N J n 3' l J W i Paoêlaó voor êiïooró- en SCuid-eXollanó. De Katholieke Gids. BUITENLAND. No, 2523 Donderdag 5 November 1896 21ste Jaargang De wraak van den jood. Duitschland. Amerika. HURL smnoiiiuT. ABONNEMEMTSPRJJt} Pei S maanden voor Haarlem. 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland fj p. p. 1,40 Voor het buitenland >2,80 Afzonderlijke nnmmeri t 0,03 Dit blad verschijnt dadelijks, behalve Zoa- en Feestdagen. B U B E A CI: St. Janstraat Haarlem AGHTÏ3 MA HOK AO-II'ATfiJ. PRIJS DER ADVERTENTIE!». Van 16 regels - 50 Cents Elke regel meer7V* Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant. R e d (i c t e u r-Uit e v er, W. K. E P E R 8. De verdienstelijke redacteur van de Hol- landsclie Revuede heer FransNetscher bespreekt twee bestrijdingen vau Katholiek standpunt die de Ootober-afleverrng van De Katholieke Gidt te vat. De eerBts geldt de bespotters met Jeanne d'Arc. De schrijver J. H. S. vertelt de geichiedenir van de Margi vau Orleans, beschrjjft haar standvastige houding voor de Rechters en zegt dan Durf nn nog eens vol te houdeD, dat ze een gehallucineerde is, eene vronw, die dingen meent te zien welke niet bestaaD, geen wezen met zieke hersenen Wie zou het kannen gelooven Ea toch staat de vijjdenkerj) van onzen tjjd voor dit onver mijdelijk dilemna: of Jeanne ie deze vrouw öf Jeanne heeft gelogen Dat eg zich er uitredde, indien zjj kan Moeten we nn nog antwoorden op dien ongehoorden onzin, die bestaat in het gezegde, dat Jeanne d'Arc door de kerk is veroordeeld en verbrand Ja, wjj zjjn verplicht er op te antwoorden, omdat deze laagheid, deze historische lengeu iedtren dag tan den volke wordt diets gemaakt door lieden, die zichzelve ern stige mannen wanen en die door de groote menigte als zoodanig worden beschouwd. Eu besluit in deze woorden Niemand, die in zjjne historische onder zoekingen de onpartijdigheid tot leids vrouw neemt, zal zich zonder huivering afvragen of het niet de God der ht-ir- scbaren zeif was, die in en door Jea u n e streed, die door deze zwakke rnaegl een zoo'n roemrijke zegen vocht. Eu waar is dan de Christen, die zich nitt geprikkeld gevoelt tot grootsche heldendaden voor zjjn geloof, voor zjjn overtuiging, voor de eer van dat kruis, 't welk slechts alleen duurzame overwinningen vermag te be vechten, 't welk slechts alleen «in hoe signo vinces» waarmaakt. Jeanne moet en zal ons bljjveu aanvoeren en ten voor beeld zijn in de hitte der ougeljjke worste ling tegen ongeloof en spotlemg, tegen vrijmetselarij en leugen. Haar labarum zal ook het onze zjja en onder de zgenrgke namen vau Jezus en Maria zullen wg vol houden tot het einde toe, sterk in het ge- FEUILLETON, 22. (Vervolg.) Als ontwaakte hij uit een diepen droom, richtte Van Balen nu langzaam het hoofd op. //Laat mij nu met rust,// zei hij, een afwerend gebaar met de hand makend. Wie hem gezien had, zou medelijden met hem hebben gekregen. Zjjn wangen waren inge vallen, alle glans was uit zijn oogen geweken en een vale bleekheid lag op zijn trekken „Wil ik meneer Leeman hier brengen?// her nam Trees ongeduldig. z/Wat moet hij van me hebben? Komt hij me ook nog kwellen? lijd ik dan nog niet genoeg?// en uit de oogen van den armen man sprak en zoo groote vertwijfeling, dat Trees er zelfs in de opgewondenheid, waarin ze verkeeide, door getroffen werd. //Meneer Leeman heeft u iets heel belangrijks te zeggen, hij.. Daar hooide zij voetstappen en wendde het hoofd om. De advocaat, wien het wachten blik baar te lang geduurd had, trad binnen. Na het laatste gesprek, dat Mr. Leeman met Trees had gevoerd en waarbij deze hem lia»r ontdekking van het medaillon had verteld, had hij herhaaldelijk een onderhoud gehad met den Officier van justitie. De advocaat had hem de geheele geschiedenis meegedeeld en de vermoe dens, die bjj hem waren gerezen, Beide rechts- loof aan God's belofte«in hoe signo vinces.» De tweed) bestrjjding geilt de geschied schrijvers, die de oorzaken vau den S*.- Bartbolomeus-naobt zoeken in de wreedheid, bloeddorstigheid en onverdraagzaamheid vaa de Katholieke kerk. Naar huone voorstelling komt de zaak hierop neer lo. Dat de Hugenoten niet anders ver- langdeu dan de vrjjheid van geweten niet anders begeerden dan God te mogen dienen volgens hunne overtuiging en voor hunnen godsdienst geljjke rechten en vrjjae d ver langden als voor dien der Katholieken 2). dat zjj ter wille van hun geloof op verraderlgke wjjze werdeu overvallen eu vermooid eu dus martelaren voor hunne overtuiging en voor de gewetensvrijheid waren 3o. dat de Paus bennis droeg van dezen vooraf beraamden moord en over het wel slagen daarvan zoo verheugd was, dat hg opeuljjk een Te Deuin vau dankzegging liet honden. De St. Bartholomeusnacht, de slachting der Hugenoten in den nacht van 24 Aug. 1572, i.ordtdus geheel en al toegeschre ven aan het lauatiime, de onverdraagzaam heid der Katholieke Kerk 't is eea gods dienstig misdrjjf, waarvan de Kerk alleen de ichnld en de geheele verantwoordelijk heid draagt. Tegenover deze geheel valsche voorstel- litg van Protastantsche zjjde, stelt schrjjver (de heer A. N u g e n s) de drie volgende punten, die hjj dan tracht te staven door de getuigen'Ssen der meest bevoegde en meest onpartijdige schrjjvers: lo. De Hugenoten verlangden niet de gewetens?! gin id, de vrge uitoefening van hunnen godsdienst naast dien der Katho- 1 eken, maar zg streefden door alle moge lijke middelen, zelfs door opstand, moord eu brandstichting, naar de uitroeiing vau het Katholicisme, ton einde het Protestan tisme, of beter gezegd, hbt Calvinisme tot den etaatsgodsdieust vau Frankrgk te maken 2o. zg werden niet ter wille van hnn geloof overvallen en vermoord, maar omdat zg eene zeer machtige en gevaarlijke partjj vormden, die niet alleen de ondergang vso het Katholicisme, maar ook de om?er- geleerden verdiepten zich in het ingewikkelde vraagstuk, en al kon de Offioier niet voetstoots de meening van den heer Leeman deelen, toch begreep ook hjj dat men hier een spoor had, dat met alla zorg diende gevolgd te worden en misschien licht kon brengen in de thans nog duistere zaak. Voor alles kwam het er op aan, met het meeste overleg te werk te gaan om geen achter docht te wekken. //Indien Van Praag inderdaad de schurk is, waar u hem voor houdt,// z>i de Officier van justitie tegen Mr. Leeman, //dan zal hij zijn maatregelen wel zoo genomen hebben, dat wij op groote moeilijkheden zullen stuiten. Een zoo sluwe vogel zal zich niet licht laten vangen. Maar ik ben het met u eens, dat er voor den jood een heel bijzondere reden moet bestaan, om Van Balen met zoo croote hardnek kigheid te vervolgen, en indien hij werkelijk de zoon van Hartog is, ja, dan wint uw hypothese veel aan waarschijnlijkheid Er werd besloten, dat Mr. Leeman een onder zoek zon instellen, waarbij een ervaren politie beambte, een echte speurhond, hem ter zijde zou staan. Dit onderzoek leverde reeds onmiddellijk gun stige uitkomsten op. Het viel niet moeilijk, de plaats uit te vinden, waar Van Praag het laatst gewoond had, en hier werden de nasporingeu met jjver en beleid begonucn. Wel was de moord reeds geruimen tijd geleden gepleegd, maar toch slaagde Mr. Leeman er in zekerheid te krijgen, dat Van Praag dien dag afwezig was geweest. Hierdoor in zijne overtuiging versterkt volgde de advocaat met stalen taaiheid het ge- werping van de regeerende dynastie be oogde. Zij waren een Staat in deu Staat geworden en een voortdurend gevaar voor de rust, den vrede en de orde in Frankrgk. 3o. de Paus droeg geen kennis van den beraamden aanslag en liet ook geen 'le Deum zingen uit vreugde over den moord der Hugenoten, maar alleen ten bljjke van dankbaarheid, omdat gebood schapt was dat de Koning van Frankrgk "aan een gevaarlgken aanslag ontsnapt was. De Sint-Bartholomeusnacht was das vol gens den schrjj ver,den heer A. N a y e n s, geen daad van godsdienstig fanatisme, maar een daad van staatkande, van zelfbehoud, en ten decle ook een daad van wraakzucht van het machtige buis der G a i s a V, die den moord, «enige jaren tevoren op den hertog van Gnise gepleegd, aan den admiraal de Coligny en de Hugenoten toe schreven. Tameljjk uitgebreid behandelt de schrjjver de geschiedenis van der Hugenoten woe lingen vóór de Bloedbrailoft en nit zjjn raedeJeeliogen moet bljjken lo. Dat de Hugenoten in Frankrgk eene groots macht, een Staat in den Staat vormden 07er groote hulpmiddelen, mach tige legers en bondgenooten beschikten 2>. dat zg niet alleenljjk vrije uitoefening van hun eeredienst, vrjjheid van geweten eischten, maar dat zg een onverzoealgken oorlog tegen de Katholieke Kerk voerden, die zjj wilden aitroeien ten einde he t Cal vinisme tot Godsdienst van den Staat te maken dat zg overal, waar zg de macht in handen hadden, de kerken plunderden en verwoestten, het Allerheiligste onteer- den, priesters en ordegeestelijken ver moordden 3o. dat zg tot tweemaal toe een aanslag op den persoon des Konings beproefden en de band hadden in den moord op F r a n- 9 o i s deGuise; 4o. dat zjj een grooten slag beraamden, die niets minder beoogde dan de onttroo- niag van den Koning, om deu Koning van N a v a r re, den Prins van C o n d of den admiraal Coligny op den Franschen Koningstroon te plaatsen. De Hagenoten waren das niet alleen lie den; die voor zich vrjjheid van godsdienst en gelijkstelling met de Katholieken ver langden maar gevaarlijke sameczweer- vonden spoor, en het mocht hem gelukken vast te stellen, dat de jood op dien noodlottigen dag de woonplaats van Van Balen had bezocht. Terwijl de Officier van justitie hier het onder zoek voortzette, klom de advocaat verder op en zocht het verleden van Van Praag na te gaan. Gemakkelijk ging dit niet, men stuitte af en toe op gapingen, de jood had in verschillende plaatsen, ook in het buitenland, gewcond, doch eindelijk had Mr. Leeman den levensloop van Van Praag als een open boek roor zich liggen. Trees had zich niet bedrogen: Hartog, die vijf jaren in de gevangenis had doorgebracht, was inderdaad de vader van den jood. Ook bleek thans, dat hij zich niet van het leven be roofd had, maar ongeveer twee jaar geleden was gestorven. Tot dusver kwam dus alles uit, zoo als Mr. Leeman verondersteld had Een belangrijke ontdekking zou de verdenking, die hij tegen Van Praag koesterde, nog komen versterken. Op zekeren dag wandelde Mr. Leeman met de politiebeambte door de straten eener stad, waar Van Praag kort voor den moord gewoond had. Geheel vervuld van het denkbeeld, dat hem bezielde, lette hij op alles,zelfs op de schijnbaar nietigste zaken. Kleinigheden toch, waar leeken geen erg m hebben, zijn voor de justitie dikwijls kostbare aanwijzingen, en het speurvermogen van den advocaat was door zijn naspo.ingen zoodanig verscherpt, dat niets hem ontging. Plotseling bleef hij in een nauw steegje voor een onooglijken uitdragerswinkel staan. Eene boute verscheidenheid van de meest uit- ders en rebellen, die een godsdienstige en staatkundige revolutie beoogden. De onthullingen in de Hamburger Nach- richten hebben volgens het Italiaansche blad Secoio XIX in overleg met keizer Wilhelm plaats gehad, om aan de op gewonden Franscbeu een stortbad te geven. Dat Von Bismarc k verdacht is ge worden, dat zaakjs op eigen hand te heb ben gedreven, ligt in den aard der zaak. De rentenier van Friadrichsrnh wil de goede betrekkingen tusschen Duitschland en Ras- laad gehandhaafd zien. Meer toenadering ts zoeken tot Engeland zou ee^e fout van Daitschlaud's politiek zjjn, te gevaarlijker daar ze ongetwjjfeld juist ten gevolge zon hebben wat de Fransohsn tot beden niet hebben kuDnen bereiken, namelgk eea be paald bondgenootschap tusschen Frankrgk eu Rusland, en het zoa dan nog slechts eene quaest e vautgd en omstandigheden zjjn, wanneer oit bondgenootschap zich tegen Duitschland zou keereu. Als een andere beweegreden wordt opgegeven dat de ont hullingen de Frauschen onder het oog moeten brengen, hoe weinig zjj hnn tegen woordige verhouding tot Rusland te dan ken hebben aan den invloed van hun re- vanc-denkbeelden, maar veeleer aan de fonten die Daitschland na V o n B i s- m a r e k 's aft-eden tegenover Rusland heeft gemaakt. Het verwjjt, dat V o n B i s- marek oit heat tegen Yon Caprivi gehandeld zou hebben, is onhondbaar, want Von Bismarck heeft in Vod Ci- p r i v i nooit den persoon gezien die tot het afbreken der betrekkingen met Rusland den stoot gegeven heeft. Te New-York heeft de Sound-maneg partjj eene indrukwekkende verkiezings-be tooging gehouden. Het santal deelnemer* wordt op 125,000 a 140,000 personen ge schat, dat is vgfmaal de sterkte van het geheele leger der Unie. Allen droegen een gele bloem in het knoopsgat, of een gelen staf ia de hand als het symbool van den gouden standaard. Zjj liepen in rjjen van zestien; om 10 nur zette de atoet zich in beweging en eerst om half zeven eenloopende voorwerpen leg daar voor het raam uitgestald. Een daarvan had zjjn aandacht on middellijk getrokken: een dolkme* met vlijmend lemmet en een kunstig gewerkten greep. Doch niet deze laatste, maar het lemmet had de aan dacht van Mr. Leeman gaande gemaakt. Met den elleboog stiet hij even den politie-beambte aan, die hei wapen opmerkzaam beschouwde en daarna veelbeteekenend met de oogen knipte. //Laat ons een eindje oploopen,// zei de advo caat zacht, „de eigenaar zou anders misschien achterdocht kunnen krijgen." Toen ze in eene andere straat waren, vroeg Mr. Leeman aan zjjn metgezel//Nu wat denk je?// //Wat ik denk? Wel, dat meneer Van Balen met zoo'n wapen vermoord is, met dit of met een ander, dat er veel op lijkt. (De steek moet met zulk een moordtuig zjjn toegebracht //Dat het hetzelfde wapen is, betwijfel ik antwoordde de advocaat. De moordenaar zal het niet van de hand hebben gedaan. Waar schijnlijker is het, dat hij het bij dezen uitdra ger, die ook een jood is, gekocht heeft." //Niet onmogelijk,// hernam de politie-be ambte, en na een oogenblik vervolgde hjj//De beste kans om achter de waarheid te komen is wellicht, den uitdrager te verrassen dn ons'te houden, of wij er alles van weten.// De advocaat stemde met dezea voorslag in eu spoedig daarop traden zij den winkel binnen. Een oude jood met langen witten baard vroeg onderdanig wat er van hun begeerte was. Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1