoegdheid bjj de jongste grond
wetsherziening in 1887 werd uitgebreid
met het recht van enqoête, en zjj dus
meer nog dan voor dien tijd in de gele
genheid is om over daden der Regeeriag
het gewenschte licht te doen ontsteken,
schjjnt bjj de eventueele invoering van de
thans door de Tweede Kamer reeds aan
genomen Kieswet het oogenblik te zjjn
aangebroken, waarop met kracht aan de
elooping van dat Staatscollege zal worden
begonnen.
Zoolang toch de Eerste Kamer bestaat,
is er een remtoestel voor de wetgevende
machine, dat aan het radicalisme tracht
te beletten zjjn al te dikwerf onbekookte
stellingen in legislatieve producten om
te zetten. Wel beeft men van de Eerste
Kamer nog geen belangrjjke teleurstelling-
gen ontvangen, maar toch achten de
radicalen de vrees niet ongegrond, dat
ons Hoogerhnis zich in de toekomst
krachtiger zal laten gelden met betrek
king tot het tegengaan van radicalistische
maatregelen.
En om daf te verhoeden, moet de Eerste
Kamer maar worden opgeruimd. Dan is
men veilost van die lastige voogdjj en
kan het radicalisme zijne vleugelen breeder
uitstrekken en zjjne stellingen consequenter
in toepassing brengeD. Id afwachting van
die afschaffing wordt er op ditoogenblik
vaD radicale zjjde angstig voor gewaakt,
dat ten minste geen uitbreiding der be
voegdheden van de Eerste Kamer aan de
orde kan komen.
Toch is hiervan dezer dagen zeer terecht
sprake geweest, niet door onze Regeering
of in onze Vertegenwoordiging, maar
door een Eogelsch historicus, L e c k y
genaamd, die het bespottelijk noemde, dat
onze Eerste Kamer niet, geljjk bjjna alle
andere Hoogerhuizen, het recht van initia
tief heeft, althans dat van amendement.
Hoe kan eeD lichaam, welks eenig aan
deel in do wetgeving hierin bestaat, dat
het de maatregelen, die de andbre Kamer
heeit aangenomen, in hunne totaliteit kan
accepteeren of verwerpen, eenigen tempe
renden of bevredigicg-wekkenden invloed
uitoefenen?
Deze vraag bezit zeer zeker groote
waarde en verdient joist thans ernstige
overweging. Ia plaats van beperkt te
wordeo, moet de bevoegdheid der Eerste
Kamer worden uitgebreid. Een bewjrs
hiervoor vinden we al dadtlijk in hetgeeu
in het Voorloopig Verslag van ons Hoo
gerhuis over de Kieswet is gezegd. Met
die wet is eigenljjk niemand ingenomen.
Haar aanneming wordt enkel verzekerd
door de eigenaardige staatkundige toe
standen hier te lande. Kon men die
toestanden bnit9n rekening laten, zeer
zeker zou de Eerste Kamer niet met de
wet-Van Houten medegaan. En toch
zou de wet wellicht voor de meerderheid
der Kamer aannemeljjk zjjn te maken ge
weest, wanneer de leden het recht van
amendement bezaten. Zjj zouden dan door
aanvullingen cf weglatingen de wet zoo
danig kunnen wjjzigen, als zg in het lands
belang noodig oordeelen. Nu is dit niet
mogeljjk. Men keurt de wet goed, omdat
men voer de verantwoordelijkheid der
verwerping terugdeinst.
Is dit een gezonde toestand? Immers
neen. Da mogelijkheid moest aanwezig
zjjn, dat de leden van het Staatscollege,
hetwelk geroepen is om baar goed- of af
keuring aan eene wet te hechten, ook die
veranderingen in zulk eene wet konden
aanbrengen, waardoor zg beter zou be
antwoorden aan bun verlangens. Voor
het geval de Regesr.ing zich niet zou ver'
gewaarwording, dat er toch nog smartelijkere
gebeurtenissen zijn dan bet mislukken van een
winstbelovende zaak of de staking van beta
ling van een sterk in het krijt staanden
schuldenaar, en dat op het hoofd van de schoo-
ne, jonge dame daar voor hem in dit oogen
blik het gansche verpletterende gewicht van
zulk eene gebeurtenis viel. Er lag een zeker
kiesch medelijden in de wijze, waarop hij ter
zijde week, om haar voor het eenige raam in
het vertrek te laten treden, en er gebeurde
zelfs het ongehoorde, dat hij niet vol ontstel
tenis naar haar toevloog, toen zij den kost
baren wissel een oogenblik later tusscben de
vingers verfrommelde en op den grond wierp.
Wat gaf Isa om dit papier met zijn gedrukt
schema en zijn onverstaanbaar koopmansjargo
Al mocht Hellmuth twintig of hocdejj
wat
eenigen met die wjjzigingeD, zou haar
vr jjheid moeten worden gelaten de wet in
te trekken. Dan toch zon zich niet, zooalt
thans, het geval voordoen, dat de Eerste
Kamer eene wet aanneemt, terwjjt de
meerderheid haar afkeurenswaardig acht.
Nevens het recht van amendement, zou
ons Hoogerhnis ook dat van initiatief
met zeer veel snccès ia toepassing kun
nen brengen, zonder daarom in botsing
te moeten komen met de Tweede Kamer.
Vooral omdat vele leden van de Eerste
Kamer reeds een langdurige politieke
loopbaan achter den rng hebben, zon
van hnn kennis en ervaring veel verwBcht
kunnen worden voor den wetgevenden
arbeid, wanneer zjj het recht van initia
tief bezaten, evenals dit aan de leden van
de Tweede Kamer is toegekend.
Dit heeft men in andere lauden zeer
goed begrepen. Alleen Nederland met nog
enkele andere Staten is hiervan niet over
tuigd en beperkt de bevoegdheid der leden
van de Eerste Kamer zoodanig, dat haar
invloed eigenijjk al zeer gering is. Hier
door heeft men ons land werkeljjk beroofd
van eene krachtige medewerking op staat
kundig terrein en is tevens het wetge
vend vermogen zoo klein.
Nu beweren de radicalen wel, dat die
leugenwant wat kon nog waar zijn, wanneer
zjjn vurige innige teederheid sleclits huiche
larij, wanneer zijne liefde slechts eene lage, gel
delijke speculatie was geweest!
Helder genoeg stroomde het daglicht het
raam binnen, waarvoor Isa stond, en toch lag
er iets als een verduisterende sluier vóórhaar
oogen, toch had zij onbeschrijfelijk veel moei
te om de letters te onderkennen op het papier
dat Klingenberg haar gegeven had en dat hare
sidderende hand tenauwernood vermocht vast
te houden.
Zjj dacht er echter aan, dat Mercker achter
haar stond, met volle duidelijkheid zag zij in
den geest zijn onbeweeglijk gezicht en de koude
.1 c-Luaar gerikt
.gaf haar de
oogen
invloed van de Eerste Kamer bjj den
bestaanden toestand niet zoo onbeduidend
moet beeten, want dat de stemmingen in
de Tweede Kamer over belangrjjke ont
werpen vele malen worden beheerscht door
de gedachte, dat ook de Eerste Kamer
er haar goedkeuring aan moet hechten,
maar dan verwjjzon wjj alweder naar de
tbaus bjj ors Hoogerhuis aanhangige
Kieswet, die ondanks haar radicaal eijsieam
toch zal worden goedgekeurd. De invloed
van de Eerste Kamer op de Kieswet-
Y a n Houten is dns van nnl en geener
waarde.
In tegenstelling derhalve van het ra-
dicalistisch standpunt, zonden wjj willen
aandringen op uitbreiding der bevoegdheid
van onzen Senaat. Dat men in 1815 bjj
de instelling van dat Staatscollege en in
later jaren bjj de verschillende Grondwets
herzieningen er niet aan beeft gedacht om
de Eerste Kamer uitgebreider beteekeuis
in ons Staatsleven te verleenen, ligt niet
daaraan, dat men dit niet gewenscht
achtte, maar uitsluitend aan de omstan
digheid, dat de Tweede Kamer toen meer
wttgevend vermogen aan den dag legde
dan thans.
Onze Tweede Kamer put zich vaak nit
in het zoeken naar kleingeestige opmer
kingen, maar geen krachtig staatkundig
leven valt bjj haar op te merken. Kleine
qcaestiën worden met eene uitvoerigheid
besproken, alsof onze gansche wetgeving
volmaakt in orde ware en geen enkeie
zaak op afdoening wachtte. En zeer zeker
zal dit er 1 iet op verbeteren, wanneer de
Kieswet eenmaal tot stand en in uitvoe
ring is gebracht. Integendeel verwachten
wjj, dat het peil onzer Volksvertegen-
meer zal dalen en der
mate haar wetgevend
woordiging nog
halve in gelgke
vermogen.
Daarom is het in onze oogen een eisch
van het oogenblik, dat de Eerste Kamer
de allengs ontstane leemte op wetgevend
gebied behoort aan te vullen en dat haar
bevoegdheid niet tot een registreerend
lichaam beperkt bljjft.
De Eerste Kamer als deel van de Wet
gevende Macht moet een meer werkzaam
aandeel krjjgen in ons Staatsleven. Is
bjj de jongste Grondwetsherziening de
gelegenheid opengesteld, dat niet slechts
de machtigs!en en rijkste 1 in het land,
maar ook de bekwaamsten en ontwikkeld-
sten zitting in dat Staatslichaam knnnen
erlangen, deze maatregel bezit weinig
waarde, indien de gekozenen geen gele
genheid knnnen vinden hnn kennis en
ervaring ten dienste van het algemeen
belaag aan te wenden. Hiertoe moet aan
de leden der Earste Kamer naast de hnn
vroeger verleende bevoegdheden het recht
van amendement en dat van initiatief
worden geschonken. Dan is van hnn werk
zaamheid iets goeds voor het land te
verwachten.
Het radicale streven naar opheffing van
het Hoogerhnis moet dus ten krachtigste
worden tegengegaan, en dit niet alleen
nit vrees voor de vermeerdering van den
radicalistischen invloed, maar ook nit de
ove/. weging, dat de Eersta Kamer grootere
diensten dan thans aan het land kan be-
w ij zenIn plaats na van haar verdwij
ning van het Staatstooneel, behoorde dus
sprake te zjjn van de uitbreiding van haar
macht en de vermeet dering van haar taak.
in de hand van den schrijvende gebeefd heb
ben doch het blad was daarom toch van nie
mand anders afkomstig dan van hem; er be
stond geen twijfel meer, ook niet voor haar,
die met vreugde de helft van haar leven zou
gegeven hebben voor de mogelijkheid van zulk
een twijfel!
Lang was het doodstil gebleven in het klei
ne particuliere kabinet van mijnheer Ehrenfried
Klingenberg, welks slecht behangen wanden
zoovele aandoenljjke geschiedenissen zouden
hebben weten te verhalen van measchelijke
lichtzinnigheid en menschelijke vertwijfeling.
Hoe groot ook het ongeduld der beide man
nen mocht wezen, en hoe weinig het in bei
der aard lag om eenige kiesche verschooning
e ^gebruiken tegenover de gemoedsstemming
zoo vond toch hier geen van
J om het lange stilzwijgen te
In Isa Haedenroth, die
Le drukkende spanning,
klic Mercker in de
ing tot haar ge-
Zij viel noch
ststelpbaar
België.
De hoogstverdiensteljjke Congo-kapitein
Lot hair e die den Engelschman Sto
kes heeft laten opknoopen omdat bjj den
vijand wapenen leverde en meer, is vaa
elke rechtsvervolging vrijgesproken.
Nadat de advocaten hnn vuurwerk had
den afgestoken, wees het Hof arrest:
«overwegende dat commandant L o t h a i-
r e vervolgd wordt wegens doodslag;
«overwegende dat er geen doodslag is
zonder misdadige bedoeling;
«overwegende dat deze bedoeling zou
moeten afgeleid worden nit het niet in
acht nemen van zekere regelen van pro
cedure of van zekere dwalingen;
«overwegende dat zelfs als men deze
dwalingen geheel of ten deele aanneemt,
de misdadige bedoeling daarom niet is
aangetoond;
«overwegende dat L 0 t h a i r e heeft wil
len handelen na de feiten volgens zjjn gewe
ten en in alle rechtschapenheid te hebben
beoordeeld, en na aan S t 0 k e s te hebben
toegestaan zich schrifteljjk te verdedigen;
«overwegende dat bjj bezield was door
de overtuiging dat hjj handelde als mili
tair bevelhebber die aansprakeljjk is voor
de veiligheid en het leven zjjner man
schappen;
«overwegende dat de beschuldiging tegen
L 0 t h a i r e ingebracht wordt gelogen
straft door zjjn gansche verleden en door
zjjn gedrag ten tjjde dat de geïncrimi
neerde handeling heeft plaats gehad;»
«bevestigt het Hof het gewezen vonnis
en ontslaat het L 0 t h a i r e van rechts
vervolging.»
Spanje.
De Regeering te Madrid heeft krachtige
maatregelen genomen om den opstand te
onderdrukken. Twee benden hebben zich
overgegeven.
De beweging te Valencia valt juist sa-
meD met het openbaar maken van een
artikel van het te Madrid verschonende
republikeinsche blad Pais, waarin in hef
tige termen de repnblikeinen tot daden
worden aangezet.
Volgens latere berichten zjjn reeds 14
personen vregens het maken van oproer
gevaDgen genomen. In een huis waar
geld en wapenen waren uitgedeeld, moe
ten brieven uit de Argentjjnsche repu
bliek en nit de Vereenigde Staten gevon
den zjjn: de Cabaaneche qnaestie natuur
lijk... Ia eene fabriek in de omstreken
van Valencia moet een depot van wapenen
ontdekt zjjn.
Portugal.
De stad Lissabon is des avonds weder
verlicht. De werkstaking aan de gasfabrie
ken dunrt wel voort, maar door militairen
worden de vuren der fabriek aangehouden
zoodat in de verlichting der stad verbe
tering is gekomen. Eogelsche, Frausche
en Belgische werklieden zijn reeds aan
gekomen en beginnen ten spj|t der werk
stakers den arbeid.
Italië.
In de stad Rome heerschteene alge-
meeDe vrengde onder de Katholieken nn
niet alleen de aarts-vrjjmetselaar C r i s-
zorgen, dat deze man onmiddellijk voldaan
wordt.
Ehrenfried Klingenberg zette een zeer wee
moedig gezicht op.
„Ik ben ontroostbaar, wanneer mjjne indis
cretie n soms leed mocht berokkend hebben,
mejuffrouw, docb u zult me moeten toegeven,
dat ik mij uit alle maebt ertegen verzet heb,
en dat ik gedwongen werdin den eigenlijken
zin des woords gedwongen
Isa verwaardigde hem geen antwoord, hare
brandende oogen waren ;met de uitdrukking
eener nieuwsgierige vraag op Mercker gericht.
En de fabrikant van Tannwald wist zeer goed
dat bet van zijn gedrag in dit oogenblik af
hing of hij het vermetele spel winnen dan
wel verliezen zou. Er lag hoegenaamd geen
voldoening of spottende triomf op zjjn gelaat
doch hij trachtte evenmin een medelijden te
veinzen, dat Isa's verlegenheid slechts zou kun
nen verscherpen.
In beleefde toestemming, even alsof hjj niet
haar voogd, maar wel haar ondergeschikte wa
re geweest, boog hij het hoofd en zeide: //Aan
gezien gij het wenscht, zal ik de schuld van
mijnheer Von Nordenholz betalen.//
//Ik dank u,// antwoordde Isa en er kon
oogenblik aan getwijfeld worden, dat
opiecht gemeend was, //Ik mag dit
ehouden, ik mag het dadeljjk me
er Klingenberg zal daar niets
at ik verklaar hierbijdat
Don in de plaats treed
rdenholz,//
ABONNEMENTSPRIJS.
NTJENDKAJ
MKIItT.
AQITE MA NON AGITATE.
RIJS DER ADVERTENTIEN.
53.
