No. 2532 Maandag 16 November 1896 21ste Jaargang HDagêlaó voor êfëooró en Stuiè-éCollanó. De geest der onderwijzers. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. aqite ma mcn agitate Katholieke Baq- en Week bladen in Nederland BUITENLAND. De wraak van den jood. De kleine violist. Spanje. Frankrijk. Zwitserland. Turkije. ABONNEMENTSI'BIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Yoor de overige plaatsen in Nederland franco por post>1,40 Voor het buitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschynt dagelijks, behalve Zon- eu Feestdagen. Redacteu r-U i tg e v e r, W. KÜPPERS. PBIJS DEit ADVEBTENTIEN. Van 1—6 regels50 Cents. Elke regel meer71^, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etranqère G. I. DA BE 4~ Co. JOHNF.JO H NES Succ.,Parijs 31 bis Faubourg Montmartr Aan de Redactiën van de De waarheid en al wat goed is ver dedigen en bevorderen, da dwaliog en het kwaad bestrijden, anderen voorlichten bjj de gewichtigste vragen en omtrent de hoogste belangen van het openbaar leven, dat is de heerljjhe taak der dagbladpers. De Aartsbisschop en de Bisschoppeu van Nederland getuigen met vreogde, dat de Redactiën der Katholieke dag- en week bladen zich steeds met lofwaardigen jjver van die taak gekweten hebben, zoo dikwerf het gold de waarheid der Katholieke leer te verdedigen, op te komen voor de rech ten en de vrjjheid der Kerk. Zg betreuren het echter, dat op andere^, punten de ge- wenschte samenwerking somtgds werd gemist, eo dat verschil van meaning aan leiding gaf tot strjjd, waar bjj de onderlinge liefde en waardeering schade leden. Dit te betreuren feit, Wjj mogen het niet ver- ewjjgen, is zelfs de aandacht niet ontgaan van onzen H. Vader, Pans Leo XIII. Geheel in overeenstemming met het vaderljjk verlangen van Z. H. wil dan ook het Nederlandsch Episcopaat hen, die ge roepen zjju om het Katholieke volk voor te licbtsn, aansporen tot eendracht en verdraagzaamheid; en ten dien einde achten de Aaitsbiischop en de Bisschoppen zich verplicht, met alle liefde, maar tevens met allen aandrang, de Radactiën der Katho lieke bladen te vermanen lo. om, zoowel bjj het schrjjveo van artikelen, a's bjj het plaatsen van inge zonden stokken en het overnemen nit andere Bladeo, zich met zorg te onthouden van beleedigende polemiek tegen personen, van kwetsende opmerkingen tegenover andere Redactiën, en in het algemeen van alle onnoodige en niet ter zake doende aanvallen, die slechts aanleiding kunnen geven tot nutteloos twistgeschrijf. 2o. Om bjj het verdedigen van eigen meeningen zich aligd te laten leiden door de regelen der cbrisUljjke voorzichtigheid en bescheidenheid. Het Nederlandsch Episcopaat durft ver trouwen, dat de Katholieke Redactiën aan deze ernstige vermaning gaarne gevolg zullen geven. Utrecht, den 11 November 1896. f H. VAN DE WETERING, Aartsbisschop van Utrecht. f C. J. M. BOTTEMANNE, Bisschop van Haarlem. f P. LEIJTEN, Bisschop van Breda. f FR. A. H. BOERMANS, Bisschop van Roermond. f W. VAN DE VEN, Bisschop van 's Bosch. FEUILLETON, 31. (<SZoQ Met heiligen «chroom, liet hart brandend van liefde voor den Messias, die thans ook aan haar geopenbaard was, zag Roosje het oogen- blik te gemoet, dat de wateren des Doopsels ever haar zouden worden uitgestort, dat zij deel zou gaan uitmaken van het mystieke lichaam der Katholieke Kerk. De wonde, haar door haar broer toegebracht, was genezen. Alleen een litteeken was nog over, dat haar telkens met diepe deernis, maar met minder afschuw aan den rampzalige deed denken. Hoe zwaar was hij gestraft, welke vreeseljjke boete was hem voor zjjne misdaden opgelegd! Maar vooral, welke ontzettende eeuwigheid wachtte hem, indien bjj verstokt bleef, indien hij geen berouw kreeg en zijn onmenscbelijken haat niet wilde afleggen. Een onuitsprekelijk medeleden voor haar schuldigen broer vervulde [haar. Zij zou boete doen voor hem, om Gods toorn te veibidden; zij zou aan alle aardech geluk vaarwel zeggen, om daardoor de vreeieljjke misdaden uit te wisschen. «God, neem mjjn offer aan, smeekte zij, heb erbarming met Samuel! Gjj, die den moordenaar aan het krui* vergeven hebt, «check ook vergeving aan mjjn broer!// In vurig gebed bereidde Rootje zich tot de Van hoeveel gewicht het onderwjjs ie, dat de jeugd op de lagere school ontvangt, wordt nog niet algemeen begrepen. Tal van ouders meenen, dat bun kinderen daar slechts zjjn om wat lezen, schrjjven en rekenen te leereo en overigens om niet te veel op de straat te vertoeven. De opvoe dende waarde van htt onderwjjs en de be- teekeais er van voor het volgend leven zjjn zaken, waaraan weinig onders denken en die toch eiganljjk de hoofdzaak moeten geacht worden. Wjj behoeven het bjjna nitt te zeggen, dat juist de hinderen het meest ontvanke- ljjk zjju voor goede, maar ook voor slechto indrukken, en dat aio indrukken der jeugd dikwjjls beslissend zjjn voor geheel het volgend leven. Wanneer de kinderen zich omtrent het een of ander eeu oordeel of begrip hebben gevormd, dan kan men er van verzekerd wezen, dat deze zienswjjze bjjua het gebeele leven door de overhand bigft behouden. Latere indrukken zjju ge woon ijjk niet in staat de ia de jeagd ont- vangene geheel uit te wisscheD. Het is om deze reden van groot belang, dat de jeagd op de lagere school geen be grippen opdoet, welke haar op latercn leeltyd in strjjd brengen met de maat- echappeljjke instellingeu en nog minder met betgeen door de Kerk wordt geleerd. De ouders hebben er dan ook wel voor te waken hun kinderen met te zenden naar scholen, waar de onderwjjzers het niet zoo nauw nemen met de opvotdtng der hinde ren, die aan hun zorgen gedurende een groot deel van den dag zjjn toeverirouwd. Dat er reden is voor deze waarschuwing, leert ons weder hetgeen in de atdeelingen der Tweede Kamer is gezegd over den geest der (openbare) onderwjjzers. In een atdee- ling gaven eemge leden als hun meening te kennen, dat «bjj vele onderwjjzers aan de openbare lagere school bjj toeneming een slechte geest heerscht, die niet kan nalaten een verderfeljjken invloed uit te oefenen op bet opkomend geslacht.Zelts io het open baar wordt door onderwgsers soms propa ganda gemaakt voor leeringen, die, voort gekomen nit afgunstige gemoederen, be oogt n het Staatsgezag te ondermijnen en de maatschappalgse orde omver te werpen. De leden, die dit punt ter sprake brach ten, betreurden de passieve houding der Regeeriog tegenover dit voortwoekerend kwaad. Wordt daarover bjj de Regeeriog geklaagd, dan betuigt deze in den regel, dat bjj baar van een Biechten geest onder htt ouderwjjzenl personeel niets btkend is. Dit den aard der zaak werkt dit verlam mend op het schooltoezicht en de gemeente besturen. Met het voorbeeld der Regeering voor oogen houden ook de overige autori teiten zich, alsof zjj niets bemerkten. De wrange vruchten eener dergtlgke struis vogelpolitiek kannen op den duur niet uitbljjven. Waar zoo gesproken wordt in cfficieele vergaderingen, moet er toch wel iets aan zjjn van de klacht, die in den jongsten tjjd herhaaldeljjk werd vernomen, dat de onder wjjzers van de openbare sohool niet meer zjj te vertrouwen, wat betreft het opvoe- heilige handeling voor, zich diep doordringend van de onwaardeerbare genade, waaraan zij deelachtig ging worden. Het was een stichtelijk schouwspel, toen het joodsche meisje deemoedig het hoofd gebogen, de banden gevouwen en de oogen neergeslagen het H. Sacrament des Doopsels ontving, toen het water haar schoonwaschte van de smet der erfzonde,en plechtig de woorden van den grij zen pastoor weerklonken: //Ik doop u in den naam des Vaders, en des Zoons en des heili gen Geestes De advocaat en Lucie, die peter cn meter waren van de nieuwgedoopte, konden hunne aandoening niet bedwingen, en ook de overige aanwezigen waren geheel ouder den indruk der verheven handeling. Het gelaat stralend van geluk.stond Roosje op. Zij was nu Christin, ze was nu een lidmaat der strijdende Kerk. Het verleden was dood, zij had het afgelegd, ze zou thans een nieuw leven beginnen. Dien morgen «maakte ze ook het groote ge luk, Christus, wiens bruid z# nu geworden was, voor de eer»te maal in haar hart te ont vangen. Een ongekende zaligheid doorstroomde haar borst, ze hid op dat oogenblik wel wil len sterven, om met haar Jesus vereenigd te zijn Vurig bad zij God om kracht voor zich zel ve, om haar voornemen ten uitvoer te brangen, Lucie, wie zij haar geluk grootendeels te dan ken had, voor haar broer, opdat hjj tot inkeer mocht komen. //'t I« een heilige,// zei Trees, haar oogen dend karakter van hun onderricht. Meer dan eenmaal is gebleken, dat er op de open bare school onderwijzers werkzaam zjjD, die behooren tot de socialisten eD zelfs tot de anarchisten. Die mannen treden nu en dan in openbare vergaderingen op en ver- wekken dan wa'ging om de onzinnige theorieën, die zjj in hnn waanwijsheid ver- koopen. En aan zulke personen is men dan soms genoodzaakt zjjn kinleren toe te vertrouwen, ten einde hen de noodzakeljjke kennis voor het maatschappelijk leven te doen verwerven. In de groote «telen zjjn er over hit algemeen genoeg bjjzondere scholen, zoo dat men daar geen gebmik van de open bare behoeft te maken, indien men dat onderwijs niet verkiest, maar op tal van kleine plaatsen zjjn de ouders genoodzaakt hun kinderen te laten deeluemen aan het openbaar ondetwjjs eu dan zjjn zjj dus blootgesteld aan bet gevaar, dat de onder- wjjzir aan hun kroost de meest gevaai- ljjke theorieën op maatscbappel jjk, zedel£k en godsdienstig gebied mededeelt en aan prijst. Er bestaat toch hoegenaamd geen con trole op hetgeen waarmede de onderwjjzers der openbare lagere scholen de jeugdige hersentjes vullen. Het schooltoezicht en de gemeentebesturen zpn de aangewezen autorite ten om daarop te letteD, maar zjj geven bljjk van volmaakte verwaarlooziug der hun opgedragen plich'en. Wanneer boort men er van, dat een schoolopziener of een gemeentebestuor aanmerking maken op de leeringeu der onderwjjzers Immers nooitDe onderwjjzers zjjn volkomen meester over hetge n zij in de school aaD de kinderen willen vertelleD. Zjj kuDnen de gevaarljjkste stellingen verkondigen, want er is toch niemand, die er aanmer king op maakt. Dit komt, volgens de hierboven bedoelde Kamerleden, daar vandaan, dat de Re geering voortdurend maar zegt, dat haar niets bekend is van een slechten geeBt o der de ouderwijzers der openbare school. Eo waar de Regeering aldus voorgaat, js het bsgrjjpeljjk, dat de lagere autoriteiten volgen. Bjj vroegere gelegenheden werden aan de Regeering door Kamerledeo feiten medegedeeld, waas u t ten duidelijkste bleek, dat de geest onder den onderwjjzersstaud niet is, zooals die behoort te zjjn, od dat alles behalve voldaan werd aan den eiseh der wet, die zegt, dat het onderwjjs, ooder het aanleeren van gepaste en unttige kundigheden, dienstbaar moc-t worden ge maakt aan de verstandelijke ontwikkeling der kinderen ea aan hun opleiding tot alle Christelijke en maatschappelijke deugden. Doch die Kamerleden werden dan met eeu kluitje in het riet gestuurd. Het heette dan, dat die feiten op zich zelf staand waren eD niets bewezen tegen den geent van het onderwjjs. Met een sjphistisch praatje maakte men zich van de zaak af door de bewering, dat men bet onderwjjs op de openbare school niet mocht beoor- deeleu naar enkele feitendie betreurens waardig warden genoemd, maar toch slechts tot de uitzondeiit'gen behoorden. Op zulk eene wjjze wordt door de hoogste met een tip vau haar zakdoek afwisschend, tot Lucie. De dochter van Van Balen, die haar groot heid van ziel, den adel van haar karakter had leeren kennen, knikte, want ze was zoo ge troffen, dat ze geen woord kon uitbrengen Het was een gelukkige dag voor allen. Des avonds, toen Lucie en Roosje voor het eerst alleen waren, nam de bekeerlinge de handen van mevrouw Leeman in de hare en zei, met een hemelschcn glans in haar oogen: «Lucie, wil ik het eerst mijn plan mededeelen.God heeft mij eene bjjzondere genade bewezen, door mij onder 7ijn uitverkorenen op te nemen. Ik wil mij geheel aan Zijn dienst wijden. Ik ga in een klooster, waar ik Hem het best geloof te kun nen dienen. Daar zal ik ook veel bidden voor u en voor Samuel. Mevrouw Leeman drukte bet weenende meisje aan haar hart. «Mijne moedige zuster,// zei zij. Meer kon ze niet uitbrengen, tranen verstiktjn haar stem. Maar haar zielen hadden elkander begrepen: zoo zou voldoening worden gegeven voorde wraak van den jood. Bij het slot van dit verhaal hrengen wij onze huid» aan den schrijver er van, den heer J. Ves- ters Jr. mede-redacteur aan de Leesbibliotheek voor Christelijke Huisgezinnen, waarin hij zijn pennenvrucht had doen opnemen. Dat zijn werk ook elders op prijs wordt gesteld bewees de overname van «De wraak van den Jood» ook in De Volksstem, een Amerikaansch blad, dat te De Pere, Wisconsin wordt uitgegeven. autoriteiten met 'de wet geleefd en we verwonderen er ons dan ook volstrekt niet over, dat thans weder bjj de behandeling der BegrootiDg in de afdeelingen der Kamer opnieuw de zaak ter sprake is gekomen. Het is de plicht: der Afgevaardigden hierop te wjjzeD, zoo lang tot van fcoogerfcand maatregelen worden genomen, welke het aan de onderwjjzers onmogeljjk maken om do kinderen onzes volks iu den grond te bederTeo. Het wjjzen op de tekortkomingen der Regeering iD dit opzicht beeft ook bet voordeel, dat de gezindheid van andere Kamerleden kenbaar wordt. Er waren er tocb, die tegen de genoemde aanmerkingen in bit midden brachten, dat de overheid tnoeiljjk anders kaD doen dan de politieke meeting der onderwjjzers, welke die ook zjj, te eerbiedigen. Wjj zgn hat hiermede volstrekt niet eens. Een aautal jaren geleden on!sloeg de toenmalige Minister van Binnenlandache Zaken, mr. Heemsk er t, een ambte aar van zgn Departement, die propaganda maakte voor de sociaal-democratie. De Minister was daarbjj volkomen in zgn recht, omdat het niet aangaat, dat de Staat een ambtenaar in dienst beeft, wiens overtuiging be.t is, dat de staatkundige 6a maatscbappeljjbe instellingen omver geworpen moeten worden. Het bi trof hier echter een ambtenaar, die zgn betrekking uitstekend vervulde, zoodat op de wjjze waarop bij den Staat diende, geen aanmerking bon gemaabt worden. Doch wat moet men zeggen van Staatsonderwgzers, die aan de schooljeugd leeren, dat in eene revolutie alleen heilis te vinden en dat de godsdienst eene dwaas heid is, slechts uitgevonden om de g/oote menigte onder den plak te houden Zulke menschen zjjn niet slechts als ambtenaar on bruikbaar, maar zjj overtreden de wet en bederven onze kinderen. Naar onze meening, mag de Regeeriog den toestand niet langer Ijjdeljjb aanzien. Bjj de openbare school staat men niet machteloos tegen den revolutionnairen geest dar onderwjjzers. Er is eene Schoolwet, die nageleefd moet worden. Waar zoo nauw gezet wordt gekeken of elke bjjzondere school wel bet voldoend aantal onderwjj- zsrs heeft om voor teae Rjjkssubsidie in aanmerking te komen, en het dus bljjkt, dat men aan de wet wel de band kan honden, daar behoort de Ragearing streng op te treden tegen die ouderwjjzers, die revolntionnaire denkbeelden zgn toegedaan. Wil zjj dat niet, welou de Minister Fan Houten verklare het openljjb, maar bjj doe dan tevens een voorstel tot wttswjjziging, waarin alle bepalingen omtrent den geest van het te geven onder richt op deopenbare school zgn weggela ten. Men weet dan, wat men te wachten beeft, wanneer men zjjn kinderen van dat onderwjjs gebruik laat maken. Maar men bswere niet, dat de geest, van de openbare onderwjjzers niets te wenscheu overlaat, wanneer men weet, dat zjj ljjnrecht tegen de letter en den geest der wet zondigen. Zulks heeft slechts ten doel om het volk te verblinden ea den waren aard van bet openbaar onderwjjs te bemantelen. Moge het in de afdeelingen der Kamer besprokene bjj de ojeubare behandeling der Begrootiug worden herhaald en dit de aanleiding worden tot een gezonder toestand. Dan zal oog volk weteu, waaraan het zich ten opzichte van het openbaar onderwjjs heeft te houden en zullen de redenen tot biagen ovar deo geest der onderwgzers nist meer bestaan. Pierre Lafont was naar zijn uiterlijk een ruw man, doch in zjjn har zetelde eene groote liefde. Jean, zijn achtjarig zoontje, was a'les wat hij in de wereld bezat. Hij beminde, neen verafgoodde het kind. Jean's moeder was gestor. en, toen hij nog heel klein was, maar zijn vader had hem v»r- zorgd en opgevoed met de teederheid eener vrouw. Pierre was een bekwaam violLt en 11a verloop van tijd begon Jean ook te spelen. Hij had zijns vaders talent en werd onder diens leiding een virtuoos Een heerlijke tijd brak nu voor hen aan. Wanneer het dagwerk afgeloopen was, zaten ze bij elkaar en brachten den avond in kunstge not door. Doch spoedig zou hieraan een einde komen. De Eranseh-Duitsche oorlog was uitgebro ken. De Eranschen werden opgeroepen om hun huis te verlaten en hun vaderlaud te dieren. Onder hen bevond z'ch Pierre Lafont. Als een getrouw zoon van Erankrijk gaf hij zonder eemge tegenwerping aan de oproeping gehoor, maar in zijn hart was bbtere droefheid bij de gedachte, dat hij zijn jongen zou moeten ach terlaten. Hjj zou bereid zijn, het leven voor zjjn vaderland prijs te geven, maar de gedachte aan de scheiding van zijn lieveling ontzenuwde hem bijna. Toch gedroeg hjj zich moedig. Hjj Het zelfs het kind niet merken, wat er in zjjn ziel omging. //Ieder Erauschman moet soldaat wordcD, In de Spaaosche Koloniën wil het nog maar niet vlotten. De eene narigheid volgt de andere op. De Cnbaansche opstande lingen geven de Madridsche regeering handen vol werk en de Filippijnen vier duizend in getal, bebben een bataljon ma rine- nfanterie nabjj Nove'etaaangevalier. In een door de Koninuiu-Regentes ge probeerde vergadering vao den Minister raad heelt de minister CaDovas een telegram voorgelezen, dat de Filippijnen zgn teruggeslagen en de Spanjaarden in het laatste gevecht een vbrlisa geleden hebben vau 38 doodea mat 100 gewonden, waaronder een kolonel. In de Fransche Kamer van Afgevaar digden heeft zekere Mirmaa zich een be spottelijke interpellatie veroorloofd. De mao trok vau Ler tegen het Katholiek Congres dat te Rbeims beeft plaats gehad. Hg bescbaldigde enkele priesters van on vaderlandslievende haodeling zonder echter zjjn beschuldiging met degeljjke bewgzen te staven. Ook de minister Bourgeois ging tegen de Bisschoppen te keer. Een priester is gestraft met schorsing van trac- ternent en aan de Bisschoppen hebben de Vrijmetselaars die de Fraueche Republiek regeereo, een roi dscbrgven dnrven zenden, met de waarschnwiog dat feiten als tjj- dens bet Congres bebben plaats ge- bad waar zeer nataurlgk de aanvallen der Logemannen op de Kerk flinkweg werden veroordeeld, zich niet moesten herhalen. De interpellatie had geen verdere betee- kenis en het zaakje eindigde met de ver klaring der Regeering, dat zjj niet den oorlog wilde verklaren aan deo godsdienst. De heeren waren anders al een eind op weg. Het Zivitsersche volk heeft een goed werk verricht. Er is geld bijeengebracht voor de kinderen van vermoorde Arme niërs. Reeds 120 kinderen wier onders door de Tnrkeo zgn vermoord, werden in huisgezinnen of weeshuizen opgenomen. Deze week gaat een gedetegeecde naar Turkjje om die weezen te halen. De Tarksche regeerincf is voornemens zich aan te schaffen, 500.000 Mauser- geweren, 50 tot 100 millioen Mauser- patroneo, rookeloos buskruit voor de veld artillerie en veetingceschnt voor Erzeroem weet je, Jean,» zei hjj den avond voor zijn vertrek, «en wanneer er oorlog uitbreekt, moet men zijn plicht doen.v «Maar kunnen ze u da'i niet bjj mij thuis aten valer?// vroeg Jan verdrietig. «NeeD, mijn jongen, neen. «Dan zau ik zoo graag met u mee willen//, wi s het antwoord. «Dat kan niet, Jean, Cut weet je ook wel. Maar de oorlog zal «poedig gedaan zijn en dan keer ik misschien wel met een medaille terug, zou je dat niet prettig vinden?// «Ja! En dan mag ik haar ook wel eens dragen, niet waar?// Pierre wilde het gesprek niet voortzetten. Maar in de stilte van d/n nacht kroop hij naar het bed van het slapende kind en staarde lai g en ernstig op het rustig gelaat. Den volgenden morgen vroeg veitrok hij, Jean aan de zorg eener weduwe achterlatend. De wrecde oorlog hield aan. Nu en dan kwam er een brief van Pierre, en haastig bericht, dal den jongen het grootste genot verschafte. I Dan keerde hij m t blijde gedachten naar zjjn viool terug, die uu zjjn eenige troost was. Doch telkens dwaalden zijne gedachten naar het slagveld af. Zoo joDg als hjj was,verbeeldde hij zich, dat hij K t bulderen van het geschut en het zuchten der gewonden en stervenden hoorde. Nu en dan vloog hij op met oogen vol vrees, terwijl de afschuwelijke gedachte door zjjn hoofd ging dat zijn vader daar lag te midden der verslagenen. Doeh dan kwam cr weer een brief en hij was gerustgesteld^ Eindeljjk kwamen de brieven niet meer Dag-u

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1896 | | pagina 1