N
f I
e u w
HbagBlaó voor cftooró- en Suió-éCoUanó.
No, 2517
Donderdag 29 October 1896
21ste Jaargang
J
Zelfmoord.
BUITENLAND.
De wraak van den jood.
Frankrijk.
Beieren.
Italië.
Spanje.
ABONÏÏEMENTSPEJJ:i
Pei 8 maanden voor Haarlem. 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummert 0,03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
B UBEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer7T/t
Groote lettert worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KüPF£R8.
(Slot.)
Willen wjj ernstig arbeiden aan het slui
ten °en heelen van deze groote wonde der
maatschappijdan make men zich meester
van bet opkomend geslachtda kiem van
alle godsdienstige, zedelijke en maatschap
pelijke deugden worde aan het opkomend
geslacht tegeljjk met de moedermelk inge
stort door eene degeljjke christeljjke opvoe
ding. Terzelfdertgd, waarop de geest ver
licht wordt, worde ook het hart gevormd
of liever altjjd ea bjj alles worde het gods
dienstig onderricht gesteld vóór het weten
schappelijk onderrichtaltjjd en in alles
worde de dengd gesteld boven dewetenschap,
de zeden boven de kennis, de plichten boven
de kunsten.
Wee een volk, dat onderwjjs en weten
schap en kunst voor alles acbt, en opvoe
ding, verplichtingen en dengd voor Diets telt!
Wanneer een volk op zedeljjk en verstande
lijk gebied zóo laag gezonken is, dan moet
het ofwel te gronde gaan ofwel terngkeeren
op den weg van de waarheid en van de wjjs-
hsid.
Het is van zeer groot belang, dat de op
voeding der jeugd alleen worde toevertrouwd
aaa oprecht godsdienstige menschen, die
zoowel door hun voorbseld als door hnn
woord weten te onderrichten en wee den
onderwijzer hetzij hjj een openbaar, hetzij
een bjjzonder onderwjjzer is die den gods
dienst niet vóór alles stelt en die door zjjn
gedrag het goede, wat zjjne woorden konden
voortbrengen, vernielt en verwoest. Indien
hjj aldus handelt, stelt hg de goede verwach
tingen van familiën en van het vaderland
telenr en maakt zich het eervolle beroep,
hetwelk hjj uitoefent, onwaardig.
Alle gevaarlijke en beuzelachtige ver
maken, die het verstand en het hart beder
ven, moeten aan de jengd worden onthouden.
De jeugd moet vervuld worden met een
afkeer van stoffeljjk genot, ten einde de
geest voorbereid worde voor ernstige en
gewichtige zaken en aldus vatbaar gemaakt
worde voor degelgke en strenge waarheden.
Maar vooral moeten in het hart der jengd de
zaden uitgestrooid worden van alle deugden
vooral moet dat hart geopead worden voor
verhevene, grootsche, edelaardige, eerlijke
gevoelens. Ook moeten de jongelieden tege
lijkertijd lichamelijk gezond en krachtig ge-
FE V ILL ET ON,
16.
(Vervolg.)
«Dagelijks nam mijn twijfel toe, sprak Roosje
als ik zag, hoe mijn geloofsgenooten de verplich
tingen van hun godsdienst verwaarloosden, hoe
de begeerte naar winst hun eenige drijfveer en
het geld hun god was dan werd de twjjfel
bijna tot zekerheid. Door een onverklaarbaar
verlangen gedreven, richtte ik soms mijn schreden
naar een katholieke kerk, en het was mij vaak,
ot een stem in mijn binnenste mij toefluisterde,
dat daar de zaligheid te vinden is Een nooit
gekend gevoel van rust omving mij, als ik een
uwer tempels binnentrad, en daar bad tot den
God van Abraham. Wanneer ik daar het beeld
aanschouwde van den Man, dien mijn voorvade
ren aan het kruis hebben geslagen en dien gig
als den zoon van God zelf erkent, dan werd het
mij te moede, of Hij mij met Zijn weemoedige
oogen liefderijk aanstaarde en mjj wenkte te
komen. En als ik dacht aan den gruwelijken
wensch, door mjjn geloofsgenooten onder het kruiB
uitgesproken: Zjjn bloed kome over ons en onze
kinderen, dan vouwde ik onwillekeurig de handen
en bad, dat hij mjj zou sparen en op zou nemen
onder het getal zjjner volgelingen
In de uiterste verbazing had Lucie deze be
kentenis der dochter van Israël aangehoord. Er
sprak zooveel beslistheid, zooveel overtuiging uit
haar spreken, dat aan een oogenblikkelijke op
maakt worden; verstandig geregelde gym
nastische oefeningen dragen hiertoe zeer
veel bjj. Bovendien wordt door vermoeie
nissen en inspanningen van het lichaam het
temperament gehard en gestaald.
Men Bpreekt tegenwoordig veel over volks
onderwijs maar men wete wèl, dat onder
wijs allésn, nl. leeren lezen,, schrjjven en
rekenen, zonder godsdienstige opvoeding en
zonder godsdienstig onderricht, veeleer
schade berokkent dan nut voortbrengteene
trenrige ondervinding bewjjst dit maar al te
veel, zoowel op het platteland als in de
steden. De karakterlooze en goddelooze
pers, die bare voortbrengselen heinde en
verre verspreidt, brengt telken dage nood
lottige onheilen voort. De godsdienstige
plichten worden verwaarloosd, allerlei mis
daden worden gepleegd, dronkenschap,
ongebondenheid, luiheid zijn dageijjks voor
komende ondeugden. Hieruit volgt nog eene
andere wonde, als gevolg van de ondeugd,
nameljjk de ellende, en vaak eene uitersts
ellende, welke een kwaad wordt zonder
geneesmiddel, indien ziekte of zwakheid zich
nog daarbjj voegt. Wat moet hiervan
worden, indien er geen krachtdadig genees
middel wordt aangebracht? Vreeseljjke,
eindelooze rampen moeten daarnit volgen
de wanhoop zal de plaats innemen van de
godsdienstige gelatenheid, en de zelfmoord
zal hiervan de treurige ontknoopiag zjjn.
De hooge, de majestueuze macht van den
godsdienst noemen wjj het voornaamste
geneesmiddel tegen de razernjj vaa den
zelfmoord. Onder godsdienst verstaan wjj
hier niet eene jjdele godsdienstigheid, ook
niet een zekeren eerbied, of een meer ot min
oprechte hoogachting voor den godsdienst
maar wjj verstaan hier onder godsdienst
de kennis en het praktische geloof.
Kan het wel verwondering wekken, dat
in onze dagen, nu het ongeloof elk oogen-
blik het hoofd al driester en driester om
hoog steekt, nu het ongeloof op alle moge-
ljjke wjjzeu wordt verbreid en in de hand
gewerkt, nu de echte godsdienstzin steeds
meer en meer wordt belaagd en bespot en
verguisd, de zelfmoord steeds geduchter
toeneemt? Immers, wjj zeiden het reeds in
den aanvang: dit moet wel noodeakeljjk zóo
zijn, omdat de oorzaken, die tot zelfmoord
brengen, met den dag toenemen en vermeer
deren, namelgk het materialisme en het
atheïsme.
welling niet mocht gedacht worden. Hier was
een hoogere macht in het spel, God. wilde blijk
baar aan dit eenvoudige meisje, dat naar de
waarheid trachtte, het groote voorrecht verleenen,
van Hem in zjjn vollen glans en heerlijkheid te
leeren kennen. Bij de gedachte aan hetgeen
Roosje moest lijden, eenzaam en zonder dat een
sterveling het kon vermoeden, vergat Lucie de
smart, waaronder zjj zelf gebukt giDg.
//Roosje, wat ben ik gelukkig, dat je me je
vertrouwen geschonken hebt,* antwoordde de
dochter van Van Balen, //wat ben ik blij, in u
een aanstaande zuster in het geloof te mogen
begroeten. Ja, Roosje, onze godsdienst is de
ware, de Gekruiste is de God van Hemel en
aarde, die uit zijn heerlijkheid is neergedaald,
om alle menschen uit de slavernjj van den duivel
te verlossen. Christus is de Messias, door de pro
feten aangekondigd; hij heeft de belofte vervuld,
eenmaal aan Abraham gegeven en daarna ontel
bare malen herhaald. Maar ik kan je dit alles
niet zoo duidelijk, niet zoo schoon zeggen als
onze priesters. Wij zullen samen naar den pas
toor gaan, een eerbiedwaardig, wijs man
Roosje maakte haastig een afwerend gebaar.
//Nog niet, Lucie,// zei ze. //Onderricht jij me
eerst, verhaal mij van uw godsdienst, van den
Gekruiste, van Zijn moeder, voor wie de katho
lieken een zoo greote vereering koesteren. Ik
zou dit alles zoo graag uit uw mond booren.
In u heb ik vertrouwen, omdat je mijn vriendin
ben. a
Lucie drong niet langer aan; ze begreep, dat
Roosje nog niet geheel overtuigd was, dat tot
dusver hoofdzakelijk haar hart had gesproken.
Te Rjjsel is een ruiterstandbeeld ont
huld van generaal Faidherbe. De in
woners der stad zjju zeer trotsch op hnn
stadgenoot, die in 1870 met de verdedi
ging van Noordeljjk Frankrjjk was be
last, en later dat departement vertegen
woordigde, eerst als afgevaardigde en ver
volgens als senator de gelden voor het
standbeeld zijn bjj openbare ioschrijviug
bijeengebracht. Generaal Billot, de mi-
Dister vaa Oorlog, hield eene warme lof
rede op Faidherbe, waarna de troepen
voorbjj het standbeeld defileerden.
De Petite République weet te ver
tellen, dat het Fransche legerbestuur, met
het oog op de iarichting van eene groote
legerplaats door de Duitsehers bjj Malmedy,
de wenscheljjkbeid overweegt ora de garni
zoenen in het Noorden te versterken. Het
effectief van het eerste legerkorps zon met
een vierds verhoogd worden.
Het is toch een bekend feit, dat menschen
met een wispelturig of zwak karakter diep
te beklagen zqd. Zjj zga als een blad dat
heen en weer geslingerd wordt door den
wind. Wjj hebben dat dezer dagen weder
gezien in het land der Beieren waar de
oud-minister VonHörmann die in 1868
en '69 door eene hateljjke medewerking
in den Cultuurkamp als een fcerkvervolger,
zich onderscheiden heeft.
De/ie maa heef; zga dwaling ingezien en
overleed dezer dagon verzoend met de H.
Kerk die hg bitter heeft helpen vervolgen.
Wjj weten wel, dat in staatszaken, als men
da menscheu wil believen, het soms moeilijk
valt, vaitte honden aan de leer der Kerk,
maar wjj weten ook, dat hem, die niettegen
staande verdrukking en verachti ig der
menschen om hot kruis van den Calvariën-
berg zich blgft bewegen, eene glorievolle
overwinning te wachten is.
Yon Hörmann heeft zjjn dwaling
ingezien. Op hem is menscheljjkerwjjze ge
sproken van toepassing Beter laat dan nooit.
Te Rome ia het Quirinaal worden fees
ten gevierd ter eere van den zoon van
Zij ontveinsde zich de moeilijkheden niet van
hetgeen liet joodsche meisje haar gevraagd had
maar ze wilde liet graag doen, omdat zij daar
door een ziel kon redden en haar vriendin de
oogen openen voor het volle licht der waarheid.
God zou haar in die zware taak bijstaan, want
tot Zijn eer ondernam ze die.
Zoo dikwijls zij er de gelegenheid toe had,
bezocht Lucie de dochter van Israël en onder
hield haar over de verheven waarheden van
ons geloof. Aan den astoor had ze om raad
en voorlichting gevraagd, en deze had haar de
gedragslijn voorgeschreven, die ze had te volgen.
Soms ook kwam Roosje bij Van Balen aan huis
en zette Lucie haar onderrichtingen op baar
kamer voort. Met vreugde bemerkte ze, hoe
Roosje steeds met ingetogen aandacht naar baar
luisterde, als ze haar het lijden des Heeren en
de mysteriën van het geloof verhaalde of haar
uit een godvruchtig boek voorlas. Het uitge
strooide zaad viel in goede aarde. De twijfel
week langzamerhand uit Roosjes ziel, zij zag in
waar de waarheid was en het besluit rijpte bij
baar, moedig het pad in te slaan, dat Gods
vinger haar aanwees. Soms hield Lucie haar de
moeilijkheden voor, die ze zou hebben te over
winnen, den strijd, dien ze zou hebben te
voeren.
//Christus heeft zooveel uit liefde tot ons ge
leden," zei Roosje dan met een glimlach van
bovenaardsch geluk, «mag ik, die zijn leerlinge
wil worden, dan voor eenigen strijd terugschrik
ken Wat is die strijd in vergelijking bij het
geen de martelaars en belijders hebben verduurd
van wie je mg verhaald hebt?//
D m berto en zjjn jeugdige Gemalin prin
ses Helene van Montenegro. Ko
ning U m b e r t o, en al de Italiaansche
Loges juichen en jubelen het jonge paar toe.
Dat juichen en jubelen moet den Prins
vaa Napels en zjjne jonge vrouw in een
roe3 van bedwelming brengeD, om de oogen
af te wenden van het Vaticaao, waar Z.
H. de Pans met een droevigen glimlach op
het gelaat mag uitroepen Heer, vergeej het
hunwant zij weten niet wat zij doen.*
Een liberaal blad, den lof bezingend der
bruid van den prins van Napels, liet zich
melden, dat de Montenegrijnsche prinses
den derden zang uit Daute's Inferno nit
het hoofd had geleerd en daarmede haren
bruidegom wilde verrassen.
Na moet men weten, dat canto 3 Tan
«de Heb al» volgt aanvangt
Per me si va nella citta dolente,
Per me si va nell'eterno dolore,
Per me si va tra la perduta' gente.
Dat wil zeggen; «Nu-ga ik naar de
droeve stede, naar den altpadurenden jam
mer, nn ga ik mg begeren onder een ver
dorven volk.»
Men bsgrjjpt, dat de bladen, die in de
fuik van den grappigen correspondent lie
pen, nitgelachen zga
Er is sprake dat Italië zich wil los maken
van het Drievoudig Verbond.
De Frankf. Zeitung meent dan ook dat
Italië reden tot klagen heeft, nu bjj het
huwelijk van den Prins van Napelsigeen der
Europeesche vorsten vertegenwoordigd is
geweest. Ook de Gzaar heeft, bjj zgn reis door
Europa, Italië geen bezoek gebrachten de
tegenstanders van het Drievoudig Verbond
zien daarin aanledingom het Verbond er
de schuld van te geven.
Men verneemt niet alleen nit Franbrjjk,
maar ook nit Engeland dat de Triple Alli
antie ten einde loopt.
Het comité van bgstand,door Romein-
sehe vrouwen gevormd ten behoeve van de
Italiaanscbe krjjgsgevangeoen in Abessynië,
heeft nit Dsjiboeti een telegram ontvangen,
meldende dat M a ca r i u s, met den officier
van gezondheid Madia en eea korporaal,
beiden door M e n e 1 i k in vrijheid gesteld,
gisterenavond aan boord van de Provana
zgn gegaan om naar Italië terag te keeren.
Een te Madrid ontvangen telegrafisch
bericht van Hong Kong meldt, dat vol-
//Je bent mijne moedige, lieve zuster," ant
woordde Lucie, een kus drukkend op het voor
hoofd der dochter van Israël, die, nu ze Chris
tus had leeren kennen, vast besloten was, uit
liefde tot hem alles te trotseeren.
VII.
OP HET SPOOR P
«Eerlijk gezegd, meneer de advocaat, begrijp
ik er niets van, geen sikkepitje.//
Die zoo sprak, was de oude Trees, die Mr.
Leeman zooveel mogelijk op de hoogte hield
van al wat Van Balen en vooral Lucie aanging.
„Wat is er dan nu weer gebeurd?// vroeg de
heer Leeman, met de uiterlijke kalmte, waar
aan zijn ambt hem gewend had, maar inwendig
ten hoogste geïntrigeerd door de hevige opge
wondenheid, waarmee de huishoudster van Van
Balen bij hem was komen aanloopen.
//Dat zal ik u zeggen, meneer. Maar weet u
wie de jood eigenlijk is?"
Daar de beantwoording dezer vraag den ad
vocaat reeds geruimen tjjd had beziggehouden,
was hij op het punt uit te roepen „Neen, dat ben
ik nog niet te weten kunnen komen.// Maar
nog juist te rechter tijd bedacht hij, dat, hoe
zeer hij zich ook op de trouw van Trees kon
verlaten, het toch voorzichtiger was, haar niet
te laten merken, dat hij zich daarmee bezighield.
Daarom zei hij op onverschilligen toon: „Neen,
dat weet ik niet, maar wat bedoel je daar
eigenljjk mee.«
Wordt vervolgd).
