No. 2526. Maandag 9 November 1896 21ste Jaargang Maatschappelijke kwak zalvers. BUITENLAND, BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. 50 Cents. 7V De wraak van den jood. X. Amerika. Duitschland. Italië. Frankrijk. Engeland. Abessya HfragBlaó voor iStoorè- en S/uió-éCollanó. ABONNEMENTSPBIJS Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het buitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- eu Feestdagen. Redacteu r-U i tg e v e r, W. KÜPPERS. ■it M.UHT1K PBIJS DEB ADVERTENTIEN. Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. AGITE MA NON AGITATE. HooJ dag enten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etranoere G. L. D AU BE 8f Co. JOHNF..J O HNES Succ., Parijs 31 bi» Faubourg Montmartre Kwakzalvers worden in ons vaderland niet geluld. Indien zjj han bedriegelgke praciijken uitoefenen en de overheid be merkt ruik», dan worden zg schuldig ver klaard aan het onbevoegd uitoefene der geneeskunde en de Rechter veroordeelt hen. Er zijn echter twee soorten van kwak zalver», zij die het licbamelgk welzgn van den mensch beweren te willen bevorderer, en zg, die h t meer voorzien hebben op de maatschappelgkebelangen van den menscb. De eersten zjjo gevaarljjk, want zg heb ben al men g gezin in diepen rouw gedom peld, maar de laatsteo zijn honderdmaal gevaarlijker, want rij hebben niet da ver- woestiag vaa bet lichamelgk welzijn van enkele personen op hun gewaten, maar zg maken honderden bij honderden voor tgd en eeuwigheid ongelukkig. Die kwakzalver», welke de maatschappij krank noemen en geneesmiddelen te harer genezing aanprijzen, worden door de over- heid niet vervolgd. Zg kunuen vtij en ongestoord de gevaarlgkste «geneesmidde len» aan den man brengen, zonder iu han ve.'derieljjke practjjken te worden gestoord. Zg treden op als sprekers in groote open bare vergaderingen en verkoopsn daar de onzinnigste theories, die het verbaasde ge hoor met wij Igeopende ooren aannoort, en ten slotte, bedwelmd door hetgeklinkklaak over echoone toekomstbeelden, luide wor den toegejuicht. In de atgeloopen week hebben wjj daar weer een duidelgk bewjjs voor gehad. Gel jjk bekend is, tasten de socialisten de maat schappelijke instellingen aan, waar hun dit mogelgk is. Hebban ergens de werk lieden aan een fabriek reden tot klager, of mteoen zjj slechts dat hua onrecht is aan gedaan, de socialisten zjjn er als de kippen bjj om de werklieden in han verz-t te steunen. Iedere gelegenheid, dis zich voor doetom afbrenk te doen aaa de beeta^nda instellingen wordt door hen zoo spoedig mogelijk aangegrepen, ten einde propa ganda te maken voor de revolutie-leer. Zoo vond het socialisme in de slechte organisatie der schutterjj hier te laude aan leiding om te gaan ag teeren, en als gevolg daarvan heeft men in de jongste maanden verschillende demon^trafc es gehad van ecbnitsrs, die op bun manier meenden te moeten protesteeren tegen deze instell ng. Deze beweging tegen de schatte: jj als wg dit moedwillig verzet tegen de Staats instellingen voor een oogenblk aldus mogen noemen heeft steun gevonden bjj zekeren predikant, die zich al vroeger eens berucht heeft gemaa' t, toen bij de weesinrichriog te Neerbosch iu eau ver keerd daglicht plaatste. De man scbjj. t niet tevreden te wezen m t zjjo ambt, dat hg op bet eilandje Schiermonnikoog uit oefenten wil waarschjjnljjk iu meer rui men kricg zjjn wpsbeid aan dsn man trachten te brengen. Die predikant na heeft zjjn sympathie gehecht aan h t verzet van een socialist tegen de rehutterjj, eu trad daartoe in de FEUILLETON 25. {Vervolg.) „God!// stameldeVan Balen, «de moordenaar van mijn vader! Van Praag, de moordenaar!// Als vernietigd zonk hij op zijn stoel neer, de oogen gesloten, sidderend over zijn geheele lichaam. Na een oogenblik had rijn wil geze gevierd over zjjne ontroering Hij stond weer op. „Maar weet u het wel zeker, mijnheer Leeman? Ik kan het niet gclooven.// //Ik weet het zoo zeker als ik hier sta. Over een uur zal Van Praag al gearresteerd zijn.// Van Balen bleef geruimen tijd sprakeloos, de aandoening was hem te machtig. Allerlei gedachten overstelpten hem. Als in een visi oen zag hjj alles wat er gebeurd was, en een groote afschuw voor zich zelf maakte zich van hem meester. Hjj had zich verlaagd tot een werktuig in de hand van dien jood, hij had er alles aan opgeofferd, alles, zjjn naam, zijn fortuin, zjjne dochter Met verpletterende duidelijkheid ontvouwde zich nu alles voor zijn geest; thans zag hij ook den afgrond, dien .dj 'jjn verblinding te gemoet gehold was. En de uen dien hij de deur had gewezen, had den jood ontmasterd, had hem behoed voor den zwsarsten misstap zijns levens. levend strekte hjj de hand Daar den ad- "ocaat uit.//Vergeef mjj, mijnheer Leeman, dat k. u miaksnd heb, dat ik zoo dwaas en ver blind ben geweest.// afgeloopen week voor een talrjjk geh or te Amsterdam op. Hg wenschte uameigk uit een te zetten, waarom hjj,een precika'.t kon inedegaau mei hst bedrgf van een socialist, die zich tegen de overheid veizst en waar om hjj de handelingen van dien socialist in dit opzicht goedkeurt. De man schjjut bjjzonder veel genoegen te hebben in het stellen van paradoxen en in het verdedigen daarvar, of wel hg meent in gecnosde, bestemd te zgaalseen werk tuig om groote maatschappelijke hervor mingen tot stand te brergm. Iu ieder geval heeft h£ veel onzin gebazeld, dien wg hier natuurlijk niet aaa o ze lezers willen aanbieden, maar waarover wg toch een en ander m het midden brengen, om lat fcet tgd wordt dat aau maatschap- ptlgke kwakzalvers als dien predikant en anderen root goed het zwjjgen wordt opgelegd over raten, die öf faun beperkt begrip te boveu gaan, óf door f en moed willig in een valsch daglicht worden geplaatst. Zjo poseerde bedoelde predikaat de st iltng, dat valeilandsliefde onzin is, als men de bewoners vau andere land: n ook n et lieft heelt. Voorts verkondigde hg de wgsgeerige stelling, dat lnfJe geen geweld, in welken vo.m ook, tot gevolg kan hebben. Hg eindigde zgn luid toe gejuicht betoog niet di bewering, dat de Regeeriog a leen militairen heeft uit zelf belang, want zoo* vroeg hjj waai om maakt men de bevolking weerloos door het dragen van wapenen te verbieden? Wg zouden nog veel meer dergeijjka sihjone taal van dien predikant kuunen aanhalen, maar meenee, dat deze enkele zinsneden voldoende zgn om het dwaze van 's mans geheele redeueetiug in het helderst 1 cht te plaatsen. Dj geheele rede was eigenlgk niets aeders dan teue aaneenschakeling vau waarheid en lengen, zoo door elkander gewerkt, dat de eerste niet van de laatste is te ouderschei Jen. Juist daarom noemen wjj het optreden van dergeljjke maatschappelijke kwakzal vers zoo gevaa lijk. Zg komen met enkele han van buiten al aangewaaide waarbeden en voegen daarbjj een even groot aantal leugens uit bnn eigen brein. Hst meng sel daarvan wordt dan aan de menscben voorg zet als btt eenige, m-iverseele mid del tot redding van de samenleving. Pre cies als de gewone kwakzalvers, die mit minachting neer zen op de wetenschap der gene*skaudigen, v rsmaden die uiaai- schappelgke kwakzalvers alle op godsdienst en ervaring berustende toestanden eu prjjzeo hou ellendig middeli j j aan als het panacee voor alle maalschspptdgke kea'en. Indien dit door de groo e menigte, welke raar die kwakzalvers luistert, werd in gezien, zouden wij over dat optreden slechts de schouders ophalen en deuken, dat de waarheid ten slotte toch zal zege vieren. Maar die menigte bl jj ft niet on verschillig voor de kwakzalversmiddelen tot verbstering der Maatschappij. Niet op eenmaal, maar toch la'gz ira-rbaod wor den die luisteiaa'S btwrkt en zuigen zjj het gift in van de afschuwelgke revo- lutitlser, die eldus wordt gepredikt. Aao- Pe rechtsgeleerde drukte hem warm de hand. «Spreek daar niet van, mijnheerVan Balen, u hebt genoeg geleden, en ik ben blij, dat ik daaraan een einde kan maken.// Hierna vertelde Mr. Leeman hoe hij op het spoor van de misdaad was gekomen, waarbij Van Palen hem met gespannen aandacht aan hoorde. Het was hem alles zoo vreemd, zoo zonderling, maar er viel niet aan te twijfelen Nog was de advocaat met zijn verhaal bezig, toen de deur eensklaps werd geopend. Half ver schrikt keek Van Balen op. I»e gedachte aan Van Praag hield hem dermate bezig, dat hij meende der) jood te zien verschijnen. Deze was het evenwel niet, maar Lucie, die er hevig ontroerd uitzag. In de grootste onrust had zij dien morgen het uur zien naderen, waarop van Praag om het antwoord op zijn aanzoek zou komen. Zij was even vast besloten, geen oogenblik had ze geweifeld, maar het denkbeeld, dat haar vader zijn toestemming zou geven, had haar met een onbeschrijfelijke smart vervuld. Te vergeefs zag ze naar Mr. Leeman uito, indien hij er geweest was, zou hij haar hebben beschermd, zou hij een middel hebben weten te vinden, om die schande van haar af te wenden. Maar hij kwam niet, en middelerwijl naderde snel het noodlottige oogenblik. Zij was op haar kamer, weenende en bid dende, toen Trees, opgewonden van vreugde, binnenkwam om haar te zeggen, dat de advo caat in zjjne nasporingen was geslaagd en bij haar vader was, om bem de uitkomsten daar van mee tedeelen. Lucie vouwde de handen lacht men om den on/ia d/r kwakzalvers, later vindt men er toch wel eeuige waarheid in, nog later begint men sympathie te tooueu voor bun stre ven eu men eindigt met ieo «overtuigd» voorstender dier dwaalleer ie worden, bereid om ook eenige maanden gevange nisstraf te ondergaan, wanneer men dan masr als <oa «martelaar voor de goede zaak» wordt beschouwd eu als eeo slacht offer vau de schaudelgke kapitalistische maatschappij door andere aauhangers wordt geeërd. Z io gaat het van kwaad tot erger, waaneer aaa die maatschappelijke kwak zalvers maar altgd htt vijje woord wordt gelaten.Zjj moge -, zco het schjjut, zeggen wat zg willen. Dj onwi lige scöutter bgv, zeide in bovenbedoelde vergadeting, vol gens de Amsterdamsche bladen, dut het volk moest verklaren: wg willen niet meer vechten. Het vJk mocht zicb, naar hjj beweerde, riet langer als kanonnenvleescb laten gebruiken. Hg noemdi het eene schande, dat een pak wordt sangetrokkeu aan de soldaten, 't we k eigenlgk het pak van et u m ooi de j aar ie. Indien «iergeljjke praat nu gaeu oi- ruuug is, dan weten wg het niet. De man acbjjnt door de mazen der wet te kunnen kruipen met de bewering, dat bjj geen bepaalde personen bileedigt en dat hij slechts eene thiorie verdedigt, welle bet gavolg i* van zjjn ove tuiging. Doth naar orze meeuiug tast hjj wei degeljjk het openbaar gezag aan en maakt hjj zich schaldig aau overtreding der wet. Doch veel schuldiger nog noemen wjj den predikant, die order bet mom van vroombeid en van het handtien Daar God» gebod met schroomt de grondslagen der maatschappij aan te tasten. Op hem in het bjjzonder hebben wg hrt oog, indien wjj spreken vau maatechappelgko kwakzalvers. 7an den socialist is bet vooruit bekend, dat hjj slechts oproer preekt maar zulk een man die als god&diecstleeraar optreedt en tegeljjk de samenleving ten val wil brengen, is gevaa ljjker dan honderd revolutie- mau ren. Iudien deOverhei'l hem niet het zwjjgen kan opleggen, dan meeDen wjj, dat bet de laak is van ieder, die invloed op het volk kaa uitoefe en, om voor de oproerige taal vau zulke mannen te waarschuwen. Juist, als de wolf zich hult in een schapevacht, moet hjj het meest gevreesd worden. Wg hopen daarom, dat ook voor de wartaal der rraatschappe ijle kwakzalvers van dat soort de oogen der menigte zullen opengaan en zjj zich niet zullen laten ver lokken door het zoet gtfiu.tdier vogelaars om in het geopende net te vnlien, waaruit zij zich niet meer kuunen losrukken. De vrgheid van spreken 'n ons land worrt op die wjjz* jammerlgt misbroikt, hetgeen den wanscb zo a doeu opkomen bjj de Koed- gezinder, dat niet slechts de kwakzalvers die de geneeskunst onbevoegd oitoefonen, werden g'-straff, maar ook die maats hap- peljjke kwakzalvers, die het lichaam der samenleving aantasten en ban slacht ff«rs bjj honderdtallen maken. Men moge dezen wensch riactionca r coemen, bjj vloeit en blikte dankbaar ten hetnel. «Mijn gebed is dan verhoord,// fluisterde zij, «mijn God, ik slechts voort nit het misbruiken door ds revolutionnairen vau de vrgheid, die thans door den wetgever aan den burger is ge waarborgd, doch niet om oproer te kraaien, maar om de werkeljjke belangen van het volk naar beste kraebteu en vermogens te dienen. dank U.// In spanning zou komen, om v»n het goede wachtte zij, dat Mr. Leeman uit zijn mond de bevestiging nieuws te hooren. Doch het wachten viel haar ie lang en daarom besloot ze naar beneden te gaan, waar ze haar vader en den advocaa' aantrof. Van Balen jjlde haur tegemoet en sloot ze in zijne armen „Arm, arm k nd, wat heb ik je doen lijden; maar nu is alles voorbij. Het is een akelige droom geweest «Beste vader,// fluisterde Lncie door haar tranen heen, „wat ben ik nu gelukkig.// „Mijnheer Leeman hebben wij dut geluk te danken," hernam V'an Balen, „onze dankbaar heid zal gvenzenloos zijn.// «Ik wist, dat u komen zou,// zei Lucie den rechtsgeleerde de hand reikend, //ik had op u gerekend.* De oude Trees stond om e^n hoekje van de deur te luisteren en te weenen. HET SPEL VERLOREN. Een klein koperen crucifix tusschen de ge vouwen handen, bad Roosje met de vurigheid van een heilige. Wel hadden de wateren van het II. Doopsel haar nog niet gereinigd van de smet der erfzonde en haar opgenomen on der het getal der kinderen Gods, maar haar »iel haakte met een onbedwingbaar ver- De voorstaudeis van de verkiezing van Mc. Kin ley tot President rekenen nu reedv uit, dat hun candidaat met eene meerderheid vaa ruim een millioeo stem men zal gekozen worden. Dit zou alsdan het gtootste meerderheids-ojjfer wezen, ooit door eenig candidaat voor het Pre sidentschap verworven. Mc. K i u 1 e y ontving met alle kalmte de berichten zijuer overwinniuf, hg is een enstig mau wat de omstaudigheden hem wtl hobbau gemaakt, dojr het ver lies zjjuer twee kinderen en de voortva rende ongesteldheid van zjjne, hoog door hem vereer le, eehtgenoote. Te Canton iu Ohio waar hg woont staat hjj in hoog aauz>eu. De volksmenigte kon zich nist weerhouden hem eene serenade met fakkellicht te brengen, waarbjj alle beschikbare revolvers, gewerer, ja kanon- nuo, werden afgeschoten eu alle fabiieks- sioomflnite-naar daar le land* gebrui- ktljjk is, medegilder. Hst was een helseh leven, maar iu Amer.ka hooit het zoo. Bryan, de gesajen caodidaa', heaft zich ridderljjk gedragen. Ah een gentleman heeft bjj aan Mc. Kin ley zgn geluk- wensch gezonden met de kloeke vei kla ring, dat de wilvanhetAmeri- kaansche volk wet moetwezen. In verband met de duels, die in DaDsch- land gehouden worden, zal de vrijzinnige voikspartjj in den Rgksdag de Regeering interpelleeren over het veelvuldig ver'eenen van gratie aan de duellanten, en voor stellen dat bjj alle veroordeelingen wegens duel ook het recht om openbare ambten te bekleeder, verbeuid wordh Ook wordt eene interpellatie aangekon digd over de zaak- Brüsewitz, den offijier, d e den ingenienr Siepmann lafhartig heeft vermoord. De th A de cuisine v^n het Restaurant, waar de moord heeft plaats gehad, wil onder eede vet blaren, dat de zaakzich aldus beeft toepelrageu: «Ik stond» z^gt hjj, «op de trap die naar de keuken leidt, toen Siepmann, door den otfisier vervolgd, mg voorbjjsnelde Omstreeks vjjftisn schre den van rnjj af bjj de deur tusicben de ves tibule en de binnenplaat», bevindt zich ean kie ne verhoogmg. Daarover struikelde Siepmann, hjj vie', en luitenant Brüsewitz dcorstak hem terwjjl hg nog op den grond lag.» Als de zaak zieh zoo toegedragen heeft, wordt ze inderdaad LÖg walgelgker. Men heeft gedacht in de nalatenschap langen uaar dit gelukkig oogenblik. Welk eene hemelsche zoetheid had zjj gesmaakt, toen de eerbiedwaardige pastoor h»ar meedeelde, dat dit groote voorrecht haar weldra zou wor den geschonken en zij waardig was, lidmaat te worden van Christus' Kerk. I)e onrust, die zoo lang haar gemoed had verscheurd, was geweken en had plaats ge maakt voor kalmte, de vrede Gods was neer gedaald in haar hart, dat thans geen andere begeerte meer ken le, dan voor den gevonden Messias te leven en te ljjden. De waarheid en schoonheid der katholi.ke leer hadden haar getroffen, en zoowel baar hoofd als haar hart bevredigd, die beide onvoldaan waren gebleven bij de troostelooze koudheid van bet joden dom, dat den gekomen Verlosser in dwaze verblinding blijft miskennen, ondanks de dui delijke teekenen, die van Zjjn komst getui genis afleggen. Maar al had Roosje den bovennatuurlijken vrede gevonden, die van God is toch was haar hart met groote menschel ij ke bekommernis ver vuld. Zjj kende het lot, dat Lucie, haar vnen- d;n, wie zij zooveel te danken had, boven het hoofd hing, en zij wist, dat het haar eigen broe der was, die haar en de haren met zoo ver fijnde wreedheid vervolgde. Lucie had het eerst voor Roosje verborgen willen houden, daar deze haar tcch niet hel pen kon en om haar n et te bedroeven; maar het joodsche meisje had gezien, dat een groot verdriet aan haar hart knaagde, en zoo lang had ze aangehouden, tot de dochter van Van Balen haar eindeljjk alles mededeelde. van den dezer dag n gestorven kardinaal V onHohenlohe belangrjjka papieren ts zullen viadeö, vooral documenten op den Culturkampf bstrekking hebbende. Bjj het tasnnfïeleu vau een en ander is niets yan dien aard gevonden. De Per- severanza beweert dan ook, dat de Kar dinaal aile gewichtige brieven de politiek rakead, drie maanden voor zgn dood heeft vernietigd en verbraud. Te Marseille zgn ongeregeldheden voor gevallen omdat verschillende kantoren weigeren vreemde stuiverstukken in ont vangst te nemeD. Een troep van 3 a 4000 ontevreden memchen hielden eene betcogiDg voor de Prefaktunr, sloegen bjj eeo geldwisselaar die aackoDdigds de vreemde stuivers a^n te nemen met eene korting vau 15 a 30 percent alles in kantoor en winkel stuk en wierp het voorhanden gelJ op straat. Dj wisiehar en zjjn personeel konden met moeite aan de woede der aanvallers ontkomen, D Fransche afdeeliag vau het Reode Kruis heeft de Keizerin vau Rus and de ins guiëa in goud aangeboden. Dj Czarina zond een eigenhandig geschreven brief van dankbetuiging terug aan den Hertog van Aatnale, voorzitter van de Fransche Afdeeliug. Duor de beoceming van Dr. Temple tot Primaat der Eogelsche Staatekerk, is tot bisschop van Londen benoemd Dr. Mandell Creigton, tot dusverre hissch/p van Pelerborougb. Dr. C r e i g- ton was de stichter en eersie redacteur van de English L/istorical Review. Ook heeft bjj een werk geschreven over het Paus dom gedurende htt tgdperk der Hervor ming. Hjj is gehuwd met eene dochter van dan beer Robert von Glehn, een Russisch koopmau in Londen, en dit ver klaart eenigszias waarom hg nitgenoodigd werd deel te nemen aan de officieele Brit- sche z-maing, die de Kroningsfeesten bjj- woonde. Iu Britsch-I jdië heerscht verschrik- gab rak. Dj OnderkoDiDg van deze Eogelschj bezitting g»eft een Oïerzicht van de hoodljjdende districten. In de Pendsjaab zegt hjj, is nog weea hongersnood, doch er zal daar weldra gebrek aan voedsel zjjn. Ia de noordweste lijke provinciën Igdt de helft der bevolking. Da rjj t jogst L totaal mislukt, men ver wacht tegen Dïcemb r een a'gdmeeneu nood. Ia de midden-provinciën, in Bjn- galen en Opper-Birma zgn de voor .it- zichten slecht. Ia Bombay is de toestand vrjj gnmtig. Ia de zastordistricten is de rgstoogst gedeelteljjk mislukt. Koning M e n e 1 i k van Abeosyaië moet zeer verontwaardigd zjjq op de Laliauen. Hjj had de vjjlating der I aliaansehe ge vangenen beloofd maar toen bet Nsder- laudsche stoomschip de Doelwijk door I'aiLansch'oorlogsschepen wasopgebracht, heeft de Vorst het ^reeds onderteelsende Roosjes wangen kleurde een levendig rood van schaamte en zwjjgend drukte ze de handen harer vriendin. //Je haat me toch niet, Lucie?" vroeg ze eindeljjk, «je voelt geen afkeer van me, omdat mijn broer zoo slecht is?« Lucie schudde krachtig het hoofd. „Hoe zou ik dat kunnen, Roosje, daar je van me houdt en niets gemeen hebt met je broer?// //Kon ik je helpen, Lucie, graag zou ik er mijn leven voor geven, want nooit kan ik je dankbaar genoeg zijn, nooit kan ik je vergel den wat je voor mij gedaan hebt.// Een oogenblik zweeg zjj, daarna vervolgde ze: „Als je wil, Lucie, zullen wij samen weg gaan naar een ander land! ik h-b nog wat geld. Mjjn broer heeft het wel onder zjjn be rusting, maar hjj zal het mij moeten geven, als ik er om viaag.// Lucie glimlachte pijnlijk bij dezen voorslag. „Neen, Roosje, dat kan niet, maar ik dank je voor dat bewijs van je goed hart. Niemand kan mij helpen dan God: laat ons bidden, op dat Hij zich over mjj ontferme Dit deed Roosje ook, en in haar gebed smeekte ze, dat God haar zou bezoeken en be proeven, maar Lucie mocht sparen. Edelmoe dig bood zij zich zelve als offer aan en ver zocht als een gunst, dat zjj waardig zou wor den gekeurd te lijden vooi Christus, wiens heerljjkheid haar in volle waarheid was ge openbaard. Wordt verco'gd].

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1