N IBÜ WE
H£)ag6laè voor cfóooró- on Suid-JColland.
Het Program.
No, 2541
Donderdag 26 November 1896
21ste Jaargang
BUITENLAND.
De Amerikaansche.
Frankrijk.
ABONÏTEMEWISFBM'S
Pei b maanden toot Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dadelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
B TT B E A U: St. Janstraat Haarlem.
1,10
1,40
2,80
0,03
AGITE MA NOIÏ AGITATE.
PBIJ8 DEB ADVEBTENTIEW,
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer71/*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertent.e Contant.
R e d a c t e u r-ïïit g e v e r, W. KüPPERS.
Het pasveraohenen Program der Katho
lieke Kamerleden is gewichtig genoeg, om
door iedereen die ook slechts een weinig
aan de politiek doet, basproke i te worden.
Ia dien geest, geëerde redactie, zij aan UËd.
•en plaatsje gevraagd voor onderstaande
beschouwingen.
Om dit ^Program in zjjn geheel goed te
beschouwen, dient bet <op z'n Hebreeuwscb»
gelezeute worden. De twee slot-alinea's toch,
die boiteo de eigenljjke paragrafen Btaan,
eg zgn voor opze oogen het gewichtigst.
Immers, de eene alinea belooft bet opkomen
voor bet heretel der Nederlandsche legatie
bjj den H. Stoel, en de andere drnkt de ver
wachting der Kamerleden uit, dat alle
Katholieke landgonooten aan bovenstaand
program hun krachtigan en onontbeerljjken
steun rallen geren. Inderdaad, dit beroep
is hier op zjjn plaats, en slechts bjj, zoo
dunkt ons, die het Program aanvaardt in
den geest, in welken hst saamgesteld werd,
nameljjk in den geest van verbroedering en
eenbeidszin, hg plaatst zich,als criticus ophet
vereischte standpunt. Daar nu op de eerste
bladzgde, het aanbieden des programs ge
schiedde onder bet releveeren van bter-
schende eensgezindheid, en daar deze do
reed», door het uittreden van Al meio's
afgevaardigde (en de gevolgen daarvan)
eenigszins geschokt it, zoo scbgDt ons de
invocatie zonder meer, zooal* zjj op de
laatste bladzgde voorkomt, verreweg de
beste.
Als algemeene inleiding, welke inleiding
de allerhoogste princiepen der Chrieten-
Staatkunde ontwikkelt, is het program eene
echt Bchoone vorige trouwhernieuwing aan
het gezag van zjjne Heiligheid den Pans
en aan dat van zjjne hoogste Gezanten,
de Bisschoppen. Even flink behandelt bet
de toewgding der Katholieke Afgevaardig
den aan Grondwet, Vaderland en Koningin,
en de Christelijke verfoeiïcg van alles wat
naar Rationalisme of Naturalisme riekt,
hetzjj >n bet openbare, betzp^ in het parti
culiere leven, en ten slotte wordt de vrjj-
beid gehandhaafd omtrent verschillende
zienswjjzen, in zuiver staatkundige vragen,
over den besten staatsvorm, en over de
1. In zak* paragraaf VII.
FE PILLET O A,
10
Vervolg.)
Zij schelde, haar overpeinzingen stakende.
Anna, mijn geel sntjjnen kleed, dat in de
kast bjj den zolder ligt, én dan de donker-
roode rozen, van de eersie plank rechts.
Het was Marga, die dit korte bevel deed
hooren, toen de akelige, grauw* dag, waarin zjj
zich zoo vreeselijk verveeld had, ten einde liep.
Als er dan volstrekt geen afleiding in
deze vervelende stad is, dan zal ik mjjnc klee-
ren maar wat latrn luchten.
Met verbaasde blikken en bewonderende uit
roepen draaide Anna om haie meesteres heen,
toen deze, voor een grooten spiegel staande,
haar in den vollen glans der Amerikaansche
mode verscheen.
Marga legde de laatst* hand aan haar toilet;
haar geel satijnen kleed hing in brvede plooien
af, eenige tuiltjes bloemen, die er op geworpen
schenen, verlevendigden de bleekgoude tint d*r
stof; dezelfde bloemen roode rozenprijkte
weer in het haar, en schitterende diamanten
waren hier en daar tusschen de zwarte lokken
aangebracht.
Een uitroep van verbazing ontsnapte aan de
lippen van den professor en van den jongen
doctor, toen Marga de studrerkamer binnentrad.
Peinzend schudde de professor het hoofd;
zjjne studiën hadden hem niet op «en dtrgeljjk
verschillends inrichtingen van het staats
bestuur.
j|\Yan die laatstverzamelde vrjjheid hisr
na gebruik makende, moeten ons nog eenige
aanmerkingen van het hart, die der ware
liefde voor het geheele program evenwel
niets zullen schaden. Deze aanmerkingen
zgn
a. Voor alles was er o. i. behoefte aan
een bepaald program van actie. De heeren
afgevaardigden verklaren, zich niet hier
toe te hebben willen beperken en heb
ben aanwjjzing willen doen van de hoofd-
ponteD, op welke de werkzame aandacht
van al de Katholieken ia den lande geves
tigd moet zgn en blgven, laten de wgze
en volgorde van behaudeling over aan latere
omstandigheden, bijzonder aan de wgze,
waarop de Staten-Generaal zal worden
saamgesteld. Onder eerbiedsbetuiging na
voor dit gevoelen, meenen wjj de opinie te
moeten bandhaven, dat het in casu alles
waard ware geweest, hadde men in het al
gemeene aanwjjzings-program der toekomst
ten minste eenige urgentie willen aanwgeen
voor sommige hoofdpunten. Want, reeds
voor de samenstelling der Staten-Generaal,
hebben alom de kiesverecnigingen tespreken.
Deze zgn na bjj het Program niet veel
gevorderd, als er qnaestie komt van dat
specificeeren, der actueele dingen, hetwelk
door de kiezers zoo absoluut zal verlangd
worden. Ons inziens had men op zgn aller
minst de volgende bepaalde punten eene
bijzondere vermelding kunnen geven vau
urgentie.
b. Heretel van den pauselijktn getant.
Evenwel wordt door ons erkend, dat deze
zaak kenneijjk met bijzonderen eerbied door
de Heeren Afgevaardigden is behandeld.
Toch o. i. eenigszins opportunistisch Hier
moest men (tit venia verbo) altoos woelen
6d worstelen.
c. Protectie, minstens als proefneming
over een tiental jaren, opdat, waar theore
tisch de meeningen hier geljjk staan over
Vrghandel of Protectie, zjj ook in de practgk
minstens gelgk op proef mogen leveren.
d. Vrijmaking de» huwelijke,
e. Herziening van de militiewet. (Hierover
straks).
Dit alles geldt onze algemeene beschou
wing.
Ea nu de afzonderlijke paragrafen door-
loopende, zooals zg daar liggen in het pro-
schouwspel voorbereid. l)at was niet een van
clie krachtvolle vrouwen, welke vermeld worden
in de kronieken van het verleden, bekwaam om
de Baronnie te besturen bij de afwezigheid van
haar gemaal, en zelfs haar te verdedigen met de
wapens in d» hand maar evenmin was het eene
dier practische vrouwen, die nimmer afwijken
van het gebied der nuttigheid en werkelijkheid,
zooals Zacharias ze dagelijks ontmoette in het
stadje.
Marga was schoon, buitengewoon schoon in
den glans barer eerste jeugd. Hij wreef zich
onthutst de handen, lerwjjl hij beurtelings het
jonge meisje en den he«r de Trevors aanstaarde.
Hm kwam hij eindeljjk. Men zal verwonderd
opzien- Zeg eens, kind, hoe is de gedachte bij
u opgekomen, om zulk een toilet aan te doen?
Mejuffrouw Marga, zeide op zijn beurt de jonge
doctor, het is hier in Europa geen gebruik, dat
de jonge meisjes van uwen stand zich uitdossen
als prinsessen.
Mijnheer de doctor, viel Marga hem met
zekere bitterheid in de rede, zoudt u me ook
eens willen uitleggen, wat gebruik en wat geen
gebruik is en waarom 't een of ander gebruike
lijk is of niet Gij vergeet, dat ik eene Ameri
kaansche ben en in 't geheel niet verplicht, de
Europeesche gebiuiken te kennen, noch er mij
aan te onderwerpen.
Dat is duidelijk, mejufl'rouw, doch zoudt
gjj niet d«nken, dat een jong meisje, 'twelk
geen moeder meer bezit, er alle belang bij heeft,
zich te gedragen naar de gewoonten van het
land, dat zij voor het oogeDblik bewoont?
Marga trok de schouders op en liet onge-
gram, zonden wij nog de volgende noten
gaarne indienen.
ondbr I. Sociale vragen.
Waarom wordt hier, waar men de Ency
cliek Rerum Novarum terecht vooropzet,
uit die Eacycliek, naast Regeling der uitbe
taling van loon, uiet behandeld Da bepaling
van loon, en voorts ook de verdedigingsmid
delen der arbeiders. Omtrent beide zaken
geeft de Encycliek wenken, welke de wet
gevers hier zeer goede dieneten kunnen
doen.
onder 11, Onderwijs.
Wjj verwerpen in alinea 9 als inconse
quent de bepaling, dat bjj een eind-examen
der bjjzondere gymnasia, de tegenwoordig
heid van een Rjjks-inspectenr enz. wordt
aangenomen om de reebtsn en bevoegdhtden
te erlaDgen, die genoemd eind-examen, met
gnnstigen uitslag aan openbare gymnasia
afgelegd, ten gevolg» heeft. De vorige alinea
geeft hier waarborg genoeg voor het ge
halte van het bgzoader gymnasiaal onder-
ONDKR 111. Leger.
Daar de verdediging des vaderlands een
geljjke plicht is voor alleD, scbjjnt de verre
gaande ongeljjkheid van druk der militie-
wet niet anders te verhelpen dan door een
leger van gehuurde vrijwilligers. Algemeene
persoonlijke dienstplicht verhelpt den ODge-
ljjken wetsdruk geenszin», daar hooggefortn-
neerde burgers, die enkel doehttren hebben of
enkel zonen, niet geschikt voor het leger,
alsdan nog geheel ledig blijven in de plicht
van verdediging des vaderlands. Geldeljjke
bgdragen te vorderen van alleD, 1) ten
einde er coldaten kunnen gehuurd wordeD,
schijnt hier een zeer meuscheljjke wetsver-
vulling te knnnen geven. Evenwel is de
schadevergoeding aan miliciens-landbou
wers vooiloopig de beste voorziening in den
onhoudbar n toestand.
onder IV. Zaken van reclit.
Behalve Art. 449 van het Wetboek van
Strafrecht dient ook de geheele Wets-
regeling op het krggsvolk te worden her
zien.
onder F. Belastingen,
Afschaffing van het recht van successie
1, Naar proportie hunner welvaart.
duldig een diamanten bracelet om den pols
draaien.
Ik ben klaar, oom, waar is het rijtuig?
zeide zij.
Hetrjjtuig stamelde de professor, maar
mijn kind, wij rijden nooitde afstand bedraagt
slechts eenige stappen.
Maar gij kunt toch met van mjj eischen,
dat ik met mijne satijnen schoentjes door die
vuile straten loop. Dat zou waarlijk «en heel
pleizitr zjjn voor de straatbengels uit de buurt.
Eindelijk!
Deze uitroep gold den twintigsten knoop van
haren handschoen, dien zij «indelijk in het
knoopsgat had weten te krijgen.
De professor wierp een angstigen blik op zijn
jongen vriend.
Ik zal een rijtuig gaan bestellen, zeide
deze dienstvaardig. De huurkoetsier in de buurt
zal het ongetwijteld wel kunnen leveren; en
eene buiging voor oom en nicht makende,'ver
wijderde de Trevors zich.
Papa zou zich ziek lachen, zeide Marga
na een kort stilzwijgen, als hjj hoorde dat ik
mij heb moeten laien rijden in een huurrijtuig.
Uw papa, hm! De professor, eensklaps
aan de volle waarheid herinnerd, beschouwde
Marga met eene zekere droefheid. Het gevoel
van angst dat hem bijna niet verliet, sinds de
komst van het jonge meisje, beklemde zijn hart
meer dan ooit.
A propos, zeide hij, gij hebt nog altijd
geene tijding?
Neen. Maar waarom ook, oom? Wij Ame
rikanen, w ij schrijven niet om eene nietigheid,
bjj erflatingen tea voordeele van personen,
die voor levenslang in liefdadigbeidahnizan
zgn opgenomen (kostdames, bestedelingen
enz. enz.)
ondbr VI. Landbouw en Nijverheid.
Protectie onmiddellijk te verleenen over
eenkomstig bedoeling en streven van den
Boerenbond.
ONDER VII. Koloniën.
De bepalingen omtrent bat Amfioen-
recht allerstrengst ta handhaven en zooveel
mogslgk aan te scherpen.
Goed voorgaaa doet goed volgen, zoo zal de
lezer uitroepen: Inderdaad zoowel de Heeren
Afgevaardigden als wjj zelren, hebben ona
niet over gebrek van pia vota te beklagen.
Doch ten einde onze woorden geenerlei
misverstand baren, voegen wjj er twee
eind-olau8nlen bjj
1. Gaarne znllen wjj opene ooren hebben
voor elke refutatie onzer maeningen.
2. Ook waar zulke refutatie onze meenin
gen Diet kan wjjzigen, zal toch geen dier
meeoingen ooit eenheid van actie waar die
door bevoegde overhedon over heel de partjj
verlangd wordt, in het allerminste in den
weg staaD.
U vriendeljjk dankend, geëerde Redactie,
ben ik gaarne
Uw tosgenegen Vriend
P. M. BOTS, Pr.
Hebben de Franschen een tractaat met
Rusland of hebben ze het niet Deze vraag
heeft de heer Millerand den minister
Hanotaux in de Kamer gesteld.
En wat antwoordde de minister Men
vraagt ons thans, zeide hg wat van geen
onzer voorgangers is gevraagd. Slechts een
enkel woord: Wat in het openbaar kan en
mag gezegd worden,is reeds in weloverwogen,
juiste en duideljjke bewoordingen door Z.
M. den Keizer van Rusland en door den
President der republiek te Cherbourg, te
Parjjs en te Chalons uitgesproken. De Mi
nister verwjjst naar die verklaringen. Het
ambt dat bjj bekleedt, een staatsbelang dat
de Kamer begrjjpen zal, stellen hem tot
plicht er niets bij te voegen ten opzichte
zooals gij het in Europa uit gevoel doet. Mijn
vader weet, dat ik mijne reis voorspoedig vol
bracht heb, waarom zou hjj dus noodig hebben
mjj te schrjjven,
Zijn wil, om mjj hier te doen blijven, alhoe-
wel voor mjj onverklaarbaar, is mjj te kennen
gegeven en bevestigd door zjjn laatste telegram
ongelukkigerwijze.
Maar kind, ik hoop toch, dat gij u bn
mjj niet ongelukkig gevoelt, zeide de profesaor
op verschrikten toon.
Het rollen van het rjjtuig, dat voor de deur
stil hield, belette Marga te antwoorden.
De heer de Trevors hielp haar evenals haar
oom in de coupé, welke zoo goed was als hjj
die slechts had kunnen bekomen, en volgde
met langzamen tred den weg van het rjjtuig.
Een zonderling meisje, mompelde hjj;
heeft zij geen hart, of wel is het van haren kant
gemaaktheid? I» alles in haar dan klatergoud,
valsche glans? Bezit haar geest slecht» vluchtige
vonken?
Het gezelschap, dat dien avond bjj professor
Warburg, rector van de Universiteit, was ge-
noodigd, was reeds voltallig, toen Zacharias met
zijne nicht verscheen.
Marga had nog geen gelegenheid gehad, om
de bewoners van het stadje te ontmoeten.
Deze hadden zich dus persoonlijk niet kunnen
vergewissen van hare prachtige toiletten, waar
over Sophie en Anna met al hare marktkennis
sen gesproken hadden.
Wordt vervolgd
